هواجنبی
هَواجَنبی[۱] یا پنوموتوراکس (به انگلیسی: Pneumothorax) به معنی وجود هوا در حفره جنب می‌باشد که مانع باز شدن کامل ریه می‌شود.
| هواجنبی | |
|---|---|
 | |
| پنوموتوراکس (نوموتوراکس) خود به خودی سمت راست. فلش لبه ریه کلاپسه را نشان می‌دهد. | |
| طبقه‌بندی و منابع بیرونی | |
| تخصص | طب اورژانس، پزشکی ریه، جراحی قفسه سینه |
| آی‌سی‌دی-۱۰ | J93, P25.1, S27.0 |
| آی‌سی‌دی-9-CM | 512, 860 |
| اُمیم | ۱۷۳۶۰۰ |
| دادگان بیماری‌ها | 10195 |
| مدلاین پلاس | 000087 |
| ئی‌مدیسین | article/۴۳۲۹۷۹ article/424547 article/360796 article/808162 article/827551 article/1003552 |
| پیشنت پلاس | هواجنبی |
| سمپ | D011030 |
پنوموتوراکس دارای انواع مختلفی است که شامل پنوموتوراکس اولیه (خودبخودی) و ثانویه (باز) می‌باشد.
پنوموتوراکس اولیه: هوا از یک سوراخ یا شکافی در ساختمان داخلی دستگاه تنفس (مانند برونش، برونشیول، آلوئول) به درون فضای پلور راه یابد. پاره شدن کیسه‌های هوایی کوچک در ریه در اثر آسم، آبسه، آمپیم ریه، آمفیزم. گاهی علت مشخصی ندارد. شکسته شدن دنده‌ها بطور شایع منجر به هواجنبی بسته می‌شود.
پنوموتوراکس ثانویه: در پنوموتوراکس باز یا ثانویه هوا از طریق یک سوراخ در دیواره قفسه سینه یا دیافراگم وارد فضای پلور می‌گردد. پنوموتوراکس شدید معمولاً به دنبال ترومای قفسه صدری روی می‌دهد. زخم‌های نافذ قفسه سینه مثل زخم چاقو یا گلوله و … اجازه ورود هوای آزاد به فضای جنب را داده و از این طریق باعث روی هم افتادگی ریه می‌شوند.
بروز پنوموتوراکس در پنومونی، سل، عارضه کشیدن مایع از ریه (توراسنتز) و تهویه مکانیکی (PEEP) نیز ممکن است.
وقتی که هوا وارد حفره پلور شود و نتواند خارج گردد پنوموتوراکس فشارنده پدید می‌آید و فشار در حفره پلور بالا می‌رود و باعث جابجایی مدیاستن به سمت مخالف طرف مبتلا می‌گردد. «پنوموتوراکس فشارنده اورژانس پزشکی است»
علایم و درمانویرایش
علایم اصلی تنگی نفس، افزایش تعداد تنفس، درد قفسه صدری، سرفه، اضطراب و افزایش ضربان قلب است. هوای پرده جنب با فشار به ریه مانع تنفس می‌شود از این‌رو هواجنبی فشارنده باید به سرعت درمان شود. تشخیص با سمع ریه و رادیوگرافی است. در معاینه کاهش یا عدم سمع صداهای تنفسی در سمت درگیر و هیپررزونانس در هنگام دق در سمت درگیر، انحراف تراشه به سمت درگیر نشده داریم. در عکس قفسه سینه ممکن است انحراف تراشه به سمت غیر درگیر و پس کشیدگی ریه (فضای کدر که نشاندهنده جمع شدن ریه است) از پلور پاریتال را ببینیم.
درمان به روش قدیمویرایش
درموارد خفیف درمان علامتی است ولی در موارد شدید و فشارنده درمان اورژانسی است. درمان جراحی با برش قفسه سینه و استفاده از وکیوم(CHEST TUBE) می‌باشد.
درمان به روش جدیدویرایش
درمان تحت عمل (بیهوشی) و با استفاده از کارتِج انجام می‌شود. در این روش به تازگی در شهرهایی مثل تهران و تبریز صورت می‌گیرد با استفاده از کارتِج و إیجاد سوراخ کوچکی در قفسه سینه و بدون احتیاج به جراحی عمل باز صورت می‌گیرد. با استفاده از کارتِج حباب‌های هوای موجود در ریه بریده و سطح قفسه سینه سابیده می‌شود و قسمت‌های از ریه به قفسه سینه دوخته می‌شود و با تعبیه چِست تیوب اتمام می‌رسد.
پرهیزهای بعد از ترخیص از بیمارستانویرایش
دوری از هرگونه آلودگی هوا
عدم استفاده از عطر و …
عدم مسافرت با استفاده از هواپیما
پرهیز از هرگونه ورزش کردن
عدم غواصی
پرهیز از فریاد و صحبت‌های سریع و طولانی و آواز خواندن
نیاوردن فشار به ریه‌ها و بلند نکردن وسایل سنگین
دوری از سرما
این پرهیزها بعد از مدتی می‌توانید توسط دکتر مربوطه فوق تخصص توراکس برداشته شود
علل و دلایلویرایش
این بیماری بیشتر در أفراد لاغر به خصوص در مردان جوان و و بین سنین ۱۷ تا ۴۰ شایع است. در افراد لاغر سیگاری این بیماری می‌توانید بروز کند. در صورت ضربه یا فشار به قفسه سینه یا تصادف احتمال سوراخ شدگی ریه و بروز پنوموتوراکس زیاد است.
عدم درمانویرایش
در صورت تأخیر در درمان ریه سالم فشار آورده و به سمت ریه سوراخ کشیده می‌شود. در این صورت و ریه سالم بزرگ‌تر از ریه سوراخ می‌شود در صورت عدم درمان یا عدم تشخیص سریع بیماری به قلب فشار آماده و منجر به سکته قلبی یا خفگی یا منجر به مرگ می‌شود
منابعویرایش
- ↑ واژه‌های مصوّب فرهنگستان تا پایان دفتر یازدهم فرهنگ واژه‌های مصوّب
- دورلند فرهنگ پزشکی. تهران
- شوارتز نکات برتر جراحی ۲۰۰۵