دلشدگان
دلشدگان فیلمی در ژانر درام تاریخی به کارگردانی علی حاتمی است. او این فیلم را در سال ۱۳۷۰ کارگردانی کرد. او علاوه بر کارگردانی این فیلم، نویسندهٔ فیلم نامه، تهیه‌کننده و طراح صحنهٔ آن نیز بوده‌است.
| دلشدگان | |
|---|---|
 | |
| کارگردان | علی حاتمی |
| تهیه‌کننده | علی حاتمی |
| نویسنده | علی حاتمی |
| بازیگران | امین تارخ اکبر عبدی جلال مقدم فرامرز صدیقی سعید پورصمیمی حمید جبلی محمدعلی کشاورز فتحعلی اویسی رقیه چهره‌آزاد جمشید هاشم پور شهلا ریاحی لیلا حاتمی لیلی رشیدی توران مهرزاد علی اصغر گرمسیری منصور والامقام سرور نجات‌الهی |
| موسیقی | حسین علیزاده محمدرضا شجریان |
| فیلم‌بردار | محمود کلاری |
| تدوین | روح‌الله امامی |
تاریخ‌های انتشار | ۱۳۷۰ |
مدت زمان | ۹۱ دقیقه |
| کشور | ایران |
| زبان | فارسی |
از آن‌جا که داستان فیلم دربارهٔ موسیقی ایرانی است، سرشار از صحنه‌هایی است که به نوازندگی و فرهنگ اهالی موسیقی در دوران قاجار می‌پردازد. این صحنه‌ها با توانایی منحصر به فرد علی حاتمی در خلق فضاهای قدیمی همراه شده‌است. هم‌چنین می‌توان موسیقی این فیلم را، که ساخته حسین علیزاده است، به عنوان یکی از نقاط قوت آن برشمرد. این موسیقی با صدای آواز محمدرضا شجریان همراه شده‌است، که بجای خوانندهٔ فیلم-امین تارخ- خواند؛ ولی اجازهٔ لب خوانی به او داده نشد. به همین خاطر، در صحنه‌های تصنیف خوانی فیلم هرگز نمای بسته از خواننده نمایش داده نشد. آواز تک تارخ که بعد از دل باختن به شاهزاده ترک (لیلا حاتمی) خوانده می‌شود از به یاد ماندنی‌ترین لحظات فیلم است. بر اساس گفته های حسین علیزاده در مستند (معلم بی استاد) درباره زندگی علی حاتمی، تمامی شعرهای تصنیف ها در فیلم و اثر صوتي دلشدگان در نشر دل آواز، سروده علی حاتمی می باشد. و در نهایت فریدون مشیری شعرها و آهنگ‌های فیلم را بررسی کرد و مورد بازبینی قرار داد.[۱]
آوازها و تصنیف‌های ساخته‌شده برای این فیلم، بعداً در آلبومی به همین نام منتشر شد.
داستان فیلمویرایش
فیلم برداشتی آزاد و شخصی از سه داستان واقعی در زمان قاجار است که در آن گروهی از نوازندگان سازهای ایرانی برای پر کردن صفحه موسیقی به خارج از کشور سفر می کنند. اولین داستان مربوط می شود به سفر نوازندگان مشهور موسیقی ایران به شهر پاریس در سال 1286 شمسی در دوران محمدعلی شاه قاجار به سرپرستی آقاحسینقلی برای ضبط صفحه موسیقی. دومین داستان نیز سفر گروهی از هنرمندان برای ضبط صفحه به شهر لندن با حمایت یک تاجر ارمنی به نام هامبارسون است که پس از بازگشت از لندن میان وی و هنرمندان مشکلاتی به‌وجود می آید و قرارداد ضبط فسخ می شود. سومین داستان نیز سفر گروهی دیگر از موسیقیدانان به همین منظور به شهر تفلیس در سال 1293 شمسی است. سفر سوم در دوران احمد شاه قاجار به وقوع می‌پیوندد. در این سفر سید حسین طاهرزاده، اقبال آذر، درویش خان، باقرخان رامشگر و عبدالله دوامی همراهان سفر هستند که معروف است درویش خان برای هزینه های این سفر خانه خود را گرو بانک گذاشته است. آثار ضبط شده در این سفر به سبب وقوع جنگ دوم جهانی به طور کامل به ایران نمی رسند.[۲] در فیلم دلشدگان نیز (که برداشتی از هر سه سفر برای ضبط موسیقی است) یکی از تجار ایرانی - ارمنی به عنوان واسطهٔ دربار احمد شاه قاجار و هنرمندانی غیر وابسته به دولت می‌شود تا ایشان با هزینهٔ کمپانی هند شرقی برای ضبط صفحه به پاریس بروند. در این سفر تاجر ایران به عهد خود وفا نکرده و نهایتا هنرمندان توافق می کنند که هزینه ضبط موسیقی را خودشان شخصا تقبل کنند تا این میراث برای همیشه باقی بماند. در این سفر هر کس خاطرات گذشتهٔ خود را به نوعی مرور یا بازگو می‌کند و سرانجام خوانندهٔ گروه به نام طاهر امین تارخ دلباختهٔ شاهزادهٔ نابینای تُرک لیلا حاتمی می‌شود و در غربت جان می‌سپارد.
اشکالات فیلمویرایش
بیشتر اشکالات دلشدگان از جنس انتقادات وارده به هزاردستان و کمال‌الملک بوده است که حاتمی اغلب موقعیتی مستند و تاریخی را به متنی تخیلی مبدل می سازد، به گونه ای که به سختی می توان متن تاریخی را از متن داستانی تفکیک کرد و مخاطب در فضایی سردرگم بسر می برد که نمی داند این داستان واقعیتی بیرونی دارد یا خیر.
دلشدگان در شبکه‌های اجتماعیویرایش
منابعویرایش
| مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به دلشدگان در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
- ↑ «مصاحبه با شحریان دربارهٔ فیلم دلشدگان». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۱-۰۶-۱۶.
- ↑ گلبانگ سربلندی، بهمن کاظمی، انتشارات فرهنگستان هنر، سال 1389