نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (به‌اختصار: ندسا) از نیروهای زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، که وظیفه حفاظت از آب‌های سرزمینی ایران در خلیج فارس را برعهده دارد و نیروی دریایی ارتش نیز در دریای عمان و دریای خزر مستقر می‌باشد.

نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
نشان سپاه پاسداران
پرچم رسمی ندسا
فعال	از ۱۳۶۴ تاکنون (۳۶ سال)
کشور	ایران
وفاداری	جمهوری اسلامی ایران
رسته	سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
گونه	نیروی دریایی
نقش	حفاظت از خلیج فارس
اندازه	۲۳٫۰۰۰ نفر
بخشی از	نیروهای مسلح ایران
پادگان/ستاد	بندرعباس، ایران
نام(های) مستعار	ندسا
پشتیبان	وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح سازمان جهاد خودکفایی سپاه
رنگ‌ها	سبز
تجهیزات	۱۵۰۰+ شناور جنگی ۱۸۸ پهباد ۵۸ هلیکوپتر
نبردها	جنگ نفت‌کش‌ها جنگ ایران و عراق
فرماندهان
فرمانده	دریادار پاسدار علیرضا تنگسیری
جانشین فرمانده	دریادار پاسدار محمود فهیمی
معاون هماهنگ کننده	دریادار پاسدار مرتضی زارع

نیروی دریایی سپاه پاسداران فعالیت خود را از سال ۱۳۶۴ در خلال جنگ ایران و عراق آغاز کرد و هم‌اکنون دارای ۵ منطقه دریایی در بندرعباس، بوشهر، ماهشهر، عسلویه و بندرلنگه می‌باشد و ستاد فرماندهی آن در سرخه حصار، تهران قرار دارد. هم‌اکنون دریادار علیرضا تنگسیری فرماندهی ندسا را برعهده دارد.

تاریخچه

نیروی دریایی سپاه پاسداران به پیشنهاد محسن رضایی و فرمان سیدروح‌الله خمینی در سال ۱۳۶۴ تشکیل شد. پیش از آن نیز یگان‌های کوچک دریایی سپاه از جمله در حوضه غواصی فعال بودند. این یگان‌های کوچک در ابتدا در جریان جنگ ایران و عراق و برای عبور از اروند رود (شط‌العرب) و نیز عملیات در مرداب‌های مرزی ایران و عراق، از جمله هورالعظیم و در جریان عملیات‌های بدر، خیبر و سپس والفجر ۸ (تصرف فاو) به کار گرفته شدند.

اولین فرمانده نیروی دریایی سپاه حسین علایی بود، و علی فدوی؛ فرمانده بعدی نیروی دریایی سپاه، مسئول اطلاعات آن بود و رئیس ستاد نیروی دریایی سپاه در آن زمان نیز علی‌اکبر احمدیان بود. این نیرو در اواخر جنگ ایران و عراق به سرعت با تمرکز بر به کارگیری قایق‌های تندرو در عملیات‌های مختلف جنگ، از جمله والفجر ۸ و تصرف اسکله الامیه عراق در شمال خلیج فارس و نیز درگیری‌های محدود با نیروی دریایی آمریکا در سال ۱۳۶۶ و ۱۳۶۷، همچنین گشت‌های پراکنده در خلیج فارس و تنگه هرمز، گسترش سازمانی یافت.

پس از پایان جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۹ علی شمخانی فرمانده وقت نیروی دریایی ارتش، که پیشتر از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران بود، با حفظ سمت، به فرماندهی نیروی دریایی سپاه منصوب شد. در آن زمان علی‌اکبر احمدیان به عنوان جانشین شمخانی معرفی شد و علی فدوی به فرماندهی منطقه یکم منصوب گردید. در این دوره تئوریزه نمودن تجارب دریایی سپاه در جنگ ایران و عراق آغاز شد. در این دوره همچنین برای بازسازی توان تحلیل رفته این نیرو تلاش شد. در این زمان تسلیحاتی چون شناور تندرو هودونگ، موشکهای دریایی سی-۸۰۲ و c۷۰۱ و کرم ابریشمFL۱۰، قایق‌های تندرو تهاجمی، به سازمان رزم نیروی دریایی پیوست. پس از شمخانی، علی‌اکبر احمدیان سپس مرتضی صفاری به فرماندهی نیروی دریایی سپاه منصوب شدند و هر یک برای بیش از ۸ سال در این جایگاه فعالیت کردند، سپس علی فدوی به فرماندهی ندسا منصوب گردید و او نیز ۸ سال فرمانده نیروی دریایی سپاه بود.

هم‌اکنون ستاد فرماندهی نیروی دریایی سپاه در سرخه حصار تهران می‌باشد. به دلیل شرایط خاص جزیره ابوموسی و مشکلات موجود با امارات بر سر مالکیت آن حفاظت از آن توسط سپاه به شدت انجام می‌شود و اطراف آن به یک دژ موشکی هدایت شونده خودکار و پدافندی سنگین مجهز شده‌است. این نیرو هم‌اکنون دارای بیش از ۱٫۵۰۰ فروند قایق تندرو کلاس عاشورا، طارق و ذوالجناح است. کنترل دریایی خزر و عمان نیز به ارتش واگذار شده‌است. فرماندهی این نیرو هم‌اکنون برعهده دریادار پاسدار علیرضا تنگسیری می‌باشد.

مناطق

مناطق پنج‌گانه نیروی دریایی سپاه پاسداران:

• منطقه یکم صاحب‌الزمان در بندرعباس
• منطقه دوم نوح در بوشهر
• منطقه سوم امام‌حسین در ماهشهر
• منطقه چهارم ثارالله در عسلویه
• منطقه پنجم امام‌باقر در بندرلنگه
• منطقه موشکی سلمان عاصف در بندرعباس

بر پایه مأموریتی که برای نیروی دریایی سپاه پاسداران در خلیج فارس تعیین شده است، این نیرو خلیج فارس را به ۵ منطقه جداگانه تقسیم کرده است و در هر یک از این مناطق نیز یک منطقه دریایی ایجاد نمود و در هر یک از این مناطق نیز پایگاه‌های دریایی کوچکتری تأسیس شده‌اند. در هر یک از این مناطق پنجگانه علاوه بر شناورهای تندرو، یگان موشکی ساحل به دریا، گروه های پدافند ضد هوایی مستقل، یگان ویژه، یگان‌های تکاور و تفنگدار دریایی مستقر می‌باشند. تمامی این مناطق پنجگانه زیر نظر فرمانده نیروی دریایی سپاه و قرارگاه خاتم‌الانبیای دو می‌باشند، که مهم‌ترین قرارگاه دریایی سپاه در خلیج فارس است. قرارگاه خاتم‌الانبیای دو سپاه به همراه قرارگاه دریایی خاتم‌الانبیای یک نیروی دریایی ارتش، دو قرارگاه اصلی دریایی ایران در خلیج فارس و دریای عمان هستند و هر دو زیر نظر قرارگاه جنگی خاتم‌الانبیا در تهران عمل می‌کنند، که فرماندهی آن با سرلشکر پاسدار غلامعلی رشید است و قرارگاه ارشد و مرکزی تمام قرارگاه‌های نظامی ارتش و سپاه در عرصه‌های هوایی، دریایی و زمینی به شمار می‌رود.

منطقه یکم صاحب‌الزمان

منطقه اول دریایی سپاه موسوم به منطقه صاحب‌الزمان در بندرعباس مستقر است. این منطقه دریایی، نزدیکترین یگان دریایی سپاه به تنگه هرمز به شمار می‌رود و مسئولیت اصلی آن عملیات دفاعی و آفندی در محدوده تنگه هرمز است. علیرضا تنگسیری فرمانده کنونی نیروی دریایی سپاه، پیش از آنکه در سال ۱۳۸۹ به جانشینی فرمانده نیرو منصوب شود، فرمانده منطقه یکم دریایی سپاه بود.

منطقه دوم نوح

منطقه دوم دریایی سپاه در بندر بوشهر مستقر و معروف به منطقه دوم نوح نبی است. مأموریت اصلی منطقه دوم دریایی سپاه، حفاظت از جزیره خارک و استمرار صادرات نفت ایران می‌باشد. توقیف قایق حامل ۱۰ تفنگدار آمریکایی در سال ۱۳۹۴ در نزدیکی جزیره فارسی، در محدوده عملیاتی این منطقه دریایی رخ داد.

منطقه سوم امام‌حسین

منطقه سوم دریایی سپاه موسوم به منطقه امام حسین، در بندر ماهشهر در شمال خلیج فارس قرار دارد و محدوده عملیاتی آن از ماهشهر تا اروند، یعنی آب‌های ساحلی استان خوزستان است. پایگاه اروندکنار از جمله مهم‌ترین پایگاه‌های تابع این منطقه می‌باشد.

منطقه چهارم ثارالله

منطقه چهارم نیروی دریایی سپاه موسوم به ثارالله، در عسلویه قرار دارد و منطقه حد فاصل منطقه اول (بندرعباس) و منطقه دوم (بوشهر) از جزیره کیش، تا منطقه رأس مطاف را پوشش می‌دهد. این منطقه تا سال ۱۳۸۹ یک پایگاه دریایی بود، اما در این سال به لحاظ سازمانی، به سطح منطقه دریایی ارتقا پیدا کرد. با ایجاد منطقه چهارم ثارالله نیروی دریایی سپاه در عسلویه، حفاظت از ۳۵۰ کیلومتر مرز آبی از جزیره کیش در استان هرمزگان تا رأس مطاف در استان بوشهر، به این منطقه اختصاص داده شده است. استراتژیک بودن منطقه گازی پارس جنوبی و حساسیت مسئولان ایران روی این منطقه اقتصادی، یکی از دلایل ارتقای پایگاه دریایی ثارالله عسلویه به منطقه چهارم سپاه اعلام شده است.

منطقه پنجم امام‌باقر

منطقه پنجم که آخرین منطقه دریایی تشکیل شده از سوی سپاه است، از تقسیم محدوده عملیاتی منطقه یک ایجاده شده است. به دلیل اهمیت تنگه هرمز، این تنگه به طور خاص به عنوان تنها محدوده مأموریت منطقه یکم تعریف شده و جزایر چهارگانه ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک، و سیری از محدوده منطقه یکم خارج و با تشکیل منطقه پنجم، به آن منطقه سپرده شده است. منطقه پنجم در سال ۱۳۹۱ تأسیس شد و به منطقه نازعات معروف است. این منطقه در بندر لنگه قرار دارد و حوزه عملیاتی آن از نقطه انتهایی جزیره قشم به اضافه منطقه جزایر چهارگانه تا غرب جزیره کیش است.

تجهیزات

ناو

• ناو شهید رودکی
• ناو کاتاماران شهید سلیمانی

شناورها

• قایق تندرو ذوالفقار
• قایق گشتی عاشورا
• شناور یا مهدی
• قایق تندرو کلاس تندر
• قایق تندرو کلاس تیر
• قایق تندرو کلاس آذرخش
• قایق تندرو سراج

هواگردها

• میل-۱۷
• بل 412
• قایق پرنده باور
• شاهد ۲۸۵
• شاهد ۲۷۸
• بل ۲۰۶ جت‌رنجر
• ابابیل ۲ و۱
• هدهد
• نسیم

تسلیحات ضدکشتی

• موشک کوثر
• موشک نور
• موشک خلیج فارس (موشک بالستیک زمین به دریا)
• موشک ضدکشتی کرم ابریشم
• موشک نصیر
• موشک رعد
• موشک نصر-۱

فرماندهان

ر.		فرمانده	آغاز تصدی	پایان تصدی	طول دوران	منبع
۱		علایی، حسینحسین علایی	شهریور ۱۳۶۵	۲ دی ۱۳۶۹	۴–۵ سال
۲		شمخانی، علیدریابان علی شمخانی (زادهٔ ۱۳۳۴)	۲ دی ۱۳۶۹	۵ شهریور ۱۳۷۶	۶–۷ سال	–
۳		احمدیان، علی‌اکبردریادار پاسدار علی‌اکبر احمدیان	۵ شهریور ۱۳۷۶	۲۹ تیر ۱۳۷۹	۲–۳ سال	–
۴		صفاری، مرتضیدریادار پاسدار مرتضی صفاری	۲۹ تیر ۱۳۷۹	۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۹	۹–۱۰ سال	–
۵		فدوی، علیدریادار پاسدار علی فدوی (زادهٔ ۱۳۴۰)	۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۹	۱ شهریور ۱۳۹۷	۷–۸ سال	–
۶		تنگسیری، علیرضادریادار پاسدار علیرضا تنگسیری	۱ شهریور ۱۳۹۷	متصدی	۲–۳ سال

پیوند به بیرون

پایگاه اطلاع‌رسانی مردمی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی