ابوالقاسم خزعلی

(تغییرمسیر از آیت الله خزعلی)

ابوالقاسم خزعلی (۱ فروردین ۱۳۰۴ – ۲۵ شهریور ۱۳۹۴) از تدوین کنندگان قانون اساسی جمهوری اسلامی (نماینده سمنان در مجلس خبرگان قانون اساسی)[۱]، جزو هیئت بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران[۲]، عضو سابق شورای نگهبان برای ۲۰ سال، عضو مجلس خبرگان رهبری از ابتدا تا زمان درگذشت و مسئول بنیاد بین‌المللی غدیر بود.[۳][۴]

ابوالقاسم خزعلی بروجردی
ابوالقاسم خزعلی
عضو مجلس خبرگان رهبری
دبیرکل بنیاد بین‌المللی غدیر
عضو فقهای شورای نگهبان
عضو مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی
اطلاعات شخصی
زاده۱ فروردین ۱۳۰۴
بروجرد، ایران
درگذشته۲۵ شهریور ۱۳۹۴ (۹۰ سال)
تهران، ایران
آرامگاهمشهد
همسر(ان)طاهره کلباسی (درگذشته ۲۰ دی ۱۳۹۶)
فرزندانحسین، محسن، مهدی، راضیه، انسیه، مرضیه، علیرضا، کبری و محمدحسین

زندگی

ویرایش

ابوالقاسم خزعلی، در سال۱۳۰۴ در بروجرد به دنیا آمد. مادرش ربابه نام داشت و پدرش غلامرضا، پیشه‌اش ندافی بود. در همان شهر به مدرسه رفت تا این که در ۱۰ سالگی به همراه خانواده به مشهد نقل مکان کرد.[۵] وی دوره ابتدایی را در مدرسه نواب و ابن یمین مشهد به اتمام رساند.

تحصیلات حوزوی

ویرایش

وی تحصیل علوم دینی را در سال ۱۳۲۱ در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد؛ صرف و نحو را نزد علی‌اکبر دامغانی فرا گرفت و کتاب مغنی اللبیب را نزد محقق قوچانی خواند. معالم، لمعه و قوانین را نزد سید احمد یزدی آموخت و رسائل، مکاسب و کفایه را نزد هاشم قزوینی و بخشی از کفایه را نیز نزد مجتبی قزوینی فرا گرفت.

او در سال ۱۳۲۷ راهی قم شد و در درس خارج فقه سید حسین طباطبائی بروجردی و خارج اصول سید روح‌الله خمینی حضور پیدا کرد. وی همچنین مدتی در محضر محمدتقی بهجت تلمذ کرد. در بخش فلسفه، اشارات را نزد جواد خندق‌آبادی تهرانی خواند و در درس منظومه و اسفار سید محمدحسین طباطبایی حاضر شد.
تنها اثری که از وی به چاپ رسیده، تفسیر سوره فاتحة الکتاب نام دارد.

فعالیت‌های قبل از انقلاب

ویرایش

ابوالقاسم خزعلی، در پیش از انقلاب ۱۳۵۷ یک بار در زندان قزل‌قلعه زندانی و سه‌بار نیز به شهرهایی مثل دامغان گناوه و زابل تبعید شد.[۶] اولین بار در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ بود که به سه سال تبعید به گناباد محکوم شد که به دلیل وساطت بروجردی در دربار، از تبعید خلاصی می‌یابد.[۷]
خزعلی در طول سال‌های ۱۳۴۸ و ۴۹ به دعوت مرتضی مطهری با حسینیه ارشاد همکاری می‌کرد و در طول این مدت تعداد ۱۲ سخنرانی در این مکان انجام داد.[۸] وی در سال۱۳۵۷ به دلیل محرومیت از منبر دچار مشکل شده بود[۹] که سید روح‌الله خمینی در نامه‌ای به داماد خود شهاب‌الدین اشراقی خواسته بود که به ایشان رسیدگی کند.[۱۰]

شورای نگهبان

ویرایش

خزعلی که آذر ۱۳۵۸ طی حکمی از سوی سید روح‌الله خمینی مسئول رسیدگی به مشکلات خوزستان شده بود،[۱۱] پس از استعفای مهدوی کنی در بهمن ۱۳۵۹ با حکم خمینی به عنوان یکی از شش فقیه به عضویت شورای نگهبان منصوب شد[۱۲] حکمش در سال ۱۳۶۵ تمدید شد،[۱۳] و در مرداد ۱۳۷۸ از عضویت در این شورا استعفا داد.[۱۴] خود وی دربارهٔ دلایل استعفایش در برنامه‌ای تلویزیونی چنین گفت: «در همین دوره [آخر شورای نگهبان] در منزلی زندگی می‌کردم که ۶ طبقه بود که یکی از طبقات آن متعلق به من و باقی آن برای دیگران بود اما بعضی‌ها فکر می‌کردند که هر ۶ طبقه متعلق به من است و تصور می‌کردند خزعلی از ساده زیستی فاصله گرفته و حتی نیامدند سؤال کنند، از این جهت بود که بنا شد من دیگر در شورای نگهبان نباشم».[۱۵]

انجمن حجتیه

ویرایش

ابوالقاسم خزعلی همواره از انجمن حجتیه حمایت می‌کرد[۱۶] و در جلسات آن‌ها شرکت می‌کرد.[۷] وی در مصاحبه‌ای با ایسنا عنوان کرد که ما انجمن حجتیه را قبول داریم و از آن دفاع می‌کنیم[۱۷] با این حال وی به‌طور رسمی در تشکیلات حجتیه وارد نشد.[۱۸] خزعلی پس از انقلاب و در سال ۱۳۵۸ و به پیشنهاد مرتضی مطهری نماینده خمینی در انجمن حجتیه شد ولی خمینی در سال ۱۳۶۰ از ادامه نمایندگی وی خودداری کرد.[۱۶] وی در شرح این ماجرا گفته‌است: «من از طرف امام در انجمن نماینده شدم نه عضو آنها، بعد که رفته بودند و زده بودند، گفتم آقا این‌طور نیست، گفتند دیگر نمایندگی را برداشتیم، دیگر نماینده من نباش».[۱۹]

اتهام فساد مالی

ویرایش

عباس پاليزدار در سخنرانی‌هایی در ۱۴ اردیبهشت و ۷ خرداد ۱۳۸۷ دستکم ۵۰ تن از مقامات ارشد و روحانيان با نفوذ جمهوری اسلامی از جمله ابوالقاسم خزعلی را به «فساد اقتصادی»، «رانت خواری» متهم کرد.[۲۰][۲۱]

مواضع سیاسی

ویرایش
 
خزعلی در سال ۲۰۱۵

حمایت از دولت احمدی‌نژاد

ویرایش

وی در کنار مصباح یزدی از حامیان جدی احمدی‌نژاد در میان روحانیون به‌شمار می‌رفت. وی معتقد بود که خدا احمدی‌نژاد را آورده:

به حمدالله به خاطر جدیتی که وارد کار شده ۱۰ وزیر لوح پشتیبانی گرفته‌اند و همچنین ۱۱ کشور یا ۱۳ کشور مانند هلند، آلمان، بلژیک، چهار پنج تا از کشورهای اطراف خلیج فارس و دریای خزر با ایران هم‌پیمان شده‌اند که این‌ها حاصل همت در کارها است.[۲۲]

وی هم‌چنین احمدی‌نژاد را باعث سربلندی مسلمانان جهان خواند.[۲۳] احمدی‌نژاد نیز در آذرماه ۱۳۸۸ نشان درجه یک خدمت به خزعلی اعطا کرد.[۲۴]

حمایت از سعید جلیلی

ویرایش

خزعلی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران سال ۱۳۹۲ از سعید جلیلی حمایت کرد.[۲۵] وی در دیداری با سعید جلیلی تأیید رفتار شورای نگهبان در تعیین صلاحیت‌ها گفت:

من همان روز اول اعلام صلاحیت‌ها توسط شورای نگهبان، گفتم که من آقای جلیلی را انتخاب کردم. به همه دوستان هم بحمدالله اعلام کردم که من منتخبم آقای جلیلی است، چون شما پشتیبان ولایت فقیه هستید. مجالسی هم خدمت شما رسیده بودم و خیلی دوست داشتم شما را.[۲۶]
ان‌شاالله که شما رای خواهید آورد و در هر صورت مهم است که تعداد آرای شما بالا باشد. ان‌شاالله شما مؤیدید و چون با ولایت اهل بیت سرو کار دارید، پشتیبان شما هستند. موفقیت و عاقبت به خیری شما را از خداوند خواهانم»[۲۷]

سخنان مشهور و خبرساز

ویرایش
  • وی محرومیت زنان از ریاست جمهوری را توصیه سید روح‌الله خمینی می‌دانست.[۲۸]
  • وی در سخنانی انتخاب محمود احمدی‌نژاد به مقام ریاست جمهوری را «مورد تأیید و موافقت امام غایب شیعیان» دانست.[۲۹]
  • وی خواستار جایگزینی عید غدیر خم به جای عید نوروز به عنوان جشن بزرگ ایرانیان شد.[۳۰] وی در سخنان پیش از خطبه نماز جمعه تهران گفت: «عید نوروز، عید درختان است، عید بزرگ ایرانیان باید عید غدیر باشد».[۳۱]
  • وی در سخنانی در جمع طلاب حوزه علمیه قم گفت: «این قلم‌بدستان باید نابود شوند. این‌ها همه رفتنی هستند».[۳۲][نیازمند منبع]
  • وی در سخنانی مدعی شد که «حفظ شئون اسلامی و رعایت حجاب در دانشگاه، موجب بالارفتن سطح علمی و معدل بالای دانشجویان می‌شود».[۳۳]
  • با اشاره به اعتراضات مردم ایران به نتایج انتخابات ریاست جمهوری (۱۳۸۸): آن اغتشاشات را چهار نفر از جمله دو فرد سید و دو غیر سید راه‌اندازی کردند که دو فرد سید از همه بدتر بودند؛ ولی دو غیر سید یکی بد و دیگری بدتر بود.[۳۴]
  • بنا بر گواهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اعدام حبیب‌الله آشوری در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۶۰ به واسطه صدور فتوایی از خزعلی که پاره‌ای از مطالب کتاب توحید آشوری را مخالف شرع مقدس و کفرآمیز می‌دانست صورت گرفته‌است.[۳۵]

نقش وی در قتل‌های زنجیره‌ای

ویرایش

زندگی شخصی

ویرایش

ابوالقاسم خزعلی در سال ۱۳۲۷ با طاهره کلباسی فرزند محمود کلباسی ازدواج کرد[۳۶] که حاصل این ازدواج ۹ فرزند بود.[۳۷] به گفتهٔ او، حسین یکی از پسرانش در تاریخ اردیبهشت ۱۳۵۷ در شهر قم و در جریان ناآرامی‌های انقلاب، مورد اصابت گلوله قرار گرفت و کشته شد.[۳۸] یک پسر وی، علیرضا، مدیر شبکه ماهواره ای ایرانیان و داماد محمدعلی شهیدی محلاتی بود.[۳۹][۴۰] مهدی خزعلی فرزند دیگر اوست که در سال‌های بعد از انتخابات ۸۸ بارها به زندان افتاده‌است. در سال ۱۳۸۸ و در پی مواضع مهدی در حمایت از جنبش سبز ابوالقاسم خزعلی طی بیانیه‌ای از پسرش اعلام برائت نمود و وی را منحرف از راه مستقیم خواند.[۴۱]دختر او انسیه خزعلی معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور در دولت سیزدهم و رئیس سابق دانشگاه الزهرا است.[۴۲] دختر دیگر او کبری خزعلی (مریم)[۴۳] رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی می باشد.[۴۴]
فرزند کوچک او محمدحسین از خوانندگان موسیقی پاپ با نام هنری سمیر زند است.[۴۵] محمدرضا رضازاده، استاندار اسبق فارس، و محمدهادی مروی، معاون اول سابق قوه قضائیه از دامادهای خزعلی بودند.[۴۶][۴۷]

درگذشت

ویرایش

وی در بامداد چهارشنبه ۲۵ شهریور ۱۳۹۴ پس از یک دوره طولانی بیماری و کهولت سن درگذشت.[۴۸] مراسم تشییع پیکر وی صبح روز پنجشنبه ۲۶ شهریور ۱۳۹۴ در دانشگاه تهران برگزار شد.[۴۹] پیکر وی به مشهد منتقل و در حرم رضوی به خاک سپرده شد. طاهره کلباسی، همسر وی نیز صبح چهارشنبه ۲۰ دی ۱۳۹۶ بر اثر کهولت سن درگذشت.

پانویس

ویرایش
  1. «خزعلی، ابوالقاسم». دبیرخانه مجلس خبرگان. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  2. «حکم به رئیس جمهور (تدوین متمم قانون اساسی)». سایت جامع امام خمینی.
  3. فیروزه متین (۲۶ شهریور ۱۳۹۴). «خزعلی همرای و همراه جنتی رفت». روزآنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  4. رضا خجسته رحیمی (مهر ۱۳۸۶). «داستان زندگی شیخ محمود حلبی و انجمن حجتیه‌ای که او برساخت». مجله شهروند شماره ۲۰. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  5. «گفتگو با حضرت آیت‌الله حاج شیخ ابوالقاسم خزعلی». مجله بینات شماره ۱۱. پاییز ۱۳۷۵. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  6. «آیت‌الله خزعلی درگذشت». روزنامه شرق. ۲۶ شهریور ۱۳۹۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ «خزعلی، ابوالقاسم (آیت‌الله)». دانشنامه انقلاب اسلامی و تاریخ ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  8. «حسینیه ارشاد، خطبا و گویندگان آن به روایت میناچی». مجله یاد، شماره ۷۸. زمستان ۱۳۸۴. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  9. «یادی از فقیه مجاهد حضرت آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی». روزنامه اطلاعات. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اكتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۱. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  10. «نامه به آقای شهاب الدین اشراقی در رسیدگی به وضع تبعیدشدگان‌». سایت جامع امام خمینی.
  11. «حکم به آقای ابو القاسم خزعلی جهت رسیدگی به مشکلات منطقه خوزستان». سایت جامع امام خمینی.
  12. «انتصاب عضو شورای نگهبان». صحیفه نور جلد چهاردهم. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  13. «حکم انتصاب مجدد سه تن از فقهای شورای نگهبان». سایت جامع امام خمینی.
  14. «فقهای سابق شورای نگهبان». وبگاه رسمی شورای نگهبان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  15. «آیت الله خزعلی در تلویزیون: بازرگان آدم خوبی بود/ امام فرمودند مبادا زن رئیس‌جمهور شود». خبرآنلاین. ۱۶ اسفند ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ محمدتقی سبحانی (بهار و تابستان ۱۳۸۶). «درآمدی بر جریان‌شناسی اندیشهٔ اجتماعی دینی در ایران معاصر». مجله نقد و نظر شماره ۴۵ و ۴۶. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  17. «آیت‌الله خزعلی: حق را می‌گفتیم ولو اگر خدای ناکرده امام نظرشان نبود». ایسنا. ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۳. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  18. حمید کرمیپور، خاطرات آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی، مرکز اسناد اسلامی، ص. ۱۴۴
  19. «آیت الله خزعلی:(۲)انجمن حجتیه را بد معرفی کردند». ایسنا. ۱۶ بهمن ۱۳۸۱. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  20. «سخنرانی جنجالی؛ «سران نظام در فساد اقتصادی دست دارند»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۱۶.
  21. «BBCPersian.com | ايران | واکنش تلویحی امامی کاشانی به سخنان پالیزدار». www.bbc.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۱۶.
  22. آیت‌الله خزعلی: خدا احمدی‌نژاد را آورد بایگانی‌شده در ۱ مه ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (عصر ایران، ۳ آذر ۱۳۸۶)
  23. «احمدی‌نژاد مسلمانان دنیا را سربلند کرد». فارس. ۱۹ خرداد ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  24. «احمدی‌نژاد نشان درجه یک خدمت به آیت‌الله خزعلی اعطا کرد». خبرآنلاین. ۱۱ آذر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  25. «تک‌برگ؛ آیت‌الله خزعلی در یک نگاه». ایسنا. ۲۵ شهریور ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  26. «تحسین رفتار شورای نگهبان در تأیید صلاحیت‌ها». انتخاب. ۱۲ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  27. «اعلام حمایت آیت‌الله خزعلی از کاندیداتوری سعید جلیلی». خبرآنلاین. ۱۲ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  28. کاری کنید که زنان رئیس‌جمهور نشوند بایگانی‌شده در ۲۷ مارس ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine(انتخاب، ۱۶ دی ۱۳۸۶)
  29. موج تازه گرایش به مهدویت در ایران و ریشه‌های آن (بی‌بی‌سی فارسی)
  30. آیت‌الله خزعلی: عید غدیر باید جایگزین نوروز شود (رادیو زمانه)
  31. آیت‌الله خزعلی: عید بزرگ ایرانیان باید عید غدیر باشد[پیوند مرده] (خبرگزاری ایرنا)
  32. روزنامه سلام، مورخ ۱۳۷۸/۳/۱۷
  33. آیت‌الله خزعلی:حجاب موجب بالا رفتن معدل دانشجویان می‌شود بایگانی‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (نواندیش، ۲۲ آذر ۱۳۸۶)
  34. «آیت‌الله خزعلی: اغتشاشات سال گذشته را چهار نفر از جمله دو فرد سید و دو غیر سید راه انداختند». خبرآنلاین. ۱۵ خرداد ۱۳۸۹. پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  35. «منحرفین التقاط». مرکز اسناد انقلاب اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  36. «نظر مرحوم آیت‌الله خزعلی دربارهٔ ازدواج با بانو کلباسی». عصرامروز. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  37. «گفتگوی تفصیلی فارس با آیت‌الله خزعلی و همسرش خانم کلباسی». فارس. ۱۱ خرداد ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  38. «زندگینامه من». وبگاه مهدی خزعلی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  39. «درگذشت رئیس سابق بنیاد شهید؛ محمدعلی شهیدی محلاتی کیست؟». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۷.
  40. https://www.bultannews.com/fa/news/123323/افشاگریهای-جدید-در-خصوص-gem-me-tv
  41. «علام برائت آیت‌الله خزعلی از فرزندش». فارس. ۲۸ خرداد ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.
  42. «دختر خزعلی سرپرست دانشگاه الزهرا شد». کلمه. ۲۴ فروردین ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  43. https://rc.majlis.ir/fa/law/show/100949[پیوند مرده]
  44. «اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی».
  45. «اظهارات برادر مهدی خزعلی». بهار نیوز. ۱ دی ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  46. Behnegarsoft.com (۲۰۱۵-۰۹-۲۳). «حافظ خبر - صراحت در بیان اعتقادات، وجه بارز شخصیتی این عالم ربانی بود/ آیت‌الله خزعلی گفت «من از پسرم راضی نمی‌شوم مگر اینکه خودش را اصلاح کند»/ تلاش این روحانی عالیقدر نسبت به حفظ رکن رکین نظام مقدس اسلامی». حافظ خبر | اخبار و تصاویر شیراز و استان فارس. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۰۵.
  47. «Family Ties of the Iranian Political Elite | Iran Data Portal» (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۰۲.
  48. «ابوالقاسم خزعلی، عضو مجلس خبرگان درگذشت». دویچه‌وله فارسی. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵.
  49. «عکس‌خبر؛ تشییع جنازه ابوالقاسم خزعلی». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۵.

پیوند به بیرون

ویرایش