خیار

نوعی گیاه از خانوادهٔ کدوییان

'خیار'بادرنگ[۱] گیاهی از خانوادهٔ کدوییان است. خیار ساقه‌ای بالارونده دارد که میوه‌ها از آن آویزان می‌شوند این ساقه نیز به عنوان گیاه خوراکی استفاده می‌شود. خیار در واقع نوعی سبزی است.

خیار
تصویر چند خیار
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده): رزیدها
راسته: کدوسانان
تیره: کدوییان
سرده: خربزه (سرده)
گونه: خیار
نام دوبخشی
Cucumis sativus

توصیف ویرایش

خیار با پوست، خام
ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی۶۵ کیلوژول (۱۶ کیلوکالری)
3.63 g
قند۱٫۶۷
فیبر خوراکی0.5 g
0.11 g
0.65 g
ویتامین‌ها
درصد ارزش روزانه
ویتامین (B۱)
۲٪
۰٫۰۲۷ میلی‌گرم
(B۲)
۳٪
۰٫۰۳۳ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)
۱٪
۰٫۰۹۸ میلی‌گرم
پانتوتنیک اسید (B۵)
۵٪
۰٫۲۵۹ میلی‌گرم
ویتامین ب۶
۳٪
۰٫۰۴ میلی‌گرم
فولیک (B۹)
۲٪
۷ میکروگرم
ویتامین ث
۳٪
۲٫۸ میلی‌گرم
ویتامین کا
۱۶٪
۱۶٫۴ میکروگرم
مواد معدنیمقدار
درصد ارزش روزانه
کلسیم
۲٪
۱۶ میلی‌گرم
آهن
۲٪
۰٫۲۸ میلی‌گرم
منیزیم
۴٪
۱۳ میلی‌گرم
منگنز
۴٪
۰٫۰۷۹ میلی‌گرم
فسفر
۳٪
۲۴ میلی‌گرم
پتاسیم
۳٪
۱۴۷ میلی‌گرم
سدیم
۰٪
۲ میلی‌گرم
روی
۲٪
۰٫۲ میلی‌گرم
دیگر اجزاءمقدار
آب95.23 g
Fluoride۱٫۳ µg

درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند.

ساقه‌های گیاه خیار حالت رونده دارد و دور هر تکیه‌گاهی می‌پیچد. همچنین خیار می‌تواند به صورت هیدروپونیک بدون ریشه در زمین رشد کند و اگر تکیه گاه نداشته باشد در سطح زمین پیچ بخورد. خیار برگ‌های بزرگی دارد و می‌تواند روی دیگر میوه‌ها سایه بیاندازد. خیار معمولاً استوانه شکل است و می‌تواند تا ۶۰ سانتیمتر در طول و ۱۰ سانتیمتر در قطر رشد کند.[نیازمند منبع] از دیدگاه گیاه‌شناسی، خیار یک سَته است به عبارت دیگر میوه ای است که بخش بیرونی آن سخت است و در درون هیج تقسیم‌بندی ندارد. اما مانند گوجه فرنگی و کدو، در آماده‌سازی و خوراک با آن مانند تره‌بار برخورد می‌شود. برپایهٔ جدول بالا ۹۵ درصد خیار آب است.

گلدهی و گرده‌افشانی ویرایش

رقم‌های کمی از خیار بدون لقاح تخمک به‌وجود می‌آیند به این معنی که میوه‌ها بی دانه‌اند و برای ایجاد آنها گرده‌افشانی صورت نگرفته‌است. گرده افشانی برای این نوع خیار باعث کاهش کیفیت آن می‌شود. در آمریکا خیارها در گلخانه‌هایی تولید می‌شوند که زنبور نباشد در اروپا هم در فضای باز اما در مکان‌هایی پرورش داده می‌شوند که دسترسی زنبور به آن ممکن نباشد.

به هر حال رقم‌های کمی از خیار بی دانه‌اند بلکه بیشتر آنها دانه دارند و به گرده افشانی نیازمندند. سالانه هزاران زنبور عسل به باغ‌های خیار آورده می‌شوند تا گرده افشانی کنند البته دیگر گونه‌های زنبور مانند خرزنبوریان هم به گرده‌افشانی می‌پردازند. خیار گیاهی خود ناسازگار است به عبارت دیگر برای گرده‌افشانی در آن حتماً باید یک گیاه دیگر وجود داشته باشد تا دانهها تشکیل شوند.[۲] البته رقم‌های خودسازگار هم وجود دارد اما آنها با لیمو هم خانواده‌اند. از نشانه‌های گرده افشانی ضعیف داشتن میوه‌هایی با ظاهری نامتعارف (گاهی دوقلو) است یا افتادن شکوفه‌های گیاه است.

معمولاً در خیار معمولی نخست شکوفه‌های نر سپس شکوفه‌های ماده پدید می‌آیند و البته شمار آنها تقریباً با هم برابر است. اگر بخش زایشی گیاه تازه باشد شکوفه‌ها همه ماده می‌شوند. اما در خیار گلخانه‌ای یا خیار درختی گل‌ها کامل هستند؛ یعنی گل‌های نر و ماده از هم جدا نیستند.[۲]

Genomic information
مرکز ملی اطلاعات زیست‌فناوری genome ID۱۶۳۹
پلوئیدیdiploid
Genome size323.99 Mb
Sequenced اندامکmitochondrion
Organelle size244.82 Mb
Year of completion۲۰۱۱

مواد خوراکی ویرایش

۱۰۰ گرم خیار با پوست خام، ۹۵ درصد آب دارد و می‌تواند ۶۷ کیلوژول انرژی تولید کند. مواد مغذی ضروری برای بدن در خیار چندان فراوان نیست غیر از ویتامین کا که ۱۶ درصد نیاز روزانه را تأمین می‌کند.

گوناگونی ویرایش

حدود هزاران رقم کشاورزی از خیار وجود دارد که البته همهٔ آن‌ها خوراکی نیستند.

تاریخچه ویرایش

پژوهشگران معتقدند منشأ پیدایش گیاه خیار، کشور هند است که امروزه این کشور یکی از بزرگ‌ترین ذخایر ژنتیکی گیاه خیار را در اختیار دارد. بیش از سه هزار سال است که در منطقهٔ غرب آسیا کشت خیار رایج بوده و به احتمال فراوان این سبزی توسط رومی‌ها به مردم کشورهای اروپایی معرفی شده‌است. طبق تحقیقات و مطالعات انجام شده در سطح جهان مشخص شده که منشأ خیار در کشور هند در کوهپایه‌های هیمالیا است و بیش از سه هزار سال در این منطقه کشت و پرورش می‌یابد. از هند به کشورهای یونان و روم باستان منتقل شده‌است و رومی‌های باستان علاقه زیادی به این سبزی داشته‌اند. سابقه کشت در فرانسه به قرن نهم میلادی و در انگلستان به قرن چهاردهم میلادی بازمی‌گردد، که توسط رومیان به این مناطق منتقل شده‌است. اسپانیایی‌ها هم را به مناطق حوزه قاره آفریقا انتقال داده‌اند. در کشور آمریکا نیز سابقه کشت به اواسط قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد.

با توجه به دست‌نوشته‌های پلینی، امپراتور روم «تیبریوس» در طول فصل تابستان و زمستان از خیار به عنوان یک میوه روی میز غذای خود استفاده می‌کرده‌است، به علت علاقه زیاد امپراتور روم به این سبزی، پرورش آن در تمامی فصول سال متداول و گلخانه مخصوصی بدین منظور تأسیس شده‌است. رومیان باستان از برگ‌های خیار برای درمان محل گزش عقرب، افزایش بینایی و برای دور کردن موش استفاده می‌کرده‌اند. در قرن شانزدهم میلادی کشاورزان آمریکایی با استفاده و تبادل اطلاعات با کشاورزان اسپانیایی، اقدام به تولید و تکثیر انواع گیاهان کشت شده در اروپا از جمله خیار کردند. در قرن ۱۷ میلادی علیه مصرف میوه‌ها و سبزیجات نپخته در کشور آمریکا جنبش‌هایی به راه افتاد و مردم معتقد بودند نباید از سبزیجات و میوه‌های نپخته مصرف کرد به همین علت از خیار برای تغذیه گاوها استفاده می‌شد که از همین زمان اصطلاح خیار گاوی در آمریکا متداول شد.[۳]

بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خیار در جهان ویرایش

پنج کشور برتر تولیدکننده خیار - سال ۲۰۲۰[۴]
کشور میزان تولید (تن)
  چین ۷۲٬۸۰۰٬۰۰۰
  ترکیه ۱٬۹۰۰٬۰۰۰
  روسیه ۱٬۷۰۰٬۰۰۰
  ایران ۱٬۲۰۰٫۰۰۰
  مکزیک ۱٬۲۰۰٫۰۰۰
 در کل دنیا ۹۱٬۳۰۰٬۰۰۰
No symbol = official figure, P = official figure, F = FAOSTAT ۲۰۰۷، * = Unofficial/Semi-official/mirror data, C = Calculated figure A = Aggregate (may include official, semi-official or estimates);

Source: Food And Agricultural Organization of United Nations: Economic And Social Department: The Statistical Division

امروزه بزرگ‌ترین تولیدکننده خیار در سطح جهان، کشور چین با بیش از ۷۹ درصد تولید جهانی خیار و خیارشور است و پس از آن کشورهای ترکیه، روسیه، ایران و مکزیک قرار دارند. تولید سالانه خیار در سراسر جهان حدود ۹۱ میلیون تُن (۹۱میلیارد کیلوگرم) برآورد شده‌است.[۳] سه گونه اصلی از خوراکی وجود دارد که شامل معمولی، ترشی و چنبر می‌شود.[۵]

خیار
ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی۶۵ کیلوژول (۱۶ کیلوکالری)
3.63 g
قند۱٫۶۷
فیبر خوراکی0.5 g
0.11 g
0.65 g
ویتامین‌ها
درصد ارزش روزانه
ویتامین (B۱)
۲٪
۰٫۰۲۷ میلی‌گرم
(B۲)
۳٪
۰٫۰۳۳ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)
۱٪
۰٫۰۹۸ میلی‌گرم
پانتوتنیک اسید (B۵)
۵٪
۰٫۲۵۹ میلی‌گرم
ویتامین ب۶
۳٪
۰٫۰۴ میلی‌گرم
فولیک (B۹)
۲٪
۷ میکروگرم
ویتامین ث
۳٪
۲٫۸ میلی‌گرم
ویتامین کا
۱۶٪
۱۶٫۴ میکروگرم
مواد معدنیمقدار
درصد ارزش روزانه
کلسیم
۲٪
۱۶ میلی‌گرم
آهن
۲٪
۰٫۲۸ میلی‌گرم
منیزیم
۴٪
۱۳ میلی‌گرم
منگنز
۴٪
۰٫۰۷۹ میلی‌گرم
فسفر
۳٪
۲۴ میلی‌گرم
پتاسیم
۳٪
۱۴۷ میلی‌گرم
سدیم
۰٪
۲ میلی‌گرم
روی
۲٪
۰٫۲ میلی‌گرم
دیگر اجزاءمقدار
آب۹۵٫۲۳
فلورید۱٫۳ µg

درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند.
منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

نگارخانه ویرایش

منابع ویرایش

  1. رونق صنعت کشت گلخانه‌ای در ولایت فراه افغانستان
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Nonnecke, I.L. (1989). Vegetable Production. Springer. ISBN 978-0-442-26721-6.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ امیری خوریه، محمدمهدی. مقاله بررسی خیار. ضمیمه دانش، روزنامه اطلاعات.1392/10/14
  4. «FAOSTAT». www.fao.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۳.
  5. امیری خوریه، محمدمهدی. مقاله بررسی خیار. ضمیمه دانش، روزنامه اطلاعات.1392/10/14

پیوند به بیرون ویرایش

History links and bibliographic references