برده‌داری
| برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. (آوریل ۲۰۲۰) |
| در بیطرفی این مقاله اختلافنظر وجود دارد. (چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید) |
برده‌داری در بندگی بودن اختیاری یا غیر اختیاری یک شخص در دست شخص دیگر است. نظام برده‌داری در مرحله تلاشی کمون اولیه و بر شالودهٔ ازدیاد عدم تساوی اقتصادی که خود ثمره پیدایش مالکیت فردی بود، شکل گرفت. دولت برای نخستین بار در دوران بردگی پدید می‌شود.
بردگی نخست در مصر باستان، در بابل، در آشور و در چین و هندوستان پدید گشت ولی در یونان و روم باستان به شکل کلاسیک خود تکامل حاصل کرد. در شرق و از آن جمله در ایران باستان بردگی بیشتر خصلت پدر شاهی و خانوادگی داشت. دو طبقه اصلی این صورت بندی اجتماعی - اقتصادی بردگان و برده داران بودند. طبقات میانه نظیر خرده‌مالکان و پیشه‌وران و عناصر وازده و بدون طبقه که از مالکین کوچک ورشکسته ولی غیر برده تشکیل می‌شدند نیز وجود داشتند.
شالوده مناسبات تولیدی در این دوران عبارتست از مالکیت برده دار بر وسائل تولید و بر برده. برده به عنوان شیء قابل خرید و فروش بود و برده دار صاحب جان برده نیز بود. برده داران به قشرها مختلف نظیر مالکان بزرگ زمین، صاحبان کارگاه‌ها و سوداگران می‌گفتند. در شرایط کار عده عظیم بردگان و ارزانی بی‌نهایت آن‌ها، علی‌رغم وسائل بسیار ابتدایی، اضافه محصولی به دست می‌آمد که خود امکان نسبتاً بیشتری (نسبت به کمون اولیه) برای رشد وسائل تولید و پیدایش علوم و هنر فراهم می‌ساخت؛ ولی پس از رشد معین که خود قرن‌ها به طول انجامید نیروهای تولیدی دیگر در چارچوب روابط تولیدی بردگی نمی‌توانست تکامل یابد. بر اثر تشدید تضادهای طبقاتی که قیام‌های بزرگ بردگان نمونه آنست شالوده برده داری متزلزل شد. به جای دوران برده داری صورت بندی اجتماعی اقتصادی دیگر که آن هم بر شالوده استثمار و استعمار بود دوران فئودالیسم - مستقر شد که به نوبه خود و به نسبت دوران قبل مترقی تر بود و میدان وسیع تری برای رشد نیروهای تولیدی پدیدار شد. اگر چه صورت بندی اجتماعی - اقتصادی بردگی به مثابه یک مرحله تاریخی تکامل اجتماعی از بین رفت ولی وجود برده به شکل‌های مختلف در دوران فئودالیسم حتی تا زمان ما نیز باقی ماند. مثلاً تا یکصد سال پیش در ایالات متحده آمریکا یا در برخی سرزمین‌های مستعمره تا قرن بیستم.
تبیین برده‌داریویرایش
ماسای‌های آفریقای شرقی به اسیران خود امان نمی‌دهند. علت آنچنان که راتزل می‌گوید این است که این قوم گله دار هیچ امکان فنی استفاده از کار برده‌وار را ندارند. اما در همسایگی شان واکامباها که کشاورز هستند قادر به استفاده از کار برده‌وارند و بنابراین از کشتن اسرای شان چشم می‌پوشند و آن‌ها را به بردگی می‌گمارند. پس ظهور برده داری مستلزم رسیدن به درجهٔ معینی از تکامل نیروهای اجتماعی است و درجه‌ای که به بهره‌کشی از کار برده اجازه می‌دهد. برده داری یک رابطهٔ تولیدی است که ظهور آن بیانگر آغاز تقسیم جامعه به طبقات است، جامعه‌ای که تا آن هنگام تقسیمات دیگری را به جز تقسیم جنسیتی و سن نشناخته‌است.[۱]
انواع برده داریویرایش
- برده به عنوان دارایی: این نوع برده داری فرم اصلی برده داری است که بردگان به عنوان دارایی مالکانشان تلقی و خرید و فروش می‌شوند.
- بیگاری کشیدن: در این نوع برده داری فردی نیروی کارش را به رایگان در برابر یک بدهی عرضه می‌کند. مدت زمان این نوع برده داری ممکن است مشخص نباشد و حتی کودکان به دلیل بدهی والدینشان به بردگی مجبور گردند. این نوع برده داری امروزه رایجترین شکل است.
- نیروی کار اجباری: این نوع از برده داری زمانی رخ می‌دهد که فرد مجبور می‌گردد علی‌رغم میلش تحت خشونت یا مجازات ارباب خود و با محدود گشتن آزادی‌های شخصی اش به کار بپردازد.
- ازدواج اجباری: این نوع برده داری زمانی است که یک یا هر دو طرف مجبور به ازدواج علی‌رغم میل خود می‌گردند. این شکل از برده داری هنوز در جنوب و شرق آسیا و آفریقا قابل مشاهده است. در بسیاری از انواع برده داری، بخصوص در برده داری نوع اول سوء استفادهٔ جنسی از بردگان به اشکال گوناگون رایج است.[۲]
برده‌داری در ادیانویرایش
اثر شش بردهٔ زن -برخی دارای جاذبهٔ جنسی- یک نوزاد و مالک عرب‌شان را در یک دُکان برده‌فروشی در قاهره به تصویر کشیده‌است.
تابلو اکنون در مالکیت موزه هنر سینسینتی قرار دارد.
در ادیان ابراهیمی و به‌ویژه در سه دین آخر یعنی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) برده‌داری وجود داشته‌است؛ و عالمان دینی با آیاتی از کتاب مقدس و قرآن نفس وجودی آن را توجیه کرده‌اند. یکی از اسامی خداوند رب است که در مقابل عبد یا بنده قرار دارد، دو نوع بندگی وجود دارد یکی بندگی برده‌ای برای صاحب خود و دیگری بندگی برای پروردگاری که در جایگاه ارباب آسمانی قرار داشته و به اعتقاد این ادیان سزاوار اطاعت مطلق است و این کیفیت با اندک تغییراتی در ادیان مذکور وجود داشته‌است، در فارسی برای بردهٔ زن کنیز و برای برده مرد غلام اطلاق می‌شود، برده به مثابه کالایی که حقوق انسانی ندارد قابل خرید و فروش است، یک ارباب می‌تواند کنیز خود را در اختیار مرد دیگری بگذارد تا آن مرد از وی کام جنسی برگیرد، بردگانی که از اربابان زمینی خود می‌گریزند همواره در احادیث از قول محمد مطرود هستند. مسلمانان به استناد صریح آیه ۲۴ سوره نساء و آیات دیگر قرآن در جنگ با کفار حق و اجازه آن را از الله دارند که زنان کفار را به اسارت و به بردگی (کنیزی) برگیرند. محمد نیز با عمل به این آیه قرآنی در جنگ‌ها و غزوات (جنگهایی که خود پیامبر در آن‌ها شرکت داشتند) زنانی را به کنیزی و همسری در اختیار گرفت.
ریحانه دختر عمرو بن جنانه از طایفه بنی عمرو بن قریظه یکی از آن زنان محمد بود که در جنگ با بنی قریظه شوهر، برادر و پدر او را مسلمانان کشته بودند و پیامبر اسلام او را برای همسری در اختیار گرفت.[۳] صفیه دختر حیی بن اخطب زن کنان ابن ربیع نیز از دیگر زنان محمد بود که در غزوه خیبر به غنیمت مسلمانان درآمده بود. شوهر او به دلیل اینکه جایگاه گنج پنهان قبیله ر ا بازگو نمی‌کرد از سوی علی بن ابوطالب مورد بازجویی قرار گرفت و سپس با نشان‌دادن محل نگهداری گنج توسط محمد بن سلمه سر بریده شد.[۴][۵][۶]
آمار برده‌داریویرایش
با توجه به شاخص برده‌داری جهانی که توسط بنیاد آزادانه راه بروید (Walk Free) در ۱۶۲ کشور مورد بررسی قرار گرفته‌است، گزارش شده که حدود ۳۰ میلیون نفر در سراسر جهان به عنوان برده زندگی می‌کنند.[۷]
پانویسویرایش
- ↑ مسائل اساسی مارکسیسم- اثر گ.و. پلخانوف - ترجمه عباس غفاری- نشر پیشرو
- ↑ «فکر می‌کنید برده‌داری تمام شده؟». BBC News فارسی. ۲۵ خرداد ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۵.
- ↑ تاریخ طبری، صفحه ۱۰۹۱–۱۰۹۲
- ↑ منتهی الآمال قمی جلد ۱، صفحهٔ ۸۳
- ↑ تاریخ طبری، صفحه ۱۸۲۵–۱۸۳۴
- ↑ قضاوت عبدالرحمان، برگ ۹۸و۱۳۸-عایشه بعد از پیغمبر، برگ ۲۰۸
- ↑ «۳۰ میلیون برده مدرن در جهان امروز». DW.COM. ۲۰۱۳-۱۰-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۵.
منابعویرایش
- آشوری، داریوش. دانشنامه سیاسی (فرهنگ و اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی). تهران: انتشارات مروارید.
- The Problem of Slavery in Western Culture نوشته دیوید برین دیویس
جستارهای وابستهویرایش
پیوند به بیرونویرایش
| در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ برده‌داری موجود است. |