گلگت بلتستان
گِلگِت-بَلتِستان (پشتو: گلگت بلتستان, بلتی: གིལྒིཏ་བལྟིསྟན) که پیش‌تر با نام مناطق شمالی شناخته می‌شد، از شمالی‌ترین تقسیمات سیاسی تحت کنترل پاکستان است. این منطقه از غرب با ایالت خیبر پختونخوا، در شمال با دالان واخان افغانستان، در شرق و شمال شرق با ناحیه سینکیانگ چین، در جنوب غرب با ناحیه کشمیر آزاد تحت کنترل پاکستان، در جنوب شرق هم با ایالت هندی جامو و کشمیر هم‌مرز است. این ناحیه به همراه دو ناحیه دیگر، منطقه مورد مناقشه کشمیر هند و مردم قبایل پاکستان هست. درگیری‌هایی میان هند و پاکستان از زمان استقلال این دو کشور و چندپارگی هند در ۱۹۴۷ است. این منطقه شامل سه بخش گلگت، بلتستان و دیامر است.
گلگت-بلتستان
گلگت بلتستان གིལྒིཏ་བལྟིསྟན | |
|---|---|
 از بالا در جهت عقربه‌های ساعت: کی۲ - دره استور - نانگا پاربات - Shangrila Resort, Skardu - Deosai Plateau | |
_(claims_hatched).svg) گلگت-بلتستان نشان داده شده با رنگ سرخ در منطقه سیاچن گلیشیر | |
| مختصات: ۳۵°۲۱′شمالی ۷۵°۵۴′شرقی / ۳۵٫۳۵°شمالی ۷۵٫۹°شرقی | |
| تأسیس | ۱ ژولای ۱۹۷۰ |
| پایتخت | گلگت |
| بزرگترین شهر | گلگت |
| مدیریت | |
| • نوع | سرزمین خودمختار تحت کنترل پاکستان |
| • هیئت حاکمه | مجلس قانون‌گذاری |
| • فرماندار | مير گذنفر علي[۱] |
| • سروزیر | حافظ حفيظ الرحمٰن[۲] |
| مساحت | |
| • کل | ۷۲۴۹۶ کیلومتر مربع (۲۷۹۹۱ مایل مربع) |
| جمعیت (2008; est.) | |
| • کل | ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی +۵ (PKT) |
| کد ایزو ۳۱۶۶ | PK-NA |
| زبان‌های اصلی | |
| کرسی‌های مجلس | ۳۳[۳] |
| نواحی | ۷ |
| وبگاه | |
| Animal | Wild yak[۴][۵] | .jpg)
|
|---|---|---|
| Bird | Shaheen falcon[۴][۵] | _-_Flickr_-_Lip_Kee.jpg)
|
| Tree | Himalayan oak[۴][۵] | 
|
| Flower | Granny's bonnet | 
|
| Sport | Yak polo | 
|
تاریخ
ویرایشتا پیش از فتح این منطقه توسط گورکانیان در قرن ۱۶ میلادی این منطقه تحت سیطره سلطنت دهلی بود. در ۱۷۵۷ گورکانیان سلطه بر این سرزمین را بنا به قراردادی به احمدشاه درانی واگذار کردند. تا ۱۸۱۹ یعنی زمانی که رانجیت سینگ به آنجا یورش برد این سرزمین بخشی از افغانستان (یا امپراطوری درانی) بود و تحت سیطره افغان‌ها قرار داشت و جزوی از خاک افغانستان بود. اما بعد از ۱۸۴۷ گلگت بلتستان به اشغال کشمیری های هندو تبار زیر کنترل شاهزاده نشین جامو و کشمیر شد . پس از چندپارگی هند در ۱۹۴۷ جامو و کشمیر در آغاز ایالتی خودمختار باقی‌ماند. پس از جنگ هند و پاکستان در ۱۹۷۴ که بیشتر توسط (قبایل پشتون) بر مناطقی در شمال و غرب مناقشه داشتن خط آتش بست بین هند و پاکستان تثبیت شد. در ۱۹۷۰ میلادی نام مناطق شمالی یا پختونخوا شمالی برای مناطقی که قبل تر با عنوان آژانس گلگت و بلتستان شناخته می‌شدند در نظر گرفته شد. این نام نخستین بار توسط سازمان ملل متحد برای اشاره به مناطق شمالی پشتونستان استفاده شده بود. بخش کوچکی از مناطق شمالی به نام شاخسگام در ۱۹۶۳ به‌طور موقت از طرف پاکستان به چین واگذار شده بود.
جغرافیا
ویرایش
گلگت-بلتستان خانه پنج قله از هشت هزار متری‌ها و و بیش از پنجاه قله با ارتفاع بیش از ۷٬۰۰۰ متر است. گلگت و سکردو دو مکان اصلی اعزام کوهنوردان به این کوه‌ها هستند. چندتا از بلندترین رشته کوه‌های دنیا در این منطقه قرار دارند. مهم‌ترین رشته کوه‌ها قراقروم و همالیای غربی هستند. کوه‌های پامیر در شمال قرار دارند و هندوکش در غرب قرار گرفته‌است. در این میان بلندرین قله‌ها کی۲ و نانگا پاربات هستند که دومی از دلهره آورترین کوه‌های دنیا است.
سه تا از بلندترین یخچال‌های دنیا در خارج از قطب، در گلگت-بلتستان قرار دارند: یخچال بیافو، یخچال بالترو و یخچال باتورا. همچنین چندین دریاچه در ارتفاع بالا در این منطقه یافت می‌شود.
جمعیت‌شناسی
ویرایشجمعیت گلگت-بلتستان در ۲۰۱۷، ۱,۴۹۲,۹۲۴ نفر بود. جمعیت گلگت-بلتستان از گروه‌های گوناگون زبانی، قومی و مذهبی تشکیل یافته‌است، دلیل آن وجود دره‌های جدا افتاده بسیار است که توسط بلندترین کوه‌های دنیا از یکدیگر جدا شده‌اند. گروه‌های قومی این منطقه، شین‌ها، یَشکُن‌ها، کشمیری‌ها، کاشغری‌ها، پامیری‌ها، پشتون‌ها و کوهستانی‌ها هستند.
برگزاری نوروز و دگر جشن‌های آریایی کهن مانند جشن‌های افغانستان و ایران موجب شده این منطقه در بین برخی جغرافی‌دانان به ایران کوچک معروف باشد.[۶]
زبان
ویرایشگلگت-بلتستان منطقه‌ای چند زبانه است که اردو زبان رسمی و ملی آن است و به عنوان زبان بین قومیتی هم از آن استفاده می‌شود. هرچند زبان مادری مردم آن منطقه بیشتر، شینا، بلتی، بروشسکی، کهواری، وَخی، پشتو، کشمیری، دوماکی(شاخه‌ای از شینا که توسط گروه‌های خنیاگر در منطقه استفاده می‌شود) و گجری است.
زبان شینا و کهواری، از زبان‌های داردی هستند که غالبا در بخش های دیامر و گلگت تکلم می‌شوند. زبان بلتی، زبانی تبتی با وام‌واژه‌های اردو است که بیشتر در بخش بلتستان تکلم می‌شوند. زبان بروشسکی زبانی مجزا است که واژگان اردوی زیادی دارد. زبان وَخی توسط اکثریت مردم در تحصیلِ گُجَل(ناحیه هنزه) استفاده می‌شود. همچنین در تحصیل‌های یاسین(ناحیه گوپیس-یاسین) و اشکومن(ناحیه غذر) متکلم دارد. این زبان از زبان‌های پامیری است.
در آخرین سرشماری در ۱۹۹۸ جمعیت گلگت-بلتستان ۸۷۰٬۳۴۷ نفر بود که حدود ۱۴٪ آن شهرنشین بودند.
تقسیمات اداری
ویرایشگیلگیت-بلتستان به سه بخش اداری تقسیم می شود که به طور جداگانه دارای مجزای خاص خود است.[۷]
بخش گیلگیت
ویرایشبخش گیلگیت بزرگترین بخش است و بخش گیلگیت از 6 ناحیه شامل گیلگیت، غیزر، هونزا-ناگر و گوپیس-یاسین تشکیل شده است. شهر گیلگیت به عنوان پایتخت اداری بخش گیلگیت عمل می کند. مساحت تقریبی این تقسیم 37207 کیلومتر مربع است.
بخش بلتستان
ویرایشبخش شرقی بلتستان نامیده می شود و سکردو مرکز بخش بالتستان است. سکردو یک مقصد توریستی محبوب است و به عنوان کمپ پایه برای بالا رفتن از ۵ کوه بلند از جمله کی2 و غشابرام عمل می کند. بخش بلتستان به پنج ناحیه سکردو، غانچه، شیگر، کارمنگ و روندو تقسیم می شود. مساحت تقریبی بلتستان 26752 کیلومتر مربع است.
بخش دیامر
ویرایشبخش غربی دیامر دیویژن نامیده می شود که در غرب گیلگیت-بلتستان واقع شده است و با زمین ناهموار و دره های زیبای آن مشخص می شود. ۴ ولسوالی دیامر، چیلاس، دارل و تنگیر وجود دارد.
مرکز بخش، چلاس، به عنوان یک نقطه ترانزیت مهم برای مسافرانی است که به سمت کمپ اصلی چمنزار پری و نانگا پاربات می روند.
دین
ویرایشمردم گلگت بلتستان مسلمان هستند. عمده جمعیت را شیعیان تشکیل می‌دهند و اقلیت قابل توجهی از اهل سنت نیز در منطقه حضور دارند. گلگت بلتستان تنها منطقه با اکثریت شیعه در پاکستان عمدتاً سنی است. در دوره ضیاء الحق دولت مهاجرت سنی‌ها را به این منطقه تشویق کرد. اسماعیلیه و صوفیان نوربخشیه همچنان در گلگت-بلتستان حضور دارند.
جستارهای وابسته
ویرایشمنابع
ویرایش- ↑ "Pir Karam Ali Shah appointed GB Governor". The News. ۲۰۱۱-۰۱-۲۶. Archived from the original on 28 January 2011. Retrieved 2011-01-28.
- ↑ "Associated Press Of Pakistan (Pakistan's Premier NEWS Agency) - Public service policy to be pursued in Gilgit–Baltistan: PM". Ftp.app.com.pk. Archived from the original on 16 August 2011. Retrieved 2010-06-05.
- ↑ Legislative Assembly will have directly elected 24 members, besides six women and three technocrats. "Gilgit Baltistan: New Pakistani Package or Governor Rule" 3 September 2009, The Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO)
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ "Symbols of Gilgit-Baltistan". knowpakistan.gov.in. Retrieved 14 August 2013.[پیوند مرده]
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ "Gilgit-Baltistan Key Indicators" (PDF). Retrieved 14 August 2013.[پیوند مرده]
- ↑ «نوروز در پاکستان».
- ↑ · Gilgit Baltistan Planin Division مقدار
|پیوند=را بررسی کنید (کمک) [بخش پلانین گیلگیت بلتستان]. اداره گلگت بلتستان. ۲۰۱۸.