توکسوپلاسموز

توکسوپلاسموز (به انگلیسی: Toxoplasmosis) عبارت است از یک بیماری انگلی با توکسوپلاسما گوندی که در انسان‌ها ، همه ی پستانداران و حتی پرندگان ایجاد می‌شود.

توکسوپلاسموز
T. gondii tachyzoites
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
تخصص	infectiology
آی‌سی‌دی-۱۰	B58
آی‌سی‌دی-9-CM	130
دادگان بیماری‌ها	13208
مدلاین پلاس	000637
ئی‌مدیسین	med/۲۲۹۴
پیشنت پلاس	توکسوپلاسموز
سمپ	D014123

عفونت اولیه در انسان غالبا بدون علائم بالینی است.شکل حاد بیماری ممکن است با تب ، تورم غدد لنفاوی و لنفوسیتوز همراه باشد. در شکل فوق حاد یا وخیم بیماری که به ندرت اتفاق می افتد علائم مغزی ، پنومونی ، درگیری عمومی عضلات و حتی مرگ بروز میکند.

همه ی گربه سانان به عنوان میزبان اصلی مطرح هستند ولی گربه ی اهلی مهم ترین است .گربه ها علاوه بر میزبان اصلی می توانند به عنوان میزبان واسط نیز در چرخه زندگی انگل نقش ایفا کنند. در بین حیوانات اهلی، گوسفند و بز اهمیت بیشتری دارند چون توکسوپلاسما عامل مهم سقط جنین در آنها محسوب می شود.

بروز بیماری و علائم

بیماری به چند شکل در انسان بروز می‌کند:

۱) توکسوپلاسموز اکتسابی : در این حالت از بیماری معمولا افراد مبتلا فاقد علائم بالینی هستند. تک یاخته پس از ورود به بدن به غدد لنفاوی حمله نموده و سپس از طریق خون به اندام های مختلف مهاجرت و در داخل سلول ها تکثیر می یابد و در بافت های مختلف تبدیل به کیست می گردد. توکسوپلاسموز اکتسابی ممکن است به سه شکل لنفاوی ، اگزانتماتیک و مغزی نخاعی تظاهر یابد.

۲) توکسوپلاسموز مادرزادی : در شکل مادرزادی با توجه به سن جنین در زمان ابتلا و میزان حفاظت آن به وسیله پادتن های مادری شدت بیماری متفاوت است. میزان این شکل از بیماری ۱-۵ مورد در هر هزار حاملگی می باشد. نوزادان آلوده شده مادرزادی می توانند سندرم های مشخصی همچون هیدروسفالی ، میکروسفالی ، کوریورتینیت ،کلسیفیکیشن مغزی ، اختلالاتی روانی، حرکتی و تشنج را نشان دهند. گاهی عوارض احشایی و عضلانی بروز می کند.

۵۸-۷۲ درصد نوزادان متولد شده در زمان تولد بدون علامت، ۱۰-۱۳ درصد دارای اختلالات متوسط تا شدید بینایی، ۸-۱۰ درصد دارای ضایعات شدید چشمی و مغزی و ۵-۱۵ درصد نوزدان می میرند.

ابتلا مادر در سه ماهه آخر بارداری معمولا با عوارض خفیف تری در نوزاد همراه است.

توکسوپلاسموز مادرزادی تنها درصورتی بروز میکند که مادر در طی دوران آبستنی به انگل آلوده شود.

۳) توکسوپلاسموز چشمی : اگر توکسوپلاسموز مادرزادی حالت مزمن پیدا کند این شکل از بیماری دیده می شود.

ضایعات بیشتر موضعی و محدود بوده و اعتقاد بر این است ضایعات چشمی به دنبال پاره شدن کیست انگل در شبکیه به وجود می آیند. این شکل بیماری در سنین ۱۰-۲۰ سال بروز می کند و به ندرت در افراد مبتلا به توکسوپلاسموز اکتسابی دیده می شود.

انتقال بیماری

توکسوپلاسما گوندی معمولاً به یکی از روش‌های زیر انتقال می‌یابد:

۱. از طریق مخازن : خاک های آلوده به مدفوع گربه ، گوشت خپب پخته نشده گوسفند ، گاو ، طیور و بسیاری دیگر از حیوانات

۲. زئونوز مستقیم : مثل انتقال خون از بیمار به فرد سالم

۳.انتقال مادرزادی : بیشتر در انسان مطرح است ولی در گربه ها نیز دیده میشود ولی خیلی معمول نیست.

تشخیص

تشخیص شامل شرح حال طبی، معاینه فیزیکی و بررسی‌های آزمایشگاهی خون برای تشخیص عفونت است. در خون معمولاً سطح آنتی بادی علیه توکسوپلاسما (پادتن M و پادتن G) اندازه‌گیری می‌شود.

درمان

معمولاً برای فرد سالم، غیرباردار و بدون علامت درمان لازم نیست. برای کودک زیر ۵ سال داروهایی تجویز می‌گردد تا از عوارض چشمی پیشگیری شود. در زنان باردار بیماری به جهت احتمال درگیری جنین بسیار حائز اهمیت است. در بیمار دچار نقص ایمنی، درمان با دارو صورت می‌گیرد. نوزادان دچار عفونت با دارو درمان می‌شوند (چه با علامت چه بدون علامت زیرا میکروب‌ها می‌توانند پس از تولد تکثیر یابند). در ضمن در بعضی موارد که این بیماری از خود عوارض چشمی نشان داده باشد اگر کامل درمان نشود ممکن است بعد از گذشت ۵ تا ۱۰ سال دوباره عود کند و نیاز به درمان مجدد داشته باشد.

تریمتوپریم و سولفامتوکسازول هردو بر انگل مؤثرند لذا کوتریموکسازول که ترکیب این دو است درمان انتخابی است که به مدت ۴–۳ هفته و همراه اسید فولیک برای کاهش عوارض جانبی این دارو غالباً تجویز می‌شوند. گاه بجای این داروها کلیندامایسین یا مینوسیکلین مصرف می‌شود. کورتیکواستروئیدها، در صورت لزوم، برای کاهش التهاب.

عوارض احتمالی اختلالات روانی

مطالعات نشان می‌دهد انگل توکسوپلاسموز ممکن است بر رفتار تأثیر گذارد و ممکن است در حال حاضر به عنوان یک عامل مؤثر در اختلالات مختلف روانی مانند افسردگی، اضطراب و اسکیزوفرنی باشد. در مطالعات علمی، سطح پادتن تی-گوندی در افراد مبتلا به بروز-اول اسکیزوفرنی، به میزان قابل توجهی بالاتر از افراد سالم یافت شد.

بیشتر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، به گزارش سابقه بالینی توکسوپلاسموز در جمعیت عمومی این بیماری هستند.

تحقیق اخیر در دانشگاه لیدز نشان داده است که انگل آنزیمی با فعالیت هیدروکسیلاز تیروزین و فنیل آلانین هیدروکسیلاز تولید می‌کند. این آنزیم ممکن است منجر به تغییرات رفتاری در بیماران مبتلا به توکسوپلاسموز شود. این اتفاق با تغییر تولید دوپامین، انتقال دهنده عصبی درگیر در خلق و خوی، معاشرت، توجه، انگیزه و الگوهای خواب مشاهده می‌شود.

در مطالعه سرولوژیکی بزرگی در ایالات متحده شواهدی وجود دارد که آلودگی به توکسوپلاسما در زیر مجموعه‌ای از افراد جوان مبتلا به اختلال دو قطبی نوع اول رشد داشته که با علائم شیدایی و افسردگی بالا همراه بوده‌است.

جستارهای وابسته

توکسوپلاسما گوندی

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی[توکسوپلاسموز http://en.wikipedia.org/wiki/Toxoplasmosis]