هیئت دولت موقت شورای انقلاب

دومین دولت گذار پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران (۱۳۵۸–۱۳۵۹)

هیئت دولت موقت شورای انقلاب از استعفای دولت موقت بازرگان در آبان ۱۳۵۸ تا آغاز کار دولت اول در مرداد ۱۳۵۹ نقش قوه مجریه حاکم بر ایران را ایفا می‌کرد. شورای انقلاب اسلامی ایران در این مدت همزمان نقش قانونگذاری را نیز بر عهده داشت. با تشکیل هیئت دولت توسط شورای انقلاب، تعدادی از اعضای شورا با عضویت در هیئت دولت از عضویت شورا خارج شدند و افراد دیگری جایگزین آن‌ها شدند. بازرگان، صدر، معین‌فر و کتیرایی به عضویت شورا درآمدند و در عوض جلالی، موسوی و پیمان از عضویت شورا خارج شدند.[۳]

هیئت دولت شورای انقلاب

موقت کابینه جمهوری اسلامی ایران
رئیس شورای انقلاب اسلامی ایران
مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری ابوالحسن بنی‌صدر در مجلس
بهشتی در کنار بنی‌صدر (۱۳۵۹)
تاریخ تشکیل۱۵ آبان ۱۳۵۸[۱]
تاریخ انحلال۲۰ مرداد ۱۳۵۹
افراد و سازمان‌ها
رئیس کشورسید روح‌الله خمینی
رئیس دولتسید محمد بهشتی (۱۵ آبان–۱۸ بهمن)
سید ابوالحسن بنی‌صدر (از ۱۸ بهمن ۱۳۵۸)
جانشین رئیس دولتعلی‌اکبر معین‌فر (به عنوان دبیر دوم)[۲]
شمار وزیران۱۷ وزیر + ۲ وزیر مشاور
وزیران کناررفته
(درگذشت/استعفا/برکناری)
۴ استعفا
پیشینه
انتخابات(ها)بدون انتخابات
دوره(های) مجلسبدون مجلس
پیشنهاد و تأییدبدون رأی اعتماد
پیشیندولت موقت بازرگان
پسیندولت اول (رجایی)

هیئت دولت

ویرایش
مقام نام آغاز تصدی پایان تصدی حزب سیاسی منبع
دبیر اول شورای انقلاب اسلامی ایران[الف] سید محمد بهشتی۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۸ بهمن ۱۳۵۸جمهوری اسلامی [۴]
 سید ابوالحسن بنی‌صدر۱۸ بهمن ۱۳۵۸۲۰ مرداد ۱۳۵۹دفتر هماهنگی [۵]
دبیر دوم شورای انقلاب اسلامی ایران[ب] علی‌اکبر معین‌فر[پ]آبان ۱۳۵۸۱۸ بهمن ۱۳۵۸ا. ا. مهندسین
سرپرست نهاد نخست‌وزیری سید صادق طباطبایی۲۶ آبان ۱۳۵۸مرداد ۱۳۵۹نهضت آزادی[۶]
سخنگوی دولت حسن حبیبی[ت]۲۴ آبان ۱۳۵۸مرداد ۱۳۵۹نهضت آزادی[۷]
وزیران
وزیر آموزش و پرورش محمدعلی رجایی[پ]۱۵ آبان ۱۳۵۸شهریور ۱۳۵۹نهضت آزادی[۷]
وزیر ارشاد ملی ناصر میناچی۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹جمعیت حقوق بشر [۷]
وزیر امور اقتصادی و دارایی سید ابوالحسن بنی‌صدر۲۱ آبان ۱۳۵۸۲۰ بهمن ۱۳۵۸مستقل
 رضا سلیمی*۲۰ بهمن ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹مستقل[۸]
وزیر امور خارجه سید ابوالحسن بنی‌صدر*۱۸ آبان ۱۳۵۸۸ آذر ۱۳۵۸مستقل[۹]
 صادق قطب‌زاده۸ آذر ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹مستقل
وزیر بازرگانی رضا صدر۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹نهضت آزادی[۷]
وزیر بهداری و بهزیستی موسی زرگر۲۴ آبان ۱۳۵۸خرداد ۱۳۵۹جمهوری اسلامی [۷]
 ایرج فاضل*خرداد ۱۳۵۹۱۹ شهریور ۱۳۵۹مستقل[۱۰]
وزیر پست و تلگراف و تلفن محمود قندی۷ آذر ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹جمهوری اسلامی [۱۱]
وزیر دادگستری [ث]مستقل
وزیر دفاع ملی مصطفی چمران[پ]۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹نهضت آزادی[۷]
وزیر راه و ترابری محمدیوسف طاهری۱۵ آبان ۱۳۵۸۶ دی ۱۳۵۸ا. ا. مهندسین [۷][۱۲]
 موسی کلانتری۱۲ دی ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹جمهوری اسلامی [۱۳]
وزیر صنایع و معادن محمود احمدزاده۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹نهضت آزادی[۷]
وزیر فرهنگ و آموزش عالی حسن حبیبی[پ]۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹نهضت آزادی[۷]
وزیر کار و امور اجتماعی محمدرضا نعمت‌زاده۲۶ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹جمهوری اسلامی [۱۴]
وزیر کشاورزی و عمران روستایی عباس شیبانی[پ]*۲۴ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹جمهوری اسلامی [۷]
وزیر کشور اکبر هاشمی رفسنجانی*۲۱ آبان ۱۳۵۸۷ اسفند ۱۳۵۸جمهوری اسلامی [۱۵]
 محمدرضا مهدوی کنی*۷ اسفند ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹روحانیت مبارز [۱۶]
وزیر مسکن و شهرسازی سید محسن یحیوی*۲۴ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹جمهوری اسلامی [۷]
وزیر نفت علی‌اکبر معین‌فر[پ]۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹ا. ا. مهندسین [۷]
وزیر نیرو حسن عباس‌پور۲۴ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹جمهوری اسلامی [۷]
وزیران مشاور
وزیر مشاور داریوش فروهر۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۹ شهریور ۱۳۵۹ملت ایران [۷]
رئیس سازمان برنامه و بودجه عزت‌الله سحابی[پ]۱۵ آبان ۱۳۵۸۳ مهر ۱۳۵۹نهضت آزادی[۷]
معاونان نخست‌وزیر
دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی کشور مصطفی کتیراییآبان ۱۳۵۸۲۰ مرداد ۱۳۵۹ا. ا. مهندسین
رئیس سازمان اوقاف ناصر میناچی۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۷ دی ۱۳۵۸جمعیت حقوق بشر
 حبیب‌الله عسگراولادی۱۷ دی ۱۳۵۸۲۰ مرداد ۱۳۵۹جمهوری اسلامی [۱۷]
رئیس سازمان تربیت بدنی حسین شاه‌حسینی۱۵ آبان ۱۳۵۸۱۸ شهریور ۱۳۵۹جبهه ملی
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تقی ابتکار۱۵ آبان ۱۳۵۸۲۰ مرداد ۱۳۵۹مستقل

یادداشت

ویرایش
  1. هیئت دولت فاقد نخست‌وزیر بود و رئیس شورای انقلاب اسلامی، وظایف نخست‌وزیر را انجام می‌داد.
  2. دبیر دوم، جانشین رئیس محسوب می‌شد. رئیس شورای انقلاب اسلامی در حکم دبیر اول بود.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ ۳٫۵ ۳٫۶ در نخستین انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت کرده و از ۷ خرداد ۱۳۵۹ به نمایندگی مجلس درآمد با این حال، تا زمان روی کار آمدن دولت نخست جمهوری اسلامی ایران، همچنان عضو دولت بود.
  4. به علت شرکت حبیبی در انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخابات مجلس شورای اسلامی، سخنگویی دولت در زمستان ۱۳۵۸ به طور موقت توسط علی‌اکبر معین‌فر صورت می‌گرفت تا حضور حبیبی در مقابل خبرنگاران، تبلیغاتی محسوب نشود.
  5. وزارت دادگستری توسط شورایی مرکب از «رئیس دیوان عالی کشور» (سید مهدی سجادیان و سپس سید محمد بهشتی)، «دادستان کل کشور» (سید فتح‌الله بنی‌صدر و سپس سید عبدالکریم موسوی اردبیلی) و «رئیس دادگاه عالی انتظامی قضات» (غلامرضا شریفی اقدس) اداره می‌شد.

منابع

ویرایش
  1. شمس‌آبادی، حسن. «نگاهی به زمینه‌های تشکیل شورای انقلاب اسلامی». مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی. دریافت‌شده در ۱۹ آبان ۱۳۹۵.
  2. بارسقیان، سرگه (بهمن ۱۳۸۶). «مجادلات دوره مصدق به شورای انقلاب کشیده شد». شهروند امروز. سال دوم (۳۶). دریافت‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  3. قاسم‌پور، داود. «شورای انقلاب اسلامی». فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۳ خرداد ۱۳۹۳.
  4. «کابینه بدون نخست‌وزیر». اطلاعات (۱۶۰۰۵): ۱۰. ۲۷ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  5. «بنی‌صدر کار خود را به عنوان رئیس شورای انقلاب شروع کرد». اطلاعات (۱۶۰۷۰): ۳. ۲۰ بهمن ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  6. «صادق طباطبائی سرپرست ادارات نخست‌وزیری شد». اطلاعات (۱۶۰۰۵): ۱۰. ۲۷ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  7. ۷٫۰۰ ۷٫۰۱ ۷٫۰۲ ۷٫۰۳ ۷٫۰۴ ۷٫۰۵ ۷٫۰۶ ۷٫۰۷ ۷٫۰۸ ۷٫۰۹ ۷٫۱۰ ۷٫۱۱ ۷٫۱۲ ۷٫۱۳ ۷٫۱۴ «امام امروز سخنان مهمی ایراد می‌کنند». اطلاعات (۱۶۰۰۳): ۲. ۲۴ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.«وزرای جدید معرفی شدند». اطلاعات (۱۶۰۰۳): ۱۲. ۲۶ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  8. «سرپرست جدید وزارت اقتصادی و دارائی». اطلاعات (۱۶۰۷۰): ۳. ۲۰ بهمن ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  9. «آخرین تصمیمات شورای انقلاب در مورد نحوه اداره کشور و تغییر مقامات». اطلاعات (۱۵۹۹۸): ۲. ۱۹ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  10. «قیمت انواع دارو ۲۰ درصد کاهش می‌یابد». اطلاعات (۱۶۲۲۱): ۱۵. ۲ شهریور ۱۳۵۹ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  11. «وزیر جدید پست و تلگراف و تلفن تعیین شد». اطلاعات (۱۶۰۱۴): ۳. ۷ آذر ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  12. «وزیر راه و ترابری استعفا کرد». اطلاعات (۱۶۰۳۷): ۱۱. ۶ دی ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  13. «وزیر و مدیران کل جدید وزارت راه». اطلاعات (۱۶۰۴۳): ۲. ۱۳ دی ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  14. «وزیر جدید کار». اطلاعات (۱۶۰۰۵): ۲. ۲۷ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  15. «مسئولان تازه وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها». اطلاعات (۱۶۰۰۱): ۱۲. ۲۲ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  16. «مهدوی کنی سرپرست وزارت کشور شد». اطلاعات (۱۶۰۸۵): ۱۲. ۸ اسفند ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
  17. «سازمان اوقاف و حج، از وزارت ارشاد ملی جدا شد». اطلاعات (۱۶۰۴۶): ۱۱. ۱۸ دی ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.