گورستان ابن بابویه

برای دیگر کاربردها، ابن پور بویه را ببینید.

عرض‌جغرافیایی=۳۵٫۵۸۳ |طول‌جغرافیایی=۵۱٫۴۳۱

گورستان

نمایی از برخی سنگ‌قبرهای گورستان ابن بابویه
جزئیات
مکان	شهر ری
کشور	ایران
مختصات	coord|35.6029141|51.4429432|display=inline,title
گونه	عمومی - مسلمانان
در تملک	ایران
وسعت	۱۰ هکتار

گورستان اِبنِ بابُوَیْه نخستین گورستان شهر ری و دومین گورستان تهران است که بسیاری از مشاهیر ایران در آن دفن هستند. نام این گورستان برگرفته از نام محمد بن بابُویه معروف به شیخ صدوق، یکی از فقها و دانشمندان شیعه است که در این گورستان دفن شده است.

موقعیت جغرافیایی

این گورستان که وسعتی حدود ۱۰ هکتار دارد، در نزدیکی بنای تاریخی برج طغرل در ری واقع شده‌ است.

تاریخچه

بر اساس گزارش‌ها و مستندات تاریخی، پیش از زمان ناصرالدین شاه، گورستان ابن‌بابویه کشتزار و باغ بسیار وسیعی بوده‌است، اما در پی کشف جسد سالم فردی در سردابی زیر آن باغ و به دست آمدن سنگی درون سرداب که آشکارا نشان می‌داد پیکر از آن شیخ صدوق است که بیش از ۸۰۰ سال پیش درگذشته‌ است، بقعه شیخ صدوق بر آن مزار احداث می‌کنند به اعتقاد برخی کارشناسان بنای نخستین گورستان ابن‌بابویه، به دوران سامانی برمی‌گردد و بعدها در اثر سیل تخریب شده‌ است. آرامگاه ابتدایی شیخ صدوق نیز، در گذر زمان به خاطر حمله مغولان و جنگ‌های خوارزمشاهیان و تیموریان و همچنین به علت حوادث مختلف چندین مرتبه تخریب شده بود. پس از برپایی مجدد بقعهٔ شیخ صدوق، افراد زیادی در اطراف آن به خاک سپرده شدند و مقبره‌های بزرگ و باشکوهی هم اطراف آن احداث شد. محمدرضا شاه پهلوی و محمد مصدق نیز هر دو وصیت کرده بودند در ابن‌بابویه دفن شوند.

بازسازی نافرجام و ویرانی

بی توجهی و رهاسازی قبور قدیمی در گورستان ابن بابویه

وزارت کشور، طی آنچه از آن به‌عنوان حفاظت و نگهداری این گورستان یاد شد، در سال ۱۳۷۳، دستور منع دفن مردگان را در این محدوده صادر کرد؛ پس از آن، طرح‌های بسیاری از سوی شهرداری برای عمران این گورستان پیشنهاد شد ولی سرانجام طی اجرای طرح «احداث باغ مشاهیر»، با این استدلال که اجرای این طرح نیازمند از بین بردن مقبره‌ها و هم‌سطح‌سازی زمین آرامگاه ابن‌بابویه است، در حدود ۴۰۰ (به‌معنای دقیق‌تر همه بجز سه تا) مقبرهٔ خصوصی و خانوادگی، با معماری زیبا که نمادی از هنر ایران را با قدمتی طولانی به تصویر درآورده بودند، به‌طور کامل تخریب شدند. آرامگاه ابن‌بابویه به‌خاطر داشتن این آرامگاه‌های بزرگ خصوصی و خانوادگی با عکس‌ها، آیینه‌وشمعدان‌ها و اشیای دیگری که در آن‌ها قرار شده بود، به موزه‌ای دیدنی از تاریخ معاصر ایران می‌مانست. دراویش نیز که حتی تا چند سال پس از این ویرانی، هنگام بزرگداشت عنقاء یکی از دراویش مدفون در ابن‌بابویه مراسم بزرگی برگزار می‌کردند، مدتی بعد در اجرای آن با محدودیت جدی روبرو شدند. در حال حاضر همان سه مقبرهٔ خانوادگی باقی‌مانده هم وضعیت مناسبی ندارند و این گورستان هم‌اکنون تقریباً به صورت مسطح درآمده ولی از نظر رسیدگی در وضعیت مناسبی قرار ندارد.

تخریب سنگ قبرهای تاریخی جهت توسعه آرامگاه شیخ صدوق

در سال ۱۳۹۰ جهت توسعه بقعه شیخ صدوق، تعدادی از سنگ قبرهای تاریخی این مجموعه تخریب شد که برای نمونه می‌توان به سنگ هادی تجویدی ، حسین کوهی کرمانی و سید حسن رزاز پهلوان نامدار پایتخت اشاره کرد.

مشاهیر به خاک‌سپرده در ابن‌بابویه

صفحهٔ اصلی: رده:خاک‌سپاری‌ها در ابن بابویه

یکی سنگ قبرهای قدیمی ابن بابویه با نگارهٔ حکاکی‌شده متوفی

از افراد مشهوری که در این گورستان دفن شده‌اند می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:

• ابوالحسن خانعلی
• حسین فاطمی
• غلامرضا تختی
• رحیم مؤذن زاده اردبیلی
• علی‌اکبر دهخدا
• ابوالقاسم فلسفی
• محمدعلی فروغی
• رکن‌الدین مختاری
• محمد کرمانشاهی
• رجبعلی خیاط
• حسین بهزاد
• میرزاده عشقی
• هادی اسلامی
• احمد هاشمی
• صادق قطب‌زاده
• مرشد چلویی
• سید حسن رزاز
• میرابوالفضل عنقای طالقانی
• نسیم شمال
• غلامحسین صدیقی
• اشرف‌الملوک فخرالدوله (دختر مظفرالدین شاه قاجار)
• فیروز فیروز
• محمدصادق کوپال
• احمد ناظرزاده کرمانی
• حیدر رقابی
• محمدحسن شمشیری
• محمود محمود
• فاطمه سیاح
• محمدرضا حبیبی
• معصومه عزیزی بروجردی (یا: مَهوَش)
• دكتر مجتبي شيرالي

از چهره‌های سیاسی و مذهبی و نیز شهدای قیام ۳۰ تیر هم در این گورستان واقع است.

نگارخانه

• 

  آرامگاه غلامرضا تختی

• 

  آرامگاه خانواده فروغی (محمدعلی فروغی، محسن فروغی و...)

• 

  قبر دو فرد نظامی در گورستان ابن‌بابویه

• 

  آرامگاه کشته‌شدگان قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۲

• 

  قبر دکتر حسین فاطمی

• 

  قبر میرزاده عشقی

• 

  یادمان شکسته‌شده‌ٔ دکتر محمد مصدق در ابن بابویه

• 

  سنگ قبر اشرف‌الملوک فخرالدوله

• 

  سنگ قبر مهوش

• 

  سنگ قبر میرزا ابوالحسن جلوه

• 

  یادمان میرزا ابوالحسن جلوه

• 

  سنگ قبر سید اشرف‌الدین حسینی (نسیم شمال)

جستارهای وابسته

• فهرست گورستان‌های تهران
• فهرست گورستان‌های ایران

پیوند به بیرون

پرسه‌زنی در «ابن‌بابویه»