ویکی‌پدیا

مهاجرت‌های هندواروپاییان

هلال حاصلخیز در ۹۵۰۰ سال پیش که بر پایه برخی فرضیه ها خاستگاه آریاییان هند، ایران، آناتولی و اروپاست
نقشه جدایی زبانی آریاییان (هندوایرانیان) و اروپاییان بر پایه فرضیه آناتولی در ۹۵۰۰ تا ۸۰۰۰ سال پیش
نقشهٔ مهاجرت‌های هندواروپاییان در حدود ۶۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش از دیدگاه مُدل کورگان (Kurgan)

بیشتر فرضیه ها در این باره خاستگاه زبانشناختی دارد و یافته های باستانشناسی و تاریخی نیز جایگاه خود را دارند؛ ولی به تازگی یافته های ژنتیک[۱][۲][۳][۴][۵][۶] دوران باستان (دیرین تبارشناسی)، نقش پررنگتری در این راستا داشته است.

فرضیه آناتولیایی ادعا می‌کند ریشهٔ این خانوادهٔ زبانی به ۸٬۰۰۰ تا ۹٬۵۰۰ سال پیش و به منطقهٔ آناتولی بازمی‌گردد. این دیدگاه که در زمان پیش کشیدن آن (۱۹۸۷) رویکرد یافت، برگرفته از شور آکادمیک برخاسته از موج یافته‌های باستان‌شناسی دربارهٔ شکوفایی فرهنگی هیتی‌ها است و اینکه آنان را آورندهٔ فن گداختِ آهن به خاورمیانه و ارابه (گردونه)های برتر در گسترهٔ جنگ‌ها و دارندهٔ نخستین الفبای نماد نگار (هیروگلیف) به‌دست‌آمده (تاکنون) از آریایی‌ها[۷] می‌دانند، و با پیشرفت و گسترش کشاورزی از روی پیشرفت فن فلزکاری و در پی آن، ساخت ابزار کشاورزی کارآمدتر و افزایش فراورده‌های کشاورزی، و به دنبال آن، شتاب‌گیری افزایش جمعیت، این زبان نیز گسترش یافته‌است و هیتی‌ها هم در کنار میتانی‌ها و لووی‌ها و دیگر مردمان آناتولی از چنین توانش تاریخی‌ای برخوردار بوده‌اند. از این رو خاستگاه آریایی‌ها را جنوب و بتازگی با بازنگری هایی جنوب غربی آناتولی (آسیای صغیر) و غرب ایران بزرگ می داند.[۸] در سال ۲۰۰۳ نیز پژوهشی منتشر شد که با بررسی ۸۷ زبان، زمان جدایی زبان هیتی را در رده نخستین زبان جداشونده آریایی و هندواروپایی با تاریخی میانه ۹۸۰۰ تا ۷۸۰۰ سال پیش، هماهنگ با فرضیه آناتولی می دانست.

دیدگاه دیگر خاستگاه آریاییان (هندواروپاییان) را ایران می داند. بر پایه این نظریه، که بتازگی یافته های ژنتیکی همراستای آن یافت شده است،[۹] خاستگاه آریایی‌های هندوایران واروپاییان _که به نامگذاری یک پزشک و فیزیکدان انگلیسی، توماس یانگ، در سال ۱۸۱۳ هندواروپایی نامیده شدند_ سرزمین باستانی ایران(فلات ایران و مردمان بومی آن) است و تیره‌های گوناگون از هندیان و اروپاییان و ایرانیان از همین پهنه به هر سو مهاجرت کرده و با بومیان آن جا همزیستی و آمیزش نموده و جایگزین شده‌اند.هفته نامه نیو ساینتیست در دو شماره پیاپی خود به این نظریه پرداخته است. کالین باراس در مقاله ای با این نام: پرگویشورترین زبانهای جهان شاید از ایران باستان برخاسته باشند؛ به شواهدی که به تازگی درباره ژنتیک جنوب قفقاز بدست آمده است می پردازد. در شماره نخست (۱۳ می ۲۰۱۸) به کلیاتی دراین باره پرداخته[۱۰] و در شماره دیگر (۳۰ می ۲۰۱۸) به شواهدی از ژنتیک می پردازد.[۱۱]

گروه کپنهاگ به سرپرستی کریستین کریستینسن [۱۲](مکتب باستانشناسی دانمارک) نیز که در زمینه پیش از تاریخ اروپا و دوران مفرغ به دستاوردهای بزرگی دست یافته است، با رویکرد به مدارک یاد شده، از اعتبار نظریه کورگان(استپ) کاسته و جنوب قفقاز را خاستگاه احتمالی راز رام کردن اسب و زبانهای اروپایی می داند. در هفته نامه خبری اشپیگل مصاحبه ای دراین باره از وی به چاپ رسیده است.[۱۳].[۱۴][۱۵] دیوید رایش، تبارشناس شهیر نیز در همین باره پژوهش ها و کتابی دارد. در ایران، پس از به میان آمدن (۱۹۸۰) از سوی فریدون جنیدی، از رویکرد ایران پژوهان برخوردار شد. جهانشاه درخشانی [۱۶][۱۷][۱۸] پرویز رجبی و رضا مرادی غیاث آبادی از دیگر نظریه پردازان این دیدگاه هستند. این نظریه با بررسی تطبیقی یافته های اقلیم شناسی (آب و هواشناسی)، زبانشناسی[۱۹]، ژنتیکی، باستان شناسی و تاریخی این دیدگاه را واکاوی می نماید.[۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶]

دیدگاهی دیگر این خاستگاه را جایی در میان گستره پاکستان امروزی و شمال غربی هندوستان کنونی می داند. این دیدگاه بویژه پس از یافته های باستان شناسی هاراپا مطرح گشته است.[۲۷] و برخی هند پژوهان و زبانشناسان و باستان شناسان گواه هایی برای آن آورده اند.

فرضیه کورگان (از زبان روسی برابر گوردخمه که واژه‌های گورچال یا گورپشته را برای آن برگزیده اند) که ماریا گیمبوتاس (زاده لیتوانی ۱۹۲۹–۱۹۹۴) در سال ۱۹۵۶ آن را پیشنهاد کرد و آن را بر یافته‌های باستان‌شناختی در فرهنگ سامَرا[۲۸][۲۹] (که نشانگر شکوفایی فرهنگی سکاها در هزاره پنجم پیش از میلاد است) و فرهنگ سروگلازووا[۳۰](که در آن نشانه‌هایی از هزاره یازدهم تا نهم پیش از میلاد یافت شده) بنیاد گذاشت که ریشهٔ این خانوادهٔ زبانی را به ۶٬۰۰۰ سال پیش و سبزدشت[۳۱]های کاسپی-پونتی فرض می‌کند و سازگار با زیستگاه سیمری‌ها (کیمری یا اسکیت‌های اشکودا)، سکاها (سکیت‌ها) و سرمتی‌ها و برابر بخشی از سکستان بزرگ است.[۲۹]

دیدگاه دیگری نیز ارمنستان و قفقاز جنوبی را آریابوم (زادگاه زبان و فرهنگ آریایی) می شناسد که نخستین بار از سوی برخی دانشمندان شوروی سابق (۱۹۸۵)[۳۲] پیشنهاد و با یافته های باستان شناختی، زبانشناختی، و ژنتیک مستندسازی شده است[۳۳] و هوادارانی نیز دارد.

دیدگاهی دیگر که به تازگی به میان آمده است به وارون همه دیدگاه های هماورد خود، اروپا را خاستگاه آنان می داند و آن را با تفسیر پاره ای یافته های ژنتیک و باستان شناختی می پرورد. پدید آورندگان آن نام پیوستگی پارینه سنگی را بر آن گذاشته اند.[۳۴] این دیدگاه با همه تلاشی که برای مستندسازی آن روی داده است، هنوز اقبال چندانی در میان هسته های دانشگاهی و پژوهشی معتبر نیافته است.

مهاجرت‌های هندوایرانیانویرایش

هندوایرانیان قومی بوده‌اند که به یکی از زبان‌های خانوادهٔ زبان‌های هندوایرانی تکلم می‌کرده‌اند. اینان شامل هندوآریاییان، مردمان ایرانی، داردی‌ها و مردمان نورستانی می‌شوند. فرهنگ‌های سینتاشا و سپس‌تر آندرونوو را مربوط بدیشان دانسته‌اند. خاستگاه آغازین آنان را نیز جلگه اوراسیا، از غرب محدود به رود اورال و از شرق هم‌مرز تیان شان دانسته‌اند. در آینده هندوایرانی‌ها وارد فرهنگ بلخ-مرو شدند. در آینده مهاجرت هندوایرانی‌ها دو موج را شامل شد. موجی که به سوی شامات رهسپار شدند و دولت میتانی را پایه‌ریختند، و موج دیگر که با مردمان ودایی مطابقت دارند و راه جنوب شرق را در پیش گرفتند. جدایی هندیان از ایرانیان در پیرامون ۲۸۰۰ تا ۲۶۰۰ پیش از میلاد رخ‌داده است.

جستارهای وابستهویرایش

منابعویرایش

  1. ↑ "Genetic evidence from the South Caucasus region shows surprising long-term stability". phys.org. Retrieved 2020-01-07.
  2. ↑ Wang, Chuan-Chao; Reinhold, Sabine; Kalmykov, Alexey; Wissgott, Antje; Brandt, Guido; Jeong, Choongwon; Cheronet, Olivia; Ferry, Matthew; Harney, Eadaoin (2018-05-16). "The genetic prehistory of the Greater Caucasus". bioRxiv: 322347. doi:10.1101/322347.
  3. ↑ "Genetic evidence from the South Caucasus region shows surprising long-term stability". ScienceDaily. Retrieved 2020-01-07.
  4. ↑ Balanovsky, Oleg; Dibirova, Khadizhat; Dybo, Anna; Mudrak, Oleg; Frolova, Svetlana; Pocheshkhova, Elvira; Haber, Marc; Platt, Daniel; Schurr, Theodore (2011-10). "Parallel Evolution of Genes and Languages in the Caucasus Region". Molecular biology and evolution. 28 (10): 2905–2920. doi:10.1093/molbev/msr126. ISSN 0737-4038. PMC 3355373. PMID 21571925. Check date values in: |date= (help)
  5. ↑ Damgaard, Peter de Barros; Martiniano, Rui; Kamm, Jack; Moreno-Mayar, J. Víctor; Kroonen, Guus; Peyrot, Michaël; Barjamovic, Gojko; Rasmussen, Simon; Zacho, Claus (2018-06-29). "The first horse herders and the impact of early Bronze Age steppe expansions into Asia". Science. 360 (6396). doi:10.1126/science.aar7711. ISSN 0036-8075. PMID 29743352.
  6. ↑ Haber, Marc; Mezzavilla, Massimo; Xue, Yali; Comas, David; Gasparini, Paolo; Zalloua, Pierre; Tyler-Smith, Chris (2016-06). "Genetic evidence for an origin of the Armenians from Bronze Age mixing of multiple populations". European Journal of Human Genetics. 24 (6): 931–936. doi:10.1038/ejhg.2015.206. ISSN 1476-5438. Check date values in: |date= (help)
  7. ↑ گرچه الفبای ارته (تمدن جیرفت) را می توان از این بسیار کهن تر دانست.
  8. ↑ http://www.sciencemag.org/content/337/6097/957.abstract?sid=192102e8-a5bc-4744-ac5a-5500338ab381
  9. ↑ «languagehat.com : Indo-European and the Yamnaya». languagehat.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۲.
  10. ↑ «World's most-spoken languages may have arisen in ancient Iran | New Scientist». www-newscientist-com.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۱.[پیوند مرده]
  11. ↑ «World's most-spoken languages may have arisen in ancient Iran | New Scientist». www-newscientist-com.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۱.[پیوند مرده]
  12. ↑ «استوارنامه و پیشینه پژوهشی دانشگاهی کریستینسن در زمینه باستانشناسی پیش از تاریخ اروپا».
  13. ↑ Quiles، Carlos (۲۰۱۸-۰۵-۲۲). «Copenhagen group: Germanic and Balto-Slavic from Bell Beaker; Indo-Anatolian homeland in the Caucasus». Indo-European.eu (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۱.
  14. ↑ Quiles، Carlos (۲۰۱۷-۱۱-۱۸). «The renewed 'Kurgan model' of Kristian Kristiansen and the Danish school: "The Indo-European Corded Ware Theory"». Indo-European.eu (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۱.
  15. ↑ «Story of most murderous people of all time revealed in ancient DNA | New Scientist». www-newscientist-com.cdn.ampproject.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۲.[پیوند مرده]
  16. ↑ «Rückerinnerung an die Ursprache. Die Kraft der Laute und Zahlen» (به آلمانی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۰.
  17. ↑ «Doris Wolf: Das andere Geschichtsbuch von Doris Wolf » Indo-Europäer und Arier – ein unheilvolles Bündnis» (به آلمانی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۰.
  18. ↑ Derakhshani, Jahanshah (1999). "Materialen und Industrien aus dem Iranischen Hochland in den nahöstlichen Märkten des 4. bis 2. Jahrtausends v. Chr". Iran & the Caucasus. 3/4: 33–58. ISSN 1609-8498.
  19. ↑ Neumann, Hans. "Keilschriftbibliographie.57: 1997-1998 (Mit Nachträgen aus früheren Jahren)".
  20. ↑ «گفتگو با دکتر جهانشاه درخشانی 1 - آریایی‌ها از شمال نیامدند».
  21. ↑ «گفتگو با دکتر جهانشاه درخشانی 2 - تمدنی که از نو باید شناخت».
  22. ↑ جنیدی، فریدون، زندگی و مهاجرت نژاد آریا بر اساس روایات ایرانی، نشر بلخ (۱۳۵۸).
  23. ↑ جنیدی، فریدون، داستان ایران بر بنیاد گفتارهای ایرانی، نشر بلخ (۱۳۹۲).
  24. ↑ «آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس، و دیگر ایرانیان، دفتر یکم و دویم». archive.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۹.
  25. ↑ Huyse, Philip (2001-05-15). "Grundzüge der Vor- und Frühgeschichte Irans. Die Arier in den nahöstlichen Quellen des 3. und 2. Jahrtausends v. Chr. Tehran, International Publications of Iranian Studies, 1998, VII + 308 p." Abstracta Iranica. Revue bibliographique pour le domaine irano-aryen (به فرانسوی) (Volume 22). ISSN 0240-8910.
  26. ↑ PeoplePill. «Jahanshah Derakhshani: Iranian architect and historian (1944-2011) - Biography, Life, Family, Career, Facts, Information». peoplepill.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۹.
  27. ↑ Quiles، Carlos (۲۰۱۷-۰۶-۲۴). «The Aryan migration debate, the Out of India models, and the modern "indigenous Indo-Aryan" sectarianism». Indo-European.eu (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۴.
  28. ↑ Quiles، Carlos. «Samara Archives». Indo-European.eu (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۴.
  29. ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ "Samara culture - Wikipedia". en.m.wikipedia.org. Retrieved 2019-12-03.
  30. ↑ «Seroglazovka culture - Wikipedia». en.m.wikipedia.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۳.
  31. ↑ برابرهای فرهنگستان زبان فارسی. فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان - دفتر پنجم. بخش اوّل: فارسی. تهران.
  32. ↑ "Armenian hypothesis - Wikipedia". en.m.wikipedia.org. Retrieved 2019-12-04.
  33. ↑ Quiles، Carlos (۲۰۱۸-۰۳-۳۰). «Proto-Indo-European homeland south of the Caucasus?». Indo-European.eu (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۴.
  34. ↑ «The Paleolithic Continuity Paradigm - Introduction». www.continuitas.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۴.

Wikipedia contributors, "Indo-European migrations," Wikipedia, The Free Encyclopedia, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Indo-European_migrations&oldid=712857582 (accessed April 4, 2016).

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مهاجرت‌های_هندواروپاییان&oldid=28669679»