گوگوش
فائقه آتشین (زادهٔ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۹)[۲] که با نام هنری گوگوش شناخته میشود، خواننده ایرانی و بازیگر سابق است.[۳][۴] او از آغاز فعالیت خود از محبوبیت قابل توجهی برخوردار بوده و اکنون به یک نماد فرهنگی تبدیل شدهاست.[۵][۶] از او با عنوان «شاهماهی موسیقی ایران» یاد میشود.[۷][۸]
گوگوش | |
---|---|
![]() گوگوش در کنسرت هالیوود بول، سال ۲۰۱۸ | |
نام هنگام تولد | فائقه آتشین |
زادهٔ | ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۹ (۷۳ سال)[۱] تهران، ایران |
پیشه |
|
سالهای فعالیت | ۱۳۳۸–۱۳۵۷ ۱۳۷۹–اکنون |
همسر(ها) | محمود قربانی (ا. ۱۳۴۶–ج. ۱۳۵۱) بهروز وثوقی (ا. ۱۳۵۴–ج. ۱۳۵۵) همایون مصداقی (ا. ۱۳۵۶–ج. ۱۳۶۸) مسعود کیمیایی (ا. ۱۳۷۶–ج. ۱۳۸۲) |
فرزندان | کامبیز قربانی |
والدین | صابر آتشین (پدر)[۱] |
پیشه موسیقی | |
ژانر | پاپ ایرانی |
ناشر(ان) | آونگ، کلتکس، امزیام، پارس ویدئو، ترانه، بارکلی |
همکاریهای مرتبط | |
وبگاه |
گوگوش عمدتاً بهخاطر تأثیراتش در موسیقی پاپ ایران مشهور است؛ امّا در دهههای ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ خورشیدی در فیلمهای مختلفی نیز بازی کردهاست. او در اواسط دههٔ ۱۳۵۰ به اوج شهرت و موفّقیت رسید و برای بازی در بیتا (۱۳۵۱) برندهٔ جایزهٔ بهترین بازیگر زن جشنوارهٔ سپاس شد. در طول آن دهه، برخی زنان ایرانی بهطور گستردهای از گوگوش تقلید میکردند. پس از وقوع انقلاب ۱۳۵۷ در اواخر سال ۱۳۵۷، او به ایالات متحده رفت؛ ولی پس از مدّت کوتاهی به ایران بازگشت و تا سال ۱۳۷۹ در تهران ماند. او در طول سالهای اقامت در ایران پس از انقلاب، به علّت ممنوعیت کار برای خوانندگان زن، دیگر برنامهای اجرا نکرد. پس از ترک ایران در سال ۱۳۷۹، او در همان سال اول ۲۷ کنسرت در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی برگزار کرد.
از زمان بازگشت به صحنه، گوگوش در مکانهای مختلف در سراسر جهان کنسرت اجرا کردهاست. از جملهٔ مشهورترین مکانهایی که گوگوش در آنها اجرا داشته میتوان به مدیسن اسکوئر گاردن در نیویورک، ایر کانادا سنتر در تورنتو، اریکسون گلوب در استکهلم، رویال آلبرت هال در لندن و هالیوود بول و تئاتر مایکروسافت در لس آنجلس اشاره کرد.[۹]
آغاز زندگی
فائقه آتشین در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۹ در محله سرچشمه تهران زاده شد. هرچند که تاریخ ثبتشده در شناسنامهٔ او، او را زادهٔ ۱۸ بهمن ۱۳۲۹ نشان میدهد، ولی خود او میگوید بر پایهٔ گفتهٔ مادرش، در «۱۵ اردیبهشت» به دنیا آمدهاست.[۱۰] دانشنامهٔ بریتانیکا نیز تاریخ تولد او را ۵ مهٔ ۱۹۵۰ (برابر با ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۹) ذکر کردهاست.[۲] خانوادهٔ وی اصالتاً از آذربایجانیهایی بودند که از آذربایجان شوروی به ایران مهاجرت کردهبودند.[۱۱][۱۲] پدر گوگوش از اهالی شهر سراب بود، پدر و مادر گوگوش هنگامی که وی ۲ سال داشت از یکدیگر جدا شدند.
گوگوش (به ارمنی: Գուգուշ) نامی ارمنی برای پسران است. در کودکی دایهٔ ارمنیاش او را با این نام صدا میکرد و بعدها این نام را به عنوان نام هنریاش برگزید.[۱۳] اما آن طور که گوگوش در مصاحبهٔ مفصّل خود با هما احسان توضیح داد، این اسم را پدرش برای وی انتخاب کردهبود، اما ادارهٔ ثبت احوال به علّت «عجیب بودن» این نام از ثبت آن در شناسنامهٔ نوزاد خودداری میکند و از پدرش میخواهد که یک اسم ایرانی یا عربی برایش انتخاب کند که در نهایت، او نام فائقه را برای نوزاد برمیگزیند. اما در خانه و بهطور کلی مکانهای غیررسمی از همان کودکی وی را گوگوش صدا میزدهاند.[۱۴]
تجربه هنری
او از همان کودکی به همراه پدرش که یک شومن بود، خوانندگی و بازی در فیلم را آغاز کرد. نخستین تجربهٔ هنرپیشگی او در سن هفت سالگی بود. گوگوش بعدها در فیلمهایی چون «پرتگاه مخوف» (۱۹۶۳ میلادی)، «شیطون بلا» (۱۹۶۵) و «پنجره» (۱۹۷۰) ظاهر شد. ترانههایی که آهنگسازانی چون واروژان و حسن شماعیزاده برای او نوشتند و شعرهای شهیار قنبری در آن به کار رفته بود، برای او موفّقیت بزرگی پدیدآورد. تا حدّی که سایر خوانندگان پاپ زن ایرانی از سبک او تقلید کردند. سبک او در دههٔ هفتاد میلادی، در اوج شهرتش به عنوان خواننده و هنرپیشه، الگوی زنان ایرانی واقع شد که بهجز گوش سپردن به ترانههای او، از سبک پوشیدن جامه، مینیژوپ و مدل موی کوتاه او معروف به مدل گوگوشی تقلید میکردند؛ و در حال حاضر نیز اکثر مدلهای قدیمی به نام وی ثبت شدهاند.[۲]
ترانهٔ «هجرت» با شعر شهیار قنبری و با آهنگسازی و تنظیم ناصر چشمآذر را قرار بود افشین مقدم اجرا کند. اما وقتی او در یک تصادف درگذشت، گوگوش این ترانه را اجرا کرد. به گفتهٔ عدهای[کدام؟] از موسیقیدانان این آهنگ یکی از شاهکارهای موسیقی ایرانی است.
گوگوش از جمله هنرمندانی بود که به جشن تولّد ولیعهد، رضا پهلوی دعوت شد و در آن جشن، اجرای برنامه زنده داشت.[۱۵]
پس از انقلاب
او پس از انقلاب به دادگاههای انقلاب اسلامی احضار شد.[۱۶] با وقوع انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ و برپایی نظام جمهوری اسلامی، موسیقی پاپ و آوازخوانی زنان در محافل عمومی ممنوع اعلام شد. با وجود آن که اکثر هنرمندان ایرانی، مهاجرت از ایران را انتخاب کردند؛ گوگوش که به هنگام وقوع انقلاب در ایالات متحده به سر میبرد، به ایران بازگشت و گوشهگیری را در پیش گرفت.[۲]
با وجود حاکمیت نظام اسلامی بر ایران، ترانهها و موزیکویدیوهای گوگوش به وفور و سهولت در ایران یافت میشد و گوگوش همچنان طرفداران بیشتری را جذب میکرد. با انتخاب محمد خاتمی به عنوان رئیسجمهور ایران در سال ۱۳۷۶ بسیاری از محدودیتهای پیشین برداشته شدند. به برخی از زنان (که گوگوش میان آنان نبود) اجازه داده شد تا در محافلی که همهٔ حضار، زن باشند برنامه اجرا کنند. اگرچه پخش و توزیع موسیقی پاپ همچنان ممنوع بود، ولی مالکیت آن مشکلی نداشت.[۲]
شروع دوباره
گوگوش بعد از ۲۱ سال سکوت و گوشهگیری در ایران، در سال ۱۳۷۹ موفق به کسب گذرنامه و خروج از ایران شد. اکبر خوشکوش (یکی از افراد وزارت اطلاعات) عنوان کرد خروج گوگوش از ایران با اطلاع نهادهای امنیتی آن زمان صورت گرفتهاست.[۱۷][۱۸] همچنین به نقل از مسعود کیمیایی گوگوش اذعان کرده بود که خروج او با موافقت عطاء الله مهاجرانی (وزیر وقت ارشاد) صورت پذیرفتهاست.[۱۹]
گوگوش پس از خروج از ایران فعالیت هنری خود را با ارائه آلبوم «زرتشت» که بخشی از آن در ایران به صورت مخفیانه ضبط و در کانادا تکمیل و پخش شده بود، از سرگرفت و سری کنسرتهای بازگشت را برگزار کرد که با استقبال بینظیر ایرانیان و فارسیزبانان خارج از ایران مواجه شد. او در سال ۱۳۸۳ آلبوم «آخرین خبر» و در سال ۱۳۸۵ آلبوم «مانیفست» را با همکاری مهرداد آسمانی منتشر کرد که مورد استقبال شدید دوستداران وی قرار گرفت. او بعد از دو سال سکوت مجدد، تور سال ۲۰۰۵ آمریکا را آغاز کرد که اولین کنسرت آن در تاریخ ۱۷ سپتامبر در فروم لسآنجلس اجرا شد.[نیازمند منبع]
در سال ۲۰۱۴ گوگوش همراه با ابی ترانهٔ نوستالژی را به صورت مشترک اجرا کردند و مورد توجه بسیاری از طرفداران هر دو قرار گرفت و نتیجه این همکاری تور کنسرتهای نوستالژی و بازخوانی مشترک دو تک آهنگ «کی اشکاتو پاک میکنه» از ابی و «دو پنجره» از گوگوش بود. وی در سال ۲۰۱۷ با همکاری حسن شماعیزاده و اردلان سرفراز تور مثلث خاطرها را آغاز کرد. پس از اتمام اجراها این تور با موفقیت پایان یافت. سپس گوگوش در سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ کنسرتهای مشترکی با مارتیک اجرا کرد که میان مخاطبان آنها با استقبال فراوانی مواجه شد و در رویدادی مهم در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۱۹ یکی از کنسرتهای مشترک این دو که در شهر پاریس برگزار شد به صورت مستقیم از شبکه تلویزیونی من و تو پخش شد، اما این همکاری به علّت مشکلاتی نیمهکاره ماند.[نیازمند منبع]
گوگوش در کنسرتهای سالیان اخیر خود از دوستان هنرمند خود بسیار تقدیر کرده و آنها را در کنسرتهای خود شریک میکند. از هنرمندانی نظیر مارتیک، حسن شماعیزاده، اردلان سرفراز، منوچهر چشمآذر و دائماً از هنرمندان درگذشته مانند واروژان، پرویز مقصدی و… که در موفقیتش تأثیر و سهم داشتهاند، نام میبرد.[نیازمند منبع]
کنسرتهای دبی
گوگوش تقریباً هر سال در شهر دبی، امارات کنسرت برگزار میکند.[۲۰] کنسرتهایش از گرانترین کنسرتهای اجرا شده در دبی به حساب میآیند. هواداران بسیاری از ایران و کشورهای فارسیزبان مانند افغانستان، تاجیکستان تنها بخاطر دیدن اجرای زندهٔ گوگوش به دبی سفر میکنند.[۲۱] تعداد تماشاچیان برخی از کنسرتهای او در دبی، بیش از ۱۵۰۰۰ نفر بودهاست.[۲۲]
زندگی شخصی
گوگوش یک برادر تنی، دو برادر ناتنی از طرف پدری و یک خواهر و برادر ناتنی از طرف مادری دارد. برادر تنی او در ۲۴ سالگی درگذشت.[۲۳]
گوگوش در ۱۳۴۶ و در ۱۷ سالگی با کابارهدار و بوکسور محمود قربانی ازدواج کرد و حاصل آن ازدواج یک فرزند پسر بهنام کامبیز است. آن دو پس از ۶ سال از هم جدا شدند.[۲۴][۲۵] در سال ۱۳۵۴ گوگوش با بهروز وثوقی، بازیگر ایرانی، ازدواج کرد که ۱۴ ماه بعد از هم جدا شدند. در سال ۱۳۶۵، او با همایون مصداقی ازدواج کرد و بعدها از او جدا شد. در سال ۱۳۷۶، گوگوش با مسعود کیمیایی، کارگردانی ایرانی، ازدواج کرد و در سال ۱۳۸۲، پس از مهاجرت از ایران، از او جدا شد.
او دو نوه به نامهای مایا و دارا دارد.[۲۶]
ترانهشناسی
آلبومها
- مسبب (همراه با داریوش)
- نیمهٔ گمشدهٔ من
- فصل تازه
- همسفر
- جاده
- مرداب
- کویر
- کوه
- اگه بمونی، اگه نمونی
- پل
- ستاره آی ستاره
- من و گنجشکای خونه
- لحظهٔ بیداری
- در امتداد شب
- دو ماهی
- دو پنجره
- شناسنامه ۱
- شناسنامه ۲
- زرتشت (با آهنگسازی بابک امینی)
- مانیفست
- شب سپید
- حجم سبز (همکاری با اردلان سرفراز و فرید زلاند)
- اعجاز
- عکس خصوصی
- بیست و یک
فیلمشناسی
عنوان | سال | نقش | کارگردان |
---|---|---|---|
در امتداد شب | ۱۳۵۶ | پروانه | پرویز صیاد |
نازنین | ۱۳۵۵ | نّیر | علیرضا داوودنژاد |
ماه عسل | ۱۳۵۵ | مینو | فریدون گله |
همسفر | ۱۳۵۴ | عاطفه | مسعود اسداللهی |
شب غریبان | ۱۳۵۴ | رضا | فرزان دلجو |
ممل آمریکایی | ۱۳۵۳ | نسرین | شاپور قریب |
بیتا | ۱۳۵۱ | بیتا | هژیر داریوش |
احساس داغ | ۱۳۵۰ | روبیک زادوریان | |
قصاص | ۱۳۵۰ | نظام فاطمی | |
آسمون بیستاره | ۱۳۵۰ | حمید مجتهدی | |
پنجره | ۱۳۴۹ | لیلی | جلال مقدم |
جنجال عروسی | ۱۳۴۹ | احمد نجیبزاده | |
طلوع | ۱۳۴۹ | سلیمان میناسیان و هراند میناسیان | |
گناه زیبایی | ۱۳۴۸ | سیروس جراحزاده | |
شب فرشتگان | ۱۳۴۷ | فریدون گله | |
سه دیوانه | ۱۳۴۷ | پروانه | جلال مقدم |
ستاره هفت آسمان | ۱۳۴۷ | حسین مدنی | |
دروازه تقدیر | ۱۳۴۶ | حمید مجتهدی | |
چهار خواهر | ۱۳۴۶ | احمد نجیبزاده | |
گنج و رنج | ۱۳۴۶ | صمد صباحی | |
در جستجوی تبهکاران | ۱۳۴۶ | احمد صفایی | |
گدایان تهران | ۱۳۴۵ | محمدعلی فردین | |
حسین کرد | ۱۳۴۵ | اسماعیل کوشان | |
فیل و فنجان | ۱۳۴۵ | رحیم روشنیان | |
شیطون بلا | ۱۳۴۴ | نظام فاطمی | |
پرتگاه مخوف | ۱۳۴۲ | رضا صفایی | |
بیم و امید | ۱۳۳۹ | گرجی عبادیا | |
فرشته فراری | ۱۳۳۹ | گرجی عبادیا |
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «زندگینامه گوگوش». وبگاه رسمی گوگوش. بایگانیشده از اصلی در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۰. دریافتشده در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۳.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ "گوگوش" (به انگلیسی). دانشنامه بریتانیکا. 2008. Archived from the original on 28 January 2013. Retrieved 16 May 2008.
- ↑ "Iran's pop diva to sing again" (به انگلیسی). BBC. 2008. Archived from the original on 28 January 2013. Retrieved 16 May 2008.
- ↑ «Googooshmusic.com». بایگانیشده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۱. دریافتشده در ۵ مه ۲۰۱۲.
- ↑ "Iranian diva Googosh on her silence, return 40 years after the revolution". english.alarabiya.net (به انگلیسی). Retrieved 2019-03-25.
- ↑ Correspondent, Tom Hundley, Tribune Foreign. "POP DIVA'S RETURN STRIKES A POPULAR CHORD IN IRAN". chicagotribune.com (به انگلیسی). Retrieved 2019-03-25.
- ↑ «بیوگرافی - گوگوش». ایران ترانه. بایگانیشده از اصلی در ۷ دسامبر ۲۰۰۸. دریافتشده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۸.
- ↑ ضرغامی، محمد (۱۶ آوریل ۲۰۱۹). «آن چفت و بست اتفاق نیفتاد؛ گفتوگو با گوگوش». رادیو فردا. دریافتشده در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۳.
- ↑ "Googoosh". Hollywood Bowl (به انگلیسی). Retrieved 2019-03-25.
- ↑ «شاهماهی موسیقی ایران ۶۵ ساله شد | همه مطالب مدیا سنتر | DW.COM | 06.05.2015». web.archive.org. ۲۰۱۵-۱۱-۲۷. بایگانیشده از اصلی در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۵. دریافتشده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۵.
- ↑ "Googoosh The most celebrated Iranian pop artist of all times". Iran Chamber Society.
Googoosh was born Faegheh Atashin in 1951 on Sarcheshmeh Street, in an old part of Tehran, to Azerbaijani immigrant parents from the former Soviet Union
- ↑ "Biography Personal". googoosh.com. Archived from the original on 25 April 2012. Retrieved 8 December 2012.
- ↑ "Googoosh.com - About Googoosh". googoosh.com. February 2, 2008. Archived from the original on February 2, 2008. Retrieved February 28, 2019.
- ↑ «گوگوش خواننده محبوب و هنرپیشه مشهور ایرانی، زندگینامه و عکسهای او». مجله آنلاین خبری تفریحی و سرگرمی | روز اندیش. ۲۰۱۸-۰۴-۲۴. بایگانیشده از اصلی در ۲۲ مه ۲۰۲۱. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۲.
- ↑ Googoosh - Reza Pahlavi's Birth Day در یوتیوب
- ↑ فرارو. «(تصویر) احضاریه گوگوش، هایده و حمیرا».
- ↑ ««توجه برای امین فردین و امید دانا پول تولید میکند» | پایگاه خبری تحلیلی انصاف نیوز». انصاف نیوز. ۲۰۲۲-۰۴-۰۲. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۴-۰۲.
- ↑ 10 (۲۰۱۹-۰۵-۰۷). «تبدیل سلبریتیها به اپوزیسیون؛ پروژه جریان نفوذی؟». ایرنا پلاس. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۴-۰۲.
- ↑ «گوگوش چگونه و با کمک چه کسی از ایران خارج شد؟». اقتصادنیوز. دریافتشده در ۲۰۲۲-۰۴-۰۲.
- ↑ «حاشیههای کنسرت گوگوش در دبی». عصر ایران. ۱۰ فروردین ۱۳۸۹. بایگانیشده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافتشده در ۲۵ تیر ۱۳۹۰.
- ↑ «غوغای «شب سیپد» گوگوش در حاشیه خلیج فارس». رادیو فردا. ۸ فروردین ۱۳۸۷. بایگانیشده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافتشده در ۲۵ تیر ۱۳۹۰.
- ↑ «گزارش ایرنا از کنسرت گوگوش در دبی». فرارو. ۱۰ آذر ۱۳۸۸. بایگانیشده از اصلی در ۴ دسامبر ۲۰۰۹. دریافتشده در ۲۵ تیر ۱۳۹۰.
- ↑ "Googoosh, The most celebrated Iranian pop artist of all times". Iran Chamber Society.
Googoosh was born Faegheh Atashin in 1951 on Ghubba Street, in an old part of Khorramdarreh, to Azerbaijani immigrant parents from the former Soviet Union.
- ↑ "Biography Personal". Googoosh.com. Archived from the original on 11 July 2011. Retrieved 28 February 2011.
- ↑ "The new form of Kambiz Ghorbani, Googoosh's son". Kodoom. Kodoom LLC. 2010-11-26.
- ↑ «بیوگرافی کامبیز قربانی پسر گوگوش (+عکس)». عصر ایران. ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱. دریافتشده در ۱۱ ژانویه ۲۰۲۳.