معاون اول رئیس‌جمهور ایران
معاون اول رئیس‌جمهور ایران دومین مقام عالی‌رتبه در هیئت دولت جمهوری اسلامی ایران پس از رئیس‌جمهور ایران است. او وظیفه اداره هیئت دولت در هنگام غیاب رئیس‌جمهور و مسئولیت هماهنگی سایر معاونان رئیس‌جمهور را بر عهده دارد. معاون اول رئیس‌جمهور با موافقت وی اداره هیئت وزیران و مسئولیت هماهنگی سایر معاونت‌ها را به‌عهده خواهد داشت.[۱]
| معاون اول رئیس‌جمهور ایران | |
|---|---|
| نهاد ریاستجمهوریدفتر معاون اول رئیس‌جمهور | |
| عضوی از | هیئت دولت |
| اقامت‌گاه | خیابان پاستور |
| جایگاه | تهران، ایران |
| گمارنده | رئیس‌جمهور ایران |
| مدت دوره | بدون محدودیت دوره(تا زمان انتصاب فرد جدید توسط رئیس‌جمهور) |
| بنیادگذاری | ۶ مرداد ۱۳۶۸ (قانونی‌شدن سمت) |
| نخستین متصدی | حسن حبیبی |
| وبگاه | |
معاون اول رئیس‌جمهور ایران مانند دیگر معاونان وی از سوی رئیس‌جمهور انتخاب شده و نیاز به رأی اعتماد از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی ندارد.
در صورت «فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از ۲ ماه رئیس‌جمهور ایران یا در موردی که مدت ریاست‌جمهوری پایان یافته و رئیس‌جمهور بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل» مسئولیت‌ها و اختیارات رئیس‌جمهور برعهده معاون اول وی قرار می‌گیرد و او به همراه رئیس مجلس شورای اسلامی و و رئیس قوه قضائیه موظف است که در مدت کمتر از ۵۰ روز انتخابات ریاست‌جمهوری را در ایران برگزار کند و در این مدت از سوی رهبر ایران به‌عنوان سرپرست ریاست‌جمهوری انتخاب می‌شود.[۲]
این مقام در اصلاح قانون اساسی سال ۱۳۶۸ به قوه مجریه افزوده شد و حسن حبیبی نخستین شخصی بود که این سمت را در در دولت اکبر هاشمی رفسنجانی و بعد از آن سید محمد خاتمی به مدّت ۱۲ سال در این جایگاه فعّالیت می‌کرد.[۳] همچنین در ابتدای دولت چهاردهم مسعود پزشکیان، نهمین رئیس‌جمهور ایران طی حکمی در تاریخ ۷ مرداد ماه ۱۴۰۳ محمدرضا عارف را به سمت معاون اول خود منصوب کرد.[۴]
در زمان ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی، با تغییراتی که در پروتکل‌های تشریفاتی در ایران به وجود آمد، معاون اول رئیس‌جمهور ایران هم‌رتبه نخست‌وزیر قرار گرفت و در پی آن مراسم استقبال از نخست‌وزیر کشورهای مختلف که به ایران سفر می‌کنند، توسط معاون اول رئیس‌جمهور برگزار می‌شود.[۵]
ساختار اداری
ویرایش- معاونت‌ها
- معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی
- معاونت برنامه‌ریزی و امور زیربنایی[۷]
- اداره‌کل برنامه‌ریزی
- اداره‌کل امور زیربنایی
- معاونت سرمایه‌گذاری، فرهنگی و اجتماعی
- اداره‌کل سرمایه‌گذاری
- اداره‌کل فرهنگی و اجتماعی
- معاونت امور بین‌الملل و همکاری‌های منطقه‌ای[۸]
- معاونت هماهنگی و نظارت اقتصادی و زیربنایی[۹]
- معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور[۱۰] (این معاونت در تاریخ ۱۲ آبان ۱۴۰۳ به معاون رئیس‌جمهور ارتقاء یافت[۱۱])
- سایر حوزه‌ها
- دبیر هیئت دولت[۱۲] (دبیرخانه هیئت‌دولت)
فهرست معاونین اول رئیس‌جمهور
ویرایش| ر. | نام | نگاره | آغاز تصدی | پایان تصدی | حزب | هیئت دولت | رئیس‌جمهور | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | حسن حبیبی (۱۳۹۱–۱۳۱۵) |
|
۳۰ مرداد ۱۳۶۸[۱۶] | ۴ شهریور ۱۳۸۰ | — | پنجم | اکبر هاشمی رفسنجانی | |
| ششم | ||||||||
| کارگزاران | ||||||||
| هفتم | سید محمد خاتمی | |||||||
| ۲ | محمدرضا عارف (زاده ۱۳۳۰) |
.jpg)
|
۴ شهریور ۱۳۸۰[۱۷] | ۱۹ شهریور ۱۳۸۴ | مشارکت | هشتم | ||
| ۳ | پرویز داودی (۱۴۰۳–۱۳۳۱) |
|
۱۹ شهریور ۱۳۸۴[۱۸] | ۲۶ تیر ۱۳۸۸ | — | نهم | محمود احمدی‌نژاد | |
| ۴ | اسفندیار رحیم مشایی (زاده ۱۳۳۹) |
|
۲۶ تیر ۱۳۸۸[۱۹] | ۳ مرداد ۱۳۸۸[۲۰] | — | |||
| ۵ | محمدرضا رحیمی (زاده ۱۳۲۷) |
|
۲۲ شهریور ۱۳۸۸ | ۱۴ مرداد ۱۳۹۲ | ورزشکاران | دهم | ||
| ۶ | اسحاق جهانگیری (زاده ۱۳۳۶) |
|
۱۴ مرداد ۱۳۹۲[۲۱] | ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ | کارگزاران | یازدهم | حسن روحانی | |
| دوازدهم | ||||||||
| ۷ | محمد مخبر (زاده ۱۳۳۴) |
|
۱۷ مرداد ۱۴۰۰[۲۲] | ۷ مرداد ۱۴۰۳ | — | سیزدهم | سید ابراهیم رئیسی | |
| ۸ | محمدرضا عارف (زاده ۱۳۳۰) |
_(cropped).jpg)
|
۷ مرداد ۱۴۰۳[۲۳] | در حال تصدی | — | چهاردهم | مسعود پزشکیان | |
پانویس
ویرایش- ↑ اصل یکصد و بیست و چهارم قانون اساسی
- ↑ اصل یکصد و سی و یکم قانون اساسی
- ↑ http://www.yjc.ir/fa/news/6195390
- ↑ «محمدرضا عارف معاون اول پزشکیان شد». اقتصاد آنلاین.
- ↑ «محمدرضا رحیمی معاون اول رئیس‌جمهوری ایران شد». وبگاه بی‌بی‌سی. ۲۴ شهریور ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۵ شهریور ۱۳۸۸.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر معاون اول رئیس‌جمهوری تعیین شد». ایسنا. ۲۶ مهر ۱۴۰۰.
- ↑ «چارت سازمانی». معاونت توسعه روستایی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اکتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰ مهر ۱۴۰۱.
- ↑ «معاون بین‌الملل و همکاری‌های منطقه ای معاون اول رئیس‌جمهور منصوب شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۱۶ بهمن ۱۴۰۰.
- ↑ «معاون هماهنگی و نظارت اقتصادی و زیربنایی معاون اول رئیس‌جمهور منصوب شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۲۵ تیر ۱۴۰۱.
- ↑ «دکتر سید امیرحسین مدنی به سمت "معاون توسعه روستایی و مناطق محروم کشور" منصوب شد». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت. ۲۳ شهریور ۱۴۰۰.
- ↑ "انتصاب عبدالکریم حسین‌زاده به سمت معاون رئیس جمهور در امور توسعه روستایی و مناطق محروم کشور". president.ir (به انگلیسی). Retrieved 2025-05-13.
- ↑ «علی بهادری جهرمی دبیر هیئت دولت شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۲۲ اسفند ۱۴۰۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ مه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۱۳ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «رئیس دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی منصوب شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۱۸ آبان ۱۴۰۰.
- ↑ «دبیر ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و سوریه منصوب شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۱۵ اسفند ۱۴۰۰.
- ↑ «دبیر ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی منصوب شد/ تقدیر از دکتر دژپسند دبیر سابق ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی». معاون اول رئیس‌جمهور. ۴ مهر ۱۳۹۶.
- ↑ «دو تن از معاونین رئیس‌جمهور منصوب شدند». ایرنا. ۳۰ مرداد ۱۳۶۸.
- ↑ «معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی منصوب شدند». همشهری. سال دهم (۲۴۸۶). ۵ شهریور ۱۳۸۰.
- ↑ «انتصاب معاون اول و معاون رئیس‌جمهور در امور اجرایی». ایسنا. ۱۹ شهریور ۱۳۸۴.
- ↑ ««اسفندیار رحیم مشایی» معاون اول رئیس‌جمهور شد». پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری. ۲۶ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «موافقت رئیس‌جمهوری با کناره‌گیری مشایی». پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری. ۳ مرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «انتصاب مهندس جهانگیری به عنوان معاون اول رئیس جمهور». پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری اسلامی ایران. ۱۴ مرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۴.
- ↑ president.ir https://president.ir/fa/130484. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۲۸. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهوری شد». انتخاب. ۷ مرداد ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۷ مرداد ۱۴۰۳.
| ترتیب جانشینی | ||
|---|---|---|
| پیشین: رئیس‌جمهور |
نخستین نفر در جانشینی | پسین: به انتخاب رهبر |
| مناصب سیاسی | ||
| پیشین: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان رئیس شورای هماهنگی تبلیغات دولت |
رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری تبلیغات دولت ۱۳۷۶–۱۳۶۸ |
پسین: سخنگوی دولت به عنوان رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت |
| پیشین: نخست‌وزیر |
رئیس شورای پژوهش‌های علمی کشور ۱۳۸۲–۱۳۶۸ |
انتقال به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری |
| رئیس شورای‌عالی عشایر ایران اکنون–۱۳۶۸ |
در حال تصدی | |
| عنوان جدید | رئیس شورای‌عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور ۱۳۹۵–۱۳۸۲ |
ادغام در شورای‌عالی فضای مجازی |
| پیشین: وزیر امور اقتصادی و دارایی |
دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی ۱۳۹۰–۱۳۸۴ |
پسین: خودش به عنوان رئیس ستاد |
| پیشین: معاون رئیس‌جمهور در امور اجرایی |
رئیس ستاد همکاری‌های اقتصادی ایران و عراق ۱۳۹۰–۱۳۸۸ |
پسین: معاون رئیس‌جمهور در امور بین‌الملل |
| رئیس ستاد تدابیر ویژه اقتصادی اکنون–۱۳۸۸ |
در حال تصدی | |
| پیشین: خودش به عنوان دبیر ستاد |
رئیس ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی اکنون–۱۳۹۰ | |
| پیشین: معاون رئیس‌جمهور در امور بین‌الملل به عنوان رئیس ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق |
رئیس ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق و سوریه اکنون–۱۳۹۲ | |
| عنوان جدید | رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی اکنون–۱۳۹۴ | |
| رئیس شورای توسعه سواحل مکران اکنون–۱۳۹۸ | ||