کمال حبیب‌اللهی

آخرین فرمانده نیروی دریایی شاهنشاهی ایران

میرکمال‌الدین میرحبیب‌اللهی[۳] (۱۲ بهمن ۱۳۰۸ – ۲۳ مهر ۱۳۹۵[۴][۵]) معروف به کمال حبیب‌اللهی نظامی ایرانی و دریاسالار نیروی دریایی شاهنشاهی ایران بود. او آخرین فرماندهِ نیروی دریایی شاهنشاهی ایران از ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ ه‍جری خورشیدی بود. حبیب‌اللهی در دولت ارتشبد ازهاری کفالت وزارتخانه‌های فرهنگ و هنر، آموزش و پرورش و فرهنگ و آموزش عالی را بر عهده داشت. او از امضا کنندگان اعلامیه بی‌طرفی ارتش در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ بود.[۶] [۷]


کمال حبیب‌اللهی
وفاداریایران
شاخه نظامینیروی دریایی شاهنشاهی ایران
سال‌های خدمت۱۳۵۷–۱۳۲۷
درجهدریاسالار
فرماندهی
جنگ‌ها و عملیات‌ها
آلما ماتردارالفنون
دانشکده افسری
آکادمی سلطنتی دریایی
مدرسه عالی نیروی دریایی
کالج جنگی نیروی دریایی
وزیر فرهنگ و هنر
سرپرست
دوره مسئولیت
۱۵ آبان ۱۳۵۷ – ۱ آذر ۱۳۵۷
پادشاهمحمدرضا پهلوی
نخست‌وزیرغلامرضا ازهاری
پس ازمحسن فروغی
پیش ازمحسن فروغی
وزیر آموزش و پرورش
سرپرست
دوره مسئولیت
۱۵ آبان ۱۳۵۷ – ۱ آذر ۱۳۵۷
پادشاهمحمدرضا پهلوی
نخست‌وزیرغلامرضا ازهاری
پس ازمنوچهر گنجی
پیش ازمحمدرضا عاملی تهرانی
وزیر علوم و آموزش عالی
سرپرست
دوره مسئولیت
۱۵ آبان ۱۳۵۷ – ۱ آذر ۱۳۵۷
پادشاهمحمدرضا پهلوی
نخست‌وزیرغلامرضا ازهاری
پس ازسید ابوالفضل قاضی
پیش ازشمس‌الدین مفیدی
اطلاعات شخصی
زاده
میرکمال‌الدین میرحبیب‌اللهی

۱۲ بهمن ۱۳۰۸
آستارا، ایران
درگذشته۲۳ مهر ۱۳۹۵ (۸۶ سال)[۱]
بتزدا، مریلند، ایالات متحده آمریکا
آرامگاهایالات متحده آمریکا
ملیتایرانی
حزب سیاسیسازمان آزادگان
همسر(ان)لادن[۲]
پدرمیر کتاب‌الله
هیئت دولتدولت نظامی ازهاری

اوایل زندگی

ویرایش

میرحبیب‌اللهی در ۱۲ بهمن ۱۳۰۸ در خانواده‌ای آذری در آستارا در نزدیکی مرز ایران و شوروی زاده شد. پدر او، میر کتاب‌الله، یک خیّر آستارایی بود که در سال ۱۳۲۸ قمری (۱۹۱۰ میلادی) زمینی را برای احداث مسجد «غریب‌الغربا» وقف کرد و پس از درگذشتش، در حیاط همان مسجد به خاک سپرده شد.[۸]

میرکمال‌الدین دورهٔ ابتدایی را در زادگاهش و دورهٔ متوسطه را در تهران سپری کرد و در ۱۳۲۷ از دارالفنون فارغ‌التحصیل شد.

تحصیلات و نظامی‌گری

ویرایش

او پس از فارغ‌التحصیلی از دارالفنون، در کنکور دانشکدهٔ افسری پذیرفته شد و به نیروی دریایی پیوست. وی می‌گوید پس از واقعهٔ سوم شهریور ۱۳۲۰ و اشغال ایران، نیروی دریایی به خاطر رشادتی که به خرج داد و در حدّ توان به وظیفه‌اش عمل کرد، مورد احترام مردم بود. او که در ۱۳۲۸ وارد نیروی دریایی شاهنشاهی شده بود، آموزش‌های ابتدایی نیروی دریایی را در ۱۳۳۲ در انگلستان دید. در سال ۱۳۴۰ از مدرسهٔ عالی نیروی دریایی ایالات متحده در مونتری کالیفرنیا فارغ‌التحصیل شد و در سال ۱۳۴۸ دورهٔ فرماندهی نیروی دریایی را در دانشکدهٔ جنگ نیروی دریایی ایالات متحده (Naval War College) در نیوپورت، رودآیلند گذراند.

پیش از سرنگونی نظام شاهنشاهی پهلوی، در سال ۱۳۵۷، اسرائیل در پروژه‌هایی چند میلیارد دلاری برای فروش موشک‌های پیشرفتهٔ سطح به سطح به ایران درگیر بود. حبیب‌اللهی در این زمینه با فرمانده نیروی دریایی اسرائیل در گفتگو بود و در تلاش برای ایجاد نیروی زیردریایی بود.[۹] او در سال ۱۳۵۷ در کابینهٔ ارتشبد غلامرضا ازهاری به سرپرستی وزارتخانه‌های فرهنگ و هنر، آموزش و پرورش و علوم و آموزش عالی رسید.

سیر ارتقای رتبه

ویرایش
  • ارتقا به درجهٔ ناوسروانی در ۱۳۴۳
  • فرماندهی یک واحد اسکورت (مرکب از سه ناوچه) در سال ۱۳۴۴
  • معاون عملیاتی ناحیهٔ دریایی جنوب و ناوگان خلیج فارس در سال ۱۳۴۵
  • درجهٔ ناخدا یکمی در سال ۱۳۴۷
  • رئیس ستاد نیروی دریایی در سال ۱۳۴۸
  • درجهٔ دریاداری در سال ۱۳۴۹
  • فرماندهی پایگاه دریایی ۱ بوشهر، ۴ بوشهر در ماه مهٔ ۱۳۵۱
  • فرماندهی ناوگان خلیج فارس در همان سال ۱۳۵۱
  • درجهٔ دریابانی در سال ۱۳۵۳
  • درجهٔ دریاسالاری در سال ۱۳۵۷

دوران انقلاب

ویرایش

حبیب‌اللهی در مواجهه با انقلاب خواهان سرکوبی بیرحمانه معترضان، و کشتن چند هزار تن بود ولی شاه به دلیل مغایرت این کار با قانون اساسی با آن موافقت نکرد.[۱۰] او می‌گوید از همان ابتدا همه می‌دانستند که در صورت پیروزی انقلاب، ممکن است اعدام شوند، کما این که شماری از آن فرماندهان شدند. در جلسه سران ارتش به ژنرال هایزر پیشنهاد می‌کند ایالات متحده آیت الله خمینی را در نوفل لوشاتو ترور کند که هایزر این پیشنهاد را رد می‌کند.[نیازمند منبع]حسن طوفانیان ضمن معرفی حبیب‌اللهی به عنوان فردی زیرک، باهوش و منطقی می‌گوید که وی موافق برخورد سخت با انقلابیون بوده است.[۱۱]

حبیب الهی از امضا کنندگان اعلامیه بی‌طرفی ارتش در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ بود[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵] و سرلشکر محمدولی قرنی، اولین رئیس ستاد ارتش پس از انقلاب، از او خواست که در سمت خود یعنی فرماندهی نیروی دریایی باقی بماند.

حبیب‌اللهی در سال ۱۳۶۰ و در زمان جنک ایران و عراق رهبری گروهی متشکل از ۴۵–۵۰ کوماندو در پاریس به تخت نظر سازمان آزادگان را بر عهده داشت که در تنگه جبل الطارق به یک گروه از سه کشتی ایرانی حمله کردند و ناوچه تبرزین را ربودند. ایران سیا را به دست داشتن در این حمله متهم کرد.[۱۶] ربایندگان پس از مدتی مذاکره این ناوچه را به فرانسه تحویل دادند.[۱۷]

زندگی شخصی

ویرایش

حبیب‌اللهی فردی خوش‌سیما، خوش‌صحبت و از نظر لباس و شخصیت بی‌نهایت مرتب توصیف شده است و گفته شده تنیس، شنا و رقص از علایق اویند. او غذاهای ایرانی را ترجیح می‌دهد از اسکاچ، شامپاین و مشروب BB لذت می‌برد و سیگار نمی‌کشد. او زبان‌های انگلیسی و ترکی را عالی، زبان فرانسه را خوب و ایتالیایی را نسبتاً خوب صحبت می‌کند. با لادن (متولد ۱۹۴۴)، که در انگلیس در رشتهٔ باله تحصیل کرده است و انگلیسی را سلیس صحبت می‌کند، ازدواج کرده است. آنان یک پسر به نام کاوه دارند. و در نیروی دریایی شاهنشاهی بسیار مورد احترام بوده است.[۱۸]

منابع

ویرایش
  1. «آخرین فرمانده نیروی دریایی ارتش شاهنشاهی درگذشت». کیهان لندن.
  2. http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1986555
  3. نعمت‌اللهی، بهروز (۱۳۸۰). تاریخ جامع آستارا و حکام نمین. اردبیل: شیخ صفی‌الدین. ص. ضمیمه ۲۷. شابک ۹۶۴-۶۸۲۲-۱۲-۶.
  4. https://www.youtube.com/watch?v=PoNzkIzlSx4
  5. "دریادار کمال حبیب‌اللهی، آخرین فرمانده نیروی دریایی محمدرضا شاه درگذشت" (به انگلیسی). ۱۵ اکتبر ۲۰۱۶. Archived from the original on 20 December 2016. Retrieved 15 December 2016.
  6. https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3739542-اسامی-فرماندهان-نظامی-که-بیانیه-بی-طرفی-ارتش-را-امضا-کردند
  7. شمارهٔ یازدهم ماهنامه حافظ، مورخ بهمن 1383، تیمسار سرلشکر ناصر فربد
  8. نعمت‌اللهی، بهروز (۱۳۸۰). تاریخ جامع آستارا و حکام نمین. اردبیل: شیخ صفی‌الدین. ص. ۷۴. شابک ۹۶۴-۶۸۲۲-۱۲-۶.
  9. Sciolino, Elaine; Times, Special to the New York (1986-04-01). "DOCUMENTS DETAIL ISRAELI MISSILE DEAL WITH THE SHAH". The New York Times (به انگلیسی). Retrieved 2017-03-23.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)
  10. «آمریکا پرونده شاه را بست». رادیو فردا. ۲۰۱۶-۰۶-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۶-۰۹.
  11. تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه هاروارد مصاحبه با حسن طوفانیان نوار شماره ۷
  12. http://www.bbc.com/persian/iran/2016/06/160611_l13_shah_betrayed
  13. https://www.parsine.com/fa/news/271334/تیمساری-که-بیطرفی-ارتش-را-امضاء-نکرد
  14. کیهان 22بهمن 1357 -یکشنبه شماره 10635
  15. شمارهٔ یازدهم ماهنامه حافظ، مورخ بهمن‏ 1383، تیمسار سرلشکر ناصر فربد
  16. "Iran today accused the U.S. Central Intelligence Agency of..." UPI (به انگلیسی). 1981-08-15. Retrieved 2019-02-11.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)
  17. Prial, Frank J.; Times, Special To the New York (1981-08-20). "IRANIAN EXILES SURRENDER BOAT TO FRANCE". The New York Times (به انگلیسی). Retrieved 2019-02-11.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)
  18. http://www.magiran.com/npview.asp?ID=1986555

پیوند به بیرون

ویرایش
مناصب نظامی
پیشین:
؟
فرمانده ناوگان جنوب
۱۳۵۴–۱۳۵۱
پسین:
؟
پیشین:
عباس رمزی عطایی
فرمانده نیروی دریایی شاهنشاهی ایران
۱۳۵۷–۱۳۵۴
بدون متصدی
به دلیل وقوع انقلاب ۱۳۵۷
تصدی بعدی توسط:
سید احمد مدنی
مناصب سیاسی
پیشین:
محسن فروغی
وزیر فرهنگ و هنر
سرپرست

۱۳۵۷
پسین:
محسن فروغی
پیشین:
منوچهر گنجی
وزیر آموزش و پرورش
سرپرست

۱۳۵۷
پسین:
محمدرضا عاملی تهرانی
پیشین:
سید ابوالفضل قاضی
وزیر علوم و آموزش عالی
سرپرست

۱۳۵۷
پسین:
شمس‌الدین مفیدی