سازمان توسعه و همکاری اقتصادی

سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، (OECD; فرانسوی: Organisation de coopération et de développement économiques‎; انگلیسی: Organisation for Economic Co-operation and Development) سازمانی بین‌المللی است که دارای ۳۸ عضو است و اعضای آن متعهد به اصول دموکراسی و بازار آزاد هستند. این سازمان به تعبیری عمده‌ترین سازمان بین‌المللی تصمیم‌گیرندهٔ اقتصادی است. مقر اصلی این سازمان در شهر پاریس است.

سازمان توسعه و همکاری اقتصادی

Organization de coopération et de développement économiques
کشورهای عضو مؤسس (۱۹۶۱)      دیگر کشورهای عضو
کوته‌نوشت	OECD OCDE
بنیان‌گذاری	۱۹۴۸ OEECa در سال ۱۹۶۱ به عنوان سازمان توسعه و همکاری اقتصادی اصلاح شد
گونه	سازمان بین‌دولتی
ستاد	پاریس، فرانسه
اعضا	سازمان همکاری و توسعه اقتصادی استرالیا اتریش بلژیک کلمبیا لیتوانی کانادا شیلی جمهوری چک دانمارک استونی فنلاند فرانسه آلمان یونان مجارستان ایسلند جمهوری ایرلند اسرائیل ایتالیا ژاپن لتونی لوکزامبورگ مکزیک هلند نیوزیلند نروژ لهستان پرتغال اسلواکی اسلوونی کره جنوبی اسپانیا سوئد سوئیس ترکیه بریتانیا ایالات متحده آمریکا
زبان‌های رسمی	انگلیسی فرانسوی
دبیرکل	خوزه آنخل گوریا
معاون دبیرکل	رینتارو تاماکی
معاون دبیرکل	ماری کیوینیمی
معاون دبیرکل	داگلاس فرانتز
وبگاه	www.oecd.org
a. سازمان همکاری اقتصادی اروپا

نشان رسمی

  اعضای OECD

  گفتگوهای الحاق شروع کرده یا وعده داده

  ابراز علاقه به پیوستن

این سازمان در سال ۱۹۴۸ میلادی تحت عنوان سازمان همکاری اقتصادی اروپا تأسیس شد. این مؤسسه تحت مدیریت رابرت مارژولین فرانسوی به‌منظور اجرای طرح بازسازی کشورهای اروپایی پس از جنگ جهانی دوم ایجاد شد؛ طرحی که تحت عنوان طرح مارشال توسط ایالات متحدهٔ آمریکا برای بازسازی اروپا پس از جنگ و مبارزه با کمونیسم برنامه‌ریزی شده بود. در سال‌های بعد، اعضای غیراروپایی نیز به این سازمان پیوستند و در سال ۱۹۶۱ میلادی در اجلاسی با تصویب آیین‌نامهٔ جدید در زمینهٔ توسعه و اقتصاد، نام سازمان را نیز به سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی تغییر دادند.

گذشتهٔ سازمان توسعه و همکاری اقتصادی را می‌توان به دو مرحله تقسیم کرد: فعالیت جهان غرب از سال‌های ۱۹۶۰–۱۹۶۱ تا دسامبر سال ۱۹۷۳ بیشتر بر روی مسائلی از قبیل رشد اقتصادی در سطح جهانی، اشتغال کامل، کاهش تورم، نوسانات بازار ارز و … متمرکز بود. از سال ۱۹۷۴ به بعد، کشورهای مذکور با بحران انرژی و پیامدهای ناشی از آن مواجه شدند. این گونه جریان‌ها نیز طبعاً در فعالیت سازمان که اجتماعی از کشوهای غربی است، منعکس شد، تا آن‌جا که وظایف سازمان مذکور، امروزه به بررسی و حل مشکلات مربوط به اقتصاد داخلی کشوهای عضو معطوف شده است.

ساختار

بنیان سازمان

پوستری مربوط به دوران اجرای طرح مارشال توسط سازمان

ساختار این سازمان بر ۳ رکن استوار است:

• اعضای اصلی سازمان: هر کدام از این اعضا نماینده‌ای در شورای حکام سازمان دارد.
• دبیرخانهٔ سازمان: دبیرخانهٔ سازمان تحت مدیریت دبیرکل سازمان است و هم‌اکنون مسئول آن ماتیاس کورمان است. دبیرخانهٔ سازمان به کارگروه‌های مختلف تخصصی تقسیم شده و در مجموع دارای ۲۵۰۰ کارشناس است.
• کمیته‌های سازمان: سازمان برای هر زمینهٔ کاری، دارای کمیتهٔ تخصصی مربوط است.

دبیرخانهٔ سازمان

دبیرخانهٔ سازمان به کارگروه‌های تخصصی زیر تقسیم می‌شود:

• مرکز کارفرمایی و توسعهٔ محلی
• مدیریت و قوانین مالیاتی
• کارگروه توسعهٔ همکاری‌ها
• کارگروه تحصیلات

خوزه آنخل گوریا دبیرکل سازمان و رئیس دبیرخانه است. معاون وی ریچارد بوچر، معاون پیشین وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا است.

کمیتهٔ سیاست‌های اقتصادی

کمیتهٔ سیاست‌های اقتصادی، نهاد اصلی است که در حوزهٔ سیاست‌های اقتصادی کشورهای عضو فعالیت می‌کند. در این کمیته مشاوران اقتصادی ارشد کشورهای عضو و رؤسای بانک مرکزی آن‌ها مشارکت دارند و سالانه دو یا سه بار به بررسی موقعیت اقتصادی، مالی و سیاست‌های کشورهای عضو می‌پردازند. کمیتهٔ بررسی‌های اقتصادی و توسعه، مسئولیت ارزیابی سالانهٔ موقعیت اقتصادی هر یک از کشورهای عضو را بر عهده دارد.

کمیتهٔ کمک به توسعه

کمیتهٔ کمک به توسعه Development Assistance Committee (DAC) یک نهاد اصلی است که قراردادهای سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی در زمینهٔ همکاری با کشورهای در حال توسعه را طراحی و تنظیم می‌کند. راهبرد مشارکت در توسعه در سال ۱۹۹۶ میلادی اتخاذ شد و این کمیته فعالیت برای تسریع در هماهنگی‌ها، یکپارچه‌سازی، تهیه و تدارک کمک‌های مالی مؤثر برای مشارکت در تلاش‌های بین‌المللی برای حمایت از رشد اقتصادی پایدار و توسعهٔ اجتماعی را آغاز کرد.

کمیتهٔ مدیریت عمومی

کمیتهٔ مدیریت عمومی (خدمات مدیریت عمومی) Public Management Service (PUMA) و دبیرخانهٔ آن با دولت‌های عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، ارتباط نزدیک دارد. شکل‌دهی سیاست‌ها و اجرای آن، تشخیص منابع، بازسازی مؤسسات دولتی و پاسخ‌گویی به مسائل، مشاوره و شفافیت در اطلاع‌رسانی، بخش عمدهٔ فعالیت‌های این کمیته را تشکیل می‌دهد. یک ابتکار مشترک سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) و اتحادیهٔ اروپا (EU) که توسط این کمیته ترتیب یافت، حمایت از دولتمداری خوب در کشورهای مرکز و اروپای شرقی بود. این اقدام با عنوان «برنامهٔ حمایت برای بهبود دولتمداری و مدیریت سیگما» به اجرا درآمده است و مشاوره‌های مورد نیاز کشورهای بخش مرکزی و شرق اروپا را برای بهبود کارایی اداری و بسط شیوهٔ پیروی کارکنان بخش عمومی از ارزش‌های دموکراتیک، اصول اخلاقی و احترام به اجرای قانون ارائه می‌کند.

کمیتهٔ تجارت بین‌المللی

کمیتهٔ تجارت سازمان توسعه و همکاری اقتصادی از استمرار روند آزادسازی و ارتقای عملکرد سامانه تجارت چندجانبه با هدف مشارکت در توسعهٔ تجارت جهانی، حمایت می‌کند. فعالیت‌های این کمیته شامل اتخاذ مواردی در خصوص روابط با کشورهای غیر عضو، شناخت و انجام مذاکرات دربارهٔ مقررات تجاری کشورهای عضو با ارائهٔ مشاوره برای حفظ منافع متقابل است.

محیط زیست

هیئت مدیرهٔ محیط زیست سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی (OECD Environment Directorate) در جهت حمایت از کمیتهٔ سیاست محیط زیست The Environment Policy Committee (EPOC) در مباحث حفاظت محیط زیست کار می‌کند. در آوریل ۱۹۹۸ میلادی، وزیران محیط زیست کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی در خصوص همکاری مشترک برای انجام فعالیت‌های مربوط به حفظ محیط زیست به توافق رسیدند.

کمیتهٔ آموزش، استخدام، نیروی کار و امور اجتماعی

کمیتهٔ آموزش، استخدام، نیروی کار و امور اجتماعی سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی در ارتباط با توسعهٔ بازار کار و اتخاذ سیاست‌های ویژهٔ استخدام نیروی کار فعالیت می‌کند. هدف این کمیته بهره‌گیری مطلوب از سرمایهٔ انسانی در بالاترین سطح ممکن و راه‌های بهبود کیفیت و انعطاف‌پذیری نیروی کار برای مؤثر ساختن سیاست‌های اجتماعی است تا بتواند نقش حساس خود را در کاهش میزان بیکاری از طریق ایجاد مشاغل با سطح کیفی بالا ایفا کند.

انتشارات سازمان توسعه و همکاری اقتصادی

نشریات بسیاری از سازمان توسعه و همکاری اقتصادی منتشر و شماری از آن‌ها به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. از جمله این نشریات می‌توان موارد زیر را برشمرد.

• اصول راهبری شرکتی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی: گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به وزرای اقتصاد و رؤسای بانک‌های مرکزی کشورهای گروه ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۵، مترجم شاهین احمدی.

مزایا و معایب عضویت در سازمان

مزایا

• ایجاد هماهنگی بین سیاست‌های اقتصادی کشور عضو و سایر کشورهای عضو
• ارتقای سطح زندگی و ایجاد ثبات اقتصادی در سطح داخلی و بین‌المللی
• کمک به دست‌یابی به رشد اقتصادی پایدار
• برقراری آزادی تجارت در خصوص کالاها، خدمات و سرمایهٔ بین اتباع کشورها
• کمک و آموزش به کشورها و استفاده از تجارب اعضای دیگر
• بررسی سیاست‌های اقتصادی دولت‌ها و تحلیل آن
• بررسی مشکلات اقتصادی دولت‌ها و کمک برای حل آن‌ها

معایب

• اختلاف شدید سیاست‌های مالی و اقتصادی کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه‌یافته، احتمال هضم در این گونه سیاست‌ها را مهیا می‌سازد.
• خروج سرمایه، مواد اولیه، خدمات و متخصصان و به‌طور کلی مهاجرت پتانسیل‌های اقتصادی از کشورهای در حال توسعه به کشورهای توسعه‌یافته دور از ذهن نخواهد بود.
• عدم امکان پیاده‌سازی برخی از سیاست‌های مالی و اقتصادی در بعضی از کشورها به‌علت محدودیت‌های قانونی و مذهبی

منابع

• وبگاه رسمی سازمان همکاری و توسعهٔ اقتصادی

پیوند به بیرون

• معرفی این سازمان در وبگاه روزنامهٔ همشهری