انقلاب سوریه
انقلاب سوریه،[۲۹][۳۰] که با عنوان انقلاب کرامت سوریه[ب] یا انتفاضه سوریه نیز شناخته می‌شود،[۳۱] مجموعه‌ای از تظاهرات گسترده و خیزش‌های غیرنظامی در سراسر سوریه از فوریه ۲۰۱۱ تا دسامبر ۲۰۲۴ بود که به عنوان بخشی از جنبش بزرگ بهار عربی اول و دوم در جهان عرب، به‌شمار می‌رفت. این اعتراضات، در ابتدا توسط رژیم بشار اسد، به شدت و با خشونت، سرکوب و اندکی بعد منجر به جنگ داخلی و مداخله‌های خارجی شد. این انقلاب، در نهایت پس از ۱۳ سال، با سقوط رژیم اسد در پی حملات ۲۰۲۴ اپوزیسیون سوریه، به پیروزی رسید.
| انقلاب سوریه | |||
|---|---|---|---|
| بخشی از بهار عربی و جنگ داخلی سوریه | |||
 تظاهرات در حمص علیه حکومت سوریه، ۱۸ آوریل ۲۰۱۱ | |||
| تاریخ | ۱۷ فوریه ۲۰۱۱ – ۸ دسامبر ۲۰۲۴ (۱۳ سال، ۹ ماه و ۳ هفته) | ||
| موقعیت | |||
| علت(ها) |
| ||
| اهداف |
| ||
| روش‌ها |
| ||
| منجرشد به | پیروزی اپوزیسیون سوریه
| ||
| طرف‌های مدنی درگیر | |||
| |||
| شخصیت‌های پیشرو | |||
| |||
| تلفات و کشته‌ها | |||
| +۱۲٬۶۱۷ بازداشت و ناپدید شدن قهری ۳٬۰۰۰ غیرنظامی (تا ۲۸ ژوئیه)[۱۹] ۱٬۸۰۰[۲۰]–۲٬۱۵۴[۲۱] تلفات غیرنظامیان آوارگان
| |||
| a در جریان خیزش داخلی در نیمه اول سال ۲۰۱۱، اپوزیسیون سوریه از همان پرچم سوریه مشابه با حکومت، استفاده کردند.[۲۷][۲۸] | |||
این خیزش، با تظاهرات گستردهٔ مخالفان ضددولتی علیه دولت بعث به رهبری بشار اسد آغاز شد و با برخورد خشونت‌آمیز پلیس و ارتش، دستگیری‌های گسترده و سرکوب وحشیانه و صدها کشته و هزاران زخمی مواجه شد. علی‌رغم تلاش بشار اسد برای توقف تظاهرات با سرکوب گسترده و استفاده از سانسور از یک سو و اعطای امتیازات از سوی دیگر، اوضاع از کنترل او خارج شد و حکومت او از ماه آوریل، نیروهای سرکوب‌گر بسیاری را برای مقابله با اعتراضات، به خیابان‌ها فرستاد.
مرحلهٔ خیزش مدنی مردم سوریه، منجر به ظهور جنبش‌های اپوزیسیون شبه‌نظامی و جدایی‌های گسترده از نیروهای مسلح سوریه شد که به تدریج درگیری را از یک خیزش داخلی به یک شورش مسلحانه و سپس یک جنگ داخلی تمام‌عیار تبدیل کرد. ارتش آزاد سوریه در ۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۱ ایجاد شد که نشان‌دهندهٔ گذار از اعتراضات مدنی به شورش مسلحانه بود.
اعتراضات گسترده و سرکوب خشونت‌آمیز مخالفان، منجر به محکومیت اقدامات حکومت اسد و حمایت بین‌المللی از معترضان شد. با پیشرفت درگیری‌ها تا نوامبر ۲۰۱۱، اعتراضات علیه دولت، با ۲۳ کشته و حضور صدها هزار معترض، گسترده‌تر شد. سرکوب گستردهٔ مردم سوریه، باعث خشم معترضان، به‌ویژه در شمال و غرب سوریه شد و اعتراضات و شورش‌ها توسط دانشجویان و جوانان با وجود سرکوب، ادامه یافت.
اعتراضات جزئی که خواستار اصلاحات دولتی بودند از ژانویهٔ ۲۰۱۱ آغاز شد و تا مارس ادامه یافت. در این زمان، تظاهرات گسترده‌ای در قاهره علیه حسنی مبارک رئیس‌جمهور مصر نیز در جریان بود.[۳۲]
خیزش مدنی (مارس تا ژوئیه ۲۰۱۱)
ویرایشناآرامیهای مارس ۲۰۱۱
ویرایش
ناآرامی‌ها در شهر جنوبی درعا، که گاهی «مهد انقلاب» نامیده می‌شود،[۳۳] در ۶ مارس با حبس و شکنجهٔ ۱۵ دانش‌آموز از خانواده‌های سرشناس آغاز شد. این دانش‌آموزان به‌دلیل ترسیم گرافیتی‌های ضددولتی در شهر درعا، دستگیر شده بودند.[۳۴][۳۵][۳۶] تظاهرات مردم درعا با سر دادن شعار: "الشعب یرید إسقاط النظام" ''(مردم، خواهان سرنگونی نظام)'' شعار مرسوم معترضان بهار عربی آغاز شد.[۳۷][۳۸] در پی هجوم نیروهای پلیس به مردم درعا، چهار نفر کشته شدند.[۳۹][۴۰]
در ۲۰ مارس، گروهی از مردم، مقر حزب بعث و سایر ساختمان‌های عمومی را به آتش کشیدند. نیروهای امنیتی به سرعت پاسخ دادند و گلوله‌های جنگی را به سمت جمعیت شلیک کردند و به نقاط کانونی تظاهرات، حمله کردند. این حملهٔ دو روزه منجر به کشته شدن هفت افسر پلیس[۴۱] و پانزده معترض شد.[۴۲]
در همین حال، اعتراضات جزئی در سایر نقاط سوریه رخ داد. معترضان، خواستار آزادی زندانیان سیاسی، لغو قانون ''وضعیت'' اضطراری ۴۸ سالهٔ سوریه، آزادی‌های بیشتر و پایان دادن به فساد فراگیر دولتی شدند.[۴۳] این وقایع منجر به «جمعهٔ کرامت» در ۱۸ مارس شد که در آن تظاهرات گسترده در چندین شهر از جمله بانیاس، دمشق، حسکه، درعا، دیر الزور و حمات آغاز شد. پلیس با گاز اشک‌آور، ماشین‌های آب‌پاش و ضرب و شتم، به اعتراضات پاسخ داد که حداقل ۶ نفر کشته و تعداد زیادی زخمی شدند.[۴۴]
در ۲۵ مارس، با حضور تظاهرکنندگان پس از نماز جمعه، اعتراضاتی گسترده در سراسر سوریه گسترش یافت. گفته می‌شود دست کم ۲۰ معترض توسط نیروهای امنیتی کشته شدند. اعتراضات، متعاقباً به شهرهای دیگر سوریه از جمله حمص، حمات، بانیاس، جاسم، حلب، دمشق و لاذقیه گسترش یافت. در مجموع، بیش از ۷۰ معترض، کشته شدند.[۴۵]
سرکوب
ویرایشحتی پیش از شروع قیام، دولت سوریه چندین ناراضی سیاسی و فعال حقوق بشر را دستگیر کرده بود که از بسیاری از آن‌ها توسط حکومت اسد با عنوان تروریست نام برده می‌شد. در اوایل فوریه ی۲۰۱۱، مقامات سوریه چندین فعال از جمله رهبران سیاسی، غسان نجار،[۴۶] عباس عباس[۴۷] و عدنان مصطفی را دستگیر کردند.[۴۸]
پلیس و نیروهای امنیتی با استفاده از ماشین‌های آب‌پاش و گاز اشک‌آور و همچنین ضرب و شتم فیزیکی معترضان و شلیک گلوله‌های جنگی به اعتراضات پاسخ دادند.[۴۹]
به گفته وکلا و فعالان در سوریه و گروه‌های حقوق بشر، با شروع قیام، دولت سوریه دستگیری‌هایی گسترده را به راه انداخت و ده‌ها هزار نفر از معترضان را اسیر کرد. در پاسخ به این قیام، قانون سوریه تغییر کرد تا به پلیس و هر یک از ۱۸ نیروی امنیتی کشور اجازه دهد یک مظنون را به مدت هشت روز بدون حکم، بازداشت کنند.[۵۰] با بسیاری از بازداشت‌شدگان بدرفتاری شد و بسیاری از زندانیان در اتاق‌های تنگ محبوس بودند و منابع محدودی در اختیار آن‌ها قرار می‌گرفت و برخی نیز مورد شکنجه، ضرب و شتم و شوک الکتریکی قرار گرفتند. مکان حداقل ۲۷ مرکز شکنجه که توسط سازمان‌های اطلاعاتی سوریه اداره می‌شد توسط دیده‌بان حقوق بشر در ۳ ژوئیهٔ ۲۰۱۲ افشا شد.[۵۱]
بشار اسد، مخالفان خود را با عنوان گروه‌های تروریستی مسلح با انگیزه‌های افراطی ''تکفیری'' اسلام‌گرا توصیف کرد و خود را آخرین تضمین برای یک شکل حکومت سکولار معرفی کرد.[۵۲] در اوایل ماه آوریل، استقرار گستردهٔ نیروهای امنیتی از تحصن مردم و چادر زدن آن‌ها در لاذقیه جلوگیری کرد. برای جلوگیری از گسترش اعتراضات، چندین
شهر، محاصره شدند اما با وجود سرکوب‌ها، اعتراضات گسترده در طول ماه، در درعا، بانیاس، قامشلی، حمص، دوما و حرستا ادامه یافت.[۵۳]
اصلاحات
ویرایش
در ماه‌های مارس و آوریل، دولت سوریه ب امید کاهش ناآرامی‌ها، اصلاحات سیاسی و تغییر سیاست‌ها را پیشنهاد کرد. مقامات، مدت دورهٔ سربازی اجباری ارتش را کاهش داده[۵۴] و در تلاش برای نشان دادن عزم خود برای کاهش فساد، فرماندار درعا را برکنار کردند.[۵۵] دولت اعلام کرد که زندانیان سیاسی را آزاد می‌کند، مالیات‌ها را کاهش می‌دهد، حقوق کارکنان بخش دولتی را افزایش می‌دهد، آزادی مطبوعات را بیشتر می‌کند و فرصت‌های شغلی را افزایش می‌دهد[۵۶] اما بسیاری از اصلاحات اعلام‌شده هرگز اجرا نشدند.[۵۷]
حکومت اسد که تحت سلطهٔ فرقهٔ علویان بود، وعدهٔ اعطای امتیازاتی به اکثریت سنی و برخی از اقلیت‌های دینی داد. مقامات، ممنوعیتی را که معلمان را از پوشیدن روبنده محدود می‌کرد لغو کردند و تنها کازینوی سوریه را تعطیل کردند.[۵۸] دولت همچنین به هزاران کرد سوری که قبلاً «خارجی» نامیده می‌شدند، شهروندی اعطا کرد.[۵۹] با الگو گرفتن از بحرین، دولت سوریه در ماه ژوئیه، یک گفتگوی ملی دو روزه برگزار کرد تا از این بحران بکاهد. این گفتگو، فرصتی برای بحث در مورد اصلاحات دموکراتیک و سایر موضوعات بود، با این‌حال بسیاری از رهبران مخالف و معترض، به‌دلیل ادامهٔ سرکوب معترضان در خیابان‌ها، از شرکت در آن خودداری کردند.[۶۰][۶۱]
درخواست مردمی معترضان، پایان دادن به قانون ''وضعیت اضطراری'' کشور بود که برای نزدیک به ۵۰ سال اجرا شده بود. قانون وضعیت اضطراری برای توجیه دستگیری‌ها و بازداشت‌های خودسرانه و ممنوعیت مخالفان سیاسی وضع شده بود. پس از هفته‌ها بحث، اسد فرمانی را در ۲۱ آوریل امضا کرد که به موجب آن، وضعیت فوق‌العاده در سوریه لغو شد.[۶۲] با این‌حال، اعتراضات ضددولتی تا ماه آوریل ادامه یافت و فعالان، از وعده‌های مبهم اصلاحات اسد ناراضی بودند.[۶۳]
عملیات نظامی
ویرایشآوریل ۲۰۱۱
ویرایش_%D9%85%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%B3_%D8%AC%D9%85%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%B6%D8%A8_-_29_%D9%86%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D9%86_2011.jpg)
با ادامهٔ ناآرامی‌ها، دولت سوریه عملیات نظامی بزرگی را برای سرکوب مردم سوریه آغاز کرد که نشان‌دهندهٔ مرحله جدیدی در این خیزش بود. در ۲۵ آوریل، درعا، که به کانون خیزش تبدیل شده بود، یکی از نخستین شهرهایی بود که توسط ارتش سوریه محاصره شد. برآورد می‌شود که در این حمله، صدها تا ۶٬۰۰۰ سرباز با گلوله‌های جنگی به‌سوی تظاهرکنندگان آتش گشوده و خانه به خانه به جست و جوی معترضان پرداخته و صدها نفر را سلاخی کردند.[۶۴] برای نخستین بار، از تانک‌ها علیه تظاهرکنندگان استفاده شد و تک‌تیراندازها در پشت‌بام مساجد موضع گرفتند. مساجد مورد استفاده، به‌عنوان مقر تظاهرکنندگان و سازمان‌دهندگان، مورد هدف قرار گرفتند.[۶۴]
نیروهای امنیتی شروع به قطع خطوط آب، برق، تلفن و مصادرهٔ آرد و مواد غذایی کردند. درگیری بین ارتش و نیروهای مخالف، که شامل معترضان مسلح و سربازان جداشده بود، منجر به کشته شدن صدها نفر شد.[۶۵] در ۵ مه، بیشتر اعتراضات سرکوب شد و ارتش شروع به خروج از درعا کرد و تعدادی از نیروها برای کنترل اوضاع، باقی ماندند.[نیازمند منبع]
مه ۲۰۱۱
ویرایشدر جریان سرکوب در درعا، ارتش سوریه چندین شهر در اطراف دمشق را نیز محاصره کرد. در ماه مه، موقعیت‌هایی مشابه آنچه در درعا رخ داد، در دیگر شهرها مانند بانیاس، حمص، تلکلخ، لاذقیه و چندین شهر دیگر گزارش شد.[۶۶] تا ۲۴ مه ۲۰۱۱، اسامی ۱٬۰۶۲ نفر که در این خیزش کشته شدند توسط سازمان ملی حقوق بشر در سوریه منتشر شد.[۶۷]
ژوئن–ژوئیه ۲۰۱۱
ویرایشبا پیشرفت خیزش، مبارزان مخالف مجهزتر و سازمان‌یافته‌تر شدند. تا سپتامبر ۲۰۱۱ دو افسر ارشد نظامی و امنیتی به مخالفان پیوستند.[۶۸] برخی از تحلیلگران معتقدند که این جدایی‌ها نشانه‌هایی از تضعیف حلقهٔ درونی حکومت اسد است.[۶۹]
نخستین مقابلهٔ مسلحانه بین نیروهای دولتی و مخالفان، در ۴ ژوئن ۲۰۱۱ در جسرالشغور، شهری در نزدیکی مرز ترکیه در استان ادلب رخ داد. معترضان خشمگین، ساختمانی را که در آن نیروهای امنیتی به افراد حاضر در یک تشییع جنازه تیراندازی کرده بودند، آتش زدند. در جریان آتش‌سوزی، تظاهرکنندگان، کنترل یک ایستگاه پلیس را به‌دست گرفتند و اسلحه‌ها را ضبط کردند و هشت افسر امنیتی جان باختند. درگیری بین معترضان و نیروهای امنیتی در روزهای بعد ادامه یافت.
پس از آن‌که پلیس مخفی و مأموران اطلاعاتی، سربازانی را که از کشتن غیرنظامیان خودداری می‌کردند، اعدام کردند، گروهی از نیروهای نظامی و امنیتی به مخالفان پیوستند. در ۶ ژوئن، شبه‌نظامیان سنی و جداشدگان ارتش به گروهی از نیروهای امنیتی که به سمت شهر می‌رفتند حمله کردند که با ضدحملهٔ بزرگ نیروهای دولتی مواجه شد. شورشیان و فراریان به همراه ۱۰٬۰۰۰ ساکن شهر، از ترس وقوع یک کشتار، از مرز، به ترکیه گریختند.[۷۰]
در ژوئن و ژوئیهٔ ۲۰۱۱، با گسترش عملیات نیروهای دولتی، شلیک مکرر به معترضان، استفاده از تانک علیه تظاهرات، و دستگیری، اعتراضات ادامه یافت. شهرهای الرستن و تلبیسه و معره نعمان در اوایل ژوئن محاصره شدند.[۷۱] در ۳۰ ژوئن، تظاهرات بزرگی علیه دولت اسد در حلب، بزرگ‌ترین شهر سوریه، آغاز شد.[۷۲] در ۳ ژوئیه، دو روز پس از این‌که شهر، شاهد بزرگ‌ترین تظاهرات علیه بشار اسد بود، تانک‌های سوری در حمات مستقر شدند.[۷۳]
در طول شش ماه نخست قیام، ساکنان دو شهر بزرگ سوریه، دمشق و حلب، عمدتاً در تظاهرات ضددولتی دخالتی نداشتند.[۷۴] میدان‌های مرکزی این دو شهر، شاهد تظاهرات صدها هزار نفری در حمایت از اسد و حکومت او بود.[۷۵]
اکتبر ۲۰۱۱ - ژوئن ۲۰۱۲
ویرایشدر اکتبر ۲۰۱۱، چها روز تظاهرات ضددولتی منجر به ضرب و شتم و درگیری در سراسر کشور شد. کارگران، کارمندان، بازنشستگان، دهقان‌ها، کشاورزان، دانشجوها و دستفروش‌ها هر روز در این جنبش شرکت می‌کردند. در جریان اعتراضات در حلب در ماه مه ۲۰۱۲، پلیس با شلیک گاز اشک‌آور و تیر جنگی به بازنشستگان حمله کرد. در تظاهرات کشاورزان و کارگران در رقه در ماه‌های ژانویه تا آوریل، ۲۱ نفر کشته شدند و صدها تظاهرات خیابانی تا زمان یورش به دانشگاه‌ها در سپتامبر ۲۰۱۲ ادامه یافت.
پیامدها
ویرایشدر ۲۹ ژوئیه، گروهی از افسران جدا شده، از تشکیل ارتش آزاد سوریه (FSA) خبر دادند. این ارتش، متشکل از پرسنل جداشده از نیروهای مسلح سوریه، به‌دنبال برکناری بشار اسد و دولت او از قدرت است. در ۲۳ اوت، شورای ملی سوریه به‌عنوان همتای سیاسی FSA تشکیل شد.
پوشش رسانه‌ای
ویرایشگزارش این درگیری از همان ابتدا دشوار و خطرناک بود. روزنامه‌نگارها مورد حمله، بازداشت، شکنجه و قتل و ترور قرار گرفتند. امکانات ارتباطی نظیر اینترنت و تلفن، توسط حکومت سوریه مختل شد.
جستارهای وابسته
ویرایش.svg){kind=small}
منابع
ویرایش- ↑ Oliver, Christin (26 October 2010). "Corruption Index 2010: The Most Corrupt Countries in the World – Global Development". The Guardian. London. Archived from the original on 17 September 2013. Retrieved 10 April 2011.
- ↑ Phillips, Christopher (2015). "Sectarianism and conflict in Syria". Third World Quarterly. Taylor & Francus. 36 (2): 357–376. doi:10.1080/01436597.2015.1015788. JSTOR 24523162. S2CID 144558644. Archived from the original on 21 October 2023. Retrieved 20 October 2023.
The greatest responsibility for sectarianising the conflict lies with the regime
- ↑ Droz- , Philippe, Vincent (2014). ""State of Barbary" (Take Two): From the Arab Spring to the Return of Violence in Syria". Middle East Journal. Middle East Institute. 68 (1): 33–58. doi:10.3751/68.1.12. JSTOR 43698560. S2CID 143177306. Archived from the original on 6 November 2023. Retrieved 20 October 2023.
The use and abuse of sectarianism has been a foundational feature of Assad family rule since November 1970.
- ↑ C. Hof, Simon, Frederic, Alex. Sectarian Violence in Syria's Civil War. United States Holocaust Memorial Museum. pp. 2, 4, 9.
Alawites, in the service of a family-based regime trying desperately to save itself, have played a central role in violations of human rights and international law that include indiscriminate artillery and aerial bombardments of villages, summary executions, and massacres of civilians. Sunni Arabs.. have inevitably borne the overwhelming brunt of this abuse..This period has witnessed.. the rise to power of an Alawite-dominated regime whose forty-year reign preached secularism only to deepen sectarian fault-lines when challenged, laying the groundwork for a civil war that has torn Syria's complex ethno-religious tapestry... the 1963 coup was accompanied by a dramatic surge of Alawite power in the military leadership. This trend of Alawite consolidation was accelerated by systematic discrimination against Sunnis among the Ba'ath's military adherents, as Alawites sought to further enhance their control.
- ↑ Zafar, Saad (24 March 2011). "The Assad Poison". AllVoices. Archived from the original on 11 May 2011. Retrieved 20 April 2011.
- ↑ Mroue, Bassem (18 June 2011). "Bashar Assad Resignation Called For By Syria Sit-In Activists". The Huffington Post. Archived from the original on 3 March 2016. Retrieved 9 February 2017.
- ↑ Oweis, Khaled; al-Khalidi, Suleiman (8 April 2011). "Pro-democracy protests sweep Syria, 22 killed". Reuters. Archived from the original on 5 March 2016. Retrieved 8 August 2011.
- ↑ Colvin, Mark (25 March 2011). "Syrian protestors want a regime change". ABC News. Archived from the original on 29 April 2011. Retrieved 5 March 2011.
- ↑ McShane, Larry (25 March 2011). "Violence erupts in Syria, Jordan; anti-government protestors shot, stoned". New York Daily News (به انگلیسی). Archived from the original on 2 November 2012. Retrieved 25 March 2011.
- ↑ "Syria to lift decades-old emergency law". Al Jazeera. 19 April 2011. Archived from the original on 22 November 2011. Retrieved 25 April 2011.
- ↑ "Syrian rebels topple President Assad, prime minister calls for free elections". Reuters. 7 December 2024. Retrieved 7 December 2024.
- ↑ "Assad flees to Moscow after rebels take Syrian capital, Russian state media report". CBC News. 9 December 2024. Retrieved 9 December 2024.
- ↑ "Syria's President Bashar al Assad is in Moscow and has been granted asylum, confirms Russian state media". 8 December 2024.
- ↑ Cooper (2015), p. 21.
- ↑ Navon, Emmanuel (27 March 2011). "Iran, Hezbollah assisting in Syria protest suppression". Jerusalem Post. Archived from the original on 30 August 2011. Retrieved 10 December 2024.
- ↑ "How Iran Keeps Assad in Power in Syria". Inside Iran. 5 سپتامبر 2011. Archived from the original on 20 March 2012. Retrieved 10 December 2024.
- ↑ Tisdall, Simon (9 May 2011). "Iran helping Syrian regime crack down on protesters, say diplomats". The Guardian. London. Archived from the original on 28 April 2016. Retrieved 10 December 2024.
- ↑ Oweis, Khaled (29 April 2011). "Muslim Brotherhood endorses Syria protests". Reuters (به انگلیسی). Archived from the original on 9 October 2017. Retrieved 10 February 2017.
- ↑ "Almost 3,000 missing in Syria crackdown, NGO says". NOW News. 28 July 2011. Archived from the original on 11 February 2017. Retrieved 10 February 2017.
- ↑ Story, AP. "Syrian troops detain dozens, 3 killed in north". Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 22 July 2013.
- ↑ "As Syria flares, some U.N.'ers take flight". CNN. 18 August 2011. Archived from the original on 17 August 2011. Retrieved 17 August 2011.
- ↑ "Syria". GCR2P. 1 December 2022. Archived from the original on 28 January 2023.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ "Syrian Revolution 13 years on | Nearly 618,000 persons killed since the onset of the revolution in March 2011". Syrian Observatory for Human Rights. 15 March 2024. Retrieved 15 March 2024.
- ↑ "UN Human Rights Office estimates more than 306,000 civilians were killed over 10 years in Syria conflict". United Nations. 28 June 2022. Archived from the original on 1 July 2022. Retrieved 23 April 2023.
- ↑ "Civilian Deaths in the Syrian Arab Republic: Report of the United Nations High Commissioner for Human Rights". United Nations. 28 June 2022. Archived from the original on 28 June 2022.
Over the past ten years, civilians have borne the brunt of the conflict, with an estimated 306,887 direct civilian deaths occurring.
- ↑ "Syria emergency". United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). Archived from the original on 29 March 2022. Retrieved 8 December 2024.
- ↑ Rania Abouzeid (1 August 2011). "Syrian Military Attacks Protesters in Hama". Time. Archived from the original on 11 April 2017. Retrieved 15 April 2017.
A giant Syrian flag is held by the crowd during a protest against President Bashar Assad in the city center of Hama on July 29, 2011
- ↑ Anthony Shadid (30 June 2011). "Coalition of Factions From the Streets Fuels a New Opposition in Syria". The New York Times. Archived from the original on 10 October 2017. Retrieved 25 August 2017.
- ↑ Flock, Elizabeth (15 March 2011). "Syria revolution: A revolt brews against Bashar al- Assad's regime". The Washington Post. Archived from the original on 30 April 2011.
- ↑ Nassar, Alaa (18 March 2021). "The Syrian revolution on its 10th anniversary". Syria Direct. Archived from the original on 18 March 2021.
- ↑ "حماس تتخلی عن الاسد وتؤید الانتفاضة السوریة". Reuters. 8 December 2024.
- ↑ "'Day of Rage' Protest Urged in Syria". NBC News. 3 February 2011. Retrieved 3 February 2011.
- ↑ "Mid-East unrest: Syrian protests in Damascus and Aleppo". BBC News (به انگلیسی). 15 March 2011. Archived from the original on 21 July 2018. Retrieved 15 March 2013.
- ↑ Fahim, Kareem; Saad, Hwaida (8 February 2013). "A Faceless Teenage Refugee Who Helped Ignite Syria's War". The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 27 January 2017. Retrieved 10 February 2017.
- ↑ Droz-Vincent, Philippe (Winter 2014). ""State of Barbary" (Take Two): From the Arab Spring to the Return of Violence in Syria". Middle East Journal. Middle East Institute. 68 (1): 33–58. doi:10.3751/68.1.12. Archived from the original on 24 September 2015 – via HighBeam Research.
- ↑ Macleod, Hugh (23 April 2011). "Syria: How it all began". Public Radio International. Archived from the original on 16 December 2015. Retrieved 17 February 2016.
- ↑ Sinjab, Lina (19 March 2011). "Middle East unrest: Silence broken in Syria". BBC News (به انگلیسی). Archived from the original on 3 February 2017. Retrieved 10 February 2017.
- ↑ "Middle East unrest: Silence broken in Syria". BBC. Archived from the original on 5 September 2015. Retrieved 7 August 2015.
- ↑ Al Jazeera Arabic قناة الجزیرة (23 March 2011), اقتحام الأمن السوری المسجد العمری فی مدینة درعا, archived from the original on 22 March 2016, retrieved 17 February 2016
- ↑ "We've Never Seen Such Horror". Human Rights Watch. 1 June 2011. Archived from the original on 3 February 2016. Retrieved 17 February 2016.
- ↑ "Syria: Seven Police Killed, Buildings Torched in Protests". Israel National News. Archived from the original on 21 July 2015. Retrieved 18 August 2015.
- ↑ «Wayback Machine» (PDF). web.archive.org. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۲.
- ↑ "Officers Fire on Crowd as Syrian Protests Grow". The New York Times. 20 March 2011. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 16 November 2012. Retrieved 10 February 2017.
- ↑ Iddon, Paul (30 July 2012). "A recap of the Syrian crisis to date". Digital Journal. Archived from the original on 23 June 2018. Retrieved 3 August 2012.
- ↑ Slackman, Michael (25 March 2011). "Syrian Troops Open Fire on Protesters in Several Cities". The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 21 June 2018. Retrieved 28 January 2013.
- ↑ "Arrest of leader of the Islamic Democratic movement in Syria". Elaph (به عربی). Archived from the original on 7 February 2011. Retrieved 12 February 2011.
- ↑ "Jailed prominent Syrian opposition for seven and a half years". Free Syria (به عربی). 25 January 2011. Archived from the original on 11 May 2011. Retrieved 12 February 2011.
- ↑ "Syrian authorities detain national identity Adnan Mustafa Abu Ammar". Free Syria (به عربی). 28 January 2011. Archived from the original on 11 May 2011. Retrieved 12 February 2011.
- ↑ "Police Kill 6 Protesters in Syria". The New York Times. 18 March 2011. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 22 March 2011. Retrieved 3 August 2012.
- ↑ "Beyond Arms, Syria Uses Arrests Against Uprising". The New York Times. 27 June 2012. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 1 July 2012. Retrieved 3 August 2012.
- ↑ "Syria: Torture Centers Revealed". Human Rights Watch (به انگلیسی). 3 July 2012. Archived from the original on 31 July 2012. Retrieved 2 August 2012.
- ↑ "Opposition: 127 dead as Syrian forces target civilians". CNN. 7 April 2012. Archived from the original on 7 April 2012. Retrieved 23 September 2012.
- ↑ Oweis, Khaled (22 April 2011). "Almost 90 dead in Syria's bloodiest day of unrest". Reuters. Archived from the original on 27 April 2011. Retrieved 22 April 2011.
- ↑ al-Khalidi, Suleiman (19 March 2011). "Syrian mourners call for revolt, forces fire tear gas". Reuters. Archived from the original on 22 March 2011. Retrieved 19 March 2011.
- ↑ "President al-Assad Issues Decree on Discharging Governor of Daraa from His Post". Syrian Arab News Agency. 24 March 2011. Archived from the original on 17 January 2012. Retrieved 22 February 2012.
- ↑ "In Syrian flashpoint town, more deaths reported". CNN. 25 March 2011. Archived from the original on 26 March 2011. Retrieved 25 March 2011.
- ↑ al-Hatem, Fadwa (31 May 2011). "Syrians are tired of Assad's 'reforms'". The Guardian (به انگلیسی). ISSN 0261-3077. Archived from the original on 30 September 2013. Retrieved 8 June 2013.
- ↑ "Syria lifts niqab ban, shuts casino, in nod to Sunnis". Reuters. 6 April 2011. Archived from the original on 16 October 2013. Retrieved 9 February 2017.
- ↑ "Stateless Kurds in Syria granted citizenship". CNN. 7 April 2011. Archived from the original on 28 January 2015. Retrieved 13 November 2011.
- ↑ Hassan, Nidaa; Borger, Julian (10 July 2011). "Syrian 'national dialogue' conference boycotted by angry opposition". The Guardian (به انگلیسی). ISSN 0261-3077. Archived from the original on 11 February 2017. Retrieved 10 February 2017.
- ↑ "Syria opens 'national dialogue' with opposition". BBC News (به انگلیسی). 10 July 2011. Archived from the original on 28 February 2017. Retrieved 10 February 2017.
- ↑ Oweis, Khaled Yacoub; Karouny, Mariam; al-Khalidi, Suleiman; Aboudi, Sami (21 April 2011). "Syria's Assad ends state of emergency". Reuters. Beirut, Amman, Cairo. Archived from the original on 22 April 2011. Retrieved 21 April 2011.
- ↑ Macfarquhar, Neil; Stack, Liam (1 April 2011). "In Syria, Thousands Protest, Facing Violence, Residents Say". The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 13 May 2013. Retrieved 20 September 2012.
- ↑ ۶۴٫۰ ۶۴٫۱ Shadid, Anthony (25 April 2011). "Syria Escalates Crackdown as Tanks Go to Restive City". The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 26 April 2011. Retrieved 26 April 2011.
- ↑ "Civilian killings in Syrian demonstrations rises to 800". The Jerusalemn Post. 5 July 2011. Archived from the original on 30 August 2011. Retrieved 11 April 2012.
- ↑ "Syrian army tanks 'moving towards Hama'". BBC News. 5 May 2011. Archived from the original on 20 January 2012. Retrieved 20 January 2012.
- ↑ "Syria death toll 'surpasses 1,000'". Al Jazeera. 24 May 2011. Archived from the original on 21 December 2016. Retrieved 9 February 2017.
- ↑ "Interactive: Tracking Syria's defections". Al Jazeera. Archived from the original on 26 September 2013. Retrieved 29 September 2013.
- ↑ Dagher, Sam; Gauthier-Villars, David (6 July 2012). "In Paris, Diplomats Cheer Syria General's Defection". The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Archived from the original on 21 February 2015. Retrieved 7 June 2012.
- ↑ Holliday, Joseph (December 2011). "The Struggle for Syria in 2011" (PDF). Institute for the Study of War. Archived from the original (PDF) on 17 December 2019. Retrieved 22 June 2013.
- ↑ "Syrian forces take over northwestern town of Maaret al-Numan". Associated Press. 17 June 2011. Archived from the original on 13 May 2013. Retrieved 9 February 2017.
- ↑ "Syria unrest: Protests in Aleppo as troops comb border". BBC News. 30 June 2011. Archived from the original on 5 February 2012. Retrieved 20 January 2012.
- ↑ "Syria: 'Hundreds of thousands' join anti-Assad protests". BBC News. 1 July 2011. Archived from the original on 5 August 2011. Retrieved 3 August 2011.
- ↑ "In Damascus, Amid Uprising, Syrians Act Like Nothing's Amiss". The New York Times. 5 September 2011. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 5 April 2017. Retrieved 10 February 2017.
- ↑ "Syria: What motivates an Assad supporter?". Global Post. 24 June 2011. Archived from the original on 22 July 2012. Retrieved 22 February 2012.
خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="persian-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().