عباس بابایی

خلبان نظامی ایرانی (۱۳۲۹–۱۳۶۶)

عباس بابایی (۱۴ آذر ۱۳۲۹ – ۱۵ مرداد ۱۳۶۶) سرتیپ خلبان نورثروپ اف-۵ و اف-۱۴ تام‌کت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و معاون عملیات فرماندهی این نیرو از ۹ آذر ۱۳۶۲ تا ۱۵ مرداد ۱۳۶۶ بود.[۱][۲] او در سال ۱۳۶۶ طی جنگ ایران و عراق بر اثر شلیک پدافند خودی سپاه پاسداران کشته شد.[۱]


عباس بابایی
زاده۱۴ آذر ۱۳۲۹
قزوین، ایران
درگذشته۱۵ مرداد ۱۳۶۶ (۳۶ سال)
سردشت، ایران
مدفن
شاخه نظامیارتش شاهنشاهی ایران
ارتش جمهوری اسلامی ایران
درجهسرتیپ خلبان
یگاننیروی هوایی شاهنشاهی ایران
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران
فرماندهیپایگاه هشتم شکاری
معاون عملیات نیروی هوایی ارتش
جنگ‌ها و عملیات‌هاجنگ ایران و عراق
عملیات والفجر ۸
عملیات بیت‌المقدس
عملیات فتح‌المبین
عملیات طریق‌القدس
نشان‌هاوینگ خلبانی جنگنده F14 Tomcat
همسر(ان)ملیحه حکمت
فرزندان۳

زندگی‌نامه

عباس بابایی در ۱۴ آذر ۱۳۲۹ در شهر قزوین زاده شد.[۳] وی دوره ابتدایی را در دبستان «دهخدا» و دوره متوسطه را در دبیرستان «نظام وفا» گذراند. پس از گرفتن دیپلم، در سال ۱۳۴۸ در رشتهٔ پزشکی پذیرفته شد، اما به دلیل علاقه به خلبانی، داوطلب تحصیل در رشته خلبانی نیروی هوایی شد و پس از گذراندن دوره مقدماتی برای تکمیل تحصیلاتش در سال ۱۳۴۹ به آمریکا اعزام گشت. پس از بازگشت با ورود هواپیماهای پیشرفته اف - ۱۴ به نیروی هوایی، وی که خلبان ماهر شکاری اف - ۵ بود، برای پرواز با هواپیمای اف - ۱۴ انتخاب و به پایگاه هوایی اصفهان منتقل شد.[۱]

او در ۴ شهریور ۱۳۵۴ با دختردایی‌اش، ملیحه حکمت (زادهٔ ۱۳۳۷ - درگذشته ۳ خرداد ۱۳۹۵) ازدواج کرد. ثمره این ازدواج ۱ دختر به نام سلما و ۲ پسر به نام‌های محمد و حسین است.[۴][۵][۶]

فعالیت‌های نظامی

مسئولیت‌های نظامی

۱۳۵۹: از شهریور این سال با درجه سرگردی با شروع جنگ ایران و عراق فرماندهی اسکادران و انجام عملیات با جنگنده نورثروپ اف-۵ و اف - ۱۴ تام‌کت را انجام می‌داد.

۱۳۶۰: با درجه سرهنگ دومی فرمانده پایگاه هوایی هشتم شکاری بود.

۱۳۶۲: از ۹ آذر این سال با درجه سرهنگی به معاونت عملیات فرماندهی نیروی هوایی منصوب شد.

۱۳۶۶: با درجه سرتیپی در سمت معاونت عملیات فرماندهی نیروی هوایی ابقا شد.[۷]

حضور در عملیات‌ها

عباس بابایی در عملیات والفجر ۸ (تصرف شهر فاوعملیات بیت المقدس (که منجر آزادسازی خرمشهر شد)، عملیات فتح‌المبین، عملیات طریق‌القدس (که منجر به آزادسازی شهر بستان شد) حضور داشته‌است. همچنین طرح اسکورت کشتی­‌های تجاری و نفت‌کش در خلیج فارس از طرف او ارائه شده‌است.[۸]

درگذشت

عباس بابایی پس از ۶۰ مأموریت جنگی موفق، در صبح روز ۱۵ مرداد ۱۳۶۶ همراه با سرهنگ علی‌محمد نادری به منظور شناسایی منطقه و تعیین راهکار صحیح اجرای عملیات با یک فروند هواپیمای اف–۵ از پایگاه هوایی تبریز به پرواز درآمد و وارد آسمان عراق شد. بابایی و نادری پس از انجام دادن مأموریت، به هنگام بازگشت، در منطقه عملیاتی سردشت در ۱۵ مرداد ۱۳۶۶ مورد هدف شلیک توپ ضدهوایی شیلکا ۲۳ میلی‌متری پدافند سپاه پاسداران قرار گرفتند و بابایی که در کابین عقب حضور داشت از ناحیه سر مجروح و بلافاصله کشته شد. وی در این هنگام ۳۷ سال داشت.[۱] پیکر او در گلزار شهدا در جنوب شاهزاده حسین قزوین به خاک سپرده شد.[۱]

یکی از راویان مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ دربارهٔ این واقعه نوشته‌است: «به دنبال اصابت گلوله به هواپیمای تیمسار بابایی و اختلالی که در ارتباط هواپیما و پایگاه تبریز به وجود آمد پایگاه مزبور به رابط هوایی سپاه اعلام کرد که یک فروند هواپیمای خودی در منطقه مرزی سقوط کرد برای کمک به یافتن خلبان و لاشه آن هر چه سریعتر اقدام نمایید. مدت کوتاهی از اعلام این موضوع نگذشته بود که فرد مذکور[۹][۱۰] دوباره تماس گرفت و در حالی که گریه امانش نمی‌داد گفت: هواپیمای مورد نظر توسط خلبان به زمین نشست، ولی یکی از سرنشینان آن به علت اصابت تیر در داخل کابین کشته شده‌است.»[۱۱][۱۲]

تقدیر و یادبود

 
میدان شهید بابایی، قزوین

بابایی از جمله فرماندهانی است که دارای نشان فتح است. نشان فتح از نشان‌های نظامی جمهوری اسلامی ایران که توسط رهبر به رزمندگان نبردهایی با پیروزی چشم‌گیر داده می‌شود. اهدای این نشان برای اولین بار در سال ۱۳۶۸ در طی مراسمی به فرماندهان سپاه پاسداران و ارتش که نقش مهمی در عملیات‌های بیت المقدس و آزاد سازی خرمشهر در سال ۱۳۶۱ داشتند، صورت گرفته‌است.[۱۳]

یک میدان در شهر قزوین به نام «میدان شهید بابایی» با یک مجسمه تمام‌تَنِه از او، برای یادبودش ساخته شده‌است. همچنین یکی از بزرگراه‌های منطقه شرق تهران، برای قدردانی از زحمات او، «بزرگراه شهید بابایی» نامگذاری شده‌است.[۱۴]

 
خلبانان جنگنده اف-۱۴: ایستاده از چپ: اسدالله عادلی - جلیل زندی - غلامحسین هاشم‌پور - عباس بابائی - ایرج سیروس - محمد رستم پور.
نشسته از چپ: سعید صدیقیان - احمد مرادی طالبی - غلامرضا نظام‌آبادی

مجموعه شوق پرواز به کارگردانی یدالله صمدی با بازی شهاب حسینی برای نمایش زندگی‌نامه عباس بابایی ساخته شد و از شهریور تا بهمن ۱۳۹۰ در ۲۴ قسمت از شبکه یک سیما پخش گردید.[۱۵] شهاب حسینی به خواسته ملیحه حکمت (صدیقه حکمت)، همسر عباس بابایی، در نقش عباس بابایی بازی کرد.[۱۶] به گزارش ایسنا، مستند «عباس» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی «حسین ترک‌جوش» که بخش‌هایی از دوران کودکی و تحصیل عباس بابایی را به تصویر کشیده، در مرداد ۱۴۰۲ از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده‌است.[۱۷]

کتاب‌شناسی

کتاب‌هایی درباره زندگی بابایی به شیوه خاطره‌نویسی نگاشته شده است که برخی از آنها عبارتند از:[۷][۱۸]

آشیانه بر اوج، جواد افهمی، نشر آجا[۱۹]

پرواز عاشقانه، کامبیز فتحی، نشر سایه گستر

پرواز سفید، داوود بختیاری دانشور، انتشارات سوره مهر

پرواز تا بی نهایت، مجموعه نویسندگان، انتشارات ارتش جمهوری اسلامی ایران

عباس بابایی (به روایت همسر)، علی مرج، نشر روایت فتح

قهرمان آسمان، فاطمه بگزاده، نشر آجا (روایت داستانی برای کودکان و نوجوانان)[۲۰][۲۱]

منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ «زندگینامه: عباس بابایی (۱۳۲۹–۱۳۶۶)». همشهری آنلاین. ۲۰۱۳-۰۴-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۳.
  2. «خاطرات دربارهٔ شهید عباس بابایی - بخش ششم». defapress.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۳.
  3. «عباس بابایی به‌روایت دوستان و همرزمان/کتابشناسی خلبان تامکت». مهر. ۱۵ مرداد ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۷ اوت ۲۰۲۳.
  4. «زندگینامه سرلشکر خلبان شهید بابایی». پایگاه جامع عاشورا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۷ اوت ۲۰۱۱.
  5. «زندگینامه شهید عباس بابایی». وبگاه تبیان. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۷ اوت ۲۰۱۱.
  6. «وصال پس از ۳۰ سال/ هم‌پرواز با «عباس بابایی»». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۶-۰۵-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۳.
  7. ۷٫۰ ۷٫۱ «عباس بابایی به‌روایت دوستان و همرزمان/کتابشناسی خلبان تامکت». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۳-۰۸-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۰.
  8. «روزی که عباس پر کشید». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۸-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۰.
  9. «فرمانده پدافند هوایی ۶۶ حسن روحانی بوده؟ ماجرای شهادت عباس بابایی». مجله شبونه. ۲۰۲۰-۰۱-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۳.
  10. «سالروز شهادت سرلشکر خلبان عباس بابایی». ایسنا. ۲۰۱۸-۰۸-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۱۳.
  11. «خاطرات هاشمی رفسنجانی، خاطره روز 18 مرداد سال 1366». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژانویه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۴.
  12. «دلیل احترام ژنرال آمریکایی به عباس بابایی».
  13. SNN.IR، خبرگزاری دانشجو | (۱۳۹۷). «با نشان فتح بیشتر آشنا شوید+ تصاویر». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۰.
  14. AGENCY، خبرگزاری صدا و سیما | IRIB NEWS (۱۴۰۲). «خلبان بابایی، شهیدی که نفس خود را قربانی کرد + فیلم». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۰.
  15. «سایت رسمی سریال تلویزیونی شوق پرواز». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۲.
  16. «"شهاب حسینی چگونه بازیگر نقش شهید بابایی شد؟"، خبرگزاری فارس ۹۰/۱۱/۲۹». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۸ سپتامبر ۲۰۱۶.
  17. «روایت کودکی شهید بابایی در مستند «عباس»». ایسنا. ۲۰۲۳-۰۸-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۰.
  18. «آخرین پرواز به بی‌نهایت رسید/ نگاهی به چند عنوان کتاب درباره شهید خلبان عباس بابایی». ایبنا. ۲۰۲۳-۰۸-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۰.
  19. «داستان‌های خاص چند فرمانده شهید». ایسنا. ۲۰۲۳-۰۵-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۰.
  20. ««قهرمان آسمان» برای نوجوانان به نگارش درآمد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۲-۱۰-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۰.
  21. «روایت کودکانه شهدای ارتش/ چه فرمانده مهربونی بود عباس آقا». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۱-۲۰.

پیوند به بیرون