روحانی

برای دیگر کاربردها، روحانی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

روحانی کسی است که به دستورها و آموزه‌های دینی آگاهی کامل داشته و کارش تبلیغ، ترویج، حفظ و دفاع از دین است.

از چپ به راست: جورج کری، اسقف اعظم کانتربری (۱۹۹۱–۲۰۰۲)؛ جاناتان ساکس، خاخام ارشد؛ مصطفی سریک، مفتی اعظم بوسنی؛ جیم والیس، آمریکا. مجمع جهانی اقتصاد ۲۰۰۹ در داووس، سوئیس

مزدیسنا

در دین مزدیسنا، به فرد روحانی، اصطلاحاً موبد یا مغ گفته می‌شود. ریشه واژه از ترکیب مغبد به معنی فرمانده و مهتر مغان (روحانیون) گرفته شده و نخستین مغبد، کرتیر بوده‌است.

یهودیت

در دین یهودیت، به فرد روحانی، خاخام گفته می‌شود.

مسیحیت

در دین مسیحیت، نام‌های گوناگونی برای روحانیان وجود دارد. کاتولیک‌ها به روحانیان مرد، پدر یا کشیش می‌گویند. در کلیسای کاتولیک، روحانیان زن وجود ندارند. در دِیرها یا صومعه‌ها — که محل زندگی و عبادت زنان و مردان تارک دنیاست — مردان، برادر و پدر، و زنان نیز خواهر و مادر، خوانده می‌شوند.

در میان مسیحیان پروتستان، به روحانیان مرد و همچنین زن، کشیش و شبان گفته می‌شود.

اسلام

مقالهٔ اصلی: روحانی (اسلام)

در اسلام، به روحانیان شیعه، آخوند، ملّا، شیخ، حجت‌الاسلام و المسلمین و در مراتب بالاتر، آیت‌الله و آیت‌الله‌العظمی گفته می‌شود؛ اما به روحانیان سنّی، ماموستا و در مراتب بالا، مولوی و در مراتب بالاتر، مولانا خطاب می‌شوند. ماموستا، واژه‌ای کُردی و به معنای استاد و معلم است که در مناطق کردنشین، به عالمان دینی اطلاق می‌شود. واژه مولوی، از اضافه شدن «ی» به کلمه «مولا»، تشکیل شده است. این اصطلاح، در بخش‌های شرقی ایران و نیز کشورهای شرق ایران، برای کسانی که در علوم دینی، به درجات بالا رسیده‌اند، استفاده می‌شود. مولانا به معنای بزرگ و سرور ما، می‌باشد که بیشتر برای افراد فاضل و بزرگ‌مرتبه به کار می‌برند. رتبه مولانا، از مولوی بالاتر است.

بهائیت

در دین بهائیت، روحانی وجود ندارد؛ بلکه همه بهائیان، موظف به تبلیغ دین هستند.

جستارهای وابسته

• روحانی‌گرایی