سید رضی
ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی، معروف به سید رضی و شریف رضی،(۳۵۹ ه.ق - ۴۰۶ ه.ق) از شاعران و فقیهان قرن چهار شیعه و گردآورندهٔ نهج‌البلاغه است. او نهج‌البلاغه را در ماه رجب سال چهارصد پس از هجرت و حدوداً ۳۶۰ سال پس از کشته‌شدن علی ابن ابی طالب گردآوری و تدوین کرده‌است. او برادر سید مرتضی است.
سید رضی و شریف رضی ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۹۷۰ |
| درگذشته | ۱۰۱۵ |
| محل دفن | کاظمین، عراق |
| مذهب | شیعه ۱۲ امامی |
| آثار معروف | نهج‌البلاغه |
| پیشه | محدث |
| مرتبه | |
| استادان | شیخ مفید و دیگران |
تأثیرگذاران | |
زندگی
ویرایشدر سال ۳۵۹ (قمری) در شهر بغداد به دنیا آمد. پدر و مادر سید رضی هر دو از سادات علوی و از نوادگان حسین بن علی بودند. نسب وی از جانب پدر با پنج واسطه به موسی کاظم، می‌رسد.[۱] از این رو گاهی شریف رضی را «رضوی» می‌خوانند؛ و از طرف مادر نسب وی با شش رابطه به علی بن حسین می‌رسد.[۲] شیخ مفید کتاب «کتاب النساء» را برای مادر سید رضی نوشته و در مقدمه کتاب از او به احترام یاد کرده‌است.[۳]
از دیدگاه دیگران
ویرایشسید رضی نه تنها در میان شیعیان بلکه میان اهل تسنن هم دارای شهرت علمی و اخلاقی خاصی بود. عبدالملک ثعالبی، شاعر معاصر سید رضی در کتاب تحقیقی و ادبی خویش «یتیمة الدهر» در وصف سید می‌نویسد: «تازه‌وارد ده سالگی شده بود که به سرودن شعر پرداخت. او امروز سرآمد شعرای عصر ما و نجیب‌ترین سروران عراق و دارای شرافت نسب و افتخار حسب، و ادبی ظاهر و فضلی باهر و خود دارای همه خوبی هاست.[۴]» خطیب بغدادی در کتابش موسوم به «تاریخ بغداد» می‌گوید: «... رضی کتابهایی در معانی قرآن نگاشته‌است که مانند آن کمتر یافته می‌شود.[۵]» جمال الدین ابی المحاسن یوسف بن تغری بردی اتابکی در کتاب «النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره» می‌نویسد: «سید رضی موسوی، عارف به لغت و احکام و فقه و نحو و شاعری فصیح بود. او و پدرش و برادرش پیشوای شیعیان بودند.[۶]»
استادان
ویرایش- ابواسحاق، ابراهیم بن احمد طبری (متوفی ۳۹۳ (قمری))
- ابوعلی فارسی (متوفی ۳۷۷ (قمری))
- ابوسعید سیرافی (متوفی ۳۶۸ (قمری))
- عبدالرحیم بن نباته (متوفی ۳۷۴ (قمری))
- ابومحمد عبدالله بن محمد اسدی اکفانی (متوفی ۴۰۵ (قمری))
- ابوالفتح عثمان بن جنّی (متوفی ۳۹۲ (قمری))
- ابوالحسن علی بن عیسی (متوفی ۴۲۰ (قمری))
- ابوحفص عمر بن ابراهیم بن احمد الکنانی،
- ابوالقاسم عیسی بن علی بن عیسی بن داوود بن جرّاح (متوفی ۳۵۰ (قمری))
- ابوعبدالله مرزبانی (متوفی ۳۸۴ (قمری))
- ابوبکر محمد بن موسی خوارزمی (متوفی ۴۰۳ (قمری))
- ابومحمد هارون تلعکبری (متوفی ۳۸۵ (قمری))
- ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان مشهور به شیخ مفید (متوفی ۴۱۳ (قمری))،
شاگردان
ویرایش- سید عبدالله جرجانی، مشهور به ابوزید کیابکی
- شیخ محمدحلوانی
- شیخ جعفر دوریستی (متوفی حدود ۴۷۳ ق)
- احمد بن علی بن قدامه مشهور به این قدامه (متوفی ۴۸۶ ق)
- ابوالحسن هاشمی
- مفید نیشابوری (م ۴۵۵ ق)
- ابوبکر نیشابوری خزاعی (متوفی حدود ۴۸۰ق)
- قاضی ابوبکری عکبری (متوفی ۴۷۲ ق)
- مهیار دیلمی.
- اسماعیل عطایی نجف آبادی
آثار
ویرایش- تلخیص البیان عن مجازات القرآن
- حقایق التاویل فی متشابه التنزیل
- معانی القرآن
- خصایص الائمه
- الزیادات فی شعر ابی تمام
- تعلیق خلاف الفقهاء
- کتاب المجازات النبویه
- تعلیقه بر ایضاح ابی علی
- الجید الحجاج:برگزیده اشعار حسین حجاج شاعر شیعی مشهور قرن چهارم هجری؛ نام اصلی کتاب: الحسن من شعر الحسین؛ است.[نیازمند منبع]
- مختار شعر ابی اسحق الصابی
- کتاب «ما دار بینه و بین ابی اسحق من الرسائل»
۱۲-دیوان اشعار[۷]
- نهج البلاغة (خطبه‌ها و کلمات علی بن أبی طالب)
- دیوان شعری مشهور به الحجازیات
درگذشت
ویرایشسید رضی در سن ۴۷ سالگی و در سال ۴۰۶ (قمری) در شهر بغداد درگذشت و در شهر کاظمین، در کنار قبر موسی کاظم و جواد دفن شد.