علی محمد زهما نویسنده، مترجم و استاد سابق دانشگاه کابل بود.

علی محمد زهما
زاده۱۳۰۶خورشیدی (۱٩٢٨میلادی)
قندهار، افغانستان
درگذشته۲۴ سرطان/تیر ۱۳۹۷خورشیدی (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۸میلادی)
ویانا، اتریش
پیشهنویسنده، مترجم، استاد دانشگاه
دانشگاهدانشگاه کابل

تولد و مرگ

ویرایش

علی محمد زهما در ۱۳۰۶خورشیدی (۱٩٢٨میلادی) در قندهار زاده شد. خانواده او از آوارگان هزاره بود که پس از تهاجم عبدالرحمن به هزارستان (۱۲۶۹خورشیدی/۱۸۹۰میلادی)، از ارزگان به قندهار تبعید شده بودند.[۱] زهما در سال ۱۳۶۴خورشیدی/۱۹۸۵میلادی، از طریق بوداپست، پایتخت هنگری/مجارستان به شهر ویانا، پایتخت اتریش رفت و تا زمان مرگش در ۲۴ سرطان/تیر ۱۳۹۷خورشیدی (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۸میلادی) در این شهر مقیم بود.[۲]

تحصیلات

ویرایش

زهما دوره ابتدایی را در قندهار و دوره ثانوی (متوسطه) را در لیسه حبیبیه شهر کابل به پایان رساند. او تحصیل را در دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کابل ادامه داد.[۳] پس از فارغ التحصیلی، زهما در وزارت معارف افغانستان استخدام شد. او در ۱۳۳۴خورشیدی/۱۹۵۵میلادی، با بورسیه این وزارت، به لندن رفت.

فعالیت علمی

ویرایش

زهما در سال ۱۳۵۱خورشیدی/۱۹۷۲میلادی، از لندن برگشته، در دانشکده ادبیات و زبان فارسی دانشگاه کابل به عنوان استاد تاریخ و ادبیات فارسی، پذیرفته شده، و به تدریس پرداخت.[۴] زهما از سال ۱۳۵۱خورشیدی/۱۹۷۲میلادی تا ۱۳۵۳خورشیدی/۱۹۷۴میلادی، برای تدریس زبان و ادبیات فارسی، عازم دانشگاه پیکنگ/پکن شد.[۵] او در سال ۱۳۵۸خورشیدی/۱۹۷۹میلادی، به عضویت آکادمی علوم افغانستان درآمد و پس از یکماه و نیم انجام وظیفه، با کودتای کمونیستها، به زندان رفت.[۶] زهما بعد از رهایی از زندان، از نیمه ۱۳۵۹خورشیدی/۱۹۸۰میلادی، تا ۱۳۶۴خورشیدی/۱۹۸۵میلادی، در عنوان مشاور آکادمی علوم افغانستان خدمت کرد.[۷]

واصف باختری و اکرم عثمان از چهره های ادبیات فارسی افغانستان، شاگردان وی بودند.[۸]

فعالیت سیاسی

ویرایش

علی محمد زهما، از نخستین فعالان حزب دموکراتیک خلق افغانستان بود، که بعداً بنا به دلایلی از این حزب کناره گرفت.[۹] زهما بعد از کودتای محمدداوود خان، در سال ۱۳۵۲خورشیدی/۱۹۷۳میلادی، از تدریس در فاکولته/دانشکده ادبیات محروم شد. او پس از کودتای کمونیستها در ۱۳۵۷خورشیدی/۱۹۷۸میلادی، به دستور نور محمدترکی به زندان پلچرخی منتقل و شکنجه شد.[۱۰]

  1. مقالات اجتماعی، کابل، دانشکده زبان و ادبیات
  2. فردریک دانکاف، کارل لوتوس بکر، «سرگذشت تمدن»، ترجمه: علی محمد زهما، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۰خورشیدی.
  3. زهما، علی‌محمد، طنین (مجموعه شعر)، ویانا (وین)، انتشارات هولس هاوزن، ۲۰۰۵میلادی.
  4. لودویک، دبلیو، آدمک، «تاریخ روابط سیاسی افغانستان از زمان امیر عبدالرحمن تا استقلال»، ترجمه: علی محمد زهما، کابل، افغان کتاب، ۱۳۴۹خورشیدی.
  5. علی محمد زهما، محمدعلی کهزاد، علی احمد نعیمی، محمدابراهیم خان صفا، میرغلام محمدخان غبار، «تاریخ ادبیات افغانستان»، کابل، کتاب خانه رشیدیه، ۱۳۸۳خورشیدی.
  6. واسیلی بارتولد، «تاریخ سیاسی و اجتماعی آسیای مرکزی تا قرن ۱۲میلادی»، ترجمه: علی محمد زهما، کابل، چاپ پوهنی، ۱۳۴۴خورشیدی.

پانویس

ویرایش
  1. ««شاخهٔ ارغوان شکست»». www.bamyannews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۴.
  2. علی محمد زهما درگذشت، نمونه کامل یک هزاره آواره+زندگینامه مختصر
  3. «علی‌محمد زهما» استاد سابق دانشگاه کابل در شهر وین درگذشت
  4. Karimi، Ebrahim. «علی محمد زهما درگذشت، نمونه کامل یک هزاره آواره+زندگینامه مختصر | خبرگزاری شیعیان افغانستان | Afghanistan - Shia News Agency». دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۴.
  5. ««شاخهٔ ارغوان شکست»». www.bamyannews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۴.
  6. «شاخهٔ ارغوان شکست»
  7. ««شاخهٔ ارغوان شکست»». www.bamyannews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۴.
  8. «علی محمد زهما، قدیمی ترین مترجم افغانستان درگذشت». euronews. ۲۰۱۸-۰۷-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۴.
  9. Karimi، Ebrahim. «علی محمد زهما درگذشت، نمونه کامل یک هزاره آواره+زندگینامه مختصر | خبرگزاری شیعیان افغانستان | Afghanistan - Shia News Agency». دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۴.
  10. ««شاخهٔ ارغوان شکست»». www.bamyannews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۴.

منابع

ویرایش
  1. خبرگزاری شفقنا، «علی محمد زهما درگذشت، نمونه کامل یک هزاره آواره+زندگینامه مختصر»
  2. خبرگزاری فارس، «علی‌محمد زهما، استاد سابق دانشگاه کابل در شهر وین درگذشت»
  3. بامیان نیوز، «شاخهٔ ارغوان شکست»
  4. یورونیوز، «علی محمد زهما، قدیمی ترین مترجم افغانستان درگذشت»