دولت نخست اسدالله علم

هیئت دولت کشور شاهنشاهی ایران به رهبری اسدالله علم

دولت نخست اسدالله علم یکی از دولت‌های دوران پادشاهی مشروطه در دورهٔ دودمان پهلوی است که از تیر تا بهمن ۱۳۴۱ فعالیت کرد. رئیس این دولت، اسدالله علم بود.

دولت نخست اسدالله علم

کابینه کشور شاهنشاهی ایران
نخست‌وزیر ایران
تاریخ تشکیل۳۰ تیر ۱۳۴۱
تاریخ انحلال۲۹ بهمن ۱۳۴۱
افراد و سازمان‌ها
رئیس کشورمحمدرضا پهلوی
رئیس دولتاسدالله علم
پیشینهٔ رئیس دولتوزیر کشور (۱۳۳۶–۱۳۳۴)
وزیر کار (۱۳۳۰–۱۳۲۹)
وزیر کشاورزی (۱۳۲۹–۱۳۲۸)
شمار وزیران۱۳ وزیر + ۳ وزیر مشاور
پیشینه
پیشیندولت علی امینی
پسیندولت دوم اسدالله علم

امیر اسدالله علم به تاریخ پنج‌شنبه ۲۸ تیر ۱۳۴۱ به‌فرمان محمدرضاشاه مأمور تشکیل دولت گردید. وی هیئت وزیران خود را روز ۳۰ تیر به حضور شاه معرفی کرد.[۱]

هنگامی که اسدالله علم در تیر ۱۳۴۱ به مقام نخست‌وزیری رسید، اعضای رهبری حزب مردم تصور کردند که علم دبیرکل پیشین حزب، ارزشی برای آنان قائل خواهد شد و احتمالاً مناصب بالای حکومتی را میان آنان تقسیم خواهد کرد. اما علم به زودی نشان داد که قصد ندارد در دوران نخست‌وزیری خود برای حزب مردم امتیاز و یا جایگاه خاصی قائل شود و دولت خود را «مطیع اوامر اعلیحضرت» و «غیرحزبی» خواند.[۲]

در جلسه دوشنبه ۲۹ بهمن ۱۳۴۱ نخست‌وزیر پیشنهاد کرد از آنجا که اجرای مواد ششگانه اصلاحی شاه به نیروی تازه‌تری احتیاج دارد، لازمست دولت فعلی استعفای خود را تقدیم دارد. بدین جهت دولت علم در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۴۱ مستعفی گردید.[۳]

هیئت دولت ویرایش

مقام نام آغاز تصدی پایان تصدی حزب سیاسی منبع
نخست‌وزیر اسدالله علم۲۸ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۱]
وزیران
وزیر امور خارجه غلام‌عباس آرام۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۴]
وزیر بازرگانی غلامحسین جهانشاهی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۴]
وزیر بهداری ابراهیم ریاحی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۴]
وزیر پست و تلگراف و تلفن هوشنگ سمیعی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱ملیون [۴]
وزیر جنگ علی‌اصغر نقدی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱نظامی[۴]
وزیر دادگستری غلامحسین خوشبین۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۴]
وزیر دارایی عبدالحسین بهنیا۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۴]
وزیر راه داوود رجبی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۴]
وزیر صنایع و معادن طاهر ضیائی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۴]
وزیر فرهنگ پرویز ناتل خانلری۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۴]
وزیر کار عطاءالله خسروانی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۴]
وزیر کشاورزی حسن ارسنجانی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۴]
وزیر کشور سید محمدصادق امیرعزیزی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱نظامی[۴]
وزیران مشاور
وزیر مشاور نصرالله انتظام۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۴]
وزیر مشاور مسعود فروغی۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۴]
رئیس اداره‌کل انتشارات و تبلیغات جهانگیر تفضلی۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۵]
رئیس سازمان برنامه محمدصفی اصفیاء۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۴]
معاونان نخست‌وزیر
معاون محمد باهری۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۵]
معاون رسول پرویزی۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۵]
معاون علینقی کنی۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۵]
دبیرکل شورای عالی اداری منوچهر گودرزی۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل[۵]
رئیس اداره‌کل هنرهای زیبای کشور مهرداد پهلبد۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مستقل
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور حسن پاکروان۳۰ تیر ۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱نظامی
رئیس سازمان جلب سیاحان مهدی شیبانی۱۳۴۱۲۹ بهمن ۱۳۴۱مردم [۵]

پانویس ویرایش

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۱۵.
  2. شاهدی، سه حزب، ۱۳۳–۱۳۴.
  3. شجیعی، نخبگان سیاسی ایران، ۳۱۷.
  4. ۴٫۰۰ ۴٫۰۱ ۴٫۰۲ ۴٫۰۳ ۴٫۰۴ ۴٫۰۵ ۴٫۰۶ ۴٫۰۷ ۴٫۰۸ ۴٫۰۹ ۴٫۱۰ ۴٫۱۱ ۴٫۱۲ ۴٫۱۳ ۴٫۱۴ ۴٫۱۵ «اعضای کابینه جدید». اطلاعات (۱۰۸۵۳): ۱. ۳۰ تیر ۱۳۴۱ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ ۵٫۵ «بررسی دولت اسدالله علم». پایگاه اطلاع‌رسانی ۱۵ خرداد ۱۳۴۲.

منابع ویرایش

  • شاهدی، مظفر (۱۳۸۷). سه حزب: حزب مردم، حزب ملیّون، حزب ایران نوین. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۵۶۴۵-۹۳-۷.
  • شجیعی، زهرا (۱۳۷۲). نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی: مطالعه از نظر جامعه‌شناسی سیاسی. ج. ۳: هیأت وزیران ایران در عصر مشروطیت (ویراست دوم). تهران: انتشارات سخن. شابک ۹۶۴-۳۷۲-۰۸۸-۸.