نقد آیین زرتشتی

نقد آیین زرتشتی، ( به زبان انگلیسی: Criticism of Zoroastrianism ) معمولاً به نقد آیین زرتشتی در باورها، اصول یا هر عقیدهٔ مرتبط با آیین زرتشتی گفته می‌شود که در طول قرن‌های متمادی، از جانب پیروان ادیان دیگر و همین‌طور زرتشتیانی که به دنبال اصلاح دین بوده‌اند، صورت گرفته‌است.

زرتشت

در اوایل قرن نوزدهم، یک مبلغ مسیحی مستقر در هند بریتانیا، با نام جان ویلسون، ادعا کرد که زرتشت هرگز مأموریت حقیقی الهی نداشته‌است (یا هرگز چنین نقشی را ادعا نکرده‌است)، او هرگز معجزه نکرده یا پیشگویی نکرده‌است و داستان زندگی او تنها برداشتی از افسانه‌ها و داستان‌های نسبتاً مدرن است. برخی دیگر ادعا می‌کنند که تمام منابع موجود زرتشتی در مورد زرتشت تنها تصاویر متناقضی دربارهٔ او ارائه می‌دهند، به ویژه در منابع متقدم و متاخر.

خدایان

مقالهٔ اصلی: یشت

یَشت از نظر لغوی هم ریشه با کلمهٔ یسن است و معنی تحت‌اللفظی آن نیز پرستش و نیایش است. یشت‌ها سرودهایی هستند که عموماً به ستایش خدایان قدیم ایرانی مانند مهر، ناهید و تیشتر و غیره اختصاص دارند. همهٔ یشت‌ها از نظر قدمت یکسان نیستند.

Y. 1-8 به صورت شمارش نوشته شده است: خدایان به قربانی دعوت می شوند (1)، لیبیت و barəsman به آنها ارائه می شود (2)، سپس سایر هدایا (3-8: Srōš darūn) . Y. 56 از خدایان برای توجه درخواست می کند. سیروزا "سی روز" خدایان را برمی شمارد که سی روز ماه را حمایت می کنند. به دو شکل وجود دارد، "کوچک". V. Yašts (Yt.) سرودهایی هستند که خطاب به خدایان اصلی هستند. Yt. 5 (132 بیت) سرود مهمی است خطاب به Arəduuī Sūrā Anahitā، الهه آبها..

منتقدان اغلب ادعا می کنند که زرتشتیان دیگر خدایان و عناصر طبیعت مانند آتش را با یک دعا، یعنی سرود آتش (آتش نیایش) می پرستند.می گویم: تو را می خوانم، ای آتش، ای پسر اهورا مزدا با همه آتش و میترا.ببرخی از منتقدان، زرتشتیان را به دوگانگی متهم می‌کنند و این که آنها فقط در دوران معاصر ادعای توحید داشتند تا با تأثیر شدید تفکر مسیحی و غربی مقابله کنند که «توحید را به عنوان عالی‌ترین مقوله الهیات تمجید می‌کرد».

دپارتمان مطالعات ایران باستان اظهار می دارد که فتح ایران توسط اسلام تأثیر زیادی بر دین زرتشتی داشته است : پس از فتح ایران توسط اسلام و مهاجرت بسیاری از زرتشتیان به هند و پس از قرار گرفتن در معرض تبلیغات اسلامی و مسیحی، زرتشتیان به ویژه پارسیان در هند تا آنجا پیش رفتند که ثنویت را انکار کردند و خود را کاملاً یکتاپرست دانستند و پس از چندین بار. دگرگونی‌ها و تحولات، یکی از ویژگی‌های بارز دین زرتشتی به تدریج از بین رفت و تقریباً از زرتشتی مدرن محو شد 

متغیرهای مستمر در دین

آیین زروانی

مقالهٔ اصلی: آیین زروانی

آئین زُروانی دینی مشتق‌شده از دین زرتشت است که در دوران ساسانیان در ایران اهمیت زیادی داشت. این دین به مرکزیت خدای زمان زُروان است که به گفته زروانیان، اهورامزدا و اهریمن، دو برادر همزاد، از او به وجود آمده‌اند. آیین زروانی گونه‌ای یکتاپرستی‌است. زروانیان، زمان را منبع همه چیز می‌دانند.

زروانیان ابتدا از مزدیسنان (زرتشتیان) بودند اما در باورهای خود با دیگر مزدیسنان دچار انشعاباتی شده و از آیین مزدیسنا خارج شدند. آیین زروانی صورتی از مزدیسنا است ولی مسلماً زرتشتی نیست. در این باور، باورمندان به تجسمِ زروان، اهورامزدا و دیگر عناصرِ اصلیِ مزدیسنا روی آورند. زُروان همچنین یکی از ایزدانِ مزدیسناست.

در برخی از نوشته‌های زبان پهلوی از زُروان به صورت موجودی برتر از اورمزد سخن رفته‌است اما در گات‌ها زُروان اهمیتی ندارد. برخی از دانشمندان جنبشی را که موجب پدید آمدن آیین زروانی شده‌است مربوط به دوران اشکانی و ساسانی می‌دانند و برخی دیگر آیین زروانی را دین مغان مادی پیش از فرارسیدن دین زرتشت پنداشته‌اند. مانی با اقتباس از افکار زرتشتی زمان خود نام زروان را به خدای بزرگ که به تصور او خود صاحب دو فرزند بود به کار برده‌است و در واقع در وجود زروان دوگانگی مزدایی به وحدت تبدیل می‌شود. از این رو بعضی از محققان آیین زروانی را گونه‌ای یکتاپرستی دانسته‌اند.

اسکندر مقدونی.

دایره المعارف بریتانیکا نشان می دهد که دین یونانی بر آیین زرتشت تأثیر گذاشته است.

در نتیجه فتح اسکندر، دین ایرانی تقریباً به طور کامل در زیر موج هلنیسم فرو رفت. برای مثال در شوش که یکی از پایتخت‌های هخامنشیان بوده، اما دین اورامزدا بومی نبود، ضرب سکه‌های دوره‌های سلوکی و اشکانی نشان دهنده یک خدای ایرانی نیست. سپس دین ایرانی به تدریج دوباره ظهور کرد. در اواسط قرن اول پیش از میلاد، در کوماگنه، خدایان ترکیبی از نام‌های یونانی و ایرانی را دارند: زئوس اورومزدس، آپولو میترا، هلیوس هرمس، آرتاگنس هراکلس آرس. اولین مدرک استفاده از تقویم زرتشتی، که بر رسمیت شناختن دین زرتشتی دلالت دارد، حدود 40 سال قبل در نساء (نزدیک عشق آباد امروزی در ترکمنستان) یافت شده است. تا آن زمان باید نوعی از ارتدکس ایجاد شده باشد که در آن اورامزدا و موجودات (قدرت های اطراف او) به خدایان دیگری مانند میترا، خورشید و ماه همجوار باشند.

— [۱]

در زمان امپراتوری سلوکیان

از دوران امپراتوری سلوکی، در سلطنت آنتیوخوس سوم به بعد، یک آیین دولتی متمرکز از پادشاه و ملکه خدایی شده نهادینه شد. خاندان سلوکی ادعا می کردند که از خدای ناجی آپولو هستند. به خاطر رعایای غیر یونانی، آپولو و خواهر دوقلویش آرتمیس با خدایان مختلف محلی خورشید و ماه که در امپراتوری چند خدایی پرستش می‌شدند برابری کردند. با شروع سلطنت آنتیوخوس چهارم، سلوکیان حکومت خود را با پادشاهی کیهانی زئوس مرتبط کردند، که به همین ترتیب می‌توان آن را با خدایان آسمان غیر یونانی شناسایی کرد.

دین زرتشتی در ارمنستان

تصویری از چند فرقه زرتشتی، خرمی ها در ایران، آرواردیک در ارمنستان، مزدک در ایران

آرامزد خدای اصلی و خالق در نسخه ارمنی زرتشتی بود.این ایزد و نام او پس از فتح ارمنستان توسط مادها در قرن ششم قبل از میلاد از خدای اهورا مزدا گرفته شده است.آرامزد را خدای سخاوتمند باروری، باران و فراوانی و همچنین پدر خدایان دیگر از جمله آناهیت، مهر و ننه می‌دانستند. آرامزد نیز مانند اهورامزدا به عنوان پدر خدایان دیگر دیده می شد که به ندرت با همسری همراه بود، هرچند گاهی اوقات شوهر آناهیت یا سپندارامت بود. آرامزد شکل اشکانی اهورامزدا بود

زرتشتی گری ارمنی بسیار مخفیانه بود و در درون خود سایه ایزدان ارمنی را در بر می گرفت که در آیین زرتشتی نقش یازاتاس را بر عهده گرفتند، یک مغ زرتشتی که در مورد ویژگی های دین زرتشتی در ارمنستان صحبت می کرد، این گونه بیان می کرد:

ما سالهای زمین را مانند شما و خورشید و ماه و بادها و آتش نمی پرستیم.

در قرن چهاردهم میلادی، مخیتار آپارانتسی درباره گروهی از مردم که خورشید را می پرستند و به زبان ارمنی نام بردند ( Արևորդիներ ).

ارمنی هایی هم هستند که به زبان ارمنی صحبت می کنند و خورشید را می پرستند و به آنها آریووردی می گویند. آنها نامه و نوشته ای ندارند و پدران فرزندان خود را طبق افسانه هایی که نیاکانشان از زرتشت جادوگر رئیس معبد آموخته اند تربیت می کنند. آنها خورشید را می پرستند و روی خود را به سوی آن می چرخانند و درخت را - صنوبر و در میان گل ها - سوسن و پنبه و دیگران را که همیشه رو به خورشید هستند، گرامی می دارند. آنها خود را در ایمان و اعمال بلند و خوشبو مانند آنها می دانند و برای نجات جان مردگان قربانی می کنند و همه مالیات های [کلیسا] را برای کشیش ارمنی می آورند. رهبر آنها آزاراپت نام دارد و هر سال دو بار یا بیشتر همه - زن و مرد و پسر و دختر - در زمانی بسیار تاریک در یک مکان پنهان گرد هم می آیند و برهنه می شوند و آزاراپت برای آنها [خطبه] و حلقه ها را می خواند

آیین مزدک

مقاله‌های اصلی: آیین مزدک و مزدک

سکه کاواد اول که احتمالاً در شوش ضرب شده است

مَزْدَک یا مزدک بامدادان اصلاح‌گر اجتماعی و کنشگر مذهبیِ ایرانی در زمان شاهنشاهی ساسانی بود. وی در دورهٔ پادشاهی قباد یکم فرقه‌ای مذهبی بنیان نهاد و به تبلیغ آن پرداخت. او مروج آیینی بود که تحت تأثیر باورهای مانی به‌ویژه باور «بوندوس» یا «زرتشت خورگان» قرار داشت؛ در واقع، می‌توان گفت فرقه‌ای که مزدک بسط و گسترش داد همان آیین بوندوس بود.

خسرو اول انوشیروان، ضرابخانه گوندشاپور

اوضاع ایرانشهر در زمان ترویج آیین مزدک نابسامان بود، و این کشور با بحران‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی فراوانی دست‌وپنجه نرم می‌کرد. پیش از ظهور مزدک، قدرت شاه در مقابل قدرت طبقهٔ اشراف، روحانیون و صاحبان قدرت رو به افول گذارده بود. در برابر، قباد به حمایت از مزدکیان به‌منظور کاستن از قدرت اشراف و روحانیون دست یازید. این امر باعث همراهی مزدک و مزدکیان با پادشاهی قباد شد و اتحاد نوظهور قباد و مزدکیان از قدرت و نفوذ طبقهٔ اشراف، بزرگان و روحانیون به نفع شاهنشاه کاست. هم‌دلی قباد با مزدکیان سبب شد که آیین مزدک در تمامی قلمرو ایرانشهر بسط و گسترش یابد و حتی از مرزهای ایران نیز پا فراتر بگذارد و به شبه‌جزیره عربستان برسد. با این همه، قباد در اواخر پادشاهی خود از حمایت مزدکیان دست کشید و همین امر موجب قتل‌عام مزدک و مزدکیان به‌دست خسرو یکم شد. منابع تاریخی علل گوناگونی برای دشمنی خسرو انوشیروان با مزدکیان برشمرده‌اند؛ برخی منابع حمایت مزدکیان از به‌تخت‌نشاندن کاووس، برادر خسرو انوشیروان و پسر دیگر قباد، را علت اصلی این دشمنی دانسته‌اند.

حمله اعراب به ایران

آرتور امانوئل کریستنسن

آرتور کریستنسن مستشرق در کتاب خود با عنوان «ایران در عصر ساسانیان» اشاره می‌کند که منابع مربوط به دوران دولت ساسانی در زبان پارسی باستان که به آیین زرتشتی اشاره دارد، با منابعی که پس از فروپاشی دولت به دست آمده است، مطابقت ندارد. مانند منبع پهلوی و غیره، و دلیل آن این است که به دلیل سقوط دولت، روحانیون زرتشتی ساسانی سعی در حفظ دین خود از انقراض داشتند تا دین خود را شبیه مسلمانان نگه دارند تا پیروان دین زرتشت را حفظ کنند.

گراردو نیولی اظهار می دارد که فتح ایران توسط اسلام تأثیر زیادی بر آموزه زرتشتی گذاشت.

پس از فتح ایران توسط اسلام و مهاجرت بسیاری از زرتشتیان به هند و پس از قرار گرفتن در معرض تبلیغات اسلامی و مسیحی، زرتشتیان، به ویژه پارسیان در هند، تا آنجا پیش رفتند که پس از چند دگرگونی، خود را کاملاً یکتاپرست دانستند و تحولات، یکی از ویژگی های بارز دین زرتشتی به تدریج کم رنگ شد و تقریباً از زرتشتی مدرن محو شد.

— گراردو نیولی،

مهاجرت پارسی ها به هندوستان باعث فقدان دانش دینی شد و همین امر باعث ایجاد تردید در موارد متعددی شد که باعث شد در زمان حکومت مسلمانان مردانی را به ایران بفرستند تا دین را از زرتشتیان ایران بیاموزند. با این حال، به گفته آرتور کریستنسن خاورشناس و چندین مورخ عرب، آموزه زرتشتی پس از سقوط دولت ساسانی تغییر کرد، زیرا روحانیون زرتشتی سعی کردند با تغییر دادن آن به دین مسلمانان، دین خود را از انقراض نجات دهند. به طوری که زرتشتیان دلیلی برای گرویدن به اسلام نداشتند، اما این امر در جلوگیری از اسلام آوردن زرتشتیان موفق نبود و همچنین باعث ظهور نسخه جدیدی از دین زرتشتی شد که شبیه اسلام بود و با زرتشتیان دوره ساسانی تفاوت داشت. دوران.

دایره المعارف کاتولیک می گوید:

دایره المعارف کاتولیک؛ یک اثر مرجع بین المللی

دارمستتر استدلال می کند که اگر چنین است، پس باید وضعیت را برعکس کنیم و فرشتگان زرتشتی را به تأثیر کتاب مقدس و فیلو نسبت دهیم. شباهت بین «هفت که در برابر خدا ایستاده اند» در کتاب مقدس و هفت آمیشا-سپنت در زند اوستا مورد تأکید قرار گرفته است. اما باید توجه داشته باشیم که این آخری ها در واقع شش نفر هستند و عدد هفت تنها با شمردن «پدرشان اهورامزدا» به عنوان رئیسشان به دست می آید. علاوه بر این، این فرشتگان زرتشتی بیشتر انتزاعی هستند تا عینی. آنها افرادی نیستند که وظایف عظیمی مانند کتاب مقدس به آنها سپرده شده است.

به گفته برنارد لوئیس، افول دین زرتشتی ناشی از پیوند نزدیک روحانیت زرتشتی با ساختار قدرت ایران باستان بود. از دست دادن این پایگاه و کمبود دوستان در خارج از ایران و همچنین فقدان مهارت های قوی بقا مانند یهودیان، آنها را ناامید کرد و از تعداد آنها کاسته بود.دونر می گوید: «زرتشتیان قرن ها پس از ظهور اسلام به تعداد زیادی در شمال و غرب ایران و جاهای دیگر به حیات خود ادامه دادند و در واقع بسیاری از مجموعه متن دینی زرتشتیان در دوره اسلامی تهیه و نوشته شد.

جنبش خرمدینان

مقالهٔ اصلی: جنبش خرمدینان

جنبش سرخ جامگان یا جنبش خرمدینان از جنبش‌های مهم اجتماعی مذهبی پیش و پس از اسلام در ایران بود. پیش از ظهور اسلام و در اواخر عمر شاهنشاهی ساسانی این جنبش با قیام مزدک آغاز شد و پس از اسلام نیز با جنبش جاویدان پور شهرک اواخر قرن دوم هجری قمری (۱۹۲–۲۰۱) بود که بعدها بابک پور مرداس معروف به خرمدین رهبری آن را بدست گرفت به اوج رسید و بیش از ۲۲ سال ۲۰۱–۲۲۳ هجری قمری برابر با ۸۱۶–۸۳۸ میلادی در ناحیه آذربایجان و مناطق مرکزی ایران علیه نیروهای عرب و خلفای عباسی (علیه ستم عباسیان) جنگید، ولی عاقبت توسط معتصم خلیفه عباسی با نیرنگ به دام افتاد و کشته شد.

جنبش خرمدینان با فعالیت های اصلاح طلبانه مزدک در عصر شاهنشاهی ساسانی آغاز گردید و جنبشی بود با اعتقادات برابری خواهانه با تاکید بر جدایی دین از سیاست که علیه نفوذ موبدان زرتشتی در اداره کشور و نیز علیه ساختار سنتی طبقاتی جامعه ساسانی مبارزات گسترده ای را انجام داد. این جنبش در زمان پادشاهی قباد یکم مورد حمایت شخص شاه که قصد کاستن از نفوذ روحانیون را داشت همراه شد و در میان مردمان ایرانشهر نیز پیروان فراوانی یافت. بنا بر روایت فردوسی در شاهنامه پس از گرویدن قباد به آیین مزدک بر تعداد مزدکیان هر روز افزوده شد. با مرگ قباد یکم ، خسرو انوشیروان که شاهزاده ای ضد مزدک بود به پادشاهی رسید و اینچنین بخت مزدکیان در ایرانشهر ساسانی غروب کرد . انوشیروان تعقیب و مجازات ایشان را دستور داد ، مزدک نیز بنا بر روایت سیاست نامه جهت مذاکره صلح به همراه عده ای از پیروانش به دیدار با انوشیروان دعوت شد و در ضیافت شام به تمامی ایشان سم خورانده شده و این گونه خرمدینان در زمان ساسانی تقریبا سرکوب شدند گرچه پیروان مردمی آنان در جای جای ایرانشهر میزیسته اند.

اسحاق ترک

اسحاق ترک، مبلغی که توسط ابومسلم خراسانی والی خراسان و شخصیت برجسته انقلاب عباسی برای مردم ترک ماوراءالنهر فرستاده شد. او تمایلات زرتشتی یا خرمدینی داشت و پس از آنکه خلیفه المنصور ابومسلم را در سال 137/755 به قتل رساند، موعظه کرد که ابومسلم در زمانی که در کوه زرتشت باقی خواهد ماند، از رسولان راس بوده است. رجعت بدین ترتیب او بیعت گروه های خاصی را که ابومسلم را به عنوان امام و حتی به عنوان نشأت الوهیت پذیرفتند، به دست آورد. پیام او فقط در میان افرادی که دارای احساسات زرتشتی بودند یا کسانی که از چنین احساساتی برای ترویج مبارزه خود علیه اعراب استفاده می کردند، دریافت و منتشر می شد.

المقنع

المقنع پیامبری ایرانی بود که در آن استان قیام علیه خلیفه عباسی مهدی را رهبری کرد. المقناد آموزه‌ای را که عناصر اسلام و زرتشتی را ترکیب می‌کرد، موعظه کرد و جنگ را نزدیک به سه سال در میدان و دو سال دیگر در قلعه‌اش در صنم ادامه داد تا اینکه سرانجام شکست خورد و خودکشی کرد.[

به‌آفرید (پیامبر)

مقالهٔ اصلی: به‌آفرید (پیامبر)

به‌آفرید یک ایرانی خراسانی بود که در زمان ابومسلم خراسانی (در سده یکم و دوم هجری) آیینی نو آورد و جنبش به‌آفریدان را پدیدآورد. به‌آفرید، فرزند ماه فرودین بود. به‌آفریدیان به عنوان نخستین شورشیان ایرانی ضد عرب و ضداسلام شناخته شده‌اند، که در «خواف» ناحیه میان نیشابور و هرات آغاز به کار کردند. مردم بسیاری به او گرویدند و کارش بالا گرفت.موبدان زرتشتی با او مخالفت کردند و شکایت نزد ابومسلم بردند و گفتند وی نه مسلمان است و نه زرتشتی و موجب اخلال هر دو آیین است. عبدالله، شعبه او را در کوه‌های بادغیس بگرفت و نزد ابومسلم برد و او را کشتند.نویسندگان تا اوایل قرن پنجم هجری به وجود پیروانان به‌آفرید اشاره کرده‌اند.

استاد سیس

به گفتهٔ شهرستانی، در میان زرتشتیان گروهی وجود دارد که آنان را سیسانیه و به‌آفریدیه گویند. برخی محققان از اینکه شهرستانی این دو نام را بدون تفاوت آورده، نتیجه گرفته که آراء آنان یکسان یا دست کم مشابه بوده‌است. جنبش استادسیس تنها سیاسی نبود، بلکه جنبه دینی هم داشت: اینکه نوشته‌اند او داعیه پیامبری داشته و یاران او کفر و فسق و راهزنی پیشه کرده بودند.

پارسیان هند

صفحه‌های اصلی: پارسیان هند و رده:نومزدیسنا

توزیع جغرافیایی جمعیت پارسی مدرن و باستان

در دهه‌های 1860 و 1870، مارتین هاگ، زبان‌شناس، کتاب مقدس زرتشتی را با عبارات مسیحی تفسیر کرد و یازات‌ها را با فرشتگان مسیحیت مقایسه کرد. در این طرح، آمیشا سپنتاس همراهان اهورامزدا هستند که همکارها میزبان فرشتگان کوچکتر هستند.

در زمانی که هاگ ترجمه‌های خود را می‌نوشت، جامعه پارسی (یعنی زرتشتیان هند) تحت فشار شدید مبلغان انگلیسی و آمریکایی قرار داشت که به شدت از زرتشتیان انتقاد می‌کردند - همانطور که جان ویلسون در سال 1843 آن را به تصویر کشید - «شرک»، که مبلغان استدلال می‌کردند که چنین است. ارزش بسیار کمتر از «توحید» خودشان. در آن زمان، دین زرتشتی فاقد الهیات خاص خود بود، و به همین دلیل زرتشتیان از تجهیز ضعیفی برای طرح ادعای خود برخوردار نبودند. در این موقعیت، تفسیر متقابل هاگ به عنوان یک تسکین خوش آمد، و (به طور کلی) با سپاسگزاری به عنوان مشروع پذیرفته شد.

تفاسیر هاوگه بعداً به عنوان تفاسیر زرتشتی منتشر شد که در نهایت به غرب رسید و در آنجا مشاهده شد که تفسیر هاوگه را تأیید می کند. مانند بسیاری از تفاسیر هاوگ، این مقایسه امروزه آنقدر به خوبی ثابت شده است که تفسیر یازاتا به عنوان یک «فرشته» تقریباً مورد پذیرش جهانی قرار گرفته است. چه در انتشارات در نظر گرفته شده برای مخاطب عام و چه در کتابو همچنین در ادبیات دانشگاهی (غیر زبانی).

دایره المعارف کاتولیک می گوید:

در دین پارسی باستان (زرتشت، مزدائیسم، پارسییسم) با آنچه ممکن است در بهترین عناصرش، بالاترین نوع آخرت شناسی نژادی باشد، مواجهیم. اما همانطور که در ادبیات پارسی می دانیم، حاوی عناصری است که ممکن است از ادیان دیگر به عاریت گرفته شده باشد. از آنجایی که برخی از این ادبیات قطعاً به دوران پس از مسیحیت بازمی‌گردد، نباید از این احتمال غافل شد که ایده‌های یهودی و حتی مسیحی بر تحولات آخرت‌شناختی بعدی تأثیر گذاشته است.

منابع نوشتاری زرتشتی

دایره المعارف ایرانی حاکی از آن است که داستان های زندگی زرتشت با نقل داستان هایی از مسیحیت و یهودیت و نسبت دادن آن به زرتشت تحریف شده است، اما بیشتر نقل قول ها از اسلام پس از ورود مسلمانان به ایران بوده است، زیرا وسیله ای برای تقویت روحانیون زرتشتی بوده است. دین آنها.

باور بر این است که، دساتیر آسمانی به ویژه جشن‌های زرتشتی آن که توسط جوامع زرتشتی در ایران و هند پذیرفته شده، براساس یک متن جعلی است.

ویلسون استدلال می‌کرد که اوستا نمی‌تواند الهام گرفته شده از خداوند باشد، زیرا بسیاری از متن‌های آن از دست رفته یا نامفهوم است و مارتین هاوگ که به پارسیان هند کمک زیادی کرد تا از دین خود در برابر حملات مبلغان مسیحی‌ای مانند ویلسون دفاع کنند، گاتاها را تنها متن و تنها نوشته‌های معتبری می‌دانست که می‌توان آن‌ها را به زرتشت نسبت داد.

چندخداپرستی

جان ویلسون احترام زرتشتیان امشاسپندان و ایزدها را به عنوان نوعی چندخداپرستی مورد حمله قرار داد، اگرچه پارسیان در آن زمان این ادعا را رد کردند و اصرار داشتند که او در واقع بندهشن را مورد خطاب قرار داده‌است، متنی که ارتباط آن، از اعتقادات پارسیان بسیار فاصله داشت. همچنین منتقدان معمولاً ادعا می‌کنند که زرتشتیان پرستنده خدایان و عناصر دیگر طبیعت مانند آتش هستند و با دعایی، آتش را نیایش می‌کنند و می‌گویند: «دعوت می‌کنم، انجام می‌دهم. از تو، آتش، ای فرزند اهورامزدا با همه آتش‌ها» - و مهر. برخی از منتقدان، زرتشتیان را به پیروی از ثنویت متهم می‌کنند و معتقدند که آن‌ها تنها در دوران امروزی این ادعا را دارند که پیرو تک‌خداپرستی هستند، تا با تأثیر قدرتمند تفکر مسیحی و غربی که «توحید را بالاترین مقوله الهیات می‌خواند» مقابله کنند. منتقدان اصرار دارند که این دیدگاه اصلاح‌گرایانه تک‌خدایی در تضاد با دیدگاه جهان‌بینی محافظه‌کاران (یا سنتی) دوگانه‌گرا است و این دوگانه‌گرایی در رابطه بین اهورامزدا و اهریمن خود را بیشتر نشان می‌دهد و آن‌ها معتقدند که در واقع زرتشتیان به تفکر تک‌خدایی معتقد نیستند، بلکه از نظام اعتقادی متأثر از تک‌خداگزینی استفاده می‌کنند. دیگر محققان غربی مانند مارتین هاوگ، این تفکر را که، ثنویت الهیاتی را تغییری در آموزه‌های اولیه زرتشت می‌داند و این که به تدریج توسط پیروان بعدی این آیین بدان اضافه شده باشد را رد کرده‌اند. منتقدان می‌افزایند که این واقعیت که چنین دیدگاه‌های متفاوتی در این آیین رواج یافته‌است، نشانه ای از ماهیت رمزآلود باورهای زرتشتی در مورد الوهیت است.

اختلافات بین زرتشتیان

اصلاح‌طلبان زرتشتی، مانند مانک‌جی نوشیروان‌جی دهالا، استدلال کرده‌اند که باید به گاتاها، به‌عنوان منبع اعتبار و اصالت متنی اولویت ادبی داده شود. آن‌ها همچنین بسیاری از مراسم‌های زرتشتی (مانند تشریفات بیش از حد و تمرکز بر پاکی، استفاده از ادرار گاو نر برای پاک‌سازی آیینی، حضور سگ برای خیره شدن به جسد در مراسم تشییع جنازه، قرار گرفتن اجساد روی برج‌های خاموش [خورده شدن توسط کرکس‌ها و زاغ‌ها]») و آموزه‌های الهیاتی و کیهانی شایسته پیروی کردن نمی‌دانند. این اختلافات میان سنت‌گراها و اصلاح طلبان حتی در اینترنت نیز موج می‌زند.

همچنین بین زرتشتیان ایرانی و هندی و بر سر مسائلی چون مرجعیت موروثی در انتقال و تفسیر ایمان و قومیت و ماهیت اهورامزدا اختلاف و تنش وجود دارد. از نظر تاریخی نیز بین شاخه‌های زرتشتی زروانی، مزدکی و مزدیسنا تفاوت‌هایی وجود داشته‌است.

زرتشتی کیست؟

این سؤالیست بسیار شبیه به سؤال چه کسی یهودی است؟. این‌که هویت زرتشتی، چه از طریق تولد یا باور (یا هر دو) پذیرفته شود، مایه تنش و اختلاف در جامعه زرتشتی شده‌است. اصلاح‌طلبان از خودداری سنت‌گراها از پذیرش نوکیشان مذهبی به عنوان یکی از دلایل کاهش جمعیت در جوامع زرتشتی انتقاد کرده‌اند.

قضا و قدر

زرتشتیان به دلیل رد قضا و قدر مورد انتقاد نویسندگان مسلمان قرار گرفته‌اند. این به دنبال حدیث معروف محمد است که در آن او فرقه اسلامی قدریه را با مجوسان مرتبط می‌داند.

مردسالاری

زرتشتی گری به دلیل این تصور که سیستم پدرسالاری را ترویج می‌کند، مورد انتقاد قرار گرفته‌است، مانند این که روحانیون حتماً باید مرد بوده و از لحاظ تاریخی هم در آن چندهمسری توسط خود زرتشت انجام می‌شود.