علی شمخانی
علی شمع‌خانی[۲] (زادهٔ ۶ مهر ۱۳۳۴) معروف به علی شمخانی، فرمانده نظامی و سیاستمدار ایرانی است که به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی و نماینده رهبر جمهوری اسلامی ایران در این شورا[۳] فعالیت می‌کند.
شمخانی دانش‌آموخته کارشناسی مهندسی کشاورزی و کارشناسی ارشد مدیریت از دانشگاه جندی‌شاپور و دکتری استراتژی نظامی از دانشگاه عالی دفاع ملی است و دوره دافوس را نیز در دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا گذرانده‌است.[۴] او فعالیت سیاسی خود را علیه سلطنت پهلوی از دهه ۱۳۵۰ آغاز کرد، که منجر به دستگیری او توسط ساواک گردید و دوره‌ای را نیز در زندان اهواز سپری کرد. در پی آشنایی با افرادی چون محسن رضایی و غلامعلی رشید، به عضویت گروه منصورون درآمد.[۵] شمخانی در طول جنگ ایران و عراق از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران بود و از ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰ فرماندهی سپاه خوزستان را برعهده داشت، در فاصله سالهای ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران بود و با حفظ سِمَت، از ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ فرماندهی نیروی زمینی سپاه و از ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۸ نیز معاونت اطلاعات و عملیات ستاد فرماندهی کل قوا را برعهده داشت.[۶]
شمخانی در دولت چهارم برای مدت یک سال، از ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۸ وزیر سپاه پاسداران بود، سپس به‌طور کامل به ارتش منتقل شد و در فاصله سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ فرماندهی نیروی دریایی ارتش و از سال ۱۳۶۹ با حفظ سمت، فرماندهی نیروی دریایی سپاه را نیز برعهده داشت. شمخانی در دولت هفتم و هشتم، در فاصله سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ به‌عنوان وزیر دفاع فعالیت می‌کرد. وی یکی از ۱۲ نظامی ارشد با درجه سرلشکری در نیروهای مسلح ایران است.[۷][۸] در تاریخ ۲۰ دی ۱۳۹۸ وزارت خزانه داری آمریکا وی و ۷ مقام ارشد جمهوری اسلامی را در فهرست تحریم‌ها قرار داد.[۹][۱۰]
زندگی‌نامهویرایش
علی شمخانی در سال ۱۳۳۴ در شهر اهواز زاده شد.[۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵] وی از عرب‌های ایرانی است.[۱۳][۱۴][۱۵] وی فعالیت سیاسی مخفی علیه رژیم پهلوی را از دهه ۱۳۵۰ آغاز کرد، که منجر به دستگیری وی توسط ساواک و زندانی شدن او گردید.[۱۶] او در زندان با افرادی چون محسن رضایی و غلامعلی رشید آشنا شد، که این روابط به شکل‌گیری گروه منصورون[۱۷] انجامید.[۱۸][۱۲][۱۹][۲۰][۲۱]
فرماندهی نیروی دریایی ارتشویرایش
علی شمخانی یک سال پس از پایان جنگ ایران و عراق (سال ۱۳۶۸) با حکم سید علی خامنه‌ای، ضمن انتقال کامل از سپاه پاسداران به ارتش، فرماندهی نیروی دریایی ارتش را عهده‌دار شد.[۲۲][۲۳]
وی چند ماه پس از تصدی فرماندهی نیروی دریایی ارتش، در اجرای راهبرد جدید دریایی ایران، فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش و سپاه و قرارگاه دریایی خاتم‌الانبیا را عهده‌دار شد و در مدت فرماندهی هشت ساله، در قرارگاه دریایی خاتم‌الانبیا، تشکیلات رزمی نیروهای دریایی ارتش و سپاه را با ایجاد تحول اساسی در سلاح‌ها، تاکتیک‌ها و عملیات مشترک دو نیرو، تجدید سازمان نمود. وی این سمت را تا زمان تصدی وزارت دفاع در دولت سید محمد خاتمی برعهده داشت.[۲۴]
هشتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوریویرایش
علی شمخانی در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران شرکت کرد، اما از سید محمد خاتمی شکست خورد و پس از خاتمی و احمد توکلی در رتبه سوم قرار گرفت. با این حال خاتمی مجدداً شمخانی را به مجلس برای تصدی وزیر دفاع پیشنهادی کابینه خود معرفی نمود و در کابینه دوم خاتمی نیز دوباره به سمت وزارت دفاع منصوب گردید.[۲۵][۲۶][۲۷][۲۸]
تحصیلاتویرایش
علی شمخانی علاوه بر طی دوره دانشکده فرماندهی و ستاد (دافوس) و نیز دانشگاه عالی دفاع ملی (استراتژیک نظامی) دارای دانشنامه مهندسی از دانشگاه جندی‌شاپور و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت از همین دانشگاه می‌باشد.
کتاب‌ها و مقالاتویرایش
شمخانی مؤلف نخستین دکترین استراتژی دریایی جمهوری اسلامی ایران و دکترین تطبیق استراتژی آمریکا و شوروی می‌باشد. وی علاوه بر تألیف مجموعه کتاب‌هایی در مورد مدیریت استراتژیک و چندین مقاله علمی در مورد مباحث راهبردی و بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، در دانشگاه‌های مختلف علوم نظامی و راهبردی، به تدریس اشتغال دارد.
تحریم آمریکاویرایش
روز جمعه ۲۰ دی ۱۳۹۸ اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا موسوم به اوفک به دستور دونالد ترامپ، علی شمخانی و هفت مقام ارشد جمهوری اسلامی را به دلیل پیشبرد اهداف بی‌ثبات‌کننده حکومت در اسرائیل و منطقه و جهان در فهرست تحریم‌ها قرار داد.[۹][۱۰]
نشان عبدالعزیزویرایش
علی شمخانی نخستین وزیر ایرانی است، که به دلیل نقش برجسته‌ای که در طراحی و اجرای سیاست تنش‌زدائی و توسعه روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس برعهده داشت، بالاترین نشان دولتی (مدال عبدالعزیز) را از پادشاه وقت عربستان سعودی دریافت کرد.
انتخابات ۱۳۸۸ویرایش
در برنامه دیروز، امروز، فردا، وحید یامین‌پور، مجری برنامه که سعی داشت شمخانی را وارد مسائل سیاسی روز کند و جریانِ منتسب به فتنه، در ادبیات صداوسیمای جمهوری اسلامی را مطرح کند، از شمخانی پرسید که آیا واژه فتنه را قبول دارید؟ شمخانی نیز در پاسخ وی ضمن اجتناب از به کار بردن واژه فتنه دربارهٔ مسائل پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ گفت:
قبول‌کردن یا نکردن واژه فتنه، چیزی را تغییر نمی‌دهد. می‌خواهید من را روبه‌رو چه کسی قرار دهید؟ بسیجی باید حق گو، حق خواه و حق شنو باشد.[۲۹]
همچنین شمخانی در برنامه تلویزیونی شناسنامه، که در تاریخ ۳ خرداد ۱۳۹۲ از صداوسیمای جمهوری اسلامی پخش شد، حضور یافت. او در این مصاحبه به شدت استفاده از الفاظی همچون فتنه‌گر، ساکت فتنه و انحرافی را محکوم کرد و گفت:
دشمنان ما دشمن ریش ما هستند، چه ریش اصلاح‌طلب و چه ریش اصول‌گرا، نباید به بهانه‌های مختلف افراد را از قطارِ انقلاب پیاده کرد.[۳۰]
شمخانی در ۹ دی ۱۳۹۲ در مورد رفعِ حصر میرحسین موسوی و مهدی کروبی، در پاسخ به خبرنگاران گفت:
من آدم اقدام هستم و آدم حرف نیستم.[۳۱]
دبیر شورای عالی امنیت ملیویرایش
در تاریخ ۱۹ شهریور ۱۳۹۲ حسن روحانی، در حکمی علی شمخانی را به سِمت دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب کرد، تا جایگزین سعید جلیلی گردد. وی در شرایطی مسئول دبیرخانه این شورا شد، که مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه ۱+۵ به وزارت امور خارجه و محمد جواد ظریف سپرده شده بود. البته بنا بر گفته وزیر امور خارجه، تعیین سطح، حدود و روش‌های مذاکرات هسته‌ای، با وزارت امور خارجه است که بر اساس نیاز مذاکرات تعیین می‌شود، ولی هدایت و سیاست‌گذاری پرونده هسته‌ای همچنان بر عهده شورای عالی امنیت ملی، به ریاست رئیس‌جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
از جمله مهم‌ترین وظایف شمخانی در زمان تصدی در این پست، برقراری پیوند و رابطه دوستانه میان دولت و سایر ارکان حکومتی در ایران بود. در عرصهٔ بین‌المللی، وی مسئول ایفای نقش ایران در جنگ داخلی سوریه و حمله به شمال عراق در حوزه سیاسی بود و همکاری نزدیکی با قاسم سلیمانی (فرمانده نیروی قدس و مسئولِ حوزه نظامی) داشت.[۳۲]
رفع حصرویرایش
پس از انتصاب شمخانی به دبیری شورای عالی امنیت ملی، محمدتقی کروبی، فرزند مهدی کروبی در صفحه فیس‌بوک خود، از ارجاع پرونده میرحسین موسوی و مهدی کروبی به شورای عالی امنیت ملی خبر داد. وی در صفحه فیس‌بوک خود نوشته بود:
شنیده شد که رهبر انقلاب موافقت خود را با ارجاع پرونده موسوی و کروبی به شورای عالی امنیت ملی اعلام کرده‌اند تا این شورا با دبیر جدید به موضوع آن‌ها ورود ماهوی داشته باشد. انتخاب آقای شمخانی به عنوان فردی لایق و توانمند که در دوران جنگ سابقه ارزشمندی داشته و همواره در کنار مردم و کشور بوده هم جای تقدیر و تشکر دارد و هم امیدی برای رفع حصر موسوی و کروبی است.[۳۳]
انتقاد از حفاظت مقاماتویرایش
شمخانی در اظهارِ نظری دربارهٔ حفاظت از شخصیت‌ها و مقامات در جمهوری اسلامی ایران در اسفند ۱۳۹۶ گفت:
من مسئول امنیت کشور هستم، این که منافقین ترور می‌کردند مربوط به دهه ۶۰ است و دیگر نمی‌توانند ترور کنند، ضمن این که ما دستگاه‌های امنیتی قوی داریم، برای چه می‌ترسیم؟ بساط حفاظت شخصیت‌ها را باید جمع کنیم. ما حفاظت شخصیت‌ها نداریم، تشریفات و پرستیژ شخصیت‌ها داریم. من مسجد می‌روم، پارک می‌روم، کوه می‌روم، تنها و با مترو می‌روم و هیچ مشکلی هم ندارم.[۳۴][۳۵]
اعتراضات آبان ۱۳۹۸ویرایش
به نقل از محمود صادقی، علی شمخانی در پاسخ به «اگر مردم به خانه نروند و در خیابان بایستند، می‌خواهید چه کنید؟» گفت: «ولو بلغ ما بلغ ما می‌زنیم» یعنی به مردم شلیک می‌کنیم. شمخانی این سخن را تکذیب کرد.[۳۶][۳۷][۳۸]
اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ویرایش
در تداوم اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران، شایعاتی مبنی بر استعفای شمخانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی پخش شد[۳۹] ولی توسط نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی تکذیب شد.[۴۰]
درجه‌های نظامیویرایش
| درجه نظامی | شاخه نظامی | تاریخ دریافت | منبع |
|---|---|---|---|
| دریادار | نیروی دریایی ارتش | ۹ آبان ۱۳۶۸ | [۴۱] |
| دریابان | نیروی دریایی ارتش | ۲۴ فروردین ۱۳۷۸ | [۴۲] |
جایزه‌ها و نشان‌های افتخارویرایش
این بخش شامل نشان‌ها و جایزه‌های رسمی امیر شمخانی است که بر روی لباس همسان او نصب می‌شود، ولی جایزه‌های غیرنظامی و غیررسمی را دربر نخواهد گرفت.
نشان‌هاویرایش
 رزم سطحی نیروی دریایی
|
|
 دانشگاه فرماندهی و ستاد
|
 آجا
|
نوار نشان‌هاویرایش
.svg){kind=small}
|
.svg){kind=small}
|
|
نام نشان‌هاویرایش
| نشان درجه یک فتح | نشان درجه دو فتح | نشان درجه دو فتح |
منابعویرایش
- ↑ «واکنش شمخانی و فرزندانش به یک ادعای عجیب | فرزندان شمخانی شکایت کردند». همشهری آنلاین. ۲۰۲۲-۰۲-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۲۲.
- ↑ بابایی، گل‌علی؛ بهزاد، حسین (۱۳۹۴). کالک‌های خاکی: خاطرات محمدعلی جعفری. تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی. ص. ۲۰۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۰۳۰-۲۹۹-۳.
کتابت درست نام خانوادگی ایشان، به استناد نامه‌ای که با دستخط خود خطاب به مسئولان کشور در ۳ آبان ۱۳۵۹ نوشته‌اند و تصویر متن کامل آن نامه در صفحهٔ ۳۷۷ کتاب خرمشهر در جنگ طولانی نیز درج شده، شمع‌خانی است و نه شمخانی.
- ↑ «علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «زندگینامه: علی شمخانی (۱۳۳۴ -)». همشهری آنلاین. ۱۵ مه ۱۳۹۲.
- ↑ «معرفی دریابان علی شمخانی». وزارت دفاع ایران.
- ↑ «زندگینامه "علی شمخانی"+ عکس». خبرگزاری اتاق‌خبر. ۲ خرداد ۱۳۹۳.
- ↑ «تعداد سرلشکرهای نیروهای مسلح ایران به ۱۴ نفر رسید». ایسنا. ۲ اردیبهشت ۱۳۹۸.
- ↑ «نام و سمت هشت مقام نظامی و امنیتی ایران که توسط آمریکا تحریم شدند؛ از محسن رضایی تا نزدیکان خامنه‌ای». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۱ دی ۱۳۹۸.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ «نام و سمت هشت مقام نظامی و امنیتی ایران که توسط آمریکا تحریم شدند؛ از محسن رضایی تا نزدیکان خامنه‌ای». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۲.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «تحریم‌های جدید آمریکا 'قلب دستگاه امنیتی ایران را هدف گرفته‌است'» (به انگلیسی). ۲۰۲۰-۰۱-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۲.
- ↑ «Iran Newspaper». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ اوت ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۰۹.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Ali Shamkhani - Los Angeles Times
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Smadi, Fatima (ژوئیه 2011). "Iran: Ahmadinejad between Dismissal and Resignation" (PDF) (به انگلیسی). الجزیره. Retrieved 2 October 2011.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ "Ali Shamkhani" (به انگلیسی). Los Angeles Times. نوامبر 1998. Retrieved 2 October 2011.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Melman, Yossi. "Iran threatens a 'missile blitz' against Gulf states if attacked" (به انگلیسی). هاآرتص. Retrieved 2 October 2011.
- ↑ «روایت محسن رضایی از روزهای مبارزه و انقلاب». خبرگزاری تابناک.
- ↑ «عملیات گروه منصورون». وبگاه شخصی محسن رضایی.
- ↑ «متن کامل گفتگو با علی شمخانی در مثلث شیشه‌ای». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۰۹.
- ↑ «علی شمخانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ مارس ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۱.
- ↑ علی شمخانی در لباس عربی - عصر ایران
- ↑ علی شمخانی - الجزیره
- ↑ «British Arabism and the bombings in Iran-Asia Times». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۱.
- ↑ EXPLOSIONS IN AHWAZ, AT LEAST 7 KILLED, 70 WOUNDED, 5 IN TEHRAN -iran-press-service
- ↑ «رهبر انقلاب فرماندهان نیروی دریایی سپاه و ارتش را منصوب کرد». همشهری آنلاین. ۶ شهریور ۱۳۷۶.
- ↑ «Ties that continue to bind -weekly.ahram». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۱.
- ↑ http://www.akharinnews.com/content/view/28727/[پیوند مرده] اخبار نیوز
- ↑ http://www.asriran.com/fa/news/166638 عصر ایران
- ↑ تاریخ ایرانی - شمخانی: کمک اعراب خرمشهر به صدام دروغ محض است
- ↑ «اجتناب شمخانی از بکار بردن واژه فتنه». یوتیوب.
- ↑ «دفاع علی شمخانی از موسوی و کروبی در صدا و سیما». یوتیوب.
- ↑ شمخانی درباره رفع حصر موسوی و کروبی: من آدم اقدام کردن هستم نه حرف زدن
- ↑ شمخانی چه نقش سیاسی در ایران دارد رادیو فردا
- ↑ «ارجاع پرونده میرحسین موسوی و کروبی به شمخانی». انتخاب.
- ↑ «مثل شمخانی باشید». ایسنا. ۲۰۱۸-۰۳-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۱.
- ↑ «شمخانی با مترو طی طریق می‌کند». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۱-۰۱.
- ↑ «افشاگری دربارهٔ شلیک به معترضان آبان ۹۸؛ شمخانی: کذب است، پیگیری قضایی می‌کنم». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۵.
- ↑ «اعتراضات آبان ۹۸؛ صادقی: شمخانی گفت می‌زنیم، شورای عالی امنیت ملی: از صادقی شکایت می‌کنیم». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۵.
- ↑ «واکنش شورای عالی امنیت ملی به ادعای جنجالی محمود صادقی دربارهٔ شمخانی و حوادث آبان 98». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۴-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۵.
- ↑ «سرگیجه در دستگاه‌های امنیتی جمهوری اسلامی در میانه اعتراضات سراسری». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۹.
- ↑ «استعفای علی شمخانی تکذیب شد». نورنیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۹.
- ↑ «برگزاری مراسم معارفه فرمانده جدید نیروی دریائی ارتش در حضور رهبر انقلاب». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای. ۹ آبان ۱۳۶۸. دریافت‌شده در ۲۳ مهر ۱۳۹۷.
- ↑ "Leader Gives Promotion Tablet of Martyr Sayyad Shirazi to His Son". Tehran Times. 20 April 1999. 34183.
پیوند به بیرونویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ علی شمخانی موجود است. |
| مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به علی شمخانی در ویکیگفتاورد موجود است. |
- علی شمخانی کیست؟ باشگاه خبرنگاران جوان
