معاون اول رئیس‌جمهور ایران

دومین مقام عالی‌رتبه در هیئت دولت ایران

معاون اول رئیس‌جمهور ایران دومین مقام عالی‌رتبه در هیئت دولت است. او وظیفه اداره هیئت وزیران در غیاب رئیس‌جمهور و مسئولیت هماهنگی سایر معاونان رئیس‌جمهور را بر عهده دارد. رئیس‌جمهور می‌تواند برای انجام وظایف قانونی خود معاونانی داشته باشد. معاون اول رئیس‌جمهور با موافقت وی اداره هیئت وزیران و مسئولیت هماهنگی سایر معاونت‌ها را به‌عهده خواهد داشت‏.[۱]

معاون اول رئیس‌جمهور ایران
متصدی کنونی
محمد مخبر

از ۱۷ مرداد ۱۴۰۰
اقامت‌گاهتهران، خیابان پاستور، نهاد ریاست‌جمهوری
نامزدکنندهرئیس‌جمهور ایران
مدت دورهچهار سال
بنیادگذاری۶ مرداد ۱۳۶۸ (قانونی‌شدن سمت)
نخستین دارندهحسن حبیبی
وبگاه

معاون اول رئیس‌جمهور مانند دیگر معاونان وی از سوی رئیس‌جمهور انتخاب شده و احتیاج به رأی اعتماد مجلس ندارد. همچنین در صورت «فوت، عزل، استعفا، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس‌جمهور یا در موردی که مدت ریاست‌جمهوری پایان یافته و رئیس‌جمهور بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل» مسئولیت‌ها و اختیارات او برعهده معاون اول قرار می‌گیرد و او به همراه رؤسای مجلس و قوه قضائیه بایستی در مدت کمتر از ۵۰ روز انتخابات ریاست‌جمهوری را برگزار کند.[۲]

این مقام در اصلاح قانون اساسی ۱۳۶۸ به قوه مجریه افزوده شد و حسن حبیبی اولین شخصی بود که معاونت رئیس‌جمهور را در دولت هاشمی رفسنجانی و بعد از آن محمد خاتمی به مدت ۱۲ سال در اختیار داشت. محمدرضا عارف در دوره دوم ریاست‌جمهوری خاتمی (از ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۴) به این مقام منصوب شد و پرویز داوودی هم معاون اول دولت اول احمدی‌نژاد (۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸) و محمدرضا رحیمی معاون اول دولت دوم او بوده‌اند. همچنین حسن روحانی طی حکمی در ۱۴ مرداد ماه ۱۳۹۲ اسحاق جهانگیری را به معاونت اول خود منصوب کرد.[۳]همچنین در ابتدای دولت سیزدهم سید ابراهیم رئیسی طی حکمی در تاریخ ۱۷ مرداد ماه ۱۴۰۰ محمد مخبر را به سمت معاون اول خود منصوب کرد.[۴]

در دوران ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی، با تغییراتی که در پروتکل‌های تشریفاتی ایران به وجود آمد، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران هم‌رتبه نخست‌وزیر قرار گرفت و در پی آن مراسم استقبال از نخست‌وزیر کشورهای مختلف که به ایران سفر می‌کنند توسط معاون اول رئیس‌جمهوری برگزار می‌شود.[۵]

ساختار اداری ویرایش

معاونت‌ها
  • معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور[۶]
    • معاونت برنامه‌ریزی و امور زیربنایی[۷]
      • اداره‌کل برنامه‌ریزی
      • اداره‌کل امور زیربنایی
    • معاونت سرمایه‌گذاری، فرهنگی و اجتماعی
      • اداره‌کل سرمایه‌گذاری
      • اداره‌کل فرهنگی و اجتماعی
  • معاون بین‌الملل و همکاری‌های منطقه‌ای[۸]
  • معاونت هماهنگی و نظارت اقتصادی و زیربنایی[۹]
سایر حوزه‌ها
  • دبیرخانه هیئت دولت[۱۰]
  • دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی[۱۱]
  • دبیرخانه ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق و سوریه[۱۲]
  • دبیرخانه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی[۱۳]
  • دفتر معاون اول رئیس‌جمهور
    • معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی
      • اداره‌کل امور اطلاع‌رسانی و خدمات کارشناسی[۱۴]

فهرست معاونان اول ویرایش

ر. نام نگاره آغاز تصدی پایان تصدی حزب هیئت دولت رئیس‌جمهور
۱ حسن حبیبی   ۳۰ مرداد ۱۳۶۸[۱۵] ۴ شهریور ۱۳۸۰ دولت پنجم اکبر هاشمی رفسنجانی
دولت ششم
کارگزاران
دولت هفتم سید محمد خاتمی
۲ محمدرضا عارف   ۴ شهریور ۱۳۸۰[۱۶] ۱۹ شهریور ۱۳۸۴ مشارکت دولت هشتم
۳ پرویز داودی   ۱۹ شهریور ۱۳۸۴[۱۷] ۲۶ تیر ۱۳۸۸ دولت نهم محمود احمدی‌نژاد
۴ اسفندیار رحیم مشایی   ۲۶ تیر ۱۳۸۸[۱۸] ۳ مرداد ۱۳۸۸[۱۹]
۵ محمدرضا رحیمی   ۲۲ شهریور ۱۳۸۸ ۱۴ مرداد ۱۳۹۲ ورزشکاران دولت دهم
۶ اسحاق جهانگیری   ۱۴ مرداد ۱۳۹۲[۲۰] ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ کارگزاران دولت یازدهم حسن روحانی
دولت دوازدهم
۷ محمد مخبر   ۱۷ مرداد ۱۴۰۰ در حال تصدی دولت سیزدهم سید ابراهیم رئیسی

پانویس ویرایش

  1. اصل یکصد و بیست و چهارم قانون اساسی
  2. اصل یکصد و سی و یکم قانون اساسی
  3. http://www.yjc.ir/fa/news/6195390
  4. https://www.isna.ir/news/1400051712055
  5. «محمدرضا رحیمی معاون اول رئیس‌جمهوری ایران شد». وبگاه بی‌بی‌سی. ۲۴ شهریور ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۵ شهریور ۱۳۸۸.
  6. «دکتر سید امیرحسین مدنی به سمت "معاون توسعه روستایی و مناطق محروم کشور" منصوب شد». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت. ۲۳ شهریور ۱۴۰۰.
  7. «چارت سازمانی». معاونت توسعه روستایی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اكتبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰ مهر ۱۴۰۱. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  8. «معاون بین‌الملل و همکاری‌های منطقه ای معاون اول رئیس‌جمهور منصوب شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۱۶ بهمن ۱۴۰۰.
  9. «معاون هماهنگی و نظارت اقتصادی و زیربنایی معاون اول رئیس‌جمهور منصوب شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۲۵ تیر ۱۴۰۱.
  10. «علی بهادری جهرمی دبیر هیئت دولت شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۲۲ اسفند ۱۴۰۰.
  11. «رئیس دبیرخانه ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی منصوب شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۱۸ آبان ۱۴۰۰.
  12. «دبیر ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و سوریه منصوب شد». معاون اول رئیس‌جمهور. ۱۵ اسفند ۱۴۰۰.
  13. «دبیر ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی منصوب شد/ تقدیر از دکتر دژپسند دبیر سابق ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی». معاون اول رئیس‌جمهور. ۴ مهر ۱۳۹۶.
  14. «معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر معاون اول رئیس‌جمهوری تعیین شد». ایسنا. ۲۶ مهر ۱۴۰۰.
  15. «دو تن از معاونین رئیس‌جمهور منصوب شدند». ایرنا. ۳۰ مرداد ۱۳۶۸.
  16. «معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی منصوب شدند‏». همشهری. سال دهم (۲۴۸۶). ۵ شهریور ۱۳۸۰.
  17. «انتصاب معاون اول و معاون رئیس‌جمهور در امور اجرایی». ایسنا. ۱۹ شهریور ۱۳۸۴.
  18. ««اسفندیار رحیم مشایی» معاون اول رئیس‌جمهور شد». پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری. ۲۶ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۲.
  19. «موافقت رئیس‌جمهوری با کناره‌گیری مشایی». پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری. ۳ مرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۲.
  20. انتصاب مهندس جهانگیری به عنوان معاون اول رئیس‌جمهورپایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری ایران
مناصب سیاسی
پیشین:
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
به عنوان رئیس شورای هماهنگی تبلیغات دولت
رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری تبلیغات دولت
۱۳۷۶–۱۳۶۸
پسین:
سخنگوی دولت
به عنوان رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت
پیشین:
نخست‌وزیر
رئیس شورای پژوهش‌های علمی کشور
۱۳۸۲–۱۳۶۸
انتقال به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
رئیس شورای عالی عشایر ایران
اکنون–۱۳۶۸
در حال تصدی
عنوان جدید رئیس شورای عالی امنیت فضای تبادل اطلاعات کشور
۱۳۹۵–۱۳۸۲
ادغام در شورای عالی فضای مجازی
پیشین:
وزیر امور اقتصادی و دارایی
دبیر ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی
۱۳۹۰–۱۳۸۴
پسین:
خودش
به عنوان رئیس ستاد
پیشین:
معاون رئیس‌جمهور در امور اجرایی
رئیس ستاد همکاری‌های اقتصادی ایران و عراق
۱۳۹۰–۱۳۸۸
پسین:
معاون رئیس‌جمهور در امور بین‌الملل
رئیس ستاد تدابیر ویژه اقتصادی
اکنون–۱۳۸۸
در حال تصدی
پیشین:
خودش
به عنوان دبیر ستاد
رئیس ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی
اکنون–۱۳۹۰
پیشین:
معاون رئیس‌جمهور در امور بین‌الملل
به عنوان رئیس توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق
رئیس ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق و سوریه
اکنون–۱۳۹۲
عنوان جدید رئیس ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی
اکنون–۱۳۹۴
رئیس شورای توسعه سواحل مکران
اکنون–۱۳۹۸