وانکومایسین (به انگلیسی: VANCOMYCIN) یکآنتی‌بیوتیک که علیه باکتری‌های گرم مثبت هوازی و بی‌هوازی مؤثر است. این آنتی‌بیوتیک با اثر بر روی ساخت دیوارهٔ سلولی، بر روی بیشتر باکتری‌ها اثر باکتری‌کش دارد. از وانکومایسین در صورت نبود سایر آنتی‌بیوتیک‌ها یا کنتراندیکه بودن آن‌ها استفاده می‌شود. وانکومایسین به‌عنوان یک داروی گلیکوپپتیدی به‌صورت جایگزین (به همراه یک آمینوگلیکوزید) برای درمان عفونت‌های انتروکوکی استفاده می‌شود. وانکومایسین یا وَنکومایسین از سوی جامعه پزشکی به خصوص موسسه ملی سلامت آمریکا دپارتمان بیماری های واگیردار و عفونی به عنوان قدرتمندترین آنتی بیوتیک جهان معرفی شده است. در بیماری گندخونی از دوزهای بالای تزریقی ونکومایسین در بیمارستان برای درمان آن استفاده زیادی می شود.

وانکومایسین
داده‌های بالینی
نام‌های تجاریVancocin
AHFS/Drugs.commonograph
مدلاین پلاسa604038
داده‌ها
رده‌بندی داروهای
بارداری
  • B2 (Au), B (PO) / C (IV)(U.S.)
روش مصرف داروIV, oral
کد ATC
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی
داده‌های فارماکوکینتیک
زیست فراهمیNegligible (oral)
متابولیسمExcreted unchanged
نیمه‌عمر حذف4–11 hours (adults)
6-10 days (adults, impaired renal function)
دفعRenal
شناسه‌ها
  • (1S,2R,18R,19R,22S,25R,28R,40S)- 48- {[(2S,3R,4S,5S,6R)- 3- {[(2S,4S,5S,6S)- 4- amino- 5- hydroxy- 4,6- dimethyloxan- 2- yl]oxy}- 4,5- dihydroxy- 6- (hydroxymethyl)oxan- 2- yl]oxy}- 22- (carbamoylmethyl)- 5,15- dichloro- 2,18,32,35,37- pentahydroxy- 19- [(2R)- 4- methyl- 2- (methylamino)pentanamido]- 20,23,26,42,44- pentaoxo- 7,13- dioxa- 21,24,27,41,43- pentaazaoctacyclo[26.14.2.23,6.214,17.18,12.129,33.010,25.034,39]pentaconta- ۳٬۵،8(48)، ۹،11,14,16,29(45),30,32,34,36,38,46,49- pentadecaene- 40- carboxylic acid
شمارهٔ سی‌ای‌اس
پاب‌کم CID
دراگ‌بنک
کم‌اسپایدر
UNII
KEGG
ChEBI
ChEMBL
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.014.338 ویرایش در ویکی‌داده
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیاییC66H75Cl2N9O۲۴
جرم مولی1449.3 g.mol-1 g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)
  • C[C@H]1[C@H]([C@@](C[C@@H](O1)O[C@@H]2[C@H]([C@@H]([C@H](O[C@H]2Oc3c4cc5cc3Oc6ccc(cc6Cl)[C@H]([C@H](C(=O)N[C@H](C(=O)N[C@H]5C(=O)N[C@@H]7c8ccc(c(c8)-c9c(cc(cc9O)O)[C@H](NC(=O)[C@H]([C@@H](c1ccc(c(c1)Cl)O4)O)NC7=O)C(=O)O)O)CC(=O)N)NC(=O)[C@@H](CC(C)C)NC)O)CO)O)O)(C)N)O
  • InChI=1S/C66H75Cl2N9O24/c1-23(2)12-34(71-5)58(88)76-49-51(83)26-7-10-38(32(67)14-26)97-40-16-28-17-41(55(40)101-65-56(54(86)53(85)42(22-78)99-65)100-44-21-66(4,70)57(87)24(3)96-44)98-39-11-8-27(15-33(39)68)52(84)50-63(93)75-48(64(94)95)31-18-29(79)19-37(81)45(31)30-13-25(6-9-36(30)80)46(60(90)77-50)74-61(91)47(28)73-59(89)35(20-43(69)82)72-62(49)92/h6-11,13-19,23-24,34-35,42,44,46-54,56-57,65,71,78-81,83-87H,12,20-22,70H2,1-5H3,(H2,69,82)(H,72,92)(H,73,89)(H,74,91)(H,75,93)(H,76,88)(H,77,90)(H,94,95)/t24-,34+,35-,42+,44-,46+,47+,48-,49+,50-,51+,52+,53+,54-,56+,57+,65-,66-/m0/s1 ✔Y
  • Key:MYPYJXKWCTUITO-LYRMYLQWSA-N ✔Y
  (صحت‌سنجی)

موارد مصرف

ویرایش

وانکومایسین در موارد محدودی از جمله در پیشگیری و درمان اندوکاردیت و سایر عفونت‌های جدی ناشی از کوکسی‌های گرم مثبت (مانند استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین) مصرف می‌شود. کمینهٔ دوز مصرفی آن برای دو هفته (۱۴ روز) و بیشینهٔ آن بر اساس توصیهٔ پزشک پیشنهاد می‌شود.

متابولیسم دارو

ویرایش

وانکومایسین پس از انفوزیون به‌طور گسترده در بافت‌ها و مایعات بدن منتشر می‌شود. از آنجا که اثر دارو نسبتاً طولانی مدت است، می‌توان آن را هر ۱۲ ساعت مصرف نمود. نیمه‌عمر دارو در بزرگسالان ۴–۱۱ ساعت است که در صورت مشکل در عملکرد کلیه ممکن است به ۶–۱۰ روز برسد. دفع این دارو عمدتاً کلیوی است.

عوارض جانبی

ویرایش

مسمومیت کلیوی شامل نارسایی کلیه و نفریت بین سلولی، مسمومیت گوشی، اختلال‌های خونی شامل کاهش نوتروفیل‌های خون و به ندرت آگرانولوسیتوز، کاهش پلاکت‌های خونی، تهوع، لرز، تب، ائوزینوفیلی، آنافیلاکسی، بثورات جلدی، التهاب ورید، افت شدید فشار خون، خس‌خس کردن، اختلال در تنفس، کهیر، خارش، برافروختگی بالاتنه، درد و اسپاسم ماهیچه‌ای با مصرف این دارو گزارش شده‌است.

مسمومیت و درمان

ویرایش
  • اطلاعات محدودی وجود دارد و درمان حمایتی با حفظ gfr است و همودیالیز تنها اندکی از دارو را خارج می‌کند.
  • معمولاً پزشک پس از ۳ تا ۴ روز مصرف وانکومایسین برای بیمار آزمایش اندازه‌گیری سرمی وانکومایسین را تجویز می‌کند. در صورتی که مقدار آن غیرطبیعی (کم یا زیاد) باشد برای بیمار مسمومیت ایجاد نموده ممکن است پزشک برای ادامه استفاده وانکومایسین یا کم نمودن دوزهای آن تجدید نظر کند.

منابع

ویرایش
  • فرهنگ داروهای ژنریک ایران، دکتر حشمتی، ۱۳۸۷
  • سایت دانشکده داروسازی دانشگاه شهید بهشتی