شهرستان ملکان

شهرستان ملکان، یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی ایران است. مرکز این شهرستان، شهر ملکان است.

شهرستان ملکان
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	آذربایجان شرقی
مرکز شهرستان	ملکان
سایر شهرها	مبارک‌شهر
بخش‌ها	مرکزی، آق‌منار
سال تأسیس	۱۳۷۴ خورشیدی
اداره
فرماندار	بهمن قائلی
مردم
جمعیت	۸۵،۹۳۸ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت	۱٫۹ درصد
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱،۳۰۲ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۳۳/۳ الی ۸/۸-
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۴۱
وبگاه	فرمانداری ملکان

مَلِکانْ در جنوب‌شرق دریاچهٔ ارومیه و در محل اتصال استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی قرار گرفته‌است.

فاصله مرکز این شهرستان با مرکز استان تبریز ۱۴۴ کیلومتر می‌باشد؛ همچنین فاصله این شهر با برخی شهرها همچون زنجان ۲۷۱ کیلومتر، خرم‌آباد ۶۰۲ کیلومتر، رشت ۴۶۴ کیلومتر، اردبیل ۳۲۶ کیلومتر، همدان ۴۰۳ کیلومتر، ساری ۸۷۰ کیلومتر، ارومیه۱۶۷ کیلومتر، قزوین ۴۴۴ کیلومتر و تا تهران ۶۲۰ کیلومتر فاصله دارد.

مردم ملکان آذربایجانی بوده و به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند.

وجه تسمیه

به عقیدهٔ کارشناسان تاریخی، چون ملکان در گذشته بزرگ‌ترین شهر و پایتخت آتروپاتگان و محل نگهداری گنج در زمان ساسانیان بوده‌است و از این رو اهالی این دیار حاکم (ملک) زیادی داشته‌اند، از همین روی نام آن را «پارتگان، جنزا، ملک‌نیا، ملک کندی، ملک‌شهر و در نهایت ملکان» نهاده‌اند. به اعتقاد گروهی دیگر، پیش‌تر یکی از اربابان این شهر «ملک‌نیا» نام داشته و نام این شهر از نام این ارباب گرفته شده‌است، برخی‌ها نیز بر این عقیده‌اند که دختر چنگیز خان به نام ملائکه در یکی از سفرهای خود این شهر را به این نام نام‌گذاری کرده‌است.

منابع آبی شهرستان

این شهرستان دارای دو رودخانه فصلی می‌باشد که عبارتند از:

۱- رودخانه مردق (مردق چای): این رودخانه که در منطقه به مردی معروف است با آبدهی متوسط ۱۳۲ میلیون متر مکعب در سال از دامنه جنوبی کوه سهند سرچشمه گرفته و در جهت جنوب جریان یافته و با اتصال شاخه‌های فرعی نظیر مغانجیق چای مسیر خود را به شهر مراغه ادامه داده و از داخل شهر ملکان گذشته و وارد دریاچه اورمیه می‌شود.

۲- رودخانه لیلان چای: که از کوه‌های سهند سرچشمه می‌گیرد این رودخانه از دو شاخه اصلی تشکیل شده یکی به نام بلوک آباد و دیگری به نام سراجو چای که در محلی به نام روستای کوسه صفر بهم می‌رسند و تشکیل لیلا چای را می‌دهند و بعد این دو رودخانه به سمت جنوب غربی حرکت کرده و در روستای باغچه دیزج شاخه‌های کوچکی هم از روستای تبه اغبلاغ را دریافت کرده و پس از عبور از روستای سرسبز و گردشگری باباقاضی وقوشقیه جیغالو و شیرین کند در داخل شهر میاندوآب وارد زرینه‌رود می‌شود.

آب و هوا

آب و هوای ملکان تحت‌تأثیر جریان‌های آسیای مرکزی، اقیانوس اطلس، دریای خزر، دریای سیاه و دریای مدیترانه قرار می‌گیرد. جریان‌های آسیای مرکزی در فصل‌های بهار، پاییز و زمستان موجب بارندگی و گاهی برف می‌شوند. جریان‌های اقیانوس اطلس و دریای خزر (بادهای خزری) بیش‌تر در منطقهٔ ارسباران موجب بارش می‌شوند و گهگاهی مناطق جنوبی‌تر را نیز تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند. جریان‌های دریای سیاه و دریای مدیترانه (بادهای سفید) در فصل‌های بهار و زمستان موجب بارش می‌شوند.

تقسیمات کشوری

شهرستان ملکان دارای ۲ بخش، ۴ دهستان و ۲ شهر به شرح زیر است:

شهرستان ملکان

بخش	مرکز بخش	جمعیت بخش ۱۳۹۵	نام دهستان	مرکز دهستان	جمعیت دهستان ۱۳۹۵	شهر	جمعیت شهر ۱۳۹۵
مرکزی	ملکان	۷۸،۴۷۰ نفر	گاودول مرکزی	آروق	۲۹،۰۱۰ نفر	ملکان مبارک‌شهر	۲۷،۴۳۱ نفر ۴،۴۵۶ نفر
			گاودول غربی	بایقوت	۱۷،۵۷۳ نفر
آق‌منار	آق‌منار	۷،۴۶۸ نفر	گاودول شرقی	ایده‌لوی بزرگ	۴،۸۵۴ نفر	****************
			گاودول جنوبی	دمیرچی	۲،۶۱۴ نفر

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت شهرستان ملکان برابر با ۸۵،۹۳۸ نفر بوده‌است.

محصولات

ملکان قطب تولید انگور در سطح استان آذربایجان شرقی بوده و به «الههٔ انگور» و سرزمین خوشه‌های طلایی مشهور است. این شهر یک شهر کشاورزی و صنعتی بوده و کارخانه‌های متعددسبزه‌پاک‌کنی و شرکت‌های صادراتی این محصول در آن فعال‌اند. کشورهای حوزهٔ خلیج فارس، اروپا و کانادا، بزرگ‌ترین واردکنندگان محصولات خشکبار انگور این شهر هستند. قالی‌بافی نیز در این شهر رایج است و این شهرستان از بزرگ‌ترین تولیدکننده گوشت قرمز، گوشت مرغ ،تخم مرغ و جوجه یک روزه در استان می‌باشد.

مناظر دیدنی و تاریخی ملکان

چشمه علی‌بلاغی

۱۱۶ منطقه و محوطه تاریخی شهرستان ملکان در آثار ملی ایران ثبت شده‌است. پل دختر (قیزلار کورپوسی)، تپه علی‌بلاغی، مسجد جامع لیلان، قلعه بختک، پل آجری لیلان چای، آب معدنی شورسو، آب معدنی آرپادره سی، کوه شیروانشاهلو و همچنین دره گاومیش ئولناز و غار آبی بنایم و سرچشمه‌های سرسبز روستای باباقاضی جاذبه‌های طبیعی و تاریخی شهرستان ملکان به‌شمار می‌آیند. از دیگر مکان‌های تاریخی می‌توان به قره کولیگ لر و سلمان تختی و آق اولیا در بایقوت و قره تپه بایقوت اشاره کرد.

صنایع و معادن

عمده‌ترین صنایع شهرستان ملکان، صنایع تبدیلی مرتبط با فراورده‌های کشاورزی است و اصلی‌ترین خشکبار تولیدی کشمش معروف به سبزه می‌باشد که در دو نوع کالفرم و سبزه زرد تولید می‌شود از دیگر فراورده‌های تبدیلی کشاورزی رب گوجه فرنگی می‌باشد. . از دیگر صنایع این شهرستان می‌توان از صنایع مربوط به چوب بری، تولید مواد غذایی از قبیل ماکارونی، کیک ،جوجه یک روزه و … قطعات صنعتی و پلاستیکی، سنگ بری، کارخانه تولیداجاق گاز و… نام برد. همچنین با توجه با ساختارزمین‌شناسی خاص شهرستان ملکان که در زون سهند - بزمان قرار دارد معادن گوناگونی در آن دیده می‌شود از جمله این معادن می‌توان معدن خاک نسوز در روستای چالی و لیلی داغی، زغال‌سنگ در کوه‌های شیروان‌شاهلو، سنگ آهک در روستای قربانکندی و قره چناق و داشبلاغ، باریت در روستای باباقاضی، کائولن (خاک چینی) روستای اوجبلاغ، چندین معدن سنگ ساختمانی لاشه از جمله در روستای بایرام‌کندی و چند معدن شن و ماسه را می‌توان ذکر کرد.

کشاورزی، دام داری و پرورش طیور

ملکان به سبب حاصل خیزی خاک و مساعد بودن اوضاع جوی و دسترسی آسان به آب‌های سطحی و زیرزمینی مرکز کشاورزی مهمی است که عمدهٔ محصولات آن غلات، میوه به ویژه انگور، صیفی جات و سیب زمینی است. دام داری و پرورش طیور نیز در ملکان اهمیت زیادی دارد و انواع فراورده‌های دامی نظیر لبنیات، پوست و پشم از جمله صادرات این شهرستان است. پرورش دام در این بخششامل: گاو،گوسفند،شتر و بز بوده که به شیوهٔ روستایی و صنعتی صورت می‌گیرد و به صورت گوشت یا دام زنده به سایر نقاط ارسال می‌شود. علاوه بر آن پرورش طیور به دو شیوه سنتی و صنعتی شامل: پرورش مرغ، خروس، بوقلمون رواج دارد که علاوه بر مصارف داخلی صادر نیز می‌شود.

نگارخانه

• 
  رودخانه مردق در بهار
• 
  رودخانه مردق در زمستان
• 
  منطقه ژئوتوریسمی شورسو
• 
  روستای شورجه
• 
  شکوفه‌ها در فصل بهار باغات ملکان
• 
  انگور ملکان
• 
  رودخانه مردق
• 
  قیزلار کورپوسی
• 
  قیزلار کورپوسی
• 
  قلعه بختک لیلان
• 
  تپه علی‌بلاغی