برده‌داری
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. (آوریل ۲۰۲۰) |
برده‌داری در بندگی بودن اختیاری یا غیر اختیاری یک شخص در دست شخص دیگر است. نظام برده‌داری در مرحله متلاشی شدن کمون اولیه و بر شالودهٔ ازدیاد عدم تساوی اقتصادی که خود ثمرهٔ پیدایش مالکیت فردی بود، شکل گرفت. دولت برای نخستین بار در دوران بردگی پدیدار می‌شود.
در بیرون مغازه، یک محافظ مسلح سیاه‌پوست از «اموال» داخل مغازه محافظت می‌کند.
بردگی نخست در مصر باستان، بابل، آشور، چین و هندوستان پدیدار گشت؛ ولی در یونان و روم باستان به شکل کلاسیک خود تکامل حاصل کرد. در شرق و از آن جمله در ایران باستان، بردگی بیشتر خصلت پدر شاهی و خانوادگی داشت. دو طبقهٔ اصلی این صورت‌بندی اجتماعی - اقتصادی، بردگان و برده‌داران بودند. طبقات میانه نظیر خرده‌مالکان و پیشه‌وران و بدون طبقه که از مالکان کوچک ورشکسته ولی غیر برده تشکیل می‌شدند نیز وجود داشتند.
شالوده مناسبات تولیدی در این دوران عبارت است از مالکیت برده‌دار بر وسائل تولید و بر برده. برده به عنوان شیء قابل خرید و فروش بود و برده‌دار صاحب جان برده نیز بود. برده‌داران قشرهای مختلف نظیر مالکان بزرگ زمین، صاحبان کارگاه‌ها و سوداگران بودند. در شرایط کار عده عظیم بردگان و ارزانی بی‌نهایت آن‌ها، علی‌رغم وسائل بسیار ابتدایی، اضافه محصولی به دست می‌آمد که خود امکان نسبتاً بیشتری (نسبت به کمون اولیه) برای رشد وسائل تولید و پیدایش علوم و هنر فراهم می‌ساخت؛ ولی پس از رشد معین که خود قرن‌ها به طول انجامید نیروهای تولیدی دیگر در چارچوب روابط تولیدی بردگی نمی‌توانست تکامل یابد. بر اثر تشدید تضادهای طبقاتی که قیام‌های بزرگ بردگان نمونه آن است، شالوده برده‌داری متزلزل شد. به جای دوران برده‌داری صورت بندی اجتماعی اقتصادی دیگر که آن هم بر شالوده استثمار و استعمار بود دوران فئودالیسم - مستقر شد که به نوبه خود و به نسبت دوران قبل مترقی‌تر بود و میدان وسیع تری برای رشد نیروهای تولیدی پدیدار شد. اگر چه صورت بندی اجتماعی - اقتصادی بردگی به مثابه یک مرحله تاریخی تکامل اجتماعی از بین رفت ولی وجود برده به شکل‌های مختلف در دوران فئودالیسم حتی تا زمان ما نیز باقی ماند؛ مثلاً تا یکصد سال پیش در ایالات متحده آمریکا یا در برخی سرزمین‌های مستعمره تا قرن بیستم.
تبیین برده‌داری ویرایش
ماسای‌های آفریقای شرقی به اسیران خود امان نمی‌دهند. علت آنچنان که راتزل می‌گوید این است که این قوم گله‌دار هیچ امکان فنی استفاده از کار برده‌وار را ندارند. اما در همسایگی شان واکامباها که کشاورز هستند قادر به استفاده از کار برده‌وارند و بنابراین از کشتن اسرای شان چشم می‌پوشند و آن‌ها را به بردگی می‌گمارند. پس ظهور برده‌داری مستلزم رسیدن به درجهٔ معینی از تکامل نیروهای اجتماعی است و درجه‌ای که به بهره‌کشی از کار برده اجازه می‌دهد. برده‌داری یک رابطهٔ تولیدی است که ظهور آن بیانگر آغاز تقسیم جامعه به طبقات است، جامعه‌ای که تا آن هنگام تقسیمات دیگری را به جز تقسیم جنسیتی و سن نشناخته‌است.[۱]
انواع برده‌داری ویرایش
- برده به عنوان دارایی: این نوع برده‌داری فرم اصلی برده‌داری است که بردگان به عنوان دارایی مالکانشان تلقی و خرید و فروش می‌شوند.
- بیگاری کشیدن: در این نوع برده‌داری فردی نیروی کارش را به رایگان در برابر یک بدهی عرضه می‌کند. مدت زمان این نوع برده‌داری ممکن است مشخص نباشد و حتی کودکان به دلیل بدهی والدینشان به بردگی مجبور گردند. این نوع برده‌داری امروزه رایج‌ترین شکل است.
- نیروی کار اجباری: این نوع از برده‌داری زمانی رخ می‌دهد که فرد مجبور می‌گردد علی‌رغم میلش تحت خشونت یا مجازات ارباب خود و با محدود گشتن آزادی‌های شخصی اش به کار بپردازد.
- ازدواج اجباری: این نوع برده‌داری زمانی است که یک یا هر دو طرف مجبور به ازدواج علی‌رغم میل خود می‌گردند. این شکل از برده‌داری هنوز در جنوب و شرق آسیا و آفریقا قابل مشاهده است. در بسیاری از انواع برده‌داری، به‌خصوص در برده‌داری نوع اول سوء استفادهٔ جنسی از بردگان به اشکال گوناگون رایج است.[۲]
برده‌داری در ادیان ویرایش
در ادیان ابراهیمی و به‌ویژه در سه دین آخر یعنی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) برده‌داری وجود داشته‌است؛ و عالمان دینی با آیاتی از کتاب مقدس و قرآن نفس وجودی آن را توجیه کرده‌اند. یکی از اسامی خداوند رب است که در مقابل عبد یا بنده قرار دارد، دو نوع بندگی وجود دارد یکی بندگی برده‌ای برای صاحب خود و دیگری بندگی برای پروردگاری که در جایگاه ارباب آسمانی قرار داشته و به اعتقاد این ادیان سزاوار اطاعت مطلق است و این کیفیت با اندک تغییراتی در ادیان مذکور وجود داشته‌است، در زبان فارسی به بردهٔ زن کنیز و به برده مرد غلام گفته می‌شود، برده به مثابه کالایی که حقوق انسانی ندارد قابل خرید و فروش است. مسلمانان به استناد آیه ۲۴ سوره نساء قرآن در جنگ با کفار حق و اجازه آن را از الله دارند که زنان کفار را به اسارت (کنیزی) برگیرند. محمد نیز با عمل به این آیه قرآنی در جنگ‌ها و غزوات (جنگ‌هایی که در آن‌ها شرکت داشت) زنانی را به کنیزی و همسری در اختیار گرفت.
ریحانه، دختر عمرو بن جنانه از طایفه بنی عمرو بن قریظه یکی از آن زنان محمد بود که در جنگ با بنی قریظه شوهر، برادر و پدر او را مسلمانان کشته بودند و پیامبر اسلام او رابرای همسری در اختیار گرفت.[۳] صفیه دختر حیی بن اخطب زن کنان ابن ربیع نیز از دیگر زنان محمد بود که در غزوه خیبر به غنیمت مسلمانان درآمده بود. شوهر او به دلیل اینکه جایگاه گنج پنهان قبیله ر ا بازگو نمی‌کرد از سوی علی بن ابوطالب مورد بازجویی قرار گرفت و سپس با نشان‌دادن محل نگهداری گنج توسط محمد بن سلمه سر بریده شد.[۴][۵]
آمار برده‌داری ویرایش
با توجه به شاخص برده‌داری جهانی که توسط بنیاد آزادانه راه بروید (Walk Free) در ۱۶۲ کشور مورد بررسی قرار گرفته‌است، گزارش شده که حدود ۳۰ میلیون نفر در سراسر جهان به عنوان برده زندگی می‌کنند.[۶]
نگارخانه ویرایش
-
-
دُکانِ برده‌فروشی
حوالی ۱۸۷۱ م.
اثر ژان-لئون ژروم
موزه هنر سینسینتی -
بردهٔ فروشی
حوالی ۱۸۹۷ م.
اثر خوزه خیمنز آراندا
موزه دل پرادو -
بازار برده‌فروشی ۱۸۸۶
-
-
برده پارسی در خانات خیوه، سده ۱۹
پانویس ویرایش
- ↑ مسائل اساسی مارکسیسم- اثر گ.و. پلخانوف - ترجمه عباس غفاری- نشر پیشرو
- ↑ «فکر می‌کنید برده‌داری تمام شده؟». BBC News فارسی. ۲۵ خرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۵.
- ↑ تاریخ طبری، صفحه ۱۰۹۱–۱۰۹۲
- ↑ منتهی الآمال قمی جلد ۱، صفحهٔ ۸۳
- ↑ تاریخ طبری، صفحه ۱۸۲۵–۱۸۳۴
- ↑ «۳۰ میلیون برده مدرن در جهان امروز». DW.COM. ۲۰۱۳-۱۰-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۵.
منابع ویرایش
- آشوری، داریوش. دانشنامه سیاسی (فرهنگ و اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی). تهران: انتشارات مروارید.
- The Problem of Slavery in Western Culture نوشته دیوید برین دیویس
جستارهای وابسته ویرایش
پیوند به بیرون ویرایش
| در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ برده‌داری موجود است. |