وینستون چرچیل

نویسنده و سیاست مدار بریتانیایی

سر وینستون لئونارد اسپنسر چرچیل (انگلیسی: Sir Winston Leonard Spencer Churchill؛ ۳۰ نوامبر ۱۸۷۴ – ۲۴ ژانویهٔ ۱۹۶۵)، سیاست‌مدار، افسر ارتش و یک نویسنده بریتانیایی بود. وی طی سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵، یعنی در طول جنگ جهانی دوم، و بار دیگر بین سال‌های ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۵ نخست‌وزیر بریتانیا بود. جز دو سال ۱۹۲۲ تا ۱۹۲۴، چرچیل از ۱۹۰۰ تا ۱۹۶۴ نماینده پارلمان بود. به عنوان یک معتقد به لیبرالیسم اقتصادی و امپریالیسم، بیشتر عمرش را در حزب محافظه‌کار عضو بود که از سال ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۵ رهبری آن را نیز بر عهده داشت. او از سال ۱۹۰۴ تا ۱۹۲۴ عضو حزب لیبرال بود.


وینستون چرچیل

Churchill, aged 67, wearing a suit, standing and holding into the back of a chair
شیر غران, پرتره‌ای از یوسف کارش در مجلس کانادا، دسامبر ۱۹۴۱
نخست‌وزیر بریتانیا
دوره مسئولیت
۲۶ اکتبر ۱۹۵۱ – ۵ آوریل ۱۹۵۵
پادشاه
قائم‌مقامآنتونی ایدن
پس ازکلمنت اتلی
پیش ازآنتونی ایدن
دوره مسئولیت
۱۰ مه ۱۹۴۰ – ۲۶ ژوئیه ۱۹۴۵
پادشاهجرج ششم
قائم‌مقامکلمنت آتلی (۱۹۴۲–۱۹۴۵)
پس ازنویل چمبرلین
پیش ازکلمنت اتلی
مسئولیت سیاسی
ارشد مجلس عوام
دوره مسئولیت
۸ اکتبر ۱۹۵۹ – ۲۵ سپتامبر ۱۹۶۴
پس ازدیوید گرنفل
پیش ازرب باتلر
رهبر اپوزیسیون
دوره مسئولیت
۲۶ ژوئیه ۱۹۴۵ – ۲۶ اکتبر ۱۹۵۱
پادشاهجرج ششم
نخست‌وزیرکلمنت اتلی
پس ازکلمنت اتلی
پیش ازکلمنت اتلی
رهبر حزب محافظه‌کار بریتانیا
دوره مسئولیت
۹ اکتبر ۱۹۴۰ – ۶ آوریل ۱۹۵۵
پس ازنویل چمبرلین
پیش ازآنتونی ایدن
مسئولیت اداری
۱۹۳۹–۱۹۵۲
وزیر دفاع
دوره مسئولیت
۲۸ اکتبر ۱۹۵۱ – ۱ مارس ۱۹۵۲
پس ازمانی شینول
پیش ازهارولد الکساندر
دوره مسئولیت
۱۰ مه ۱۹۴۰ – ۲۶ ژوئیه ۱۹۴۵
پس ازارنل چاتفیلد (هماهنگی دفاع)
پیش ازکلمنت اتلی
لرد اول دریاسالاری
دوره مسئولیت
۳ سپتامبر ۱۹۳۹ – ۱۱ مه ۱۹۴۰
نخست‌وزیرنویل چمبرلین
پس ازارل استانهوپ
پیش ازای.وی. الکساندر
مسئولیت اداری
۱۹۰۸–۱۹۲۹
رئیس خزانه
دوره مسئولیت
۶ نوامبر ۱۹۲۴ – ۴ ژوئن ۱۹۲۹
نخست‌وزیراستنلی بالدوین
پس ازفیلیپ اسنودن
پیش ازفیلیپ اسنودن
وزیر امور خارجه مستعمرات
دوره مسئولیت
۱۳ فوریه ۱۹۲۱ – ۱۹ اکتبر ۱۹۲۲
نخست‌وزیردیوید لوید جرج
پس ازویکنت میلنر
پیش ازدوک دوونشایر
وزیر امور خارجه در امور هوایی
دوره مسئولیت
۱۰ ژانویه ۱۹۱۹ – ۱۳ فوریه ۱۹۲۱
نخست‌وزیردیوید لوید جرج
پس ازویلیام ویر
پیش ازفردی گست
وزیر امور خارجه در امور جنگ
دوره مسئولیت
۱۰ ژانویه ۱۹۱۹ – ۱۳ فوریه ۱۹۲۱
نخست‌وزیردیوید لوید جرج
پس ازویکنت میلنر
پیش ازلمینگ ورتینگتون-ایوانز
وزیر مهمات
دوره مسئولیت
۱۷ ژوئیه ۱۹۱۷ – ۱۰ ژانویه ۱۹۱۹
نخست‌وزیردیوید لوید جرج
پس ازکریستوفر ادیسون
پیش ازاندرو ویر
صدراعظم دوک نشین لنکستر
دوره مسئولیت
۲۵ مه ۱۹۱۵ – ۲۵ نوامبر ۱۹۱۵
نخست‌وزیرهربرت هنری اسکویت
پس ازادوین مونتاگو
پیش ازهربرت ساموئل
لرد اول دریاسالاری
دوره مسئولیت
۲۴ اکتبر ۱۹۱۱ – ۲۵ مه ۱۹۱۵
نخست‌وزیرهربرت هنری اسکویت
پس ازرجینالد مک‌کنا
پیش ازآرتور بالفور
وزیر کشور بریتانیا
دوره مسئولیت
۱۹ فوریه ۱۹۱۰ – ۲۴ اکتبر ۱۹۱۱
نخست‌وزیرهربرت هنری اسکویت
پس ازهربرت گلدستون
پیش ازرجینالد مک‌کنا
رئیس هیئت بازرگانی
دوره مسئولیت
۱۲ آوریل ۱۹۰۸ – ۱۴ فوریه ۱۹۱۰
نخست‌وزیرهربرت هنری اسکویت
پس ازدیوید لوید جرج
پیش ازسیدنی باکستون
اطلاعات شخصی
زاده
وینستون لئونارد اسپنسر چرچیل

۳۰ نوامبر ۱۸۷۴
بلنهایم، آکسفوردشر، انگلستان
درگذشته۲۴ ژانویهٔ ۱۹۶۵ (۹۰ سال)
لندن، انگلستان
آرامگاهکلیسای سنت مارتین، بلادون، آکسفوردشر
حزب سیاسیمحافظه‌کار
(۱۹۰۰–۱۹۰۴؛ ۱۹۲۴–۱۹۶۴)
دیگر عضویت‌های سیاسیحزب لیبرال بریتانیا (۱۹۰۴–۱۹۲۴)
همسر(ان)کلمنتین چرچیل (ا. ۱۹۰۸)
فرزندان۵، شامل دایانا، راندولف، سارا و مری
والدین
تحصیلات
پیشه
جایزه‌های غیرنظامیفهرست کامل
خدمات نظامی
خدمت/شاخه
سال‌های خدمت۱۸۹۳–۱۹۲۴
درجهفهرست کامل
یگان
فرماندهششمین بارون، فوزیلیرزهای سلطنتی اسکاتلندی
جنگ‌ها/عملیات‌
نشان‌های نظامیفهرست کامل

چرچیل از پدر و مادری بریتانیایی و آمریکایی در آکسفوردشر در خانواده‌ای ثروتمند و آریستوکرات متولد شد. در سال ۱۸۹۵ عضو ارتش شد و در هندوستان، جنگ سودان - بریتانیا و جنگ بوئر دوم شرکت کرد، به عنوان یک خبرنگار جنگ شهرت یافت و به نوشتن کتاب دربارهٔ مشاهداتش پرداخت. در سال ۱۹۰۰ به عنوان عضو حزب محافظه‌کار وارد مجلس عوام شد و مدتی بعد به عضویت حزب لیبرال درآمد. در دولت لیبرال هربرت اسکویت به عنوان وزیر تجارت، وزیر کشور و نماینده دولت در نیروی دریایی بریتانیا خدمت کرد. طی جنگ جهانی اول، در فرماندهی نبرد گالیپولی حضور داشت و پس از آشکار شدن ابعاد فاجعه آمیز آن، از دولت استعفا داد و در هنگ تفنگداران اسکاتلندی در جبههٔ غربی جنگ جهانی اول خدمت کرد. دلیل شکست در نبرد گالیپولی را فرماندهی چرچیل می‌دانستند. در سال ۱۹۱۷ به دولت تحت ریاست دیوید لوید جرج بازگشت و به ترتیب در وزارت تدارکات، وزارت جنگ، وزارت نیروی هوایی و وزارت مستعمرات به فعالیت پرداخت و بر عهدنامه انگلستان-ایرلند و سیاست خارجی بریتانیا در خاورمیانه نظارت داشت.

در دهه ۱۹۳۰ خارج از دولت، خواهان تجدید قوای نظامی بریتانیا در مقابل خطر رو به گسترش نظامی‌گری آلمان نازی شد. در آغاز جنگ جهانی دوم مجدداً به عنوان نماینده دولت در نیروی دریایی انتخاب شد و سال ۱۹۴۰، به سمت نخست‌وزیری برگزیده و جانشین نویل چمبرلین شد. چرچیل رهبری بریتانیا در جنگ جهانی دوم علیه متحدین را بر عهده داشت که در نهایت به پیروزی در سال ۱۹۴۵ انجامید. پس از شکست محافظه‌کاران در انتخابات ۱۹۴۵ رهبری اپوزیسیون را بر عهده گرفت. در هنگامهٔ آغازین جنگ سرد نسبت به خطر نفوذ شوروی در اروپا و ایجاد پرده آهنین هشدار داد و خواهان اتحاد اروپا شد. با انتخاب مجددش به عنوان نخست‌وزیر در ۱۹۵۱، درگیر مسائل خارجی متعددی از جمله روابط انگلستان-آمریکا و حفظ پادشاهی بریتانیا در عین استعمارزدایی آن زمان شد. در داخل، دولتش به افزایش مسکن و ساخت بمب هسته‌ای پرداخت. با زوال سلامتیش، در سال ۱۹۵۵ از نخست‌وزیری استعفا کرد، هرچند تا ۱۹۶۴ در مجلس باقی ماند. مرگش در سال ۱۹۶۵ با یک تشییع ملی همراه شد.

چرچیل جایزهٔ نوبل ادبیات را در سال ۱۹۵۳ به‌خاطر نوشته‌هایش دریافت کرد.[۱] چرچیل یکی از سیاستمداران بزرگ و تأثیر گذار قرن بیستم است. مجلهٔ تایم در سال ۱۹۴۹ وینستون چرچیل را به‌عنوان «مرد نیمهٔ اول قرن بیستم» انتخاب کرد. چرچیل در میان عامهٔ مردم مظهر زیرکی است.[۲] چرچیل سال ۱۹۴۰ نیز به‌عنوان مرد سال تایم انتخاب شده بود.[۳]

سال‌های اولیه ویرایش

چرچیل در ۳۰ نوامبر ۱۸۷۴ در کاخ بلنهایم در آکسفوردشر انگلستان در خانوادهٔ معروفِ «اسپنسر» به دنیا آمد.[۴] پدرش لرد راندولف چرچیل سیاست‌مدار و مادرش لیدی رندولف چرچیل دختر یک میلیونر آمریکایی بود. او همچنین برادری به نام جان استرنج اسپنسر چرچیل داشت.[۵]

 
در هفت سالگی

چرچیل ابتدا به مدرسهٔ «هارو» و پس از آن به «مدرسه نظامی سلطنتی سندهرست»[۶] ملحق شد.

 
۱۸۹۵

در سال ۱۸۹۵ به ارتش بریتانیا پیوست و در ۱۸۹۸ به‌عنوان افسر ارتش در جنگی در سودان شرکت کرد. در سال ۱۸۹۹ ارتش را به قصد انجام فعالیت‌های سیاسی ترک کرد ولی قبل از آن به‌عنوان روزنامه‌نگار به آفریقای جنوبی که در آن «جنگ دوم بوئر» در جریان بود رفت. در آنجا توسط بوئرها به‌عنوان اسیر جنگی دستگیر و زندانی شد، ولی چرچیل توانست از آنجا فرار کند.[۷]

در جریان جنگ جهانی اول، چرچیل برای مدتی به عنوان لرد نخست دریاداری برگزیده شد. او در این جایگاه «گزافه‌گو، تندخو، نامتعادل و بی‌تدبیر» توصیف شده‌است. تصمیمات او تأثیر زیادی در شکست فاجعه‌بار بریتانیا در نبرد گالیپولی داشت.[۸]

پارلمان و نخست‌وزیری ویرایش

 
در کنگره ایالات متحده ۱۹۴۳
 
۱۹۰۰ حدود زمان اولین انتخاب وی در پارلمان

وینستون چرچیل در سال ۱۹۰۰ به‌عنوان عضو حزب محافظه کار وارد پارلمان اولدهام شد ولی بعد از مدتی از حزب جدا شد و در سال ۱۹۰۴ به حزب لیبرال پیوست.[۹] چرچیل از مخالفان سیاست‌های خلع سلاح داوطلبانه بود و همچنین از سیاست مماشات بریتانیا و فرانسه در مقابل زیاده خواهی‌های هیتلر انتقاد می‌کرد. با شکست سیاست مماشات، زیر پا گذاشته شدن توافقنامه مونیخ، شروع جنگ جهانی دوم و حمله آلمان به بلژیک و هلند و فرانسه، در ماه می ۱۹۴۰ نویل چمبرلن از سمت نخست‌وزیری کناره گرفت و وینستون چرچیل در ۶۵سالگی در جای او به‌عنوان نخست‌وزیر و وزیر دفاع قرار گرفت. در زمان جنگ جهانی دوم همزمان با پادشاهی جرج ششم، نخست‌وزیری بریتانیا در دست وینستون چرچیل بود. چرچیل در طول جنگ به برقراری روابط قوی با رئیس‌جمهور آمریکا، فرانکلین روزولت پرداخت.[۹]

 
۱۹۰۴
 
۱۹۴۹

چرچیل قدرت را در انتخابات بعد از جنگ در سال ۱۹۴۵ از دست داد، با این حال رهبر اپوزیسیون باقی ماند. در مقابل زیاده خواهی استالین پس از جنگ جهانی دوم (به‌عنوان مثال الحاق لتونی و استونی و لیتوانی و شرق لهستان به خاک شوروی) و اشغال نظامی و تشکیل دولت‌های استبدادی دست نشانده شوروی در اروپای شرقی، چرچیل اروپا و آمریکا را به اتحاد در مقابل کمونیسم تشویق کرد. اصطلاح «پرده آهنین» نیز توسط او رواج داده شد.[۹]

 
همراه با الیزابت دوم ۱۹۵۳

چرچیل دوباره در سال ۱۹۵۱ به‌عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد و در سال ۱۹۵۵ برکنار شد. با این حال تا اواخر عمر عضو پارلمان بریتانیا باقی ماند؛ و همچنین عنوان پدر مجلس را در اختیار داشت. از گرایش‌های سیاسی او می‌توان به مخالفت او با اعطای استقلال به هند اشاره کرد. چرچیل در دنیای سیاست بریتانیا نقش بزرگی به عهده داشت، چراکه نقش و دخالت سلطنت را در سیاست بریتانیا به تدریج تقلیل داد و تأثیرات این عملکرد از دوران ملکه ویکتوریا تا ملکه الیزابت دوم به چشم می‌خورد.

مرگ ویرایش

وینستون چرچیل در آغاز ژانویه سال ۱۹۶۵ سرما خورد و بستری شد. در ۱۵ ژانویه دچار خونریزی مغزی شد، سکته مغزی کرد و به کما رفت.[۱۰] در صبح یکشنبه ۲۴ ژانویهٔ ۱۹۶۵ بعد از ۱۰ روز نگرانی عمومی از وضعیت سلامتی‌اش، بر اثر سکته مغزی در ۹۰ سالگی در هاید پارک گیت، لندن درگذشت.[۱۱] به دستور ملکه الیزابت دوم، جسد او برای سه روز در دید عموم گذاشته شد و سپس مراسم تشییع رسمی در کلیسای سینت پال برگزار شد.[۱۲] این نخستین مراسم رسمی از سال ۱۹۱۴ در بریتانیا بود که برای فردی خارج از خاندان سلطنتی انجام می‌شد. این مراسم همچنین بزرگ‌ترین مراسم از این دست در بریتانیا بود، به‌طوری‌که افرادی از بیش از صد کشور جهان، شامل افرادی چون رئیس‌جمهور فرانسه، شارل دوگل، و رئیس‌جمهور آمریکا، دوایت آیزنهاور، در آن حضور یافتند.[۵] چرچیل پس از تشییع رسمی در یکی از گورستان‌های وابسته به کلیسای «بلادون» در «آکسفوردشر» که پدر و مادرش در آنجا دفن بودند، کنار کاخ بلنهایم به خاک سپرده شد.[۱۳]

ازدواج و فرزندان ویرایش

 
پرتر تمام قد چرچیل

وینستون در ماه سپتامبر در سال ۱۹۰۸ با کلمنتین هوزیر ازدواج کرد.[۱۴] آن دو به مدت ۵۷ سال با هم زندگی کردند.[۱۵] اولین فرزند چرچیل، با نام دایانا، در ژوئیهٔ ۱۹۰۹ میلادی چشم به جهان گشود.[۱۶] دومین فرزند، راندولف، در مه ۱۹۱۱ به دنیا آمد.[۱۷] سومین فرزندشان، سارا، در اکتبر ۱۹۱۴، و چهارمین آنها، به نام ماریگولد، در نوامبر ۱۹۱۸ به دنیا آمد.[۱۸][۱۹] ماریگولد در اوت ۱۹۲۱ بر اثر سپتیسمی درگذشت.[۲۰] او در گورستان سبز کنسال به خاک سپرده شد.[۲۱] در ۱۵ سپتامبر ۱۹۲۲، آخرین فرزند چرچیل، مری، به دنیا آمد.[۲۲] به گفتهٔ جنکینز، چرچیل یک «پدر مشتاق و دوست داشتنی» بود اما از فرزندانش انتظار زیادی داشت.[۲۳]

کتاب‌ها و تألیفات ویرایش

چرچیل نویسنده‌ای سخت‌کوش بوده و به‌نوعی از نویسندگی امرار معاش می‌کرده‌است. وی در طول جنگ جهانی دوم روزی ۵۰۰۰ کلمه می‌نوشت.[۲۴] از تألیفات او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:[۲۵]

  • جنگ رودخانه (۱۸۹۹)
  • لرد لندورف چرچیل (۱۹۰۶)
  • برای تجارت آزاد (۱۹۰۶)
  • لیبرالیسم و مسئله اجتماعی (۱۹۰۹)
  • بحران جهانی (در مورد جنگ جهانی اول) (۱۹۲۳–۱۹۳۱)
  • زندگی و زمانه لرد مارلبرو (۱۹۳۳–۱۹۳۸)
  • جنگ جهانی دوم (۱۹۵۴–۱۹۴۸)
  • تاریخ مردم انگلیسی زبان (۱۹۵۶–۱۹۵۸)

افتخارات ویرایش

وینستون چرچیل در طول مدت خدمت سیاسی و فعالیتش به‌عنوان نویسنده افتخارات زیادی کسب کرده‌است.

او جایزه نوبل ادبی سال ۱۹۵۳ را به‌خاطر «چیره‌دستی‌اش در توصیف وقایع تاریخی و زندگی‌نامه‌ای و نیز فصاحت بیانش در دفاع از آرمان‌های والای انسانی» برد.[۲۶]

چرچیل در ۹ آوریل ۱۹۶۳ با درخواست ریاست جمهور آمریکا، جان اف. کندی، و با تصویب کنگره آمریکا به‌عنوان «اولین شهروند افتخاری ایالات متحده آمریکا» انتخاب شد؛ ولی به دلیل ناتوانی جسمی در مراسم کاخ سفید حاضر نشد و پسر و نوهٔ او این افتخار را برای او دریافت کردند.

مردم بریتانیا در رأی‌گیری نوامبر ۲۰۰۲ بی‌بی‌سی، سر وینستون چرچیل را به‌عنوان «بزرگ‌ترین بریتانیایی تمام تاریخ» انتخاب کردند.[۲۷]

تصویر وینستون چرچیل بر اسکناس پنج پوندی ویرایش

در آوریل ۲۰۱۳، بانک مرکزی انگلستان اعلام کرد که از سال ۲۰۱۶ پشت اسکناس‌های ۵ پوندی تصویر وینستون چرچیل را به جای تصویر الیزابت فرای، شخصیت خیّر بریتانیایی چاپ می‌کند. در اسکناس‌های جدید کنار تصویر چرچیل جمله مشهورش که «چیزی ندارم که تقدیم کنم مگر خون، رنج، اشک و عرق» نوشته شده‌است. او این جمله را به هنگام روی کار آمدنش در مجلس بریتانیا بیان کرد. در پس زمینه ساعت بیگ بن روی ساعت سه ایستاده که زمان تقریبی همان سخنرانی است. همچنین تصویری از جایزه نوبل ادبیات، که در سال ۱۹۵۳ به چرچیل رسید در طراحی ۵ پوندی جدید به چشم می‌خورد. هم‌اکنون تصویر الیزابت فرای، از شخصیت‌های خَیِر قرن نوزدهم که به‌ویژه به وضع زندانیان رسیدگی می‌کرد، پشت اسکناس ۵پوندی نقش بسته‌است. رئیس بانک انگلستان (بانک مرکزی بریتانیا) گفته که وینستون چرچیل به‌دلیل اهمیتی که به‌عنوان «قهرمان تمامی جهان آزاد» داشته به این منظور انتخاب شده‌است.[۲۸]

فیلم ویرایش

فیلم تاریک‌ترین لحظات دربارهٔ قسمتی از زندگی وی ساخته شده‌است.[۲۹]

پانویس ویرایش

  1. پنجاهمین سال‌مرگ سیاستمداری که نوبل ادبیات برد، بی‌بی‌سی فارسی
  2. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مارس ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۰۸.
  3. «TIME's Man of the Year List». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۰۸.
  4. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Spencer family». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۸ ژانویهٔ ۲۰۰۸.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Winston Churchill». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ ژانویهٔ ۲۰۰۸.
  6. (به انگلیسی: Royal Military Academy Sandhurst)
  7. «[ARCHIVED CONTENT] Number10.gov.uk». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۰۸.
  8. Dimbelby 2015, p. 5.
  9. ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ «BBC - History - Winston Churchill (۱۸۷۴–۱۹۶۵)». دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۲.
  10. زندگینامه وینستون لئونارد اسپنسر چرچیل citytomb.com
  11. Jenkins, Roy (۲۰۰۱)، Churchill: A Biography، Douglas & McIntyre، شابک ۰۳۷۴۱۲۳۵۴۳
  12. «ویدیوی مراسم خاکسپاری سر وینستون چرچیل». آرشیو بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویهٔ ۲۰۱۲.
  13. تصاویر : تشییع وینستون چرچیل خبرگزاری انتخاب
  14. گیلبرت 1991، ص 200; جنکینز 2001، ص 140.
  15. گیلبرت ۱۹۹۱، ص ۱۹۹.
  16. گیلبرت ۱۹۹۱، ص ۲۰۵.
  17. گیلبرت ۱۹۹۱، ص ۲۲۷.
  18. گیلبرت ۱۹۹۱، ص ۲۸۵.
  19. گیلبرت ۱۹۹۱، ص ۴۰۳.
  20. داستان یک دختر: کوچک‌ترین فرزند. سومز مری.
  21. گیلبرت ۱۹۹۱، ص ۴۳۹.
  22. سومز ۱۹۹۸، ص ۲۶۲.
  23. جنکینز ۲۰۰۱، ص ۲۰۹.
  24. کتاب چرچیل قهرمان پیش‌بینی ناپذیر، پاول ادیسون، مترجم محسن عسکری جهقی، نشر ثالث.
  25. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Winston Churchill as writer». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۲.
  26. «وبگاه رسمی بنیاد نوبل». بنیاد نوبل. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۲.
  27. «BBC - Great Britons». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۴ مه ۲۰۰۶. دریافت‌شده در ۱۴ مه ۲۰۰۶.
  28. بانک مرکزی انگلستان چرچیل پنج‌پوندی چاپ می‌کند؟، بی‌بی‌سی فارسی
  29. «تاریک‌ترین لحظات، ویکی‌پدیا».

۱۷. کتاب چرچیل، پاول ادیسون، ۱۳۹۸

جستارهای وابسته ویرایش

پیوند به بیرون ویرایش