عزیزالله عطاردی قوچانی

شیخ عزیزالله عُطاردی قوچانی (زاده ۵ آذر ۱۳۰۷ در روستای بیگلَر در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی قوچان – درگذشته ۳ مرداد ۱۳۹۳ در تهران)، از دانشمندان محقق و نویسندگان معاصر ایران است. وی رئیس مرکز فرهنگی خراسان و مدیر انتشارات عطارد است. او از شاگردان شیخ آقابزرگ تهرانی از دانشمندان کتاب‌شناس قرن چهاردهم هجری است.

شیخ عزیزالله عُطاردی قوچانی
شیخ عزیزالله عُطاردی
زادهٔ۵ آذر ۱۳۰۷
درگذشت۳ مرداد ۱۳۹۳ (۸۵ سال)
پیشهکتابشناسی و پژوهش در نسخه‌های خطی و تألیف کتب مرجع و مسانید

زندگی‌نامه

ویرایش

وی در ۵ آذر ۱۳۰۷ در روستای بیگلر از توابع قوچان به دنیا آمد و در ۳ مرداد ۱۳۹۳ مصادف با آخرین جمعه ماه رمضان سال ۱۴۳۵ قمری در تهران پس از تحمل چند سال بیماری کلیوی در بیمارستان خاتم تهران درگذشت.

پیکر وی بنا به وصیتش در کنار مقبره شیخ طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان در حرم امام رضا در مشهد به خاک سپرده شد.

پدرش حجی محمد عطاردی از عشیره حمزکی و مادرش بانو شیرین از عشیره بادلی بودند و هر دو به زبان کرمانجی سخن می‌گفتند.

زندگی‌نامه ایشان توسط خودشان در مجلدی با عنوان «روایت عشق» منتشر شده‌است، بخشی از زندگی‌نامه ایشان که برگرفته از این کتاب می‌باشد در ذیل می‌خوانیم:

از چهار سالگی که مقارن با سال ۱۳۱۲ شمسی بود تحصیل در مکتب خانه‌های سنتی را در روستا آغاز و تا سنین دوازده سالگی ادامه دادند سپس به شهرستان قوچان آمده و در مدرسه علمیه این شهر در زمره طلاب علوم درآمدند.

بعد از مدتی از قوچان به مشهد مقدس رضوی رهسپار شده و در حوزه علمیه این شهر به تحصیلات خود ادامه دادند. در مشهد رضوی با کتابخانه آستان قدس رضوی ارتباط برقرار کرده و کتاب‌های متعددی را در موضوعات گوناگون برای مطالعه انتخاب نمودند. بعد از چهار سال اقامت در مشهد مقدس به تهران مهاجرت کرده و در این شهر مقیم شدند.

در رشته کتاب‌شناسی، تاریخ، حدیث، رجال، جغرافیا، فرهنگ و ادب معلوماتی به دست آورده و در کتابخانه‌های تهران ضمن ادامه مطالعات و تحقیق و مطالعه وارد کارهای تألیف، تصنیف و تحقیق متون علمی و تجربه شدند و به شهرستان‌های گوناگونی که در آن‌ها کتابخانه‌های معتبر وجود داشت مسافرت کردند سپس به کشورهای خارج رهسپار شده و دنبال مطالعات خود را گرفتند. حاصل بیش از هفتاد سال مطالعه و تحقیق، بررسی ده‌ها هزار کتاب از مخطوط و مطبوع می‌باشد که در ۱۶۰ جلد کتاب به صورت تألیف، تدوین، تصحیح و ترجمه می‌باشد که عمده آن‌ها منتشر یا در مراحل چاپ می‌باشد و بمنظور نشر و حفظ تحقیقاتشان انتشارات عطارد را تأسیس نمودند. از آنجاییکه یکی از حوزه‌های بزرگ فعالیتشان مطالعه فرهنگ خراسان می‌باشد مرز فرهنگی خراسان را تأسیس نمودند که در این خصوص کتابی را بمنظور تبیین اهداف این مرکز در سال ۱۳۷۰خ. منتشر نمودند.

موسسات و مجامع فرهنگی، دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها، علما و مجتهدان، مؤلفان و نویسندگان، مراکز علمی، مدیران، محققان و فهرست نویسان در کشورهای اسلامی و غیراسلامی همکاری‌های گسترده‌ای با ایشان داشتند و همواره از ایشان به عنوان مرجعی در خصوص نسخ خطی و کتابخانه‌های داخل و خارج بهره می‌بردند این همکاری‌ها که از سال ۱۳۴۰ آغاز شده بود تا پایان حیاتشان همواره ادامه داشت.

یکی از برجسته ترن تلاش‌ها ایشان جلوگیری از انقراض و نابودی نسخ ارزشمند و نادر خطی به صورت تهیه میکرو فیلم می‌باشد.

تحصیلات

ویرایش

آموزش‌های اولیه و روخوانی قرآن را در روستا از پنج سالگی آغاز کرد. در سال ۱۳۲۵ وارد حوزه علمیه قوچان و پس از دو سال در سال ۱۳۲۷ وارد حوزه علمیه مشهد شد. در آنجا سطوح متوسط و عالی را به پایان رسانیده و از محضر سید محمدهادی میلانی و دیگران استفاده کرده و در فکر به دست آوردن مواریث علمی و تراث بزرگان قدماء دینی افتاده و برای نیل به آن هدف مسافرت‌های عدیده‌ای به کشورهای آسیائی پاکستان و هندوستان و کشمیر و غیره نموده و از کتابخانه‌های بزرگ نظام حیدرآباد و موزه سالار جنگ در حیدرآباد دیدن و از کتابخانه علامه میر حامدحسین صاحب عبقات در لکنهو بازدید و مبالغ بسیاری از ذخایر علمی به دست آورده و در این راه تلاش‌های فراوانی کرده و متحمل شداید بسیاری گردیده و در بسیاری از کنگره‌ها و هزاره‌ها شرکت نموده و به تحقیق و تتبع پرداخته و از خود یادگارهای ارزنده‌ای گذارده است. او از شاگردان شیخ آقابزرگ تهرانی از دانشمندان کتاب‌شناس قرن چهاردهم هجری است.

ویژگی‌های بارز

ویرایش

کسانی که از نزدیک با او در ارتباط بوده‌اند، وی را دارای ویژگی‌ها و خصوصیت‌های بارزی می‌دانند: ١ سخت کوشی ٢ استفاده از فرصت‌ها ٣ سفرهای فراوان و آشنایی با شخصیت‌های علمی و کتاب‌خانه‌های معتبر جهان ٤ مطالعات وسیع میدانی ٥ استقلال و خوداتکایی

وی تنها مسندنویس شیعی است که وسیع‌ترین مسند و دایرة المعارف شیعه را به تنهایی به نگارش درآورده و فرهنگ تمدنی بزرگ را به تصویر کشیده است. آثار او بالغ بر یکصد جلد کتاب در زمینه‌های مختلف می‌باشد. آثار وی به زبان عربی:

آثار وی به زبان فارسی:

آثار ترجمه‌ای وی به زبان فارسی:

آثار تصحیحی وی به زبان فارسی:

یادداشت

ویرایش
  1. این مجموعه شامل روایات به جا مانده از محمد باقر است که عمدتا از منابع شیعی و برخی منابع زیدی، اسماعیلی و اهل سنت گزیده شده است. مسائل فقهی چون ازدواج، طلاق، ارث، تشییع جنازه، طهارت ، نماز ، روزه ، زکات و زیارت ؛ و مسائل اعتقادی چون توحید، امامت، ایمان و کفر از جمله موضوعات این مجموعه می باشد.(رک: Buckley, Muḥammad al-Bāqir.)

منابع

ویرایش
  • Buckley، .Ron P (۲۰۲۰). Muḥammad al-Bāqir (ویراست Kate Fleet, Gudrun Krämer, Denis Matringe, John Nawas, Everett Rowson). Encyclopaedia of Islam, THREE.
  • زندگی خودنوشت شیخ عزیزالله عُطاردی

پیوند به بیرون

ویرایش