سدیم آزید

سدیم آزید (به انگلیسی: Sodium azide) با فرمول شیمیایی NaN_۳ یک ترکیب شیمیایی است؛ که جرم مولی آن 65.0099 g/mol می‌باشد. شکل ظاهری این ترکیب، جامد یونی سفید است. این ترکیب 2 ساختار بلورین هگزاگونالی و لوزی شکل است که هردو ساختار لایه ای هستند. این ماده سمی است و در آب و آمونیاک به شدت حل می شود. این ماده در کیسه هوای (ایربگ) اتومبیل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد چرا که واکنش آن در صدم ثانیه رخ می‌دهد

سدیم آزید
دیگر نام‌ها Sodium trinitride Smite Azium
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۲۶۶۲۸-۲۲-۸ Y
پاب‌کم	۳۳۵۵۷
کم‌اسپایدر	۳۰۹۵۸ Y
شمارهٔ ئی‌سی	247-852-1
شمارهٔ یواِن	1687
ChEBI	CHEBI:278547 Y
ChEMBL	CHEMBL۸۹۲۹۵ Y
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	VY8050000
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES [N-]=[N+]=[N-].[Na+]
InChI InChI=1S/N3.Na/c1-3-2;/q-۱;+۱ Y Key: PXIPVTKHYLBLMZ-UHFFFAOYSA-N Y InChI=1/N3.Na/c1-3-2;/q-۱;+۱ Key: PXIPVTKHYLBLMZ-UHFFFAOYAH
خصوصیات
فرمول مولکولی	NaN3
جرم مولی	65.0099 g/mol
شکل ظاهری	colorless to white solid
بوی	odorless
چگالی	1.846 g/cm3 (20 °C)
دمای ذوب	۲۷۵ درجه سلسیوس (۵۲۷ درجه فارنهایت؛ ۵۴۸ کلوین)
انحلال‌پذیری در آب	41.0 g/100 mL (15 °C)
انحلال‌پذیری	insoluble in اتر
انحلال‌پذیری در alcohol	0.316 g/100 mL (16 °C)
انحلال‌پذیری در ammonia	soluble
اسیدی (pKa)	4.8
ساختار
ساختار بلوری	دستگاه بلوری هگزاگونال، hR12
گروه فضایی	R-3m No. 166
خطرات
MSDS	External MSDS
شاخص ئی‌یو	۰۱۱-۰۰۴-۰۰-۷
طبقه‌بندی ئی‌یو	Highly toxic (T+) Very dangerous for the environment (N)
کدهای ایمنی	R۲۸, R32, R50/53
شماره‌های نگهداری	(S1/2), S۲۸, S45, S60, S61
لوزی آتش
نقطه اشتعال
LD50	27 mg/kg (oral, rats/mice)
ترکیبات مرتبط
دیگر آنیون‌ها	سدیم سیانید
دیگر کاتیون‌ها	Potassium azide آزید آمونیوم
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
Y (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

کاربرد های سدیم آزید

شناخته شده ترین کاربرد سدیم آزید بعنوان گاز پرکننده در کیسه های هوای خودروهاست؛ در کیسه هوای خودرو که برای مواقع تصادف کار گذاشته می شود، سدیم آزید (NaN3) وجود دارد که سریعاً واکنش می دهد. هنگامی که خودروی شخص با ماشین دیگری تصادف می کند سدیم آزید به سرعت به فلز سدیم و گاز نیتروژن تجزیه میشود و گاز نیتروژن تولید شده در پر شدن کیسه هوا نقش دارد. همچنین فلز سدیم تولید شده با آهن(III) اکسید و گرمای بسیار زیادی تولید میشود به طوریکه دما ناگهان 100 درجه سلسیوس افزایش پیدا میکند و موجب انبساط سریع کیسه هوا میشود. به طور کلی مجموعه واکنش های درون کیسه ها به این گونه می باشد:

$${\ce {2NaN3(s)-> 2Na(s) + 3N2(g)}}$$

$${\ce {6Na(s) + Fe2O3 -> 3Na2O + 2Fe}}$$

$${\ce {Na2O(s) + 2CO2(g) + H2O(g) -> 2NaHCO3(s)}}$$

یکی از کاربردهای مهم سدیم آزید استفاده از آن در تهیه محلول WCLB یا محلول همولیز کننده ماده ژنتیکی گلبول های سفید خون می باشد.

جستارهای وابسته

• ترکیب شیمیایی
• نام‌گذاری اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی

منابع

• «IUPAC GOLD BOOK». دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۲.