سید مصطفی محقق داماد

سید مصطفی محقق احمدآبادی معروف به محقق داماد، (زادهٔ ۱۳۲۴ خورشیدی) مجتهد، حقوق‌دان، عضو پیوسته و رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران، عضو هیئت امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و استاد حوزه و دانشگاه است.

سید مصطفی محقق داماد
دین	شیعه (اصولی اثنی عشری)
اطلاعات شخصی
تولد	۱۹۴۵
جایگاه
عنوان	آیت‌الله
فعالیت دینی
وبگاه	www.mdamad.com

او از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۳ ریاست سازمان بازرسی کل کشور را عهده‌دار بوده‌است. او که دانش آموختهٔ حوزهٔ علمیهٔ قم، دانشگاه تهران و دانشگاه کاتولیک لوون است، استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه شهید مطهری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی است و بیش از ده سال مدیریت گروه حقوق دانشگاه تربیت مدرس را به عهده داشت. وی علاوه بر بهره‌گیری از دو نظام آموزشی حوزه و دانشگاه، تسلط به زبان‌های عربی، انگلیسی و فارسی و آشنایی با زبان فرانسه دارد. همچنین آثار مختلف و متعددی در حوزهٔ فقه و حقوق از وی منتشر شده‌است.

خانواده

او فرزند سید محمد محقق داماد و نوهٔ دختری حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی (بنیان‌گذار حوزهٔ علمیهٔ قم) است. وی استاد دانشکدهٔ حقوق دانشگاه شهید بهشتی و استاد دانشگاه شهید مطهری (مدرسه عالی سابق), و دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد و همچنین عضو فرهنگستان علوم ایران و استاد کرسی فقه و حقوق و فلسفه است. او با تنها دختر استاد خود میرزا هاشم آملی (خواهر علی، صادق، باقر، فاضل و محمد جواد لاریجانی) ازدواج کرده‌است. و از ایشان ۵ فرزند دارد سه دختر و دو پسر. سه دختر او مریم السادات محقق (دکتری حقوق – وکیل دادگستری - عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق) صدیقه محقق (لیسانس ادبیات – فوق لیسانس زبان) زهرا محقق (استادیار دانشکده مهندسی هسته‌ای، پلاسما و رادیولوژی دانشگاه ایلینوی در اربانا-شمپین) می‌باشند.

تحصیلات و سمت‌ها و کارها

اعضای کمیته علمی همایش بزرگداشت محمدجعفر جعفری لنگرودی از راست؛ سید حسن امین، سید مصطفی محقق داماد، محمد رضا ضیایی بیگدلی. محمد درویش زاده جعفر پوربدخشان در مرکز پژوهشی دانشنامه های حقوقی علامه

محقق داماد در ۱۳۲۴ شمسی در قم به دنیا آمد. علوم دینی را نزد استادان بزرگ حوزهٔ علمیهٔ قم فرا گرفت و علاوه بر آن در دانشگاه تهران به تحصیل حقوق و فلسفهٔ اسلامی پرداخت و به اخذ درجهٔ فوق لیسانس در هر دو رشته نائل گردید. او در حوزه موفق شد در سال ۱۳۴۸، از علما و مراجع وقت، درجه «اجتهاد» کسب کند. عمده دوره علوم عقلی و حکمت اسلامی را نزد استاد مرتضی مطهری و فقه و اصول تحلیلی را نزد آیات عظام، میرزا هاشم آملی و دایی‌اش مرتضی حائری یزدی آموخت. وی، مطالعه و تحصیل در رشتهٔ حقوق را پی‌گرفت سپس برای اخذ درجه دکترا در سال ۱۹۸۸، در بخش حقوق بین‌الملل به دانشگاه کاتولیک لوون (UCL) وارد شد و در سال ۱۹۹۵ موفق به اخذ درجه علمی Ph.D شد.

دکتر محقق داماد پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی در سمت‌های گوناگون اجرائی، قضایی و فرهنگی ایفای نقش کرده‌است، از جمله از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۳ ریاست سازمان بازرسی کل کشور را عهده‌دار بود و اینک به عنوان استاد و رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی و خوارزمی تهران، رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران، ریاست گروه حقوق سازمان مطالعه و تدوین کتابهای علوم انسانی دانشگاه‌ها، عضو هیئت داوران خبرگان بدون مدرک، عضو شورای علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، سردبیر فصلنامهٔ نامه فرهنگستان علوم و… به خدمات علمی و فرهنگی ادامه می‌دهد. از نظر خط مشی فکری فرهنگی این استاد در نهایت اعتدال از چهره‌ها و شخصیت‌های محبوب اصلاحات محسوب می‌شود؛ و به این حزب سیاسی گرایش و تعلق خاطر دارد.

وی علاوه بر بهره‌گیری از دو نظام آموزشی حوزه و دانشگاه، به زبانهای عربی و انگلیسی مسلط است و با زبان فرانسه آشنایی دارد. محقق رئیس هیئت امنای دانشگاه خاتم است.

سید مصطفی محقق داماد در یک گفت‌وگوی مفصل با علی بزرگیان که در شماره تیرماه ۱۳۹۷ مجله «اندیشه پویا» منتشر شد، به طرح ناگفته‌های بسیاری از وقایع صدر انقلاب پرداخت. وی با پاپ فرانسیس و بان کی‌مون دربارهٔ اندیشه ادیان و افراط گرایی دینی در دنیا و عقلانیت، دیدار کرده‌است.

وی در مقابل اتفاقات انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸) حرکات حاکمیت در مقابل مردم را محکوم نمود.

آثار

• فاجعه جهل مقدس
• روشنگری دینی در دو جلد
• بازخوانی فقهی امر به معروف و نهی از منکر و اجرای حدود
• قواعد فقه در پنج جلد به زبان فارسی،
• دورهٔ اصول فقه در سه جلد به زبان فارسی،
• حقوق خانواده در یک جلد به زبان فارسی،
• تحلیل فقهی وصیت در یک جلد به زبان فارسی،
• تحلیل فقهی اخذ به شفعه در یک جلد به زبان فارسی،
• تحلیل فقهی احتکار در یک جلد به زبان فارسی،
• مطالعات تطبیقی در فلسفه اسلامی، ترجمهٔ از انگلیسی به فارسی در یک جلد،
• حقوق بین‌المللی عمومی اسلامی، ترجمه از انگلیسی به فارسی در دو جلد،
• سیر فلسفه در جهان اسلام، ترجمهٔ از انگلیسی به فارسی در یک جلد،
• علاوه بر اینها بیش از ۳۰ مقاله در رشته‌های فلسفه، دین و حقوق نوشته‌است، از جمله:
• فقه پزشکی، دوره فقه پزشکی1

• مفهوم اسلامی حقوق بشر دوستانه به زبان فارسی،
• رعایت قوانین انسان دوستانه به زبان فارسی،
• حقوق بشر از دیدگاه علی (ع) به زبان فارسی،
• اسلام و دعوت ادیان به رعایت حق و کرامت (به زبان فارسی)،
• مقالهٔ «Religious Minorities in the Islamic Republic of Iran» به زبان انگلیسی،
• مقالهٔ «Religious Tolerance and Universal Brotherhood in Islam» به زبان انگلیسی،

مردی از تبار خرد و فضیلت

کتاب مردی از تبار خرد و فضیلت عنوان ارجنامه ای است که به همت فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و به مناسبت انتخاب استاد محقق داماد به عنوان برگزیده فرهنگستان علوم برای دریافت نشان درجه یک دانش از رییس جمهوری چاپ و منتشر شده است. این ارجنامه با مقدمه رضا داوری اردکانی ریاست فرهنگستان علوم آغاز می شود.

مقالات ارجنامه عبارتند از:

• من چه گویم وصف آن عالی­ جناب؛ دکتر غلامرضا اعوانی
• حافظه فرهنگی مشترک؛ دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی
• مردی از تبار خردگرایی شیعی؛ دکتر علی ­اکبر صالحی
• «آيت الله دكتر محقق­ داماد» اي كه من مي ­شناسم؛ دکتر عبدالرحیم گواهی
• درباره نقد؛ دکتر رضا داوری اردکانی
• بن­ مایه اخلاق؛ حجت ­الاسلام و المسلمین دکتر احمد احمدی
• اهمیت وحدت؛ آیت­ الله محمدابراهیم جناتی
• امکان تأسیس ما بعدالطبیعه اخلاق بر مبنای قرآن؛ دکتر غلامرضا اعوانی
• مفهوم و جایگاه عوام در ادبیات دینی ما؛ حجت ­الاسلام و المسلمین دکتر رسول جعفریان
• قرآن و مکاتب کلامی و فلسفی؛ آیت ­الله دکتر سیدمصطفی محقق­ داماد
• رابطة زیبا‌شناسی و اخلاق از منظر کانت؛ دکتر شهین اعوانی
• موجودات فرشي و عرشي؛ دکتر بهمن یزدی ­صمدی
• کل عالم در خلقت انسان؛ دکتر سیدمحمد بلورچیان
• چهره ­ای دیگر از شاه ­سلطان حسین صفوی؛ دکتر احسان اشراقی
• مقایسه تأثیر آموزه­ خدا شناسی در شکل ­گیری اصول نظام اقتصاد اسلام و سرمایه­ داری؛ دکتر حسین نمازی
• برخی از بایسته ­های آموزش و پژوهش در علم اقتصاد؛ دکتر عباس شاکری
• بازاندیشی طرحی نو در تحلیل گفتمان؛ دکتر نگار داوری اردکانی
• اصل حاکمیت اراده در حقوق غرب و اسلام؛ مبانی، آثار و پیشینه تاریخی؛ دکتر محسن اسماعیلی
• حقوق بشر به مثابه معیار مشروعیت؛ جستاری کوتاه در تبارشناسی بحران حقوقی کشورهای مسلمان؛ دکتر سیدمحمد قاری سیدفاطمی
• روش ‌شناسی حق؛ دکتر محمود حکمت­ نیا
• معامله به قصد فرار از دین در حقوق اسلامی و تحول آن در قوانین موضوعه؛ دکتر سیدحسین صفایی
• ارزیابی نظام فقهی حکمیت در مقایسه با داوری در نظام حقوقی مدرن؛ دکتر حسین سیمایی صراف
• مطالعه تطبیقی مبنای مسئولیت قراردادی در قرآن و حقوق؛ دکتر سیدحسن وحدتی شبیری
• معضل جدایی فلسفه از حقوق: سؤالات بی ­پاسخ و پاسخ ­های بی ­سؤال؛ دکتر محمود باقری
• فرض برائت: چشم­ اندازی اسلامی؛ دکتر رحیم نوبهار
• وضعیت معامله با مال غیر در نظام­ های حقوقی؛ دکتر جلیل قنواتی
• تعریف جدید حقوق فرانسه از قرارداد و تأثیر آن بر حقوق قراردادها در ایران؛ دکتر عباس کریمی
• ضرورت و امکان سنجی مقابله کیفری با توریسم حقوقی در کشور مبدأ با تاکید بر حقوق کیفری ایران؛ دکتر سیدمحمد طباطبایی ­نژاد
• مطالعه مفهوم ضمان عقد و ضمان عقدی و مقایسه آنها با مسئولیت قراردادی درحقوق موضوعه؛ سحر کریمی
• صلاحيت دادگاه­ هاي انصاف در صدور حكم به پرداخت خسارت؛ دکتر مرتضی عادل
• سرانجام يك پرونده طلاق به درخواست زوجه؛ دکتر حمید ابهری
• قاعده مضمون به عقد فاسد؛ دکتر سهیلا جوادی
• اختیارات صلاحدیدی دادرس در امور مدنی؛ دکتر رضا شکوهی ­زاده
• راهکارهای انطباق حقوق ایران و فقه اسلامی با پدیده های نوظهور؛ دکتر حسن بادینی- قادر شنیور
• پاسداشت جنگل در پرتو رأیی از هیأت عمومی دیوان عالی کشور؛ دکتر حسن محسنی
• بررسی تطبیقی امکان تبعیض در قرار دادهای بین المللی نفتی در حقوق کامن لا و حقوق ایران با تاکید بر مدل؛ دکتر سیدنصرالله ابراهیمی - سید علیرضا طباطبایی بافقی
• امنیت و ثبات «وضعیت حقوقی» املاک در نظام ثبت املاک ایران؛ دکتر نسرین طباطبایی حصاری
• توفيقات و چالش­ هاي فيزيك قرن بيستم؛ دکتر مهدی گلشنی
• آتشفشان دماوند؛ نگاهی به گذشته و آینده؛ دکتر علی درویش­ زاده
• الگوی صحیح تولید و مصرف مواد غذایی برای تأمین امنیت و سلامت غذا در جامعه اسلامی ایران؛ دکتر محمد شاهدی

در پایان کتاب خلاصه ­ای از زندگینامه علمی آیت ­الله دکتر سیدمصطفی محقق­ داماد و تصاویری از ایشان آمده است.

منابع

• کانون ایرانی پژوهشگران فلسفه و حکمت
• سایت حوزه
• سایت محقق داماد
• ای کاش در حوزه علمیه به کار تدریس و پژوهش ادامه داده بودید
• مدافع هر دو نهاد حوزه و دانشگاه هستم/ با حذف کامل علوم غربی مخالفم
• http://www.ghalamnews.ir/news-21254.aspx

پیوند به بیرون

• CV
• http://www.roozneveshtha.com/2008/06/post_196.shtml
• http://www.iptra.ir/vdch23w-nni.html