کرندوم (به انگلیسی: Corundum) یا کُرَندُن (به فرانسوی: Corindon) شکل بلورین اکسید آلومینیم (Al۲O۳) است که معمولاً دارای ناخالصی‌هایی از آهن، تیتانیم، وانادیم و کروم می‌باشد. سختی آن ۹ در مقیاس موس می‌باشد.

کرندوم
اطلاعات کلی
رده‌بندیOxide mineral – گروه هماتیت
فرمول شیمیایی
(بخش تکراری)
Al
2
O
3
دسته‌بندی شرونتس-نیکل4.CB.۰۵
دسته‌بندی دانا۴٫۳٫۱٫۱
دستگاه بلوریدستگاه بلوری شش‌گوشه
رده بلوریHexagonal scalenohedral (۳m)
نماد هرمان-موگن: (۳ 2/m)
گروه فضاییR۳c (No. 167)
ساختار بلوریa = ۴٫۷۵ Å, c = ۱۲٫۹۸۲ Å; Z = ۶
ویژگی‌ها
رنگبی‌رنگ، خاکستری، طلایی-قهوه ای، قهوه‌ای؛ بنفش، صورتی تا قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، بنفش؛ ممکن است دارای ناحیه رنگی، ستاره‌دار عمدتاً خاکستری و قهوه‌ای باشد
رفتار بلوریبلورهای شیب‌دار دو هرمی، جدولی، منشوری، لوزی شکل، توده‌ای یا دانه‌ای
دوقلوییPolysynthetic twinning common
رَخNone – parting in 3 directions
شکستگیConchoidal to uneven
TenacityBrittle
سختی موس9 (defining mineral)[۱]
جلاAdamantine to vitreous
رنگ خاکهبی‌رنگ
شفافیتشفاف، شفاف تا کدر
وزن مخصوص۳٫۹۵–۴٫۱۰
ویژگی‌های ظاهریUniaxial (−)
ضریب شکستnω = ۱٫۷۶۷–۱٫۷۷۲
nε = ۱٫۷۵۹–۱٫۷۶۳
چندرنگ‌نماییNone
نقطه ذوب۲٬۰۴۴ درجه سلسیوس (۳٬۷۱۱ درجه فارنهایت)
FusibilityInfusible
انحلال‌پذیریInsoluble
دگرگون بهمکن است روی سطوح به میکا تغییر کند و باعث کاهش سختی شود.
دیگر ویژگی‌هاممکن است زیر نور UV فلورسانس یا فسفری شود.
منابع[۲][۳][۴][۵]
متغیرهای اصلی
یاقوت کبودهر رنگی به‌جز سرخ
یاقوتسرخ
Emeryکرندوم گرانول سیاه کاملاً با مگنتیت، هماتیت، یا hercynite مخلوط شده‌است.

از دستهٔ کانی‌ها بوده، گونه‌های شفاف و رنگین آن جزء سنگ‌های قیمتی می‌باشد. رنگ قرمز آن یاقوت سرخ و رنگ کبود آن یاقوت کبود نامیده می‌شود. همچنین رنگ‌های زرد، سبز، صورتی، آبی و نارنجی و حتی بی‌رنگ و شفاف نیز دارد.

در نوعی از کرندوم به دلیل وجود ناخالصی دی‌اکسید تیتانیوم (TiO2) یا روتیل، در حالت تراش خورده و صیقلی و زیر نور، ستاره‌ای شش پر مشاهده شده که به آن ستاره پران گویند.

نام کرندوم احتمالاً از هندی قدیمی Kauruntaka گرفته شده‌است. منشأ تشکیل آن دگرگونی مجاورتی و ناحیه‌ای است. امروزه در آزمایشگاه و صنعت به صورت مصنوعی ساخته شده و کاربردهای فراوانی دارد. این ماده در برابر محدودهٔ نور از فرابنفش تا فروسرخ شفاف است.

کاربرد: به دلیل سختی زیاد در ابزار برش و صیقل، کاغذ سمباده، حفاری و تراش سنگ‌های ظریف کاربرد دارد. در مواردی که ابزار مقاوم به خش نیاز باشد، مانند قطعات اپتیک، عدسی، منشور، شیشه‌های ضدخش (شیشهٔ ساعت). در ماهواره‌ها، فضاپیما و قطعات لیزر از این ماده استفاده می‌شود.

جستارهای وابسته

ویرایش

منابع

ویرایش
  1. "Mohs' scale of hardness". Collector's corner. Mineralogical Society of America. Retrieved 10 January 2014.
  2. Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W.; Nichols, Monte C., eds. (1997). "Corundum". Handbook of Mineralogy (PDF). Vol. III Halides, Hydroxides, Oxides. Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 0-9622097-2-4.
  3. "Corundum". Mindat.org.
  4. "Corundum". Webmineral.com. Archived from the original on 25 November 2006.
  5. Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis (1985). Manual of Mineralogy (20th ed.). Wiley. pp. 300–302. ISBN 0-471-80580-7.
  6. Warr, L.N. (2021). "IMA–CNMNC approved mineral symbols". Mineralogical Magazine. 85 (3): 291–320. Bibcode:2021MinM...85..291W. doi:10.1180/mgm.2021.43. S2CID 235729616.