آزادراه تهران - شمال

; آزادراه 3
	آزادراه تهران - شمال
اطلاعات مسیر
طول:	۱۲۱ کیلومتر
تقاطع‌های اصلی
از:	چالوس، مازندران; جاده ۲۲ (کنارگذر بزرگراه چالوس-نوشهر)
	جاده ۵۹
به:	تهران، استان تهران; بزرگراه آیت الله مهدوی کنی; بزرگراه همت
موقعیت
استان‌ها:	تهران، البرز، مازندران
شهرستان‌ها:	تهران، تهران; چالوس، مازندران
سیستم بزرگ‌راه
	بزرگ‌راه‌های ایران; آزادراه‌ها

آزادراه ۳ (ایران) یا آزادراه تهران - شمال نام یک پروژهٔ بزرگ راه‌سازی در کشور ایران است که قرار است شهر تهران را به شهر چالوس متّصل کند.^[۱]

محتویات

۱ مسیر
۲ مشخصات قطعات چهارگانهٔ آزادراه تهران-شمال
۳ ویژگی‌های آزادراه
۴ طرح اوّلیهٔ پروژه
۵ زمان‌بندی افتتاح آزادراه تهران-شمال
۶ منابع
۷ پیوند به بیرون

مسیرویرایش

مسیر آزادراه از تقاطع غیر همسطح با بزرگراه شهید همت و بزرگراه آزادگان شروع و در امتداد دره کن، پس از گذشتن از حاشیه روستای سولقان به تدریج از منطقه کوهستانی توچال عبور کرده سپس توسط تونل بلند تالون به طول ۴۸۵۰ متر این رشته کوه را قطع نموده و در دامنه‌های شمالی آن در منطقه دو آب شهرستانک قرار می‌گیرد. (اجرای این قسمت که طول تقریبی آن ۳۲ کیلومتر می‌باشد باعث می‌شود مسیر فعلی حدود ۶۰ کیلومتر کوتاهتر گردد) از آن پس مسیر به موازات جاده قدیم کرج - چالوس امتداد می‌یابد و در دره سرهنگ وارد تونل البرز به طول ۶۴۰۰ متر شده و در پل زنگوله خارج می‌شود، سپس با عبور از ارتفاعات البرز به موازات جاده قدیم کرج-چالوس تا شهر چالوس ادامه یافته و در نهایت با یک تقاطع غیر همسطح به کمربندی چالوس-تنکابن متصل می‌گردد.

مشخصات قطعات چهارگانهٔ آزادراه تهران-شمالویرایش

قطعهٔ یک آزادراه تهران-شمال

این منطقه از تقاطع بزرگراه آزادگان و بزرگراه شهید همت شروع و با عبور از مناطق کن، سولقان، امامزاده عقیل، تونل تالون و دره لانیز به سه‌راهی شهرستانک می‌رسد، اجرای این قسمت که طول آن تقریباً ۳۲ کیلومتر بوده و تکمیل آن در اولویت است، موجب می‌شود قسمتی از راه فعلی که از طریق کرج می‌گذرد حذف شده و مسیر فعلی حدود ۶۰ کیلومتر کوتاه‌تر شود و صرفه‌جویی قابل‌توجهی در مصرف سوخت، استهلاک و زمان مسافران را به دنبال خواهد داشت. مهم‌ترین قسمت این قطعه احداث تونل تالون به طول ۴۸۵۰ متر^[۲] بوده که حفاری آن توسط چینی‌ها (شرکت STA) صورت گرفت که بعداً به دلیل تاخیرهای مکرر در اجرای پروژه و اختلافات مالی، شرکت چینی از ادامه فعالیت منع و تنها قطعات مهم در دست این شرکت باقی ماند (احداث کامل تونل ۱۱، ادامه حفاری تونل‌های ۱۳، ۱۴، ۱۵ تکمیل عملیات لاینینگ تونل تالون و احداث پل شماره شش، ۳۲۰ متری) و ادامه عملیات به هفت شرکت ایرانی (پورنام، ارسا ساختمان، شرکت دی، ناودیس راه، شرکت آباد راهان پارس، اویول و ملی ساختمان) واگذار گردید. احداث این قطعه از سال ۱۳۷۵ آغاز شده‌است و اخیراً خيرالله خادمی معاون وزير راه و شهرسازی وعده بهره‌برداری از این قطعه را تا زمستان ۱۳۹۸ داده‌است.^[۳]^[۴] قرار است این قطعه در بهمن ۱۳۹۸ افتتاح شود.^[۵]

قطعهٔ دو آزادراه تهران-شمال

این منطقه حدفاصل دو آب شهرستانک - پل زنگوله به طول تقریبی ۲۲ کیلومتر است؛ تونل‌های بلند البرز هر یک به طول ۶۴۰۰ متر در این منطقه قرار دارد، با اجرای این قسمت، طول مسیر جاده فعلی کرج - چالوس حدود پنج کیلومتر کوتاه می‌شود، عملیات عمرانی این قطعه (به غیر از تونل‌های البرز) از خرداد ماه سال ۱۳۹۶ آغاز شده و توسط چهار شرکت (بلند طبقه، مشارکت انصار، آباد راهان پارس و جنرال مکانیک) در حال اجرا می‌باشد.

قطعهٔ سه آزادراه تهران-شمال

این مسیر حدفاصل پل زنگوله - سه‌راهی دشت نظیر و مرزن آباد به طول تقریبی ۴۷ کیلومتر است. مسیر دارای دو خط رفت و دو خط برگشت است و در قسمت‌های فراز، یک خط کندرو به مسیر اضافه می‌گردد. در این منطقه هیچ‌گونه اقدامی در مورد عملیات اجرایی انجام نگرفته‌است.

قطعهٔ چهار آزادراه تهران-شمال

قطعه چهار آزادراه تهران-شمال

قطعهٔ چهار آزادراه تهران - شمال حدفاصل سه‌راهی دشت نظیر مرزن‌آباد - چالوس به طول حدود ۲۰ کیلومتر است. مسیر دارای دو خط رفت و دو خط برگشت است و در قسمت‌های فراز، یک خط کندرو به مسیر اضافه می‌گردد. اجرای این قطعه از سال ۱۳۷۵ آغاز شد و در سال ۱۳۹۱ به بهره‌برداری رسید.

ویژگی‌های آزادراهویرایش

طول آزادراه ۱۲۱ کیلومتر می‌باشد.^[۲]
جمعاً ۱۸۰ رشته تونل در باند رفت و برگشت به طول تقریبی ۱۰۰ کیلومتر وجود دارد. (بلندترین آن‌ها تونل‌های تالون و البرز هستند)^[۲]
تعداد پل‌های بزرگ این مسیر در باند رفت و برگشت جمعاً ۹۵ دستگاه به طول تقریبی ۱۳ کیلومتر می‌باشد.^[۲]
حداکثر شیب طولی مسیر ۶ درصد است.
کاهش ۳۵درصدی مصرف سوخت نسبت به جادهٔ موجود.

طرح اوّلیهٔ پروژهویرایش

پروژهٔ آزادراه تهران-چالوس به منظور تأمین ارتباط مطمئن، سریع، و ارزان بین منطقهٔ شمالی و مرکزی کشور و سهولت ارتباط با کشورهای همسایهٔ شمالی در حال اجراست. طرح اولیه آن سال ۱۳۵۳ داده شد که پس از انقلاب سال ۵۷ مطالعات مسیر آزادراه از سوی وزارت راه و ترابری به مسابقه گذاشته شده و بهترین طرح توسط هیئتی متشکّل از وزارت راه و ترابری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی نهاد ریاست جمهوری کشور انتخاب شد. درضمن، در طرح کالبدی منطقهٔ گیلان و مازندران و مجموعهٔ راهبردها و سیاست‌ها، که در سال ۱۳۷۳ به تصویب شورای عالی معماری و شهرسازی رسیده، بر ساخت یک راه ارتباطیِ سریع میان تهران و غرب مازندران تأکید شده‌است. این آزادراه بخشی از «آزادراه سراسری شمال-جنوب» است که کوتاه‌ترین مسیر ارتباطیِ دریای خزر با خلیج فارس بوده و در ترانزیت منطقه نقش عمده ای را بر عهده خواهد داشت.

زمان‌بندی افتتاح آزادراه تهران-شمالویرایش

بخشی از آزادراه در دست ساخت

احداث این آزادراه از حدود ۲۳ سال قبل در برنامه اجرایی قرار گرفت. این آزادراهِ در سال‌های اولیه در اولویت پروژه‌های عمرانی دولت‌های ایران قرار نداشت اما در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ یک دوره فعالیت چشم‌گیر صورت گرفت که منجر به احداث و بهره‌برداری از منطقه ۴ آن شد، براساس سیاست دولت یازدهم نیز، آغاز به کار مجدد و جدی‌ترِ ساخت آزادراه تهران-شمال در دستور کار قرار گرفت و طی ۵ سال پیشرفت فیزیکی این آزاد راه نسبت به دولت‌های نهم و دهم و پیش‌ازآن قابل قبول‌تر بود و عملیات اجرایی بر روی منطقه یک بدون وقفه از اواخر سال ۱۳۹۳ به‌طور جدی شکل گرفت که با مشاهده روند اجرایی پروژه نشان از این بود که هیچ‌یک از نقاط تعطیل نبوده‌است و به‌طورکلی درحالیکه برای حدود ۱۷ سال پروژه با پیشرفت سالانه حدود ۱٫۵ درصد پیگیری می‌شد اما از سال ‌۱۳۹۳به بعد ماهانه پیشرفت ۱٫۵ درصد نیز به ثبت رسیده‌است.

در خصوص مناطق ۲ و سه آزادراه تهران-شمال، این دو منطقه از پل‌ها و تونل‌های بزرگ و متعددی تشکیل شده‌اند و به منظور احداث آن‌ها بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده حدود چهار سال زمان و ۱۰ هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز است. هرچند بر اساس لایحه بودجه باید این پروژه در سال ۱۴۰۰ به‌طورِ کامل به اتمام برسد؛ اما آنگونه که مسئولان برآورد می‌کنند این طرح در سال ۱۴۰۲ پایان خواهد یافت. در نتیجه در حالی که احداث آزاد راه تهران-شمال از سال ۱۳۷۵ خورشیدی آغاز شد، بر اساس برآورد صورت گرفته در لایحه بودجه ایران، روی کاغذ این پروژه در سال ۱۴۰۰ به پایان می‌رسد که هرچند طبق گفته مسئولان این احتمال وجود دارد که افتتاح پروژه مذکور تا سال ۱۴۰۲ طول بکشد. دولت ایران برنامه دارد که در گام نخست با افتتاح منطقه یک آزادراه، آن را به جاده موجودِ کندوان وصل کند تا بدین ترتیب مسافران از طریق بزرگراه همت و بزرگراه آزادگان وارد منطقه کن به عنوان کیلومتر صفر آزادراه تهران-شمال شده و سپس در منطقه شهرستانک وارد جاده موجود شوند و پس از طی مسیر، از سه راهی دشت‌نظیر وارد قطعه چهار آزادراه تهران-شمال شده و مسیر تا کمربندی چالوس-تنکابن ادامه یابد. تنها با تکمیل منطقه یک آزادراه، گلوگاه‌های ترافیکی که موجب توقف خودروها در ایام پیک ترافیک می‌شود شامل ترافیک بین تهران تا کرج، ترافیک ورودی به محور کرج-چالوس و ترافیک محورِ قدیم همه پایان می‌یابند و بدین ترتیب مسیر مسافران شمال از مسافران کرج به‌طور کامل جدا می‌شود.

در قانون بودجه سال ۱۳۹۷ موعد زمانی اتمام کاملِ احداث آزاد راه تهران-شمال سال ۱۳۹۹ تعیین شده بود که در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸، سال ۱۴۰۰ به عنوان سال پایانِ احداث پروژه در نظر گرفته شد. با توجه به اینکه در صورت عدم کنترل ترافیک آزادراه و افتتاحیه بدون برنامه‌ریزی آن، شاهد رسیدن ترافیک مسافران شمال ایران به بزرگراه همت خواهند بود، بر این اساس بهره‌برداری بعد از کنترل این وضعیت انجام خواهد شد؛ و در کنار مسائل فنی موضوعی که اهمیت زیادی دارد مدیریت ترافیکی است؛ به‌طوری که به‌پس‌زدنِ ترافیک و به وجود آمدن صف‌های طولانی ترافیک در مسیرهای مجاور مانند چالوس یا همت منجر نشود، از این رو پس از پایان کارهای فنی بالاجبار باید تمام جوانب برای افتتاح این پروژه بررسی شود. طول مسیر آزادراه تهران-شمال ۱۲۱ کیلومتر خواهد بود.