اتریش
مختصات: ۴۸°۱۲′ شمالی ۱۶°۲۱′ شرقی / ۴۸٫۲۰۰°شمالی ۱۶٫۳۵۰°شرقی
اُتریش (به آلمانی: Österreich) (به فرانسوی: Autriche) با نام رسمی جمهوری اتریش (به آلمانی: Republik Österreich) کشوری محصور در خشکی واقع در اروپای مرکزی است. پایتخت آن ویِن و زبان رسمی آن آلمانی است. این کشور از شمال با آلمان و جمهوری چک، از شرق با اسلواکی و مجارستان، از جنوب با ایتالیا و اسلوونی و از غرب با سوئیس و لیختنشتاین هم‌مرز است.
جمهوری اتریش Republik Österreich اتریش | |
|---|---|
شعار: شعار ندارد | |
 | |
| پایتخت و بزرگترین شهر | وین ۴۸°۱۲′ شمالی ۱۶°۲۱′ شرقی / ۴۸٫۲۰۰°شمالی ۱۶٫۳۵۰°شرقی |
| زبان(های) رسمی | آلمانی (زبان رسمی) اسلوونیایی (منطقه‌ای) کرواتی (منطقه‌ای) مجاری (منطقه‌ای) |
| حکومت | جمهوری پارلمانی فدرال |
| • الکساندر فن در بلن • زباستیان کورتس (حزب خلق اتریش) • ولفگانگ سوبوتکا | |
| بنیان‌گذاری | ۲۷ ژوئیه ۱۹۵۵ (دوک نشین: ۱۱۵۶، امپراتوری اتریش: ۱۸۰۴، جمهوری اول اتریش: ۱۹۳۸–۱۹۱۸، جمهوری دوم پس از ۱۹۴۵) |
| مساحت | |
• کل | ۸۳٬۸۷۹ کیلومترمربع (۳۲۳۸۶مایل‌مربع) (۱۱۳) |
• آبها (٪) | ۱٫۷ |
| جمعیت | |
• سرشماری | ۸٬۸۷۷٬۶۳۷ (۲۰۱۹) (۹۷) |
• تراکم | ۱۰۶ /به ازای هر کیلومترمربع (۲۷۴٫۵ /مایل‌مربع) (۱۰۶) |
| تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۱۸ |
• کل | ۴۷۷٬۶۷۲ میلیارد دلار (۲۹) |
• سرانه | ۵۳٬۷۶۴ دلار (۱۴) |
| شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۷) | ۰٫۹۰۸ ۲۰(خیلی بالا) |
| واحد پول | یورو (€) ۱ (EUR) |
| منطقه زمانی | CET |
• تابستان (ساعت تابستانی) | CEST |
| پیش‌شماره تلفنی | ۴۳ |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | AT |
| دامنه سطح‌بالا | .at ۲ |
۱ تا پیش از سال ۲۰۰۲: شیلینگ ۲ دامنه .eu نیز با کشورهای دیگر عضو اتحادیه اروپا به صورت مشترک استفاده می‌شود. | |
نامویرایش
اتریش تلفظ فرانسوی (به فرانسوی: Autriche) نام این کشور است. نام آلمانی آن یعنی اۊستِررایش برگرفته از دو واژه اۊستر (شرق) و رایش (قلمرو و پادشاهی) است که در مجموع این نام به معنی پادشاهی شرقی است.
پیشتر در سرزمین‌های اسلامی، از جمله ایران، نام این کشور را نَمْسا (و در ایران گاه نَمْسه) می‌گفتند. در اسناد دوره قاجار و پیش از آن، واژهٔ نَمسا یا نَمسه به کشور اتریش اشاره دارد؛ حتی زبان آلمانی را نیز زبان نَمْسَوی یا نَمْساوی می‌خواندند،[۱] چراکه در آن دوره که هنوز کشور امپراتوری آلمان یکپارچه به وجود نیامده بود، امپراتوری‌های نمسا و پروس (و به‌ویژه نمسا) پرقدرت‌ترین و نام‌آورترین کشورهای آلمانی‌زبان، و در نتیجه، نماد این مردمان بودند. اصل واژهٔ نمسا روسی (و یا شاید به بیان دقیقتر اسلاوی) است و به معنای گنگ. روس‌ها خارجی‌ها را با این نام می‌خواندند و به تدریج صرفاً در مورد مردم آلمانی‌زبان و بالاخره در اشاره به مردم مهم‌ترین کشور آلمانی‌زبان آن دوران —اتریش — به‌کار رفت. اکنون هم در زبان‌های اسلاوی (برای نمونه: به روسی неме́цкий، بلغاری немски، چکی němčina، لهستانی niemiecki، اسلواکی nemčina، اسلونیایی nemščina، اوکراینی німецька) و حتی زبان‌های غیر اسلاوی اروپای شرقی (مانند مجاری német، رومانیایی nemţeşte)، این واژه یا شبیه آن به‌کار می‌رود. واژهٔ نمسا در زبان‌های عربی و ترکی و فارسی هم برگرفته از نام روسی آن است.[۲] هنوز هم در زبان عربی به‌جای اتریش یا همانندهای آن، از واژهٔ نَمسا استفاده می‌شود.
تاریخویرایش
پیش از سده‌های میانه، رومیان، اتریش کنونی را نوریکوم می‌نامیدند. نام اتریش از دوره شارلمانی باقی‌ماند. اتریش تا سالیان درازی هویت سیاسی مستقلی نداشت و در سده‌های میانه بخشی از شاهنشاهی روم به‌شمار می‌آمد.
در پایان سدهٔ ۱۳ رودلف هابسبورگ بر اتریش کنونی چیره شد و دودمان هابسبورگ از آن پس تا سده بیستم میلادی بر اتریش فرمان راندند. پس از فروپاشی امپراتوری مقدس روم در سال ۱۸۰۶، امپراتوری اتریش تشکیل شد. در ۱۸۶۷ امپراتوری دوگانه اتریش-مجارستان شکل گرفت که بعد از شکست دولت‌های محور در جنگ اول جهانی به چند بخش تقسیم شد.
پس از فروپاشی امپراتوری اتریش-مجارستان، جمهوری اول اتریش در ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ شکل گرفت اما دوام چندانی نیاورد و در سال ۱۹۳۳ انگلبرت دولفوس حکومتی با گرایش‌های فاشیستی برپا کرد و حکومت دولت فدرال اتریش را تشکیل داد. در ۱۹۳۸ هیتلر کشور اتریش را در عملیات آنشلوس به آلمان منضم کرد. بعد از پایان جنگ دوم جهانی اتریش به اشغال متفقین درآمد و از ۱۹۵۵ به صورت جمهوری فعلی درآمد.
سیاستویرایش
اتریش بعد از اتمام جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ تاکنون یک جمهوری فدرال است. رئیس‌جمهور این کشور توسط مردم انتخاب می‌شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۹م)، اتریش جزو نخستین کشورهایی بود که دولت موقت ایران را به رسمیت شناخت. در این زمان روابط ایران و اتریش به علّت روشن نبودن برخی از مسائل دیپلماتیک و وجود جوّ انقلابی، در حد معمول ادامه داشت. سفیر اتریش در تهران به عنوان سفیر اتریش در قاهره تعیین گردید. وی که کریستوف کورنارو (Christoph Cornaro) نام داشت و در دوران انقلاب در تهران بود در گزارشی به وزارت امور خارجه می‌نویسد که مسائل انقلاب تمامی فعالیّت‌های بازرگانی، اقتصادی و سیاسی را تحت‌الشعاع قرار داده‌است.
این کشور در تاریخ ۱۴ دسامبر ۱۹۵۵ به عضویت سازمان ملل پذیرفته شد.
جمعیتویرایش
جمعیت این کشور در سال ۲۰۲۰ میلادی ۸٬۹۰۲٬۶۰۰ میلیون نفر گزارش شد.
جغرافیاویرایش
کشور اتریش با مساحت۸۳٬۸۷۸ کیلومتر مربع تقریباً هم‌اندازه امارات است و از ۹ ایالت تشکیل یافته‌است. حدود ۶۰٪ این کشور را رشته کوه‌های آلپ شرقی شامل می‌شوند.
شهرهای مهمویرایش
- وین: ۱٬۶۹۱٬۰۰۰ نفر
- گراتس: ۲۲۲٬۰۰۰ نفر
- اینسبروک: ۱۳۲٬۰۰۰ نفر
- زالتسبورگ: ۱۵۳٬۰۰۰
- کلاگن‌فورت: ۹۰٬۰۰۰
- لینتس: ۲۰۵٬۰۰۰
- لئوبن:
- آیزن‌اشتات
- فیلاخ
تقسیمات کشوریویرایش
اتریش، که یک جمهوری فدرال است، ۹ ایالت را در بر می‌گیرد:
| استان | مرکز | مساحت
(کیلومتر مربع) |
جمعیت
(۲۰۱۷) |
|---|---|---|---|
| بورگن‌لاند | ایزنشتات | ۳/۹۶۵ | ۲۹۱/۹۴۲ |
| کرنتن | کلاگن فورت | ۹/۵۳۶ | ۵۶۱/۰۷۷ |
| اتریش سفلا | سانت پولن | ۱۹/۱۷۸ | ۱/۶۶۵/۷۵۳ |
| اتریش اولیا | لینز | ۱۱/۹۸۲ | ۱/۴۶۵/۰۴۵ |
| سالزبورگ | سالزبورگ | ۷/۱۵۴ | ۵۴۹/۲۶۳ |
| اشتایرمارک | گراز | ۱۶/۴۰۱ | ۱/۲۳۷/۲۹۸ |
| تیرول | اینزبروک | ۱۲/۶۴۸ | ۷۴۶/۱۵۳ |
| فورآرلبرگ | برگنز | ۲/۰۶۱ | ۳۸۸/۷۵۲ |
| وین | ۴۱۵ | ۱/۸۶۷/۵۸۲ | |
اقتصادویرایش
اتریش در سال ۲۰۱۵ در رتبه چهاردهم کشورهای ثروتمند جهان بر پایه سرانه تولید ناخالص داخلی، قرار داشت. تا دهه ۱۹۸۰ بسیاری از صنایع بزرگ اتریش ملی شدند. با این حال، در سال‌های اخیر، خصوصی‌سازی باعث کوچک شدن حجم بخش دولتی اتریش در مقایسه با دیگر اقتصادهای اروپایی شده‌است.
جنبش کارگری در اتریش از قدرت زیادی برخوردار بوده و تأثیر زیادی بر حزب‌های کارگری می‌گذارند. گردشگری بین‌المللی مهم‌ترین بخش اقتصاد ملی اتریش است.
به‌طور سنتی کشور آلمان مهم‌ترین شریک تجاری اتریش بوده‌است که این موضوع باعث شده‌است که نسبت به تغییرات سریع در اقتصاد آلمان آسیب‌پذیر شود.
مردمویرایش
دینویرایش
مطابق با آمارهای منتشر شده در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ میلادی، ۵۹٫۹ درصد از جمعیت اتریش کاتولیک[۳] و ۳٫۵ درصد از آن‌ها اونجلیست هستند.[۴] این آمار نشان‌دهنده کاهش حدوداً ۱۳ درصدی جمعیت کاتولیک‌ها و کاهش تقریباً یک درصدی جمعیت اونجلیست‌ها در مقایسه با آمار سال ۲۰۰۱ میلادی است. از سوی دیگر جمعیت مسلمان‌ها در اتریش از حدود ۴٫۲ درصد به حدود ۷ درصد رسیده‌است. هواداران کلیسای ارتدکس شرقی نیز حدود ۶ درصد از جمعیت اتریش را تشکیل می‌دهند. معتقدان به مذاهبی همچون بودائیسم، هندوئیسم و یهودیت در مجموع کمتر از نیم درصد از جامعه اتریش را شکل می‌دهند.
زبانویرایش
زبان رسمی اتریش آلمانی است. ۹۸٪ مردم این کشور به این زبان صحبت می‌کنند. در کنار آلمانی، اقلیتی به زبان‌های کروات، اسلوونیایی و مجارستانی صحبت می‌کنند.
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Religion in Austria». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۶ دسامبر ۲۰۱۶.
- ↑ البته گاهی هم این زبان را زبان پروسی می‌خواندند که نباید آن را با زبان پروسی قدیم اشتباه کرد
- ↑ معین، محمد (۱۳۶۳)، «جلد ششم، نمسه»، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر، ص. صفحهٔ ۲۱۴۴
- ↑ "Kirchenaustritte gingen 2012 um elf Prozent zurück" [Leaving church increased by eleven percent in 2012]. derStandard.at (به آلمانی). 8 January 2013. Archived from the original on 20 October 2013.
- ↑ "Zahlen und Fakten" [Numbers and Facts]. Evangelical Church in Austria. 31 December 2010. Retrieved 19 January 2016.
- خیراندیش، رسول - شایان، سیاوش: ریشه یابی نام و پرچم کشورها، تهران ۱۳۷۰.
- علیخانی، مهدی (تابستان ۱۳۷۸). جغرافیای ایران و جهان (طبیعی و سیاسی). انتشارات پور. شابک ۹۶۴-۹۰۸۳۱-۷-۰.