ویکی‌پدیا

هماتوم ساب‌دورال

آماس خونی که از پارگی سیاهرگ‌های زیر سخت‌شامه‌ای به وجود می‌آید.
(تغییرمسیر از آماس خونی زیرسخت شامه‌ای)

هماتوم ساب دورال[۸] یا خون‌مردگی زیر سخت‌شامه[۹][۱۰] (به انگلیسی: Subdural hematoma) به اختصار SDH، نوعی هماتوم است که در آن مقداری از خون، بین لایه داخلی سخت‌شامه و عنکبوتیه مننژهای اطراف مغز جمع می‌شود. این عارضه معمولاً از پارگی سیاهرگ‌های که از فضای ساب دورال عبور می‌کنند، ایجاد می‌شود. هماتوم ساب دورال ممکن است باعث افزایش فشار داخل جمجمه گردد که این مسئله سبب فشردگی و آسیب به بافت ظریف مغز می‌شود. هماتوم ساب دورال حاد اغلب تهدید کننده زندگی است اما هماتوم ساب دورال مزمن در صورت مدیریت صحیح پیش آگهی بهتری دارد.

هماتوم ساب دورال
نام‌های دیگرخون مردگی داخل مغزی، هماتوم داخل جمجمه
هماتوم ساب دورال با فلش مشخص شده‌است.
تخصصپزشکی مغز و اعصاب، جراحی مغز و اعصاب، نورولوژی
نشانه‌هاتشنج، سرگیجه، هیپوفونی یا گفتار نامفهوم، تاری دید، ضعف یا بی حالی[۱]
علتترومای سر،[۲] الکلیسم،[۳] آتروفی مغزی، داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت، کاهش فشار مایع مغزی نخاعی[۴]
عوامل خطرپیری،[۵] نشت مایع مغزی نخاعی، زوال عقل،[۶] کیست آراکنوئید[۷]
طبقه‌بندی و منابع بیرونی

بر عکس هماتوم‌های ساب دورال، هماتوم‌های اپیدورال معمولاً به دلیل پارگی در سرخرگها ایجاد می‌گردند که منجر به تجمع خون بین سخت‌شامه و جمجمه می‌شود. سومین نوع خونریزی مغزی که به عنوان خونریزی زیر عنکبوتیه شناخته می‌شود، هنگام خونریزی در فضای زیر عنکبوتیه بین عنکبوتیه و نرم‌شامه پدید می‌آید.

طبقه‌بندی ویرایش

هماتوم‌های ساب دورال، بسته به سرعت شروع آنها، به عنوان حاد، غیر حاد یا مزمن طبقه‌بندی می‌شوند.[۱۱]

خونریزی‌های حاد اغلب هنگام سرعت بالا یا آسیب‌های کاهش سرعت ناگهانی ایجاد می‌گردند.[توضیح ۱] زمانی که هماتوم با عفونت‌های مغزی همراه باشد، احتمال حاد شدگی و شدت آن افزایش می‌یابد.[۲] اگرچه خونریزی حاد ساب دورال بسیار سریعتر از خونریزی‌های مزمن ساب دورال اتفاق می‌افتد، اما به دلیل سیاهرگی بودن همچنان کندتر از خونریزی‌های سرخرگی اپیدورال است. هماتوم‌های ساب دورال حادِ ناشی از تروما، کشنده‌ترین نوع آسیب‌های سر هستند و اگر مغز، به سرعت برای رفع فشار جراحی نشوند، احتمال مرگ و میر بسیار بالا دارند.[۱۲] میزان مرگ و میر SDH بیشتر از هماتوم‌های اپیدورال و آسیب‌های منتشر مغزی است زیرا نیروی مورد نیاز برای ایجاد هماتوم ساب دورال باعث آسیب‌های شدید دیگر در مغز نیز می‌شود.[۱۳]

خونریزی‌های ساب دورال مزمن در طی چند روز تا هفته‌ها، اگرچه علت آن در ۵۰ درصد بیماران قابل شناسایی نیست، ما اغلب پس از ضربه‌های خفیف سر ایجاد می‌شوند.[۵] هماتوم مزمن ممکن است حتی ماه‌ها یا سال‌ها پس از آسیب سر و تا زمانی که علائم بالینی بروز کنند، ظاهر نشود.[۱۴] خونریزی در هماتوم مزمن آهسته است و معمولاً به خودی خود متوقف می‌شود.[۱۵][۱۶] از آنجایی که این هماتوم‌ها به کندی پیشرفت می‌کنند، اغلب می‌توان آن‌ها را قبل از ایجاد آسیب قابل توجه متوقف کرد؛ به خصوص اگر عرض هماتوم آن کمتر از یک سانتی‌متر باشد. هماتوم ساب دورال مزمن در افراد مسن شیوع بالایی داد.[۱۷]

علائم و نشانه‌ها ویرایش

علائم هماتوم ساب دورال نسبت به هماتوم‌های اپیدورال شروع کندتری دارد زیرا سیاهرگ‌های با فشار پایین خونی که دارند کندتر از سرخرگ‌ها خونریزی می‌کنند.[۱۸] علائم و نشانه‌های هماتوم حاد ممکن است در عرض چند دقیقه ظاهر شوند، اما می‌توانند تا دو هفته نیز به تعویق بیفتند.[۱۹] علائم هماتوم ساب دورال مزمن نیز معمولاً بیش از سه هفته پس از آسیب به طول می‌انجامد.[۳]

اگر خونریزی‌ها به اندازه ای باشد که به مغز فشار وارد کند، علائم افزایش فشار داخل جمجمه یا آسیب مغزی نیز وجود خواهد داشت.[۲] علائم هماتوم ساب دورال می‌تواند شامل هر ترکیبی از موارد زیر باشد:[۱]

علل ویرایش

SDH اغلب در اثر آسیب تروماتیک سر ایجاد می‌گردد، تغییر ناگهانیِ سرعت در داخل جمجمه، ممکن است سبب کشیدگی و پاره شدن سیاهرگ‌های کوچک داخل مغز (معروف به سیاهرگ‌های پُل) شود.[۲][۱۵] در خونریزی‌های ساب دورال، بسیار شایع تر از خونریزی‌های اپیدورال، آسیب‌های برشی ناشی از برخوردهای فیزیکی دورانی یا خطی مختلف است. ادعاهایی وجود دارد که این بیماری در موارد سندرم کودک تکان خورده (SBS) نیز دیده شده‌است. اگرچه هیچ مدرک علمی برای این موضوع وجود ندارد.[۲۰]

هماتوم ساب دورال معمولاً در افراد مسن و افراد مبتلا به اختلال مصرف الکل که شواهدی از آتروفی مغزی دارند دیده می‌شود.[۳] آتروفی مغزی، فاصله‌ای را که سیاهرگ‌های پُل باید بین دو لایه مننژ طی کنند افزایش می‌دهد، در نتیجه احتمال ایجاد پارگی توسط نیروهای برشی افزایش می‌یابد.[۲۱] همچنین بیمارانی که از داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت استفاده می‌کنند، مانند وارفارین و آسپرین، احتمال وقوع SDH بالاتری دارند و ممکن است پس از یک رویداد تروماتیک نسبتاً جزئی دچار هماتوم ساب دورال شوند.[۳] علت دیگر می‌تواند کاهش فشار مایع مغزی نخاعی باشد که می‌تواند فشار را در فضای ساب عنکبوتیه کاهش دهد و عنکبوتیه را از سخت شامه دور کند، که این مسئله منجر به پارگی رگ‌های خونی می‌شود.[۴]

عوامل خطر ویرایش

عوامل متعددی خطر هماتوم ساب دورال را افزایش می‌دهند؛ یکی از این موارد سن بسیار کم یا بسیار زیاد است. همان‌طور که مغز با افزایش پیری کوچک می‌گردد، فضای ساب دورال بزرگ می‌شود و سیاهرگ‌هایی که فضای مغزی را طی می‌کنند باید فاصله بیشتری را در بر بگیرند و اینگونه در برابر پارگی آسیب پذیرتر می‌شوند. همچنین افراد مسن رگ‌های فرسوده‌ای دارند که باعث افزایش شیوع خونریزی مزمن ساب دورال می‌شود.[۵] نوزادان نیز فضاهای ساب دورال بزرگتری دارند و نسبت به بزرگسالان جوان بیشتر مستعد خونریزی ساب دورال هستند.[۲] اغلب ادعا می‌شود که هماتوم ساب دورال یک یافته رایج در سندرم کودک تکان خورده‌است، اگرچه هیچ تحقیقی برای حمایت از این موضوع وجود ندارد.[۲۰] در نوجوانان نیز، کیست آراکنوئید یک عامل خطر برای هماتوم ساب دورال به‌شمار می‌آید.[۷]

سایر عوامل خطر شامل مصرف داروهای رقیق کننده خون (ضد انعقادها)، مصرف زیاد الکل به صورت طولانی مدت، زوال عقل و نشت مایع مغزی نخاعی می‌شود.[۶]

جستارهای وابسته ویرایش

یادداشت ویرایش

  1. ↑ برای مثال هنگام تصادف با سرعت بالا اگر سر به جایی برخورد نکند به دلیل تغییر ناگهانی سرعت سر، مغز حرکت کرده و سیاهرگ‌ها پاره می‌شوند.

منابع ویرایش

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "Subdural Hematoma: Types, Symptoms Treatments, Prevention". Cleveland Clinic. Retrieved 2022-03-10.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ Imaging in Subdural Hematoma در ئی‌مدیسین
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ Ko, Byung-Soo; Lee, Jung-Kil; Seo, Bo-Ra; Moon, Sung-Jun; Kim, Jae-Hyoo; Kim, Soo-Han (January 2008). "Clinical Analysis of Risk Factors Related to Recurrent Chronic Subdural Hematoma". Journal of Korean Neurosurgical Society. 43 (1): 11–15. doi:10.3340/jkns.2008.43.1.11. ISSN 2005-2711. PMC 2588154. PMID 19096538. {{cite journal}}: Check |issn= value (help)
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Yamamoto, Hiromichi; Hirashima, Yutaka; Hamada, Hideo; Hayashi, Nakamasa; Origasa, Hideki; Endo, Shunro (June 2003). "Independent predictors of recurrence of chronic subdural hematoma: results of multivariate analysis performed using a logistic regression model". Journal of Neurosurgery. 98 (6): 1217–1221. doi:10.3171/jns.2003.98.6.1217. ISSN 0022-3085. PMID 12816267.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ Downie A. 2001. "Tutorial: CT in head trauma" بایگانی‌شده در ۲۰۰۵-۱۱-۰۶ توسط Wayback Machine. Retrieved on August 7, 2007.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Beck J; Gralla J; Fung C; Ulrich C; Schuct P; Fichtner J; ... Raabe A (December 2014). "Spinal cerebrospinal fluid leak as the cause of chronic subdural hematomas in nongeriatric patients". Journal of Neurosurgery. 121 (6): 1380–1387. doi:10.3171/2014.6.JNS14550. PMID 25036203. S2CID 207731566.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Mori, Kentaro; Yamamoto, Takuji; Horinaka, Naoaki; Maeda, Minoru (September 2002). "Arachnoid cyst is a risk factor for chronic subdural hematoma in juveniles: twelve cases of chronic subdural hematoma associated with arachnoid cyst". Journal of Neurotrauma. 19 (9): 1017–1027. doi:10.1089/089771502760341938. ISSN 0897-7151. PMID 12482115.
  8. ↑ فرامرز, اله دینی; عبدالرحیم, افخم زاده; عباس, امیرجمشیدی; علی, دل پیشه (1389-01-01). "عوامل مؤثر بر عاقبت بالینی بیماران مبتلا به هماتوم ساب دورال مزمن پس از جراحی به روش برهول - درناژ: یک بررسی مقطعی". 18 (3): 19–26. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help); Check date values in: |date= (help)
  9. ↑ Faridaalaee, G. , Pashapour, A. , & Keigobadi Khajeh, F. (2015). Subdural Hematoma Mimics Epidural Hematoma: A Case Report. The Neuroscience Journal Of Shefaye Khatam, 3(1), 79-83. doi:10.18869/acadpub.shefa.3.1.79
  10. ↑ غلامرضا، ف. , علی، پ. , & فاطمه، ک. (1393). خونریزی زیر سخت شامه ای شبیه خونریزی اپیدورال: یک گزارش مورد. علوم اعصاب شفای خاتم، 3(1), 79-83. Retrieved from https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=270890
  11. ↑ Subdural Hematoma Surgery در ئی‌مدیسین
  12. ↑ "Acute Subdural Hematomas". UCLA Health. Archived from the original on 26 September 2015. Retrieved 21 July 2011.
  13. ↑ Penetrating Head Trauma در ئی‌مدیسین
  14. ↑ Kushner D (1998). "Mild Traumatic Brain Injury: Toward Understanding Manifestations and Treatment". Archives of Internal Medicine. 158 (15): 1617–1624. doi:10.1001/archinte.158.15.1617. PMID 9701095. Archived from the original on 14 May 2008. Retrieved 11 March 2022.
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ University of Vermont College of Medicine. "Neuropathology: Trauma to the CNS." Accessed through web archive on August 8, 2007.
  16. ↑ Faried, Ahmad; Halim, Danny; Widjaya, Ingrid Ayke; Badri, Rendy Febrian; Sulaiman, Syailendra Fii; Arifin, Muhammad Z. (October 2019). "Correlation between the skull base fracture and the incidence of intracranial hemorrhage in patients with traumatic brain injury". Chinese Journal of Traumatology. 22 (5): 286–289. doi:10.1016/j.cjtee.2019.05.006. ISSN 1008-1275. PMC 6823676. PMID 31521457.
  17. ↑ Kushner D (1998). "Mild Traumatic Brain Injury: Toward Understanding Manifestations and Treatment". Archives of Internal Medicine. 158 (15): 1617–1624. doi:10.1001/archinte.158.15.1617. PMID 9701095. Archived from the original on 14 May 2008. Retrieved 11 March 2022.
  18. ↑ "Subdural hematoma: MedlinePlus Medical Encyclopedia". Nlm.nih.gov. 2012-06-28. Retrieved 2012-07-27.
  19. ↑ Mezue, Wilfred C; Ndubuisi, Chika A; Chikani, Mark C; Achebe, David S; Ohaegbulam, Samuel C (2012). "Traumatic Extradural Hematoma in Enugu, Nigeria". Nigerian Journal of Surgery: Official Publication of the Nigerian Surgical Research Society. 18 (2): 80–84. doi:10.4103/1117-6806.103111. ISSN 1117-6806. PMC 3762009. PMID 24027399.
  20. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ Lynøe, Niels; Elinder, Göran; Hallberg, Boubou; Rosén, Måns; Sundgren, Pia; Eriksson, Anders (2017-03-01). "Insufficient evidence for 'shaken baby syndrome' - a systematic review". Acta Paediatrica. 106 (7): 1021–1027. doi:10.1111/apa.13760. ISSN 0803-5253.
  21. ↑ Oishi, M.; Toyama, M.; Tamatani, S.; Kitazawa, T.; Saito, M. (August 2001). "Clinical factors of recurrent chronic subdural hematoma". Neurologia Medico-Chirurgica. 41 (8): 382–386. doi:10.2176/nmc.41.382. ISSN 0470-8105. PMID 11561348.

پسوند به بیرون ویرایش

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=هماتوم_ساب‌دورال&oldid=37416484»