یحیی انصاری شیرازی

یحیی انصاری شیرازی (زادهٔ ۱۳۰۶ – درگذشته ۱۳۹۳) مجتهد شیعی ایرانی و استاد اخلاق، عرفان و فلسفه حوزه علمیه قم و از مهم‌ترین مدرسان حکمت متعالیه و شرح منظومه ملاهادی سبزواری بود و از این رو به «شیخ‌الاشراق» و «قدوة المتألهین» لقب گرفته بود.

یحیی انصاری شیرازی
یحیی انصاری شیرازی
اطلاعات شخصی
نام کامل	یحیی انصاری شیرازی
لقب	آیت‌الله (آیت‌الله العظمی)
زاده	۱۳۰۶ روستای نوایگان داراب، ایران
درگذشته	۱۴ دی ۱۳۹۳ قم
مدفن	حرم فاطمه معصومه - قم
محل زندگی	شیراز - قم
محل تحصیل	شیراز - قم
اطلاعات آموزشی
استادان	علامه طباطبائی سید روح‌الله خمینی سید حسین طباطبایی بروجردی
تألیفات	شرح منظومه و حکمت

زندگی‌نامه

یحیی انصاری شیرازی (زاده ۱۳۰۶ در روستای نوایگان شهرستان داراب) زاده شد. پدر و جد وی از روحانیون ناحیه فارس و داراب بودند. جد وی زکریا انصاری از همرزمان سید عبدالحسین لاری علیه نفوذ انگلیس به‌شمار می‌رفت و طرفدار نهضت مشروطه بود؛ وی از سوی آخوند خراسانی (رهبر مشروطه ایران) انگشتری را به عنوان تبرک دریافت داشته بود و هنگام کشته شدن نیز آن را به دست داشت.

تحصیلات

یحیی انصاری در سال ۱۳۲۰ برای ادامه تحصیل، وارد حوزه علمیه شیراز شد و پس از ۱۰ سال، برای دروس خارج عازم قم شد. در آنجا وی از شاگردان سید محمدحسین طباطبایی در درس فلسفه و از شاگردان خصوصی روح‌الله خمینی و از هم‌درسان و دوستان جوادی آملی، و حسن‌زاده آملی بود و با امینی، سید عباس ابوترابی، احمد احمدی نیز رابطه دوستی داشت.

استادان

سید رضابهاءالدینی ومحمد جواد انصاری همدانی، سید حسین طباطبایی بروجردی، سید روح‌الله خمینی، سید محمد رضاگلپایگانی، مرتضی حائری، سید محمد حسین طباطبایی، الهی طباطبایی، سید محمدباقر سلطانی و محمد علی اراکی از استادان وی بودند.

تدریس

تدریس در حوزه علمیه را به صورت رسمی از سال ۱۳۴۰ آغاز کرد. وی علاوه بر تدریس دروس فقهی و رسمی حوزه در زمینه فلسفه و عرفان مدرس کتب شرح فصوص قیصری، تمهید القواعد و مصباح الانس، منازل السائرین، منظومه ملاهادی سبزواری و «اسفار اربعه» ملاصدرا بود.

فعالیت‌های سیاسی اجتماعی

وی سابقه مبارزه با دولت پهلوی و بازداشت در زندان‌های ساواک و سه سال تبعید در کوهدشت لرستان و نائین اصفهان را دارد. انصاری شیرازی، یکی از دوازده نفری بود که پس از رحلت بروجردی، مرجعیت روح‌الله خمینی را در سال ۱۳۴۲ تأیید کرد.

در مرداد ماه سال ۱۳۴۳ پس از منبر رفتن در مسجد امام حسن (ع)، مورد تذکّر قرار گرفت. در مورخه ۱۲ / ۱۲ / ۴۳ به جرم اقدام ضد امنیت داخلی دستگیر و بازداشت شد و در مورخه ۷ / ۱ / ۴۴ از زندان آزاد و قرار بازداشت وی به قرار التزام عدم خروج از حوزه قضایی تهران تبدیل گردید. او در پی ایراد سخنرانی‌های افشاگرانه در مورخه ۲ / ۱۰ / ۴۴ از سوی ساواک ممنوع‌المنبر شد. در یکی از گزارش‌های ساواک دربارهٔ وی چنین آمده‌است: «نامبرده بالا از روحانیون ناراحت و اخلالگر و طرفدار خمینی در شهرستان قم بوده که در فعالیت‌های ضد امنیتی و تحریک طلاب علوم دینی و متعصبین مذهبی به شورش و بلوا دخالت داشته که به همین جهت وضعیت یاد شده در کمیسیون امنیت اجتماعی مورخه ۲۲ / ۵ / ۵۲ شهرستان قم مطرح و نتیجتاً به سه سال اقامت اجباری در کوهدشت لرستان محکوم گردیده که در حال حاضر متواری می‌باشد.»

شعری از او در توصیف خمینی: «بنگر نشسته چون ماه/ با یک جهان نباهت/ مرد رشید عرفان/ بر مسند فقاهت.»

در جریان سفر تاریخی و مهم علی خامنه‌ای به قم در سال ۱۳۸۹ که مراجع به دیدار او رفتند انصاری شیرازی نیز به دیدار او رفت و در یک مصاحبه، گله‌مندی خود را از عدم حضور و دیدار حسین وحید خراسانی از رهبر نظام چنین بیان کرده بود: «بنده خیلی در این روزها در تشویش هستم که چرا آقای وحید به دیدن آقای خامنه‌ای نیامد و این واقعاً یک نقیصه‌ای شده‌است برای بیت ایشان.»

وی سابقه عضویت و همکاری با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم داشته‌است. انصاری منبر را از اوّل جوانی شروع کرده و بارها در فسادرروستایی صحرارود، رفسنجان، شیراز، قم و دیگر مناطق به منبر رفته‌است. منبر او شامل روشنگری‌هایی دربارهٔ رژیم طاغوت، توجه و هشدار به التقاط و دفاع و تلاش برای حکومت شیعه بوده‌است.

درگذشت

انصاری شیرازی سحرگاه روز یکشنبه ۱۴ دی‌ماه ۱۳۹۳ مصادف با ۱۲ ربیع‌الاول ۱۴۳۶ در شهر قم درگذشت.

در ساعات اولیه مراجع تقلید از جمله مکارم شیرازی و نوری همدانی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مدیریت حوزه علمیه استان قم درگذشت وی را تسلیت گفتند؛ و نمایندگان مراجع تقلید، سید هاشم حسینی بوشهری (مدیر حوزه قم) و حسن خمینی برای تسلیت به منزل وی مراجعه کردند. سپس روسا قوای سه‌گانه، رئیس مصلحت نظام و بعضی دیگر مسئولین نظام و پس از آن علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، عبدالله جوادی آملی و دبیرکل مجمع نیروهای خط امام(سید هادی خامنه‌ای) پیام تسلیت ارسال کردند. در پیام‌های تسلیت از وی به عنوان عارف وارسته یا عالم ربانی یاد شده‌است.

پیکر وی در روز دوشنبه ۱۵ دی ۱۳۹۳ در قم تشییع و پس از اقامه نماز میت توسط مکارم شیرازی در حرم فاطمه معصومه به خاک سپرده شد.

آثار

• «مجموعه چهار جلدی شرح منظومه و حکمت» که با تأکید و به سفارش حسن‌زاده آملی از روی سخنان درسی وی پیاده‌سازی و منتشر شده‌است.
• «حکمت ناب» شامل گفتارهای اخلاقی و عرفانی وی
• مجموعه اشعار و قصائد و غزلیات
• رساله‌ها و جزوات متعدد چاپ نشده

نظرها دربارهٔ وی

سید روح‌الله خمینی دربارهٔ او گفته بود: «تا ما امثال آقای شیخ یحیی انصاری را داریم، آسیبی به این مملکت نمی‌رسد.» و وی را ذوالشهادتین می‌دانست. همچنین محمدتقی بهجت دربارهٔ او گفته بود: «ما تا آقای انصاری را داریم، مشکلی نداریم.»
احمد عابدی در روز درگذشت وی در ابتدای درس خارج فقه و اصول اظهار داشت: «اگر بگویم بعد از حجت بن الحسن، متواضع‌ترین انسان روی زمین، آقای انصاری شیرازی است، اغراق نکرده‌ام.»
مصطفی بروجردی در مقاله‌ای که به مناسبت درگذشت او منتشر کرد، نوشت: «این عالم ربانی مجسمه عفت و حیا، اخلاق و تواضع، حلم و خویشتنداری بود.»
کاظم صدیقی: «آیت‌الله انصاری شیرازی درس که می‌گفتند -معمولاً استاد جلوتر از شاگردان از کلاس خارج می‌شد- تا ایشان قدمش را از کلاس بیرون می‌گذاشت شروع به جفت کردن کفش‌های طلاب می‌کرد و کسی هم حریفش نمی‌شد.»

تجلیل از وی

مجمع عالی حکمت اسلامی در سال ۱۳۸۹ از مقام علمی یحیی انصاری شیرازی تجلیل کرد. متن لوح تقدیر همایش را جوادی آملی نوشت و سبحانی و مصباح یزدی آن را امضاء کردند. جوادی آملی در این متن وی را «قدوة المتالهین» خطاب کرده بود.

منابع

• زندگینامه حکیم متأله مرحوم حضرت آیت‌الله حاج شیخ یحیی انصاری شیرازیوبگاه حکمت اسلامی
• http://ir-psri.com/sanadname/show.php?page=document&id=3115 مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی

پیوند به بیرون

• وب سایتی دربارهٔ آیت‌الله انصاری شیرازی