ویکی‌پدیا:زندگینامه زندگان
 | این صفحه یکی از سیاست‌های ویکی‌پدیای فارسی است. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. قبل از انجام هر گونه تغییری در این صفحه، بایستی بر روی آن اجماع شده باشد. |
| سیاست‌های اصلی محتوایی |
|---|
| سایر سیاست‌های محتوایی |
ویراستاران ویکی‌پدیا باید هنگام نوشتن مطالب مربوط به افراد زنده، در تمام صفحات ویکی‌پدیا دقتی مضاعف مبذول دارند.[۱] این‌گونه محتواها حساسیت بالایی دارند و باید به شکل سختگیرانه‌ای از سیاست‌های محتوایی بنیاد ویکی‌پدیا تبعیت کنند:
باید کار را درست انجام دهیم. در مورد استفاده از منابع پرکیفیت بسیار سختگیر باشید. همهٔ گفتاوردها و مطالبی که به چالش کشیده می‌شوند یا احتمالاً به چالش کشیده خواهند شد باید به صراحت به منبع قابل اعتمادِ منتشر شده نسبت داده شده باشند؛ این کار معمولاً با استفاده از یادکرد درون‌خطی انجام می‌شود. مطالب مناقشه‌برانگیز، دربارهٔ افراد زنده (یا به‌تازگی درگذشته) که منبع ندارند یا منبع ضعیفی دارند - بدون در نظر گرفتن منفی، مثبت یا خنثی بودن مطلب یا اینکه تنها سؤال‌برانگیز باشد - باید بی‌درنگ و بدون صبرکردن برای بحث حذف شوند.[۲] کاربرانی که به‌طور مداوم یا به طرز فاحشی این سیاست را نقض کنند ممکن است از ویرایش قطع دسترسی شوند.
زندگی‌نامهٔ زندگان باید محافظه‌کارانه و با در نظر گرفتن حریم خصوصی فرد نوشته شود. ویکی‌پدیا یک دانشنامه است، نه یک روزنامهٔ زرد.[۳] کار ویکی‌پدیا این نیست که پیازداغ موضع را زیاد کند، یا عامل اصلی گسترش ادعاهای جذاب و مهیج در مورد زندگی افراد باشد. احتمال صدمه به افراد در قید حیات باید همواره در قضاوت‌های ویرایشی در نظر گرفته شود. این سیاست هر فرد زنده‌ای را شامل می‌شود، چه آن فرد مستقیماً موضوع مقاله باشد، چه در مقاله‌ها یا صفحه‌های دیگری یاد شده باشد (از جمله صفحه‌های بحث).[۴] مسئولیت ارائهٔ مدرک برای هر ویرایشی در ویکی‌پدیا، بر گردن شخصی است که مطالب را می‌افزاید یا بازمی‌گرداند.
توجیه
همه‌روزه شکایت‌های معتبر از سوی افرادی که مقاله‌های زندگی‌نامه‌ای پیرامون آنها نوشته شده‌است از طریق رایانامه (ای‌مِیل) و فکس و تلفن و نامه به دست مسئولان بنیاد ویکی‌مدیا و شخص جیمی ویلز می‌رسد. این افراد، به دلایل قابل فهم، از دیدن مطالب غیردقیق و احیاناً نادرست دربارهٔ خود دلخور می‌شوند. حل و فصل شکایت‌های آنان کاری حساس و ظریف است و نیازمند صرف وقت و دوندگی دائم از سوی کارمندان بنیاد و داوطلبان اوتی‌آراس است.
مشکل وقتی حادتر می‌شود که این افراد اقدام به حذف مطالب مشکل‌دار از مقاله‌های دربارهٔ خود می‌کنند. از آنجا که این‌گونه افراد به‌طور عادی ویکی‌نویسی نمی‌کنند با سیاست‌های ما در اینجا آشنایی ندارند و معمولاً از سوی سایر مشارکت‌کنندگان متهم به خرابکاری و راه‌انداختن جنگ ویرایشی می‌شوند. در حالی که ایشان با نیت خیر دست به ویرایش مقاله‌ها زده‌اند.
به همین مناسبت ویراستاران هنگام ویرایش و نوشتن مقاله‌های زندگی‌نامه‌ای دربارهٔ افراد زنده باید نکته‌های کلیدی زیر را مد نظر داشته باشند:
- مقاله‌ها باید با درجه‌ای از حساسیت و تبعیت مطلق از سیاست‌های محتوایی نوشته شوند.
- اگر فردِ موضوعِ مقاله اقدام به ویرایش مقاله کرد فرض حسن نیت اهمیت حیاتی دارد.
- اگر سروکلهٔ یک آی‌پی گمنام یا یک کاربر تازه‌وارد پیدا شد که دائم مقالهٔ زندگی‌نامه‌ای یا بخشی از آن را پاک می‌کرد این احتمال وجود دارد که خود شخص مزبور باشد. در این موارد سعی کنید که پرخاشگرانه برخورد نکنید و در عوض با طرف وارد گفتگو شوید. همچنین مقاله را وارسی کنید و ببینید که آیا ادعایی بدون سند و مدرک در آن یافت می‌شود یا نه. اگر یافت شد، آن ادعا را حذف کنید.
سبْکِ نوشتن
مقاله‌های زندگی‌نامه‌ای افراد زنده باید مسئولانه، محافظه‌کارانه، با لحنی دانشنامه‌ای و بی‌طرفانه نوشته شوند. گرچه رویکردی غایت‌اندیش در مورد مقاله‌های دیگر مدخلیت دارد، در این مورد خاص اگر مقاله بد نوشته شده باشد باید پاک شود یا قسمتهای بد آن زدوده شود.
مقاله باید، با دیدی غیرطرفدارانه، آنچه را منابع مستقل دربارهٔ فرد مزبور نوشته‌اند ثبت کند. در بعضی موارد می‌توان از آنچه افراد راجع به خود نوشته‌اند هم بهره برد. سبک نوشتار باید بی‌طرف، مستند و کم‌جلوه‌دهنده باشد. همچنین باید غیردلسوزانه و به دور از لحن دفاعیات ژورنالیستی باشد.
در مورد قومیت فرد نباید در ویکی‌پدیا مطلبی نوشته شود مگر آن که فرد مشخصاً قومیتی برای خودش اعلام کرده باشد و این از طریق منابع معتبر (مثلاً یک مصاحبه که در یک خبرگزاری معتبر چاپ شده، یا یک پروندهٔ حقوقی که متنش منتشر شده) قابل اثبات باشد. در مورد نژاد افراد به هیچ وجه در ویکی‌پدیا مطلبی نوشته نشود مگر نژاد آن فرد به خصوص، موضوعیت بحث منابع متعدد و بسیار معتبر باشد.[۵]
حذف مطالب مجادله برانگیز بدون منبع
هر مطلب مناقشه برانگیز دربارهٔ یک شخص زنده که شرایط زیر را داشته باشد را بی درنگ حذف کنید:
- منبع ندارد یا منبع آن ضعیف است؛
- تفسیر یا تحلیل اولیه از یک منبع، یا ترکیب منابع است (ویکی‌پدیا:تحقیق دست‌اول ممنوع را ببینید);
- متکی بر منابع خود انتشاریافته است، مگر این که خودِ موضوعِ زندگینامه آن را نوشته باشد (#استفاده از خود شخص به عنوان منبع را ببینید); یا
- متکی بر منابعی است که به انحای دیگر فاقد معیارهای تأییدپذیری هستند.
توجه داشته باشید که با این که منع سه برگردان چنین حذف‌هایی را محدود نمی‌کند، این که چه چیزی در معافیت زندگان می‌گنجد ممکن است بحث‌برانگیز باشد. کاربرانی که خود را در میانه جنگ ویرایشی بر سر مطالب احتمالاً بدنام کننده می‌بینند باید به جای اتکا بر این معافیت موضوع را در ویکی‌پدیا:زندگینامه زندگان/تابلوی اعلانات مطرح کنند.
مدیران ممکن است از طریق محافظت یا قطع دسترسی ناقض(ان) حذف تخطی‌های آشکار از زندگان را اعمال کنند، حتی اگر خود به ویرایش مقاله پرداخته‌اند به شیوه‌های دیگر درگیر بوده‌اند. در موارد با وضوح کمتر آنها باید توجه یک مدیر غیردرگیر را جلب کنند.
مدیرانی که به زندگی‌نامه‌های بدون منبع و با لحنی منفی برخورد می‌کنند حق دارند که اگر نسخه‌ای بی‌طرف برای واگردانی وجود نداشته باشد مطلب را بدون هیچ بحث و گفتگویی حذف کنند.
جیمبو ویلز گفته‌است: «هرچقدر تأکید کنم کم کرده‌ام. به نظر می‌آید که تمایلی وحشتناک نزد بعضی ویراستاران وجود دارد که جمله‌ای حدس‌آمیز مثل 'جایی شنیده‌ام که' که حاوی نوعی شبه‌اطلاع است باید برچسب نیاز به ذکر منبع بخورد! به هیچ وجه! باید با قاطعیت هرچه تمام‌تر حذف شود مگر اینکه بتوان برایش منبع ذکر کرد. این برای هرگونه اطلاعات صحت دارد ولی صحتش به‌طور خاص برای اطلاعات منفی راجع به افراد زنده‌است.»
الگو
الگو:زنز را می‌توان به صفحه‌های بحث مقاله‌های راجع به افراد زنده افزود تا ویراستاران، خوانندگان شامل خود افراد موضوع مقاله توجهشان جلب شود.
منابع قابل اطمینان
هر گزاره‌ای راجع به افراد که در صورت حقیقت‌نداشتن می‌تواند افتراآمیز تلقی شود باید همراه با یادکرد منبع باشد. بدون منابع موثق غیروابسته، زندگینامه سیاست‌های اثبات‌پذیری و ممنوع‌بودن تحقیق دست‌اول را زیر پا خواهد گذاشت و ممکن است منجر به شکایت قانونی به خاطر تهمت شود.
با اطلاعاتی که تنها در وبگاه‌های طرفدار متعصب یا روزنامه‌های گمنام یافت می‌شود، باید با احتیاط رفتار کرد و اگر این اطلاعات خفت‌آمیز است، اصلاً نباید از آنها استفاده کرد. اطلاعاتی که در کتاب‌ها، روزنامه‌ها، وبگاه/وبلاگ‌های خودچاپ‌کرده آمده‌است، به هیچ‌وجه نباید مورد استفاده قرار گیرد؛ مگر اینکه توسط خود شخص موضوع نوشته شده باشد (به پایین‌تر رجوع کنید).
حذف توسط مدیران
زندگینامه افراد زنده که بعد از تاریخ ۱۸ مارس ۲۰۱۰ ایجاد شده باشند باید دست کم دارای یک منبع معتبر باشند. زندگی‌نامه‌هایی که بعد از این تاریخ ایجاد شوند و فاقد منبع معتبر باشند می‌توانند توسط کاربران برچسب حذف (وپ:حذف زماندار) بخورند. این برچسب فقط در صورتی قابل برداشتن است که منبعی معتبر به مقاله افزوده شود. ده روز پس از نصب برچسب مدیران می‌بایست پس از بررسی تمام شرایط مقاله را حذف می‌کنند.
استفاده از خود شخص به عنوان منبع
گاهی ممکن است که خود شخص موضوع درگیر مقاله شود. ممکن است خودشان دست به ویرایش مقاله بزنند یا از نماینده‌شان درخواست آن را بردارند. ممکن است با ویکی‌نویسان از طریق صفحهٔ بحث مقاله یا پست الکترونیکی تماس بگیرند. یا اینکه ممکن است اقدام به درج خبر راجع به خود در روزنامه‌ها یا وبگاه شخصی خود کنند. اگر اطلاعات ارائه‌شده توسط آن شخص با اطلاعی بدون منبع در تضاد است آنگاه آن اطلاع بدون منبع باید حذف شود. می‌توان اطلاعات ارائه‌شده توسط خود شخص موضوع مقاله را به مقاله افزود اگر:
- به سرشناسی طرف مربوط باشد
- ستیزه‌جویانه نباشد.
- به طرزی ناروا در جهت منافع شخصی نباشد.
- حاوی دعاوی‌ای راجع به افراد ثالث یا وقایعی که مستقیماً به موضوع مربوط نیست نباشد.
- شکی نباشد که اطلاعات واقعاً توسط خود آن فرد نوشته شده‌است.
پیوند وبگاه/وبلاگ شخصی را می‌توان در بخش پیوند به بیرون آورد حتی اگر از اطلاعات آن در نوشتن مقاله استفاده نشده باشد.
رویکرد مغفول‌گذاری زندگی خصوصی
زندگی‌نامهٔ زندگان باید محافظه‌کارانه و با احترام به زندگی خصوصی آنها نوشته شود.
شُهرگان خاص و عام
در مورد افراد خیلی معروف حجم عظیمی منابع ثالث غیر وابسته و قابل اطمینان پیرامون جزئیات زندگی آنان وجود دارد. در چنین مواردی مقالهٔ ویکی‌پدیا باید همان‌چیزی را که این منابع می‌گویند ثبت کند و بس. اگر نسبتی یا واقعه‌ای برجسته، مربوط و درست‌وحسابی مستند است آنگاه باید در مقاله بیاید. حتی اگر منفی باشد یا شخص موضوع مقاله از بازگویی آن خوشش نیاید. اگر منابع قابل اطمینان غیروابسته ذکرش نکرده‌اند آنگاه نباید در مقاله بیاید.
- مثال: «میان اصغر آقا و سوسن خانم طلاق‌کشی جنجالی‌ای رخ داد.» آیا وجود مطلب برای مقاله مهم است و دارای منابع معتبر و مستقل است؟ اگر نه، دورش را خط بکشید، یا به واقعیات اکتفا کنید: «اصغر آقا و سوسن خانم جدا شدند.»
- مثال: فلان سیاستمدار متهم به داشتن روابط نامشروع با شخص دیگری می‌شود، او این روابط را تکذیب می‌کند. اما روزنامه‌های مهم متعددی این اتهامات را چاپ می‌کنند و کار به عرصهٔ عمومی می‌کشد. این اتهامات باید در زندگینامه نوشته شده و آن روزنامه‌ها به عنوان منبع ذکر شوند. البته باید به این شکل نوشته شود که آن سیاستمدار متهم به داشتن روابط نامشروع شده‌است نه به شکلی که قطعاً روابط داشته‌است.
غالباً از اطلاعات به‌دست‌آمده از منابع دست‌اول نباید استفاده شود؛ مثلاً ارزش خانهٔ افراد یا حکم دادگاه‌های مدنی مربوط به مناقشاتی که این افراد در آنها شرکت داشته‌اند جریمه‌ها و تخلفات رانندگی، فهرست املاک و مستقلات آنها و مواردی از این قبیل ممکن است در اسناد و مضبوطات عمومی یافت شود. تنها از مطالبی استفاده کنید که در منابع مستقل و قابل‌اطمینان ذکر شده‌است. اگر فرضاً بازداشت فلانی در بهمان تاریخ اهمیت داشته باشد حتماً در منبع مستقلی ذکر آن رفته‌است.
شُهرگان خاص
ویکی‌پدیا همچنین حاوی زندگی‌نامهٔ افرادی‌است که اگرچه به اندازه‌ای سرشناس‌اند که مقاله‌ای راجع به آنها در ویکی‌پدیا آمده‌است اما شهرهٔ خاص و عام نیستند. اطلاعات خصوصی این افراد باید ناگفته باقی بماند. در این موارد ویراستاران باید در ذکر جزئیات زندگی ایشان امساک کنند و تنها مواردی را ذکر کنند که مستقیماً با سرشناسی آنان مربوط است.
اطلاعات به‌دست‌آمده از منابع دست‌اول نباید مورد استفاده قرار بگیرد.
در حالتهای مرزی یک قانون سرانگشتی می‌گوید «آسیب مرسانید». ویکی‌پدیا یک دانشنامه‌است و نه یک روزنامه. وظیفه و کار ما نیست که احساس‌زده باشیم و به پخش ادعاهای برچسب‌زنانه راجع به افراد بپردازیم.
محرمانه بودن تاریخ تولد
ویکی‌پدیا دربردارندهٔ تاریخ تولد بعضی افراد مشهور است؛ ولی باید در گنجاندن این اطلاعات در اکثر مقاله‌های مربوط به زندگان احتیاط شود. گرچه بسیاری از زادروز شهرگان عام اطلاع دارند، لیکن این امر برای شهرگان خاص یا افرادی با شهرت کمتر صادق نیست. با افزایش کلاهبرداریهایی که در آن افراد خود را شخص دیگری جا می‌زنند تاریخ تولد بیشتر از پیش، در نزد عده‌ای، خصوصی و محرمانه تلقی می‌شود. هرگاه راجع به سرشناسی شخص در گمان بودید، یا اینکه طرف به درج تاریخ تولدش اعتراض کرد، جانب احتیاط را بگیرید و به درج سال تولدش به جای تاریخ دقیق بسنده کنید.
افراد متهم به ارتکاب جرم
افراد زنده متهم به ارتکاب جرم تا زمانی که توسط یک دادگاه محکوم نشوند، بی‌گناه به حساب می‌آیند. اتهامات، تحقیقات و بازداشت به معنای محکومیت نیست. برای اشخاصی که چهره عمومی به حساب نمی‌آیند، ویراستاران باید بسیار مراقب باشند که — در هیچ مقاله‌ای — ذکر نشود که آنها این جرم را انجام داده‌اند یا به انجام آن متهم هستند؛ مگر اینکه دادگاه حکم به محکومیت آنان دهد.
نقد و انتقاد
ویرایش بداندیشانه
ویراستاران باید حواسشان به ایجاد و ویرایش مقاله‌ها و مطالب زندگی‌نامه‌ای که از روی بدخواهی نوشته شده‌است باشد. اگر به نظر می‌آید که کسی بر پیشبرد دیدگاه خاصی اصرار می‌ورزد و سعی در تحمیل نظری دارد برآوردن مدرک از منابع قابل اطمینان و غیروابسته و نیز واضحاً مرتبط با سرشناسی وی پای بفشارید.
نظرات منتقدان، رقیبان و بدگویان
دیدگاه منتقدان در صورتی باید بازتاب یابد که آن دیدگاه مرتبط با سرشناسی فرد بوده و نیز مبتنی بر منابع قابل اطمینان باشد. علاوه بر این تا جایی می‌توان مطالب انتقادی را به مقاله افزود که، کل مقاله را تحت‌الشعاع قرار ندهد یا به نظر نیاید که جانب منتقدان را گرفته‌است.
به خاطر بدارید که هنگامی که راجع به نظریاتِ انتقادیِ در اقلیت صحبت می‌کنید حجم بیش‌ازاندازه زیادی فضا به مطلب اختصاص ندهید تا دیدگاه در اقلیت به گونه‌ای ارائه نشود که گویی دیدگاه اکثریت است.
اگر انتقاداتْ متعلق به دیدگاه اقلیتی سخت کوچک است جای آن در مقاله نیست.
مطالب انتقادی باید متکی به منابع قابل اطمینان باشد و به آنها ارجاع دهد و باید دقیقاً مربوط با موضوع مقاله باشد. حواستان به ادعاهای از نوع جرم به خاطر وابستگی باشد.
شمول سیاست
این سیاست تمامی محتواهای مربوط به افراد زنده را در هر کجای ویکی‌پدیا شامل می‌شود، از جمله صفحه‌های بحث، خلاصه‌ویرایش، صفحه‌های کاربری، تصاویر، رده‌ها، فهرست‌ها، عنوان نوشتارها و پیش‌نویس‌ها.
فضای غیر مقاله
مطالب بحث‌برانگیز پیرامون افراد زنده که فاقد منبع یا دارای منبعی ضعیف هستند و در ارتباط با اتخاذ تصمیمات محتوایی نیستند باید بسته به شرایط پاک شوند، حذف شوند یا پنهان شوند. وقتی به‌دنبال راهنمایی برای تصمیم‌گیری در خصوص انتشار یا عدم انتشار یک مطلب دربارهٔ یک فرد زنده هستند، دقت کنید به‌اندازه‌ای اطلاعات در صفحهٔ بحث قرار ندهید که گفتگو به یک بازجویی فاقد ارزش حقوقی بدل شود. برای مثال، اشاره به این که در این پیوند ادعاهایی جدی در خصوص موضوع مطرح شده‌است؛ لازم است خلاصه‌ای از آن را در مقاله قرار دهیم؟ می‌تواند نقطهٔ شروع خوبی برای بحث باشد. همین قاعده بر تصاویر مشکل‌دار نیز اعمال می‌شود. ادعاهای بحث‌برانگیزی که قبلاً دربارهٔ آنها گفتگو شده را می‌توان با ارجاع بحث‌های پیشین حذف کرد.
سیاست زندگی‌نامهٔ زندگان بر صفحه‌های کاربری و بحث کاربری نیز اعمال می‌شود. تنها استثنا این است که کاربران می‌توانند در فضای کاربری خود هر ادعایی که بخواهند را در مورد خودشان مطرح کنند، اما تا جایی که درگیر جعل هویت نشوند و آنچه نوشته‌اند مشمول ویکی‌پدیا چه چیزی نیست نشود؛ اگرچه توصیه می‌شود که افراد خردسال از اعلام اطلاعات شخصی قابل شناسایی در صفحهٔ کاربری خود بپرهیزند. برای کسب اطلاعات بیشتر، این صفحه در ویکی‌پدیای انگلیسی را ببینید.[الف] با این که این سیاست بر مطالب ارسال‌شده در فضای نام پروژه دربارهٔ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا اعمال می‌شود، اما به‌منظور فراهم‌کردن امکان رسیدگی به مشکلات مدیریتی توسط اجتماع، آزادی عملی نسبی در این زمینه به کاربران داده شده‌است. با این حال، در جایی که چنین محتوایی به سطح تهمت برسند یا این که منجر به نقض ویکی‌پدیا:حمله شخصی ممنوع شوند، مدیران می‌توانند آنها را حذف کنند.
نام‌های کاربری
حساب‌های کاربری با نام افتراآمیز و توهین‌آمیز (برای مثال، نام‌هایی شامل محتوای بحث‌برانگیز دربارهٔ افراد زنده یا آن دسته از نام‌هایی که به‌وضوح شامل تهمت و دشنام‌گویی به هر نژاد، مذهب یا گروهی از اجتماع هستند) باید بلافاصله پس از مشاهده بسته شده و در سیاهه‌ها فرونشانی شوند. نام‌های کاربری ناقض این سیاست را باید در تابلوی اعلانات نام‌های کاربری نامناسب گزارش کرده و درخواست حذف آنها را باید با یکی از پنهان‌گران در میان بگذارید.
عکس‌ها
تصاویر افراد زنده را نباید در خارج از زمینهٔ مرتبط و برای معرفی یک شخص به‌شکلی اشتباه یا تحقیرآمیز استفاده کرد. در خصوص عکس‌های گرفته‌شده توسط پلیس (عکس بازداشت)، یا در شرایطی که شخص توقع نداشته عکسی از او گرفته‌شود، این سیاست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. عکس‌هایی از افراد زنده که توسط مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا و سایرین تولید شده‌اند را تنها در صورتی می‌توان استفاده کرد که تحت یک مجوز حق تکثیر سازگار با ویکی‌پدیا:سیاست استفاده از تصاویر منتشر شده‌باشند.
رده‌ها، فهرست‌ها و الگوهای ناوبری
نام رده‌ها دربردارندهٔ تکذیب‌نامه و عبارت‌های تعدیل‌کننده نیستند؛ در نتیجه موارد مربوط به هریک از رده‌های محتوایی باید به‌واسطهٔ متن خود مقاله و منابع معتبر مندرج در آن مشخص و شفاف‌سازی شوند. رده‌هایی که به داشتن (یا نداشتن) اعتقادات مذهبی یا گرایش جنسی خاصی اشاره دارند، نباید مورد استفاده قرار گیرند. مگر آن که فرد موضوع مقاله به‌طور عمومی خودش اعتقاد (یا عدم اعتقاد) مذهبی یا گرایش جنسی مورد بحث را اعلام کرده‌باشد و با استناد به منابع منتشرشدهٔ معتبر، اعتقادات یا گرایش‌های جنسی فرد به زندگی عمومی یا سرشناسی او مرتبط باشد.
در زمان استفاده از رده‌های محتوایی که برای یک فرد خاص بدنام‌کننده محسوب می‌شوند، باید نهایت دقت را به‌خرج داد (نور کاذب را ببینید). برای مثال، رده:مجرمان و زیررده‌های آن تنها باید به مواردی افزوده شوند که به سرشناسی فرد مرتبط هستند؛ واقعه باید در منابع ثانویه قابل اطمینان بازتاب داشته‌باشد؛ فرد موضوع واقعه باید محکوم شده‌باشد؛ و محکومیت او طی فرجام‌خواهی لغو نشده‌باشد. به‌طور ویژه، زندگی‌نامه‌های افراد زنده را تحت سرفصل‌های بحث‌برانگیزی مانند نژادپرستی، جنسیت‌زدگی، افراط‌گرایی و موارد مشابه رده‌بندی نکنید؛ چرا که این کار را می‌توان به‌نوعی برچسب‌زدن به یک فرد به‌عنوان نژادپرست، جنسیت‌زده، یا افراط‌گرا تلقی کرد.
این قواعد بر فهرست‌ها، الگوهای ناوبری و اظهارات درون {{جعبه اطلاعات}} (با اشاره به افراد زنده در هر صفحه‌ای از ویکی‌پدیا) که بر پایه داشتن (یا نداشتن) باورهای مذهبی یا گرایش‌های جنسی باشند، یا برای یک فرد زنده بدنام‌کننده باشند، به‌طور یکسان اعمال می‌شوند. این سیاست برای استفاده از رده‌های مدیریتی برای ویکی‌پروژه‌ها، تمیزکاری مقاله‌ها یا سایر فعالیت‌های ویرایشی معمول، محدودیتی ایجاد نمی‌کند.
افراد درگذشته، ابرشرکت‌ها، یا گروه‌های افراد
تازه درگذشتگان یا احتمالاً درگذشتگان
هر کسی که در ۱۱۵ سال گذشته (در یا پس از ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲ 2021 []) در شمول این سیاست است مگر این که منبع معتبری وفات آنان را تأیید کرده باشد. به‌طور کلی این سیاست به محتوای مربوط به افرادی که وفاتشان از سوی منابع معتبر تأیید شده باشد، نمی‌شود. تنها استثنا، برای افرادی است که اخیراً درگذشته‌اند، که در آن صورت سیاست برای مدت نامعینی پس از مرگ-شش ماه، یک سال، حداکثر دو سال-ادامه می‌یابد. چنین تمدیدهایی مشخصاً به محتوای مناقشه برانگیز یا سؤال برانگیز دربارهٔ موضوع که تبعاتی برای خویشاوندان و دوستان در قید حیاطشان داشته باشد، نظیر مورد یک خودکشی احتمالی یا یک جرم مشخصاً هولناک اعمال می‌شود. حتی در نبود تأیید مرگ، هر کسی که بیش از ۱۱۵ سال بیش متولد شده از لحاظ این سیاست مرده تلقی می‌شود مگر این که منابع معتبر تأیید کنند شخص در دو سال گذشته زنده بوده. اگر تاریخ تولد نامعلوم است، کاربران باید از قضاوت بخردانه -از تواریخ ذکر شده در مقاله- برای استنباط این که شخص در ۱۱۵ سال اخیر زنده بوده و بنابراین مشمول این سیاست است استفاده کنند.
استفاده از رده‌ها
در نام رده‌ها گزاره‌های «اما» و «اگر» و «شاید» ی وجود ندارد از این رو در همان متن مقاله باید توجیه گنجاندن مقاله تحت ردهٔ به‌خصوص آورده شود. مقاله باید واقعیاتی را که منجر به انتخاب آن رده شده‌است ذکر کرده و به منابع معتبر ارجاع دهد.
مثلاً از رده:مجرمان تنها در صورتی می‌توان استفاده کرد که به یک جرم برجسته در متن مقاله همراه با ذکر منبع و مأخذ اشاره شده باشد و شخص مربوط در دادگاه مجرم شناخته شده یا خودش اعتراف کرده باشد.
رده‌های مربوط به اعتقادات دینی و گرایش جنسی نباید استفاده شوند مگر اینکه دو شرط زیر را دارا باشند.
- شخص موضوع مقاله در ملأ عام اعتقاد و گرایشش را اعلام کرده باشد.
- اعتقاد یا گرایش فرد با فعالیت‌های برجسته و زندگی اجتماعی‌اش مربوط باشد.
از استفاده از رده‌هایی که به‌تلویح متضمن آن هستند که شخص از شهرت چندانی برخوردار نیست باید اجتناب شود. رجوع کنید به ویکی‌پدیا:دخالت در زندگی خصوصی
طریقهٔ برخورد با ویرایشهای به دست خود شخص موضوع مقاله
هرچند در ویکی‌پدیا نوشتن مقاله پیرامون خود یا گسترش زیاد مقالهٔ پیرامون خود مکروه‌است افراد موضوع مقاله می‌توانند مقاله‌های پیرامون خود را ویرایش کرده و مطالب غیردقیق را اصلاح و گزاره‌های بدون منبع و تهمت‌ها را حذف کنند.
ویرایشهای گمنامانه‌ای که تمام یا بخشی از زندگینامه را پاک می‌کنند باید مورد دقت قرار گیرند. وقتی فرد موضوع این گونه مقاله‌ها چندان مشهور نیست ویرایشهای این‌چنینی غالباً خرابکاری نیستند بلکه کوششی هستند از سوی فرد موضوع مقاله برای حذف مطالب جانبدارانه یا غیر دقیق. کسانی که در تغییرات اخیر گشت می‌زنند و کسان دیگری که درگیر این مسائل می‌شوند باید دقت کنند که در این موارد با چه‌کسانی طرف هستند. در این موارد باید از نوشتن خلاصه‌های آتش‌افروزانهٔ ویرایش یا استفاده از الگوهای مربوط به خرابکاری در صفحه‌های بحث اجتناب شود.
طریقهٔ برخورد با مقالهٔ پیرامون خودتان
اگر درخواستی یا پرسشی پیرامون مقاله‌ای راجع به خود دارید، می‌توانید از طریق ایمیل مطرح کنید. یا اینکه می‌توانید ویراستاران آن صفحه را به این سیاست ارجاع دهید. اگر برای اعمال این سیاست نیاز به کمک دارید مدیران را از طریق وپ:تام مطلع کنید.
نقش مدیران
محافظت صفحه و قطع دسترسی
مدیرانی که متوجه ویرایشهای مخرب یا مغرضانه می‌شوند، یا باور دارند که ممکن است محتوای نامناسب افزوده یا بازیابی شوند، می‌توانند صفحه‌ها را محافظت یا نیمه‌محافظت کنند. مدیران می‌توانند با محافظت صفحه یا قطع دسترسی ویرایشی کاربران ناقض سیاست زندگی‌نامهٔ زندگان، نسبت به حذف محتوایی که به‌وضوح ناقض سیاست هستند اقدام کنند؛ حتی در صورتی که خود مدیر نیز در حال ویرایش مقاله بوده‌باشد یا به‌طریقی دیگر در موضوع دخیل بوده‌باشد. در مواردی که کمتر واضح هستند، مدیران می‌توانند در ویکی‌پدیا:تابلوی اعلانات مدیران از یک مدیر غیردرگیر دیگر درخواست نظر کنند.
برای آشنایی با الگوهای مناسبی که می‌توان از آنها در زمان قطع دسترسی یا هشدار به کاربران ناقض سیاست زندگینامه زندگان استفاده کرد، بخش § الگوها را ببینید.
حذف زندگی‌نامه‌های افراد زنده
حذف بی‌درنگ، جلوگیری از ایجاد و خالی‌کردن متواضعانه
محتوای زندگی‌نامه‌ای دربارهٔ افراد زنده که در تضاد با این سیاست هستند باید بهبود داده شده و اصلاح شوند؛ اگر چنین کاری امکان‌پذیر نیست، باید آنها را حذف کرد. اگر کیفیت کل صفحه به‌شکل اساسی پایین است و در درجه اول شامل محتوای بحث‌برانگیز بدون منبع یا مستند به منبعی ضعیف است، ممکن است لازم باشد تا به‌عنوان قدم اول، صفحه به‌طور کلی حذف شده و سپس در مورد آن گفتگو شود.
حذف صفحه معمولاً آخرین راه چاره است. اگر اختلاف نظری پیرامون درج صفحه در دانشنامه وجود داشته‌باشد (باری مثال، به‌دلیل سرشناسی سؤال‌برانگیز یا در جایی که خود شخص موضوع مقاله درخواست حذف صفحه را داده‌است)، این کار به‌جای حذف بی‌درنگ باید از طریق نظرخواهی برای حذف انجام گیرد. حذف بی‌درنگ در صورتی تناسب دارد که صفحه دربردارندهٔ محتوای منفی بدون منبع باشد یا این که به‌طور جانبدارانه نوشته شده‌باشد و بازنویسی یا بازیابی نسخه‌ای قدیمی‌تر از آن که استانداردهای قابل قبول را برآورده کند، ممکن نباشد. مدیری که صفحه را حذف می‌کند باید برای ارائهٔ توضیح به دیگران دربارهٔ کنش خود آماده باشد و در صورت حساسیت محتوا می‌تواند این کار را از طریق ایمیل انجام دهد. کسانی که نسبت به حذف معترض هستند، باید در نظر داشته‌باشند که مدیر حذف‌کننده ممکن است از مشکلاتی مطلع باشد که سایرین از آن آگاه نیستند. اختلاف نظرها بر سر حذف باید در تابلوی اعلانات مدیران حل شوند، اما در خصوص حذف‌های مرتبط با محتوای شخصی حساس دربارهٔ افراد زنده، به‌ویژه اگر منفی باشند، باید از بحث‌های ادامه‌دار عمومی اجتناب شود. چنین گفتگوهایی باید پس از به نتیجه رسیدن با حسن نیت خالی شوند. پس از حذف، هر مدیری می‌تواند تصمیم به محافظت صفحه در برابر ایجاد بگیرد. حتی اگر صفحه در برابر ایجاد محافظت نشده باشد، تا پیش از آن که اجماعی برای ایجاد دوبارهٔ آن شکل بگیرد، نباید آن صفحه را دوباره ایجاد کرد.
حذف زندگی‌نامه‌های زندگان با موضوعات نسبتاً ناشناخته
در خصوص مواردی که موضوع زندهٔ یک مقالهٔ زندگی‌نامه‌ای درخواست حذف صفحه را داده‌است، در سیاست حذف چنین آمده‌است: «گفتگوها پیرامون مقاله‌های زندگی‌نامه‌ای پیرامون شهرگان خاص که نسبتاً ناشناخته هستند که به‌واسطهٔ درخواست شخص موضوع مقاله شکل گرفته‌اند و اجماع واضحی برای ماندنشان وجود ندارد، می‌توانند به نفع حذف جمع‌بندی شوند.» علاوه بر این، در این صفحه گفته شده‌است که «مقاله‌های زندگی‌نامه‌ای با منبع‌دهی ضعیف که دربارهٔ شخصیت‌های کمتر شناخته‌شده و غیرعمومی هستند، و هیچ ویرایشگری در نظرخواهی برای حذف آنها با حذف مخالفت نکرده‌است را می‌توان پس از اتمام گفتگوها حذف کرد».
احیای محتوای حذف‌شده
برای کسب اطمینان از این که محتوای پیرامون افراد زنده تا حد بالایی از دیدگاهی بی‌طرف و بر پایه منابع معتبر باکیفیتی نوشته شده‌اند، مسئولیت اثبات مطالب بر عهدهٔ کسانی است که درخواست حفظ، بازیابی یا احیای محتوای مورد اختلاف را دارند. هرگاه محتوای پیرامون افراد زنده طبق اشکالات واردشده با حسن نیت به زندگینامه زندگان حذف شود، هر ویرایشگری که درخواست افزودن، بازیابی یا احیای آن محتوا را داشته‌باشد، باید مطمئن شود که آن مطالب با سیاست‌های محتوایی ویکی‌پدیا سازگار است. اگر قرار است محتوای مورد نظر بدون تغییرات قابل توجه بازیابی شود، ابتدا باید اجماعی برای این کار حاصل شود. محتوایی که برای رفع اشکالات مطرح‌شده اصلاح شده‌است، باید به‌صورت مورد به مورد تحت بررسی شود.
در مواردی که یک مدیر یک مقاله‌ای را به‌طور کامل حذف کرده‌است، در صورت امکان پیش از هرچیز باید با مدیری که مقاله را حذف کرده در مورد اختلاف نظرها پیرامون حذف گفتگو شود.
پیشنهاد حذف زندگینامه زندگان
تمام مقاله‌های زندگینامه زندگان باید دست کم یک منبع داشته‌باشند که دست کم از یکی از اظهاراتی که در مقاله دربارهٔ شخص مطرح شده پشتیبانی کند؛ در غیر این صورت مقاله نامزد حذف زماندار خواهد شد. این برچسب نباید تا پیش از ارائهٔ یک منبع معتبر برداشته شود و در صورت عدم ارائهٔ منبع معتبر، مقاله پس از ده روز حذف می‌شود. این بر سایر فرایندهای حذف که در سیاست زندگی‌نامهٔ زندگان یا صفحه‌های دیگر آمده‌اند اثرگذار نیست.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ افراد زنده محسوب می‌شوند مگر آن که خلافش ثابت شود.
- ↑ Jimmy Wales. "WikiEN-l Zero information is preferred to misleading or false information", May 16, 2006, and May 19, 2006; Jimmy Wales. Keynote speech, Wikimania, August 2006.
- ↑ tabloid
- ↑ Wikipedia:Requests for arbitration/Rachel Marsden: "WP:BLP applies to all living persons mentioned in an article"
- ↑ بر پایه این بحث و اجماع
| محتوایی |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رفتاری |
| ||||||||
| حذف |
| ||||||||
| اجرایی |
| ||||||||
| ویرایشی |
| ||||||||
| محتوای پروژه |
| ||||||||
| بنیاد ویکی‌مدیا |
| ||||||||
خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="persian-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().