علی لاریجانی

نظامی و سیاستمدار ایرانی

علی اردشیر لاریجانی (زادهٔ ۱۳ خرداد ۱۳۳۶) نظامی و سیاستمدار ایرانی است که به‌عنوان مشاور رهبر جمهوری اسلامی ایران، عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی فعّالیت می‌کند. وی از خرداد ۱۳۸۷ تا خرداد ۱۳۹۹ به‌عنوان نمایندهٔ قم و پنجمین رئیس مجلس شورای اسلامی فعّالیت می‌کرد.[۲۶] وی خود را متعلق به جناح اصول‌گرایان می‌داند،[۲۷] با این حال عضو حزب مشخصی نیست.[۲۸][۲۹]


علی لاریجانی
لاریجانی در سال ۱۳۹۹
وفاداریایران
شاخه نظامیسپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سال‌های خدمت۱۳۷۱–۱۳۶۱
درجهسرتیپ پاسدار[۱]
مشاور رهبر جمهوری اسلامی ایران
آغاز به کار
۸ خرداد ۱۳۹۹
گمارندهسید علی خامنه‌ای
پنجمین رئیس مجلس شورای اسلامی
دوره مسئولیت
۱۱ خرداد ۱۳۹۵[۲] – ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹[۳]
سرپرست: ۱۱–۹ خرداد ۱۳۹۵[۴]
نایب اولمسعود پزشکیان
نایب دومعلی مطهری
عبدالرضا مصری
پیش ازمحمدباقر قالیباف
دوره مسئولیت
۱۶ خرداد ۱۳۹۱[۵] – ۴ خرداد ۱۳۹۵[۶]
سرپرست: ۱۶–۸ خرداد ۱۳۹۱[۷]
نایب اولسید محمدحسن ابوترابی‌فرد
نایب دوممحمدرضا باهنر
دوره مسئولیت
۱۲ خرداد ۱۳۸۷[۸] – ۳ خرداد ۱۳۹۱[۹]
سرپرست: ۱۲–۸ خرداد ۱۳۸۷[۱۰]
نایب اولسید محمدحسن ابوترابی‌فرد
محمدرضا باهنر
نایب دوممحمدرضا باهنر
سید شهاب‌الدین صدر
پس ازغلامعلی حداد عادل
نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی
دوره‌های هشتم، نهم و دهم
دوره مسئولیت
۸ خرداد ۱۳۹۵ – ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹
همکار امیرآبادی و ذوالنوری
حوزه انتخاباتیقم
اکثریت۱۹۱٬۳۲۹ (۴۳٫۱۱٪)
دوره مسئولیت
۷ خرداد ۱۳۹۱ – ۴ خرداد ۱۳۹۵
همکار آشتیانی و امیرآبادی
حوزه انتخاباتیقم
اکثریت۲۷۰٬۳۸۲ (۶۵٫۱۷٪)
دوره مسئولیت
۷ خرداد ۱۳۸۷ – ۳ خرداد ۱۳۹۱
همکار آشتیانی و بنایی
حوزه انتخاباتیقم
اکثریت۲۳۹٬۴۳۶ (۷۳٫۰۱٪)
دومین دبیر شورای عالی امنیت ملی
دوره مسئولیت
۲۴ مرداد ۱۳۸۴ – ۲۸ مهر ۱۳۸۶
رئیس‌جمهورمحمود احمدی‌نژاد
قائم‌مقامعبدالرضا رحمانی فضلی
پس ازحسن روحانی
پیش ازسعید جلیلی
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
آغاز به کار
۸ خرداد ۱۳۹۹
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیسصادق لاریجانی
پس ازمحمدباقر قالیباف
دوره مسئولیت
۲۷ اسفند ۱۳۷۵[۱۱] – ۸ خرداد ۱۳۸۷
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیساکبر هاشمی رفسنجانی
سومین رئیس سازمان صدا و سیما
دوره مسئولیت
۲۴ بهمن ۱۳۷۲[۱۲] – ۳ خرداد ۱۳۸۳
گمارندهسید علی خامنه‌ای
قائم‌مقامعباس آخوندی
علی آقامحمدی
پس ازمحمد هاشمی رفسنجانی
پیش ازسید عزت‌الله ضرغامی
دوره مسئولیت
۲۵ بهمن ۱۳۵۹[۱۳] – تیر ۱۳۶۰[۱۴]
گمارندهشورای سرپرستی
پس ازسید علی‌اکبر محتشمی‌پور و عبدالله نوری (سرپرستان مشترک)
پیش ازمحمد هاشمی رفسنجانی
پنجمین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
دوره مسئولیت
۲۰ مرداد ۱۳۷۱[۱۵] – ۲۶ بهمن ۱۳۷۲[۱۶]
سرپرست: ۲۵ تیر–۲۰ مرداد ۱۳۷۱[۱۷]
رئیس‌جمهوراکبر هاشمی رفسنجانی
قائم‌مقامعلی‌اکبر اشعری
پس ازسید محمد خاتمی
پیش ازسید مصطفی میرسلیم
اطلاعات شخصی
زاده
علی اردشیر لاریجانی

۱۳ خرداد ۱۳۳۶ ‏(۶۶ سال)
نجف، عراق
ملیتایرانی
حزب سیاسیبدون عضویت حزبی[۱۸][۱۹]
دیگر عضویت‌های سیاسی
همسر(ان)فریده مطهری (ا. ۱۳۵۶)[۲۱]
فرزندان۴[۲۲]
پدرمیرزا هاشم آملی
خویشاوندان
هیئت دولتدولت پنجم
دولت ششم
امضا
پس‌زمینه‌های علمی
دانشگاهدانشگاه صنعتی شریف
دانشگاه تهران
عنوان پایان‌نامهفلسفه ریاضی کانت (۱۳۷۴)
استاد راهنماغلامعلی حداد عادل
تأثیراتایمانوئل کانت[۲۵]
کار علمی
زمینهٔ تخصصی/حوزه کاریفلسفه
زیرشاخهٔفلسفه ریاضیات
نهاددانشگاه تهران

او در خانواده لاریجانی به دنیا آمد و دانش‌آموختهٔ کارشناسی علوم رایانه از دانشگاه صنعتی شریف و کارشناسی ارشد و دکتری فلسفه از دانشگاه تهران است.[۳۰] لاریجانی از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۱ رئیس واحد مرکزی خبر بود[۳۱] و از ۱۳۶۱ به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد. او از ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۲ معاون امور مجلس وزیر کار و امور اجتماعی و در سال ۱۳۶۲ نیز برای مدتی معاون حقوقی و امور مجلس وزیر پست، تلگراف و تلفن بود.[۳۲] وی از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت سپاه پاسداران را برعهده داشت[۳۳] و از ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱ به‌عنوان جانشین رئیس ستاد مشترک سپاه پاسداران فعالیت می‌کرد. در دولت پنجم، از ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۲ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و برای مدت بیش از یک دهه، در فاصله سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۸۳ ریاست سازمان صدا و سیما را برعهده داشت. لاریجانی از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی فعالیت می‌کرد.[۳۴] لاریجانی که از ۱۲ خرداد ۱۳۸۷ در دوره هشتم ریاست و نمایندگی قم در مجلس شورای اسلامی را برعهده داشت در انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۸ نامزد نشد.

در مهر ۱۴۰۱، دولت کانادا نام او را به‌عنوان یکی از ۱۷ فرد و سه نهادی که در نقض جدی حقوق بشر، از جمله علیه زنان ایرانی، مشارکت داشته یا در انتشار اطلاعات نادرست برای توجیه سرکوب و آزار و اذیت شهروندان ایرانی مشارکت داشته‌اند در نظر گرفت و او را تحریم کرد.[۳۵]

ابتدای زندگی و تحصیلات ویرایش

 
علی لاریجانی در هفت‌سالگی

علی اردشیر لاریجانی در تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۳۶ در شهر نجف، عراق زاده شد. وی فرزند روحانی شیعه میرزا هاشم آملی و داماد مرتضی مطهری می‌باشد.[۳۶] خانواده وی اهل منطقه لاریجان، آمل[۳۷][۳۸] می‌باشند و پیش از تولد وی، پدرش مدتی برای تحصیل در حوزه علمیه نجف، به کشور عراق نقل مکان کرده بود و وی نیز در آن جا به دنیا آمد. او چهار برادر به نام‌های محمد جواد، صادق، باقر و فاضل دارد و خواهرش نیز همسر مصطفی محقق داماد می‌باشد.[۳۹][۴۰] احمد توکلی نماینده ادوار پیشین مجلس و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ پسرِ دخترخالهٔ او است.[۴۱][۴۲][۴۳][۴۴][۴۵] علی لاریجانی دارای چهار فرزند با نام‌های فاطمه، سارا، مرتضی و محمدرضا می‌باشد.[۴۶]

 
علی لاریجانی داماد مرتضی مطهری[۴۷]

علی لاریجانی تحصیلات ابتدایی و متوسطه تا دریافت مدرک دیپلم متوسطه را در شهر قم سپری کرد و پس از قبولی در آزمون کنکور سراسری، در سال ۱۳۵۴ تحصیل در مقطع کارشناسی رشتهٔ علوم رایانه را در دانشگاه صنعتی شریف آغاز کرد و در سال ۱۳۵۸ موفق به دریافت کارشناسی رایانه از این دانشگاه گردید. وی به توصیهٔ مرتضی مطهری برای ادامه تحصیل رشته فلسفه را انتخاب کرد و کارشناسی ارشد و دکتری خود را در رشتهٔ فلسفه از دانشگاه تهران اخذ نمود. لاریجانی دارای تألیفاتی در چند حوزه مختلف است که از جمله آن ۳ کتاب در زمینه فلسفه کانت و ۱۵ مقاله پژوهشی در موضوعات مختلف علمی می‌باشد. او اکنون دانشیار رشتهٔ فلسفه در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران است.[۴۸][۴۹]

فعالیت‌های آغازین ویرایش

وی پس از وقوع انقلاب ۱۳۵۷ فعالیت در سازمان صدا و سیما را آغاز کرد و بلافاصله پس از ورود، به‌عنوان مدیرکل برون مرزی و دفتر مرکزی خبر سازمان صداوسیما مشغول به کار شد.[۵۰] او در فاصله سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۱ به‌عنوان رئیس واحد مرکزی خبر سازمان صدا و سیما فعالیت می‌کرد.[۵۱] لاریجانی از ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۲ معاون امور مجلس وزیر کار و امور اجتماعی، در سال ۱۳۶۲ مدتی معاون حقوقی و امور مجلس وزیر پست، تلگراف و تلفن و از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ معاون حقوقی و امور مجلس وزارت سپاه پاسداران را عهده‌دار بود. از ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱ او جانشین رئیس ستاد مشترک سپاه پاسداران بود.[۵۲]

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ویرایش

در سال ۱۳۷۱ و در زمان ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی، در پی استعفای سید محمد خاتمی از وزارت ارشاد، لاریجانی به‌عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شد و تا ۱۳۷۲ برای مدت بیش از یک سال، در این جایگاه فعالیت کرد. او در سال ۱۳۷۲ با حکم سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به‌عنوان رئیس سازمان صدا و سیما منصوب گردید و تا سال ۱۳۸۳ برای مدت ۱۱ سال مدیریت این سازمان را برعهده داشت..

وی از مخالفان ممنوعیت خرید و فروش و نگهداری دستگاه ویدیو بود[۵۳] و در دوران کوتاه وزارتش، این ممنوعیت را با تأسیس مؤسسه‌ای برای توزیع فیلم‌های مجاز شکست.[۵۴]

ریاست صداوسیما ویرایش

وی برای مدت بیش از ۱۰ سال، ریاست سازمان صدا و سیما را برعهده داشت و در این مدت تغییرات زیادی را در این سازمان به‌وجود آورد. در طی این دوران تعداد شبکه‌های تلویزیونی، از ۳ شبکه، به ۷ شبکه رسید. در پایان دوران ریاست او بر این سازمان، ۷ شبکهٔ تلویزیونی، ۸ شبکهٔ رادیویی ملی و سراسری، ۳۰ شبکهٔ رادیویی استانی، ۴ شبکهٔ تلویزیونی استانی و ۷ شبکهٔ تلویزیونی جهانی، توسط صدا و سیما اداره می‌شد. علاوه بر این شبکه‌ها، روزنامهٔ جام جم و شرکت تولید فیلم سیما فیلم نیز در دوران مدیریت وی توسط سازمان صدا و سیما تأسیس گردید. با وجود آنکه رئیس سازمان صدا و سیما به‌عنوان یکی از اعضای هیئت دولت فعالیت می‌کرد، اما سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت، در دولت‌های هفتم و هشتم، از ورود لاریجانی به جلسات هیئت دولت، ممانعت به عمل آورد.[۵۵]

ایجاد شبکه و سریال ویرایش

در زمان فعالیت لاریجانی در صدا و سیما شبکه‌های استانی از جمله شبکه رادیوئی و تلویزیونی استانی قم، رادیو معارف، شبکه قرآن، العالم، الکوثر، شبکه خبر، شبکه‌های جهانی جام جم ساخته شد و سریال‌هایی نظیر ولایت عشق، تنهاترین سردار، مردان آنجلس، مریم مقدس، روشنتر از خاموشی، شیخ بهائی، کیف انگلیسی، شب دهم، در چشم باد و سریال به یاد ماندنی خانه سبز ساخته شد و همچنین همایش چهره‌های ماندگار، تأسیس روزنامه جام جم، توسعه فعالیت‌های چند رسانه‌ای شخصیت بخشی و گسترش مراکز صدا وسیما در استانها در زمان وی ایجاد شد و رخ داد.

منتقدان ویرایش

منتقدان عملکرد لاریجانی در صدا و سیما معتقدند که دولت خاتمی و مجلس ششم در تمام دوران خود نه تنها از رسانه ملی محروم بودند بلکه آن را در مقابل خود می‌دیدند.[۵۶]

عبدالله رمضان‌زاده سخنگوی دولت خاتمی می‌گوید: «روزی آقای محمود احمدی‌نژاد که شهردار تهران بودند پل عابر پیاده برقی میدان هفت تیر را افتتاح کردند که حدود ۴۰ میلیون تومان در یک مدت زمان طولانی صورت گرفت که البته همین هم نیازمند انجام تحقیق و تفحص است و همان روز آقای عارف کارخانه توربین سازی نیروگاه‌های ما را در کرج با هزینه‌ای بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان افتتاح کردند و ایران به جمع ۱۰ کشور صاحب این فناوری پیوست؛ ولی صدا و سیما از پل عابر پیاده ۴۰ میلیون تومانی شهردار احمدی‌نژاد ۱۵ دقیقه در ۵ بخش خبری پخش کرد و پروژه ۲۰۰ میلیارد تومانی را که معاون اول رئیس‌جمهوری افتتاح کرد در ۴۵ ثانیه و در ۴ بخش خبری پوشش داد… از این مصادیق بسیار است و به‌طور مثال در عسلویه ۲۰۰ میلیارد دلار هزینه شد که تمام آن در دولت آقای خاتمی اتفاق افتاد ولی چه کسی از آن اطلاع دارد.»[۵۷]

برنامه هویت ویرایش

در سال ۱۳۷۵ برنامه هویت از شبکه ۱ سیما پخش شد و در آن بسیاری از اندیشمندان، مورد افتراء قرار گرفتند و اعترافات تلویزیونی بسیاری از آنان در این برنامه، پخش گردید. علی لاریجانی در پاسخ به انتقادات مطرح شده از این برنامه در دوران ریاستش بر صداوسیما گفت:

«اولاً بحثی که ما در این مجموعه مطرح کردیم، بر اساس توهین و تهدید نیست. ثانیاً بسیاری از شخصیت‌های مطرح شده، افراد مذهبی و اندیشمند نیستند، هر چند ممکن است به آن تظاهر کنند. ثالثاً در مورد اینکه می‌گویند چرا به این افراد مجال صحبت داده نمی‌شود، باید گفت؛ مگر اینها تاکنون مجال صحبت نداشتند؟ یعنی این حضرات فکر می‌کنند ما اطلاع نداریم که از کدام سفارتخانه پول می‌گیرند، که این مطالب را بنویسند.»[۵۸]

تحقیق و تفحص مجلس ششم ویرایش

نمایندگان مجلس ششم که اکثریت آن را اصلاح‌طلبان تشکیل می‌دادند، خواستار تحقیق و تفحص از سازمان صدا و سیما شدند، اما شورای نگهبان با این تفسیر که رهبر فوق همه قواست، مانع از تحقیق و تفحص مجلس ششم گردید. با اصرار نمایندگان، سید علی خامنه‌ای نهایتاً تحقیق و تفحص را پذیرفت و مجلس توانست تنها در ۳ موضوع شامل: میزان و نحوه هزینه کردن درآمدهای آگهی‌ها، خریدهای خارج از کشور و اهدای هدایا، تحقیق کند. گرچه به گفته نمایندگان، طرح تحقیق با کارشکنی‌های متعدد سازمان صداوسیما مواجه گردید و بیش از یکسال بطول انجامید، صداوسیما و قوه قضائیه نمایندگان را تهدید به محاکمه کرده و سرانجام پرونده تخلفات صداوسیما در مجلس هفتم، بدون پیگیری، بسته شد.

گزارش تحقیق و تفحص مجلس تنها از ۵ حساب بانکی صدا و سیما (از مجموع بیش از ۲۰۰ حساب بانکی) حاکی از تخلفات مالی به ارزش ۵٫۲۵۰ میلیارد ریال در این سازمان بود. لاریجانی تحقیق و تفحص نمایندگان را به تمسخر گرفت و آن را «کَشکی» خواند.[۵۹][۶۰] سیدمحمد خاتمی؛ رئیس‌جمهور وقت و اکبر اعلمی؛ رئیس هیئت نظارت بر صداوسیما، در بیانیه‌های جداگانه‌ای، به این اقدام لاریجانی اعتراض کردند.[۶۱][۶۲][۶۳]

نمایندگان در بیانیه‌ای که در آخرین روزهای عمر مجلس ششم منتشر گردید، خواستار پیگیری و رسیدگی به گزارش تحقیق و تفحص، توسط یک قاضی «خداترس، عادل و بی‌طرف» شدند. قوه قضائیه هیچگاه به این گزارش رسیدگی نکرد و مجلس اصولگرای هفتم نیز علاقه‌ای به پیگیری آن نداشت.[۶۴]

انتخابات ریاست‌جمهوری نهم ویرایش

علی لاریجانی در انتخابات نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران که در سال ۱۳۸۴ برگزار گردید، به‌عنوان نامزد ریاست‌جمهوری شرکت کرد. او در این انتخابات شکست خورد و در بین ۷ کاندیدا، در رتبه ششم قرار گرفت.

 
ولادیمیر پوتین و علی لاریجانی

شورای عالی امنیت ملی ویرایش

لاریجانی که پس از پایان دوران ریاستش بر صداوسیما، همچنان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی بود، در خردادماه ۱۳۸۳ با حکم سید علی خامنه‌ای به‌عنوان نمایندهٔ رهبر در شورای عالی امنیت ملی منصوب گردید. وی کمتر از ۲ ماه بعد، در مردادماه ۱۳۸۴ به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی انتخاب شد. در سال ۱۳۸۶ پس از چندین بار درخواست او برای استعفاء از دبیری شورای عالی امنیت ملی، در مهرماه ۱۳۸۶ این درخواست پذیرفته شد و مسئولیت ۲۶ ماههٔ او در این جایگاه، پایان یافت.[۶۵] در آن زمان که محمود احمدی‌نژاد پرونده هسته‌ای ایران را در شورای امنیت سازمان ملل پایان یافته دانسته بود، علی لاریجانی در میان راه مذاکرات خود با خاویر سولانا قرار داشت. ماجرای استعفای او پس از دیدار ولادیمیر پوتین از ایران و دیدار او با سید علی خامنه‌ای رخ داد. برخی رسانه‌ها، فشار احمدی‌نژاد به برکناری لاریجانی را علت استعفای وی می‌دانند. فشاری که به دلیل ارتباط بدون هماهنگی لاریجانی با سولانا، بدون اطلاع احمدی‌نژاد، ایجاد شده بود.[۶۶]

لاریجانی بعدها دربارهٔ استعفای خود گفت:

من حس می‌کردم یک نوع اختلاف جدی مدیریتی با آقای احمدی‌نژاد دارم. مسائل استراتژیک کشور با تانی و حساب شده پیش برود و احتیاج دارد همه بخش‌های مختلف همگرایی داشته باشد. کارهای لحظه‌ای نمی‌تواند صدق کند و برای کشور مشکلاتی ایجاد می‌کند. تا یک مدتی تحمل بود و بحث می‌کردیم اما از یک زمانی به بعد، من دیدم به هر حال ایشان رئیس‌جمهور است و حق دارد و لزومی ندارد که بنده مزاحم ایشان باشم.[۶۷]

استعفای وی بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت.[۶۸]

ریاست مجلس ویرایش

مجلس هشتم ویرایش

 
علی لاریجانی در کنار هاشمی شاهرودی، سید علی خامنه‌ای و محمود احمدی‌نژاد در زمان ریاست مجلس هشتم

علی لاریجانی در انتخابات مجلس هشتم، به‌عنوان نماینده قم به مجلس شورای اسلامی راه یافت و در چهارمین جلسه علنی مجلس هشتم، با کسب اکثریت آرا برای یک سال، به‌عنوان رئیس هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی انتخاب شد. او که تنها نامزد ریاست مجلس بود، موفق به کسب ۲۳۷ رأی، از مجموع ۲۶۰ رأی مأخوذه شد. در این انتخابات، از مجموع آرای ریخته شده به گلدان‌ها، شمار ۲۲ رأی، سفید بود.[۶۹] او پیش از این از سوی اصولگرایان، جناح اکثریت مجلس، برای نامزدی ریاست مجلس برگزیده شده بود. لاریجانی توانسته بود رقیبش؛ غلامعلی حداد عادل؛ رئیس مجلس هفتم را، در انتخابات داخلی فراکسیون اصول‌گرایان مجلس، با اخذ ۱۶۱ رأی، در مقابل ۵۰ رأی، شکست دهد.[۷۰]

لاریجانی در دوره ریاست خود بر مجلس هشتم، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی را در شهر قم تأسیس کرد. این مرکز، نهادی پژوهشی، وابسته به مجلس شورای اسلامی است، که با هدف تطبیق قوانین مصوب مجلس، با دستورها و احکام شرعی، فعالیت می‌کند. علی لاریجانی طولانی‌ترین دوره ریاست مجلس شورای اسلامی ایران را داراست.

مجلس نهم ویرایش

 
لاریجانی در جایگاه ریاست مجلس

علی لاریجانی به‌عنوان نماینده اول قم، وارد مجلس نهم شد و توانست با کسب ۱۷۳ رای، از مجموع ۲۷۵ به ریاست مجلس نهم برسد. در این دوران، تنش میان او و دولت محمود احمدی‌نژاد بالا گرفت.

مجلس دهم ویرایش

 
علی لاریجانی در مجلس دهم درحال دریافت بودجه سال ۹۶ از رئیس‌جمهور وقت، حسن روحانی

لاریجانی در انتخابات دوره دهم مجلس شورای اسلامی، به‌عنوان نامزد مستقل، اما با حمایت اصول‌گرایان میانه‌رو و گروهی از اصلاح‌طلبان، از حوزه انتخابیه قم شرکت کرد و با ریزش آراء نسبت به دوره نهم، پس از احمد امیرآبادی فراهانی، به‌عنوان نفر دوم از قم، به مجلس راه یافت. برخی معتقدند حمایت‌های ویژه او از دولت تدبیر و امید به‌ویژه در تصویب برجام و قرار گرفتن نام او در صدر لیست امید سبب اصلی کاهش آرای او در این دوره از انتخابات مجلس بوده‌است.[۷۱][۷۲]

لاریجانی پس از آغاز بکار مجلس دهم، در رقابت با محمدرضا عارف و با کسب ۱۷۳ رای، از مجموع ۲۸۱ رای، به‌عنوان رئیس موقت مجلس دهم تعیین شد. در این رقابت، عارف نیز ۱۰۳ رای به دست آورد.[۷۳] او همچنین در انتخابات هیئت رئیسه دائمی مجلس دهم، با کسب ۲۳۷ رای، رئیس مجلس ماند.[۷۴] لاریجانی در دوره ریاست مجلس دهم، تصویب طرح‌ها و لوایح برای حمایت از کشاورزان، دامداران، قالی‌بافان، بیمه بیکاری، طرح هدفمند کردن یارانه‌ها و برنامه پنجم توسعه را در دستور کار قرار داد.

لاریجانی در یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی ثبت نام نکرد.[۷۵]

 
دیدار علی لاریجانی با کریستین دوفرین

علی لاریجانی طی حکمی در ۸ خرداد ۱۳۹۹ به‌عنوان مشاور رهبری و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد.

انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم ویرایش

 
لاریجانی در حال ثبت‌نام در وزارت کشور

لاریجانی ساعت ۸ صبح ۲۵ اردیبهشت با حضور در وزارت کشور برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ نامزد شد.[۷۶] او در صحبت‌های بعد از ثبت نام بیان کرد: «حوزه اقتصاد، نه پادگان است و نه دادگاه که با تشر و دستور اداره شود.»[۷۷]

رد صلاحیت ویرایش

لاریجانی در نهایت توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شد. و طبق بیانیه‌ای خبر داد بر حسب وظیفه کاندید شده بود و همچنین در ادامه گفت: «راضی به رضای الهی هستم.»[۷۸]

به گفته علی مطهری دلیل رد صلاحیت او حضور دخترش در آمریکا بوده.[۷۹] علی مطهری در توییتی گفته:"از رد صلاحیت خودم با وجود آنکه می‌دانم دلیل قانع کننده‌ای ندارد می‌گذرم، اما از رد صلاحیت آقای لاریجانی که همیشه‌گوش به فرمان نظام بوده در حیرتم. استناد به مصوبه شورای‌عالی امنیت ملی دربارهٔ اقامت یا تحصیل اقوام درجه یک مقامات عالی در کشورهای دیگر، پذیرفته نیست زیرا این شورا حق قانونگذاری ندارد. قانونگذار فقط مجلس است."

حسین مطهری درمورد حضور دختر علی لاریجانی در آمریکا گفته: دختر عمه بنده خانم فاطمه لاریجانی فارغ‌التحصیل پزشکی دانشگاه تهران برای دورهٔ تخصص همراه با همسرش به آمریکا رفته؛ و نه تابعیت دارد نه اقامت. برای یک انتخابات، دین و شرافت خودمان و نفروشیم.[۸۰]

محمد مطهری نیز گفت:[۸۱]"در این بازار داغ تهمت و شایعه‌سازی، جهت تنویر افکار عمومی با اطلاع دقیق عرض می‌کنم که ویزای خواهرزاده‌ام خانم فاطمه لاریجانی در آمریکا ویزای کار از نوع H1 b است و امور دیگر مثل تابعیت و پاسپورت آمریکایی از جعلیات است. طبعاً این امر ظرف چند دقیقه با ارسال تصویر ویزا قابل راستی‌آزمایی است، زیرا کسی که ویزای یک کشوری را دارد قطعاً تابعیت و پاسپورت آن کشور را نمی‌تواند داشته باشد. (در آمریکا برای گذراندن دوره تخصص فرد می‌تواند ویزای کار بگیرد). فاطمه دارای مدرک دکترای پزشکی از دانشگاه تهران با معدل A و جزء ۳۰ نفر اول کشوری در آزمون جامع قبل از کارآموزی (pre-internship) در سال ۱۳۸۹ است. او که به تقدیر الهی دوران دانشجویی‌اش مقارن با یک سال شیمی درمانی برای سرطان خون از نوع لنفوم بود، پس از پایان دوره دکتری، همراه با همسرش - رتبه ۱۰۴ کنکور پزشکی (سهمیه آزاد) و فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران - که برای گذراندن دوره تخصصی عازم آمریکا بود همراه شد و پس از پایان تحصیل به ایران باز خواهد گشت. برخلاف شایعات، او در یک آپارتمان ۴۰ متری زندگی می‌کند و نیز عکس منتشر شده از دست دادن با نامحرم هم متعلق به فاطمه لاریجانی نیست. شایعات دیگر دربارهٔ خواهر و دو برادر فاطمه هم دقیقاً منشأش یا بی‌اطلاعی است یا بی‌تقوایی که در صورت لزوم توضیح خواهم داد. به قول شهید مطهری، «به نفع دین تهمت زدن، به نفع دین بی‌دینی کردن است. دین اجازه نمی‌دهد ولو به نفع خودش بی‌دینی کنیم». جیفه ریاست دنیایی که جای خود دارد."

با این حال سیامک ره‌پیک قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان گفت: «صرف اینکه بستگان درجه ۱ داوطلبی در خارج از کشور اقامت داشته باشند، نمی‌تواند دلیل عدم احراز باشد.»[۸۲]

صادق لاریجانی، برادر علی لاریجانی که در آن زمان در شورای نگهبان عضویت داشت، در بیانیه هایی نسبت به این ردصلاحیت و اثرگذاری نهادهای امنیتی اعتراض کرد و مدتی بعد از عضویت در این شورا استعفا داد.[۸۳]

انتقاد خامنه‌ای به ردصلاحیت ویرایش

در تاریخ ۱۴ خرداد ۱۴۰۰ و پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم، علی خامنه‌ای در انتقاد به رد صلاحیت‌ها بیان کرد که شورا نگهبان و مردم در شبکه‌های اجتماعی به بعضی نامزدها ظلم و جفا کرده‌اند و همچنین به آنها یا خانواده‌اشان که خانواده‌های محترم، عفیف و عزیز بودند، نسبت‌های خلاف واقع داده شده‌است.[۸۴][۸۵] خامنه‌ای در ادامه بیان کرد:

هنگام احراز صلاحیت، نسبت‌هایی به برخی داده‌شد یا به خودشان یا خانواده‌شان که واقعیت نداشت. گزارش‌های خلافی بود که بعد هم مشخص شد که خلاف است.[۸۴] گزارش‌های غلطی بود؛ بعد هم ثابت شد که خلاف است و متأسّفانه در فضای مجازی اینکه من می‌گویم فضای مجازی وِل و رها است همین است، بدون هیچ قید و بندی این چیزها را منتشر کردند.[۸۶] خواهشم این است و مطالبه‌ام از دستگاه‌های مسئول این است که جبران کنند. مواردی که یک گزارشی خلاف واقع داده شده مربوط به فرزند کسی، مربوط به خانوادهٔ کسی، بعد هم معلوم شده که خلاف واقع است، این را جبران کنند. حفظ آبروی افراد جزء بالاترین وظایف است. این خانواده محترم و عفیف، دچار مواجههٔ با یک چنین نسبت‌هایی شدند و به آن‌ها ظلم و جفا شد.[۸۴][۸۶]

تشکر علی لاریجانی از انتقاد خامنه‌ای ویرایش

پس از انتقاد علی خامنه‌ای و بیان کردن ظلم و جفا شورا نگهبان و مردم در شبکه‌های اجتماعی به علی لاریجانی و همچنین محترم و عفیف بودن خانواده لاریجانی،[۸۷] علی لاریجانی ضمن تقدیر و تشکر از حمایت خامنه‌ای، در نامه به ایشان نوشت:[۸۸][۸۹][۹۰]

تذکر و مطالبه جنابعالی نیز در رفع ظلم و جفایی که در بررسی صلاحیت کاندیدهای ریاست‌جمهوری رخ داد؛[۸۸] بزرگی و بزرگواری و روحیه حق‌طلبی را بیش از پیش عیان نمود. سپاسگزارم. بنده خدا، علی لاریجانی.[۸۸]

این درحالی است که در قانون اساسی جمهوری اسلامی، شورا نگهبان را دارای استقلال از هر مجموعه می‌داند.[۹۱][۹۲]

بیانیه شورا نگهبان دربارهٔ ردصلاحیت ویرایش

مدت کوتاهی پس از انتقاد علی خامنه‌ای به رد صلاحیت‌ها و محترم شمردن خانواده‌های نامزدان،[۸۷] شورا نگهبان در بیانیه‌ای نوشت که گزارش‌های نادرست در نظریه نهایی شورای نگهبان مؤثر نبوده‌است[۹۳] و از گمانه‌زنی و استناد به امور غیرواقعی و نادرست اجتناب نمایند.[۹۳][۹۴]

درخواست دلیل ردصلاحیت ویرایش

وی در تاریخ ۲۲ خرداد ۱۴۰۰ طی نامه‌ای به شورای نگهبان، درخواست دلیل ردصلاحیت خود را داد و سخنگوی شورای نگهبان در توئیتی نوشت:[۹۵] «احراز و عدم احراز صلاحیت داوطلبان ریاست‌جمهوری بر اساس اسناد و مدارک کافی و قابل اعتماد انجام پذیرفته و برای اعتراض به عدم احراز صلاحیت و انتشار عمومی دلائل آن در قانون انتخابات ریاست‌جمهوری حکمی پیش‌بینی نشده‌است.»

لاریجانی مجدد خواستار دلایل رد صلاحیتش شد.[۹۶] در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۴۰۰ در توئیتی در واکنش به اظهارات اعرافی، عضو شورای نگهبان نوشت: «آقای اعرافی گفته بودند دلایل عدم احراز صلاحیت کاندیداهای ریاست‌جمهوری به آنان به روشنی اعلام می‌شود. شورا نگهبان هیچ مطلبی را در مورد عدم احراز صلاحیت به اینجانب ارائه ننموده‌است.»[۹۷]

علی لاریجانی که پیشتر از شورا نگهبان دلیل ردصلاحیت خود را خواسته بود پس از دریافت نامه‌های شورا نگهبان، در یک نامه به‌صورت محرمانه ۳۰ صفحه‌ای برای سران سیاسی کشور ارسال کرده و مسائل مطرح شده را توضیح داد اما از انتشار عمومی این نامه برای افراد جلوگیری کرد.[۹۸][۹۹][۱۰۰]

روز شنبه ۲۷ آذر تصاویری از نامه شورای نگهبان به علی لاریجانی مبنی بر دلایل رد صلاحیت این داوطلب انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. روز سه شنبه اما، ذبیح‌الله خداییان، سخنگوی قوه قضائیه، در مورد انتشار این نامه محرمانه عنوان کرد: «افشای اسناد طبقه‌بندی شده جرم محسوب می‌شود.» وی ادامه داد: «اگر ثابت شود نامه از ناحیه ایشان منتشر شده، قابل تعقیب است و باید از سوی دستگاه‌های اطلاعاتی و ضابطان این موضوع بررسی شود.» در این نامه دلایل زیر بزای رد صلاحیت او نوشته شده بود: «سهیم بودن رئیس سابق مجلس در بخش‌هایی از نابسامانی و وضع نامطلوب موجود در دولت دوازدهم، عدم رعایت اصل ساده زیستی، سفرهای متعدد علی لاریجانی به خارج از کشور از جمله اروپا و آمریکا و اقامت فرزند دیگرش در آمریکا، و اقامت و ادامه تحصیل برخی از منسوبین درجه یک وی در انگلیس، مداخله یکی از فرزندان لاریجانی در قراردادهای خدماتی و ساختمانی مجلس شورای اسلامی در زمان ریاستش بر مجلس، حمایت از افراد رد صلاحیت شده و دفاع از عملکرد آنها و به‌کارگیری برخی از آنان در مناصب تحت امر خود و مواضع سیاسی و اظهارات در موضوعات و مقاطع مختلف از جمله فتنه سال ۱۳۸۸.»[۱۰۱]

دیدگاه‌ها ویرایش

ایران پیش از اسلام ویرایش

به نوشتهٔ روزنامهٔ دانشگاه صنعتی شریف، وی که ریاست سازمان صدا و سیما را برعهده داشت، در سال ۱۳۸۲ طی سخنانی در دانشگاه صنعتی شریف گفت: «ایرانیان قبل از اسلام مردمانی کم سواد بودند و خود نیز علاقه داشتند بی‌سواد بمانند.» به نوشتهٔ این روزنامه، وی همچنین تمامی پیشرفت‌های فرهنگی و علمی ایرانیان قبل از اسلام را دروغ خوانده و اندک فعالیت‌هایی نظیر تأسیس دانشگاه جندی شاپور را حاصل تلاش عده‌ای از مسیحیان دانست.[۱۰۲] با این‌حال، او در مراسم اختتامیهٔ نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۱۳۸۸ در شرایطی که ریاست مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشت، با اشاره به فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی، گفت: «کشور ما قبل و بعد از دوران اسلام دارای تمدنی فرهنگی و ارزشمند است. از سنگ‌نوشته‌های قبل از اسلام برمی‌آید که ساختار سیاسی و اجتماعی ایران در آن زمان نیز مبتنی بر فرهنگ بود، در ساختار قدرت نیز از فرهنگ به‌عنوان یک رکن نام می‌بردند.»[۱۰۳]

انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ ویرایش

 
علی لاریجانی در دفترش، در مجلس شورای اسلامی

پس از حمله به دانشگاه و خوابگاه دانشجویان دانشگاه تهران، که در اعتراض به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸ رخ داد، علی لاریجانی کمیته ویژه‌ای برای تحقیق پیرامون این حوادث تشکیل داد. پارلمان نیوز، به نقل از کوچک‌زاده که از نمایندگان فراکسیون طرفدار محمود احمدی‌نژاد در مجلس بود، نوشت:

مسیر قانونی برای شکل‌گیری کمیته تحقیق طی نشده و البته نتایج تحقیق این کمیته هم به درد خود لاریجانی می‌خورد.

دویچه‌وله در خصوص عملکرد لاریجانی در زمان اعتراضات مردمی به نتیجه انتخابات سال ۱۳۸۸ نوشت:

علی لاریجانی در ماه‌های گذشته یکی از منتقدان سیاست‌های دولت احمدی‌نژاد بوده‌است. وی ابتدا به لایحه بودجه دولت انتقاد کرد و طرح هدفمند کردن یارانه‌ها را از آن زدود، سپس نامه‌هایی در اعتراض به قانون‌شکنی‌های دولت، به احمدی‌نژاد نوشت و سرانجام در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری، حاضر به پشتیبانی از وی نشد. لاریجانی پس از برگزاری انتخابات نیز، هنگامی که سرکوب معترضان آغاز شد، خواستار رسیدگی به شکایات نامزدها گردید.[۱۰۴]

 
دیدار علی لاریجانی با فرانک والتر اشتاین‌مایر

برجام ویرایش

علی لاریجانی با تلاش خود در جایگاه ریاست مجلس نهم، توانست طرح اجرایی برنامه جامع اقدام مشترک را در زمانی کوتاه، در مجلس تصویب نماید.[۱۰۵][۱۰۶] تصویب برجام به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سندهای بین‌المللی ایران تنها در مدت ۲۰ دقیقه در مجلس با فشار وی،[۱۰۷] انتقادات بسیار گسترده‌ای را در پی داشت و منتقدان معتقد بودند که نمایندگان مجلس به نمایندگی از مردم باید موارد ضعف در برجام را اصلاح و سپس تصویب می‌کردند. وی در مصاحبه‌ای با روزنامه هفت صبح، دربارهٔ برجام گفت:[۱۰۸][۱۰۹]

برجام در کل به نفع ملت و کشور است.[۱۱۰]

شورای نگهبان ویرایش

لاریجانی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فرارو، در مورد رد صلاحیت‌های شورای نگهبان، پیش از انتخابات مجلس دهم گفت:

«مردم نباید احساس کنند دستگاهی به‌صورت سازمان‌یافته در انتخابات دخالت می‌کند، چون کاندیداها یک حقوقی دارند که باید رعایت شود. کاندیداها نباید تهدید شوند که اگر چنین حرفی بزنید ردصلاحیت می‌شوید.»[۱۱۱]

لاریجانی در این دوره از انتخابات مجلس، در فهرستی تحت عنوان؛ جامعتین و نیز در لیست امید حضور داشت. وی در انتخابات مجلس دهم نیز در جایگاه دوم قرار گرفت و به‌عنوان نماینده قم، راهی مجلس شد.

گرایش سیاسی ویرایش

لاریجانی در دولت پنجم به‌عنوان عضو جمعیت مؤتلفه اسلامی حضور داشت.[۲۰] مهدی مسلم در کتاب جناح‌بندی‌های سیاسی ایرانِ پساخمینی که در سال ۲۰۰۲ منتشر کرد، لاریجانی را عضو مؤتلفه اسلامی و متعلق به جناح راست سنتی دانسته‌است.[۱۱۲] پیام محسنی پژوهشگر اندیشکده بلفر، لاریجانی را در کنار سید محمود هاشمی شاهرودی و محمدرضا مهدوی کنی از چهره‌های شاخص جناح راست مذهبی برشمرده است.[۱۱۳]

او یکی از رهبران ائتلاف فراگیر اصول‌گرایان در انتخابات مجلس هشتم[۱۱۴] و نیز جبهه متحد اصول‌گرایان در انتخابات مجلس نهم بوده[۱۱۵] و در مجلس نهم، هدایت فراکسیون رهروان ولایت را برعهده داشت.[۱۱۶] در جریان انتخابات مجلس دهم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از وی حمایت کرد اما نام او در فهرست انتخاباتی ائتلاف بزرگ اصول‌گرایان قرار نگرفت.[۱۱۷] همچنین از سوی فهرست امید مورد حمایت قرار گرفت اما خود را مستقل یاد کرد.[۱۱۸] مرتضی حاجی معتقد است حمایت لاریجانی از دولت حسن روحانی و برنامه جامع اقدام مشترک باعث تضعیف جایگاه وی نزد اصول‌گرایان شده‌است.[۱۱۷] با این حال لاریجانی همچنان خود را یک اصول‌گرا می‌داند.[۲۷]

برخی افراد از وی با تعابیری نظیر «اصول‌گرای اعتدالی»[۱۱۹][۱۲۰] و «یک سیاستمدار راست میانه که به آرامی در حال فاصله گرفتن از اردوگاه اصول‌گرایان می‌باشد»[۱۲۱] نیز یاد شده‌است.[۱۲۲] لاریجانی برای انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم با حمایت جبهه اصلاحات ایران[۷۶] برای انتخابات کاندیدا شد.[۱۲۳][۱۲۴][۱۲۵]

زندگی شخصی ویرایش

علی لاریجانی در سن ۲۰ سالگی، با فریده مطهری، دختر مرتضی مطهری ازدواج کرد. وی دارای ۴ فرزند است.[۱۲۶]

به نوشته واشینگتن تایمز در سال ۲۰۱۸، فاطمه لاریجانی در حال تحصیل در دوره رزیدنسی پزشکی داخلی، در بیمارستان‌های دانشگاهی کلیولند در آمریکاست.[۱۲۷]

در ۱۴ فروردین ۱۳۹۹، علی لاریجانی به بیماری کروناویروس مبتلا شد و تحت قرنطینه قرار گرفت.[۱۲۸][۱۲۹]

تاریخچه انتخاباتی ویرایش

سال انتخابات رای درصد رتبه نتیجه
۱۳۸۴ ریاست‌جمهوری ایران ۱٬۷۱۳٬۸۱۰ ۵٫۸۳ ششم بازنده
۱۳۸۶ مجلس شورای اسلامی ۲۳۹٬۴۳۶ ۷۳٫۰۱ اول برنده
۱۳۹۰ مجلس شورای اسلامی   ۲۷۰٬۳۸۲   ۶۵٫۱۷ اول برنده
۱۳۹۴ مجلس شورای اسلامی   ۱۹۱٬۳۲۹   ۴۰٫۳۱ دوم برنده
۱۴۰۰ ریاست‌جمهوری ایران رد صلاحیت شد

کتاب‌شناسی ویرایش

لاریجانی ۲ کتاب علمی با عناوین متافیزیک و علوم دقیقه در فلسفهٔ کانت و روش ریاضی در فلسفهٔ کانت[۱۳۰] و کتابی دیگر با عنوان دولت مدرن؛ پیمانی با مردم،[۱۳۱] همچنین ۱۵ مقالهٔ پژوهشی در موضوعات مختلف علمی نگاشته‌است.[۵۱]

  • روش ریاضی در فلسفه کانت، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۸۳
  • متافیزیک و علوم دقیقه در فلسفه کانت، تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۸۳
  • شهود و قضایای تألیفی ماتقدم در فلسفه کانت، تهران: انتشارات هرمس، ۱۳۸۳
  • هوای تازه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۴[۱۳۲]
  • دولت مدرن؛ پیمانی با مردم.

منابع ویرایش

  1. M. Mahtab Alam Rizvi (2012). "Evaluating the Political and Economic Role of the IRGC". Strategic Analysis. Routledge. 36 (4): 589. doi:10.1080/09700161.2012.689528 – via Taylor and Francis Online (نیازمند آبونمان). The Majlis speaker, Ali Larijani, was an IRGC brigadier general.
  2. «لاریجانی رئیس مجلس دهم شد». خبرآنلاین. ۱۱ خرداد ۱۳۹۵.
  3. «دفتر مجلس دهم بسته شد؛ از نطق کوبنده آقای رئیس تا عکس یادگاری آخر». خبرآنلاین. ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹.
  4. «علی لاریجانی رئیس موقت مجلس دهم شد». عصر ایران. ۹ خرداد ۱۳۹۵.
  5. «علی لاریجانی با ۱۷۷ رأی رئیس مجلس نهم شد». خبرآنلاین. ۱۶ خرداد ۱۳۹۱.
  6. «آغاز آخرین جلسه علنی مجلس نهم». ایسنا. ۴ خرداد ۱۳۹۵.
  7. «علی لاریجانی رئیس موقت مجلس نهم ایران شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۸ خرداد ۱۳۹۱.
  8. «علی لاریجانی رئیس مجلس هشتم شورای اسلامی شد». همشهری‌آنلاین. ۱۲ خرداد ۱۳۸۷.
  9. «آخرین جلسه علنی مجلس هشتم». فرارو. ۳ خرداد ۱۳۹۱.
  10. «دکتر علی لاریجانی رئیس موقت مجلس هشتم شد». خبرگزاری مهر. ۸ خرداد ۱۳۸۷.
  11. «اعضای تازه مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شدند». همشهری. سال چهارم (۱۲۲۱). ۲۸ اسفند ۱۳۷۵.
  12. «انتصاب علی لاریجانی به ریاست سازمان صدا و سیما». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر رهبر جمهوری اسلامی. ۲۴ بهمن ۱۳۷۲.
  13. «علی لاریجانی مدیرعامل صدا و سیما شد». کیهان: ص ۱۲. ۲۶ بهمن ۱۳۵۹.
  14. کلانتری، محبوبه؛ قدسی‌زاده، پروین (۱۳۹۳). «رادیو و تلویزیون: ۱–ایران». در حداد عادل، غلامعلی. دانشنامه جهان اسلام. ج. ۱۹: ذوالکفل – رشید. تهران: بنیاد دایرةالمعارف اسلامی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۴۴۷۰۲۰-۹.
  15. «مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دوره ۴ جلسه ۱۷». کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۵.
  16. «خاطرات دکتر علی لاریجانی - قسمت ۲۳». جام جم آنلاین. ۱۳ مهر ۱۳۸۳.
  17. «همه وزیران این ۳۰ سال». خبرآنلاین. ۲۴ مرداد ۱۳۸۸.
  18. «علی لاریجانی از نوع دبیرکلی حزب؛ اصلاح‌طلب اصولگرا یا اصولگرای اصلاح‌طلب». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۰۲۲-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۴.
  19. «پیش‌بینی آینده سیاسی علی لاریجانی». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۸-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۴.
  20. ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ Sinkaya, Bayram (2015). The Revolutionary Guards in Iranian Politics: Elites and Shifting Relations. Routledge. p. 149. ISBN 1-317-52564-7.
  21. «پیوندهای خانوادگی میان سیاست پیشگان ایرانی پس از انقلاب» (PDF). web.archive.org. ۲۰۲۲-۰۱-۱۰. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۲۷.
  22. «زندگینامه علی لاریجانی – کامل‌ترین بیوگرافی علی لاریجانی و همسرش + عکس‌های نایاب». آنا. ۱ خرداد ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۳.
  23. «برادران لاریجانی: خانواده مقامات عالیه». رادیو فردا.
  24. «ماجرای نسبت فامیلی با لاریجانی/ زندگی شخصی احمد توکلی به روایت خودش». عصر ایرام. ۲۰۲۲-۰۸-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۲۱.
  25. «فلسفه‌خوانده‌های سیاست‌پیشه». اعتماد. سال سیزدهم (۳۵۱۷): ۸. ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۵.
  26. «نامزدی لاریجانی از قم قطعی شد». وبگاه مردمک. ۲۰ بهمن ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۰۸.
  27. ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ «اگر اصلاح‌طلبان ضدانقلابند، چرا می‌گذاریم فعالیت کنند؟». ایسنا. ۴ اسفند ۱۳۹۴. من از بدنهٔ اصول‌گرایی جدا نشدم، بلکه متفاوت از برخی آقایان فکر می‌کنم. نمی‌توان گفت که چون عملکرد لاریجانی در بحث توافق هسته‌ای و برجام آن گونه بود، پس اصول‌گرا نیست یا ضد اصول‌گرایی است. آخر چرا اصول‌گرایان را این‌طور در هر مسئله‌ای خرد و جزئی می‌کنید که به ازای هر مسألهٔ جدید، انشقاق در ماهیت اصول‌گرایی ایجاد شود و به قول آقایان افراد به دلیل هر مسألهٔ حادث شده‌ای از قطار بیرون رانده شوند. باید روی مبانی وحدت داشت نه راه حل مسائل، زیرا در مسائل و راه حل‌ها همیشه اختلاف نظر وجود دارد.
  28. «علی لاریجانی مدل ۱۴۰۰ اصلاح‌طلب است یا اصولگرا؟». همشهری آنلاین. ۲۰۲۱-۰۲-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
  29. «لاریجانی در تله افتاده؛ نه اصلاح‌طلبان نه اصولگرایان بر او اجماع نمی‌کنند». مشرق نیوز. ۲۰۲۱-۰۱-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
  30. «زندگی‌نامه علی لاریجانی». جماران.
  31. «همه چیز دربارهٔ لاریجانی‌ها». تابناک.
  32. «زندگینامه: علی لاریجانی (۱۳۳۶-)». همشهری آنلاین.
  33. «همه مدیران برخاسته از سپاه». ایسنا.
  34. «لاریجانی‌ها، حکایت پنج برادر». رادیو فردا. ۱۷ بهمن ۱۳۹۱.
  35. «کانادا محمدجواد ظریف و علی لاریجانی را تحریم کرد». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۱.
  36. ایران، عصر (۲۰۲۱-۱۱-۱۵). «همه دامادها در جمهوری اسلامی/وقتی بهترین شغل، داشتن پدر زن خوب است». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۱-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۵.
  37. کوهنوردی علی لاریجانی در لاریجان
  38. Profile: Ali Larijani Tabnak
  39. «برادران لاریجانی: خانواده مقامات عالیه». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۵.
  40. «مصاحبه با محقق داماد | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۵.
  41. «توکلی: مادر آقای لاریجانی خالهٔ مادر من است و خالهٔ همسرم». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ فوریه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳.
  42. «زندگینامه و بیوگرافی علی لاریجانی». خبرگزاری برنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۴.
  43. «گزارش داماد، فرزندان و همسر علی لاریجانی به رهبر انقلاب به روایت علی مطهری». vananews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۴.
  44. ایران، عصر (۲۰۲۲-۰۸-۲۱). «ماجرای نسبت فامیلی با لاریجانی/ زندگی شخصی احمد توکلی به روایت خودش». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۲۱.
  45. «هزار فامیل در جمهوری اسلامی؛ از دایی تا دامادسالاری». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۲۱.
  46. خبرگزاری آنا (۲۰۲۲-۰۸-۲۱). «زندگینامه علی لاریجانی – کامل‌ترین بیوگرافی علی لاریجانی و همسرش + عکس‌های نایاب». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۸-۲۱.
  47. 10 (۲۰۱۹-۰۳-۲۷). «روابط من با لاریجانی از زمانی که داماد ما شد صمیمانه است». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۴.
  48. «رزومه - علی اردشیر لاریجانی». rtis2.ut.ac.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۴.
  49. «لاریجانی چگونه دکتری گرفت؟». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۳.
  50. حجت موجّه
  51. ۵۱٫۰ ۵۱٫۱ «زندگی‌نامهٔ دکتر علی لاریجانی و خط فکری هوای تازه». وبگاه رسمی دکتر علی لاریجانی. ۱۶ فروردین ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اکتبر ۲۰۰۵. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۳۸۶.
  52. «روزنامه آفتاب یزد: علی لاریجانی، حاشیه نشین می‌شود؟». www.pishkhan.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۴.
  53. «خاطرات ۱۰ ساله علی لاریجانی». جام‌جم آنلاین (به IR). ۲۰۰۴-۰۹-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۰.
  54. جم، Jamejam, جام (۲۰۰۴-۰۹-۲۲). «خاطرات ۱۰ ساله علی لاریجانی». Jamejam Online (به IR). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۰.
  55. محمد سرافراز جانشین احتمالی عزت‌الله ضرغامی در صداوسیما دویچه‌وله فارسی
  56. معنا و اثرات اعتراض خاتمی به صدا و سیما(... رادیو و تلویزیون بیش از دیگر نهادهای تحت نظر رهبر جمهوری اسلامی در مقابل اصلاح طلبان صف آرایی کرده بود اما در سال‌های اخیر، با جذب عده‌ای از مخالفان فعال اصلاحات به آن مؤسسه، امکان ظاهر سازی و بی‌طرفی نمایی هم از میان رفته. - بی‌بی‌سی فارسی، ۲۷ ژانویه ۲۰۰۴)
  57. سخنان رمضان زاده پیرامون اطلاع‌رسانی دو دولت خاتمی بایگانی‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine (آفتاب نیوز، ۲۴ آبان ۱۳۸۵)
  58. «هفته نامه صبح شماره ۶۳». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۱.
  59. نامه ۱۷۲ تن از نمایندگان مجلس درباره تحقیق و تفحص از صدا و سیما (روزنامه همشهری، ۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۲)
  60. درخواست ۱۷۲ تن از نمایندگان مجلس برای پیگیری گزارش تحقیق و تفحص از صداوسیما بایگانی‌شده در ۱۳ فوریه ۲۰۰۵ توسط Wayback Machine (روزنامه ایران، ۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۲)
  61. معنا و اثرات اعتراض خاتمی به صدا و سیما (بی‌بی‌سی فارسی، ۲۷ ژانویه ۲۰۰۴)
  62. انتخابات مجلس هفتم و صدا و سیما (بی‌بی‌سی فارسی)
  63. دولت؛ محروم از صدا و سیما، امیدوار به رسانه‌های مستقل[پیوند مرده] (بی‌بی‌سی فارسی)
  64. درخواست جلسه غیرعلنی درباره تحقیق و تفحص از صدا و سیما بایگانی‌شده در ۱۸ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine (۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۲)
  65. «استعفای علی لاریجانی». خبرگزاری فردا. ۲۸ مهر ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اکتبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۲۰۰۷.
  66. روایت شش 'خرابکاری تاریخی' در مذاکرات ایران و آمریکا بی‌بی‌سی فارسی
  67. فرزین منصوری (۱۳ مه ۲۰۱۶). «استعفاهای تاریخی در جمهوری اسلامی». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۳ مه ۲۰۱۶.
  68. «بازتاب گستردهٔ تغییر دبیر شورای عالی امنیت ملی در رسانه‌های جهان». وبگاه نواندیش. ۲۸ مهر ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اکتبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۳۸۶.
  69. «لاریجانی رئیس دائمی مجلس هشتم شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئن ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۸ ژوئیه ۲۰۰۸.
  70. جناح اکثریت، لاریجانی را برای ریاست مجلس برگزید
  71. «گزارش تسنیم| حذف لاریجانی از «لیست قم»؛ ادامه حیات سیاسی لاریجانی چه می‌شود؟». خبرگزاری تسنیم. ۱۸ آبان ۱۳۹۸.
  72. «مطهری: ظریف مرد برخی میدان‌ها نیست/ روحانی فقط بلد است متَلک بگوید». خبرگزاری مهر. ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰.
  73. «لاریجانی رئیس موقت مجلس شد». رادیوزمانه. ۹ خرداد ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۹ مه ۲۰۱۶.
  74. http://www.entekhab.ir/fa/news/272345
  75. «کدام نمایندگان شاخص مجلس دهم در انتخابات ثبت‌نام نکردند؟». فارس.[پیوند مرده]
  76. ۷۶٫۰ ۷۶٫۱ «رقابت جهانگیری و لاریجانی؛ آیا اصلاح‌طلبان با نفر پانزدهم می‌آیند؟». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۱-۰۵-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
  77. «کنایه علی لاریجانی به رئیسی و قالیباف: حوزه اقتصاد نه پادگان است نه دادگاه». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۵-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۵.
  78. «بیانیه علی لاریجانی خطاب به مردم ایران». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۵-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۵.
  79. «مطهری: از رد صلاحیت علی لاریجانی در حیرتم!». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۵-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۶.
  80. «توییت حسین مطهری دربارهٔ دختر علی لاریجانی: نه تابعیت آمریکا دارد نه اقامت /دین و شرافت خود را نفروشیم». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۵-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۶.
  81. ایران، عصر (۵ خرداد ۱۴۰۰). «دربارهٔ فاطمه دختر لاریجانی». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۷.
  82. ایران، عصر (۴ خرداد ۱۴۰۰). «قائم‌مقام دبیر شورای نگهبان: اقامت بستگان درجه یک در خارج از کشور مانع از احراز صلاحیت نمی‌شود/ هیچ‌کس در شورای نگهبان نظر برتر ندارد». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۰.
  83. «خامنه‌ای استعفای صادق لاریجانی از شورای نگهبان را تائید کرد – DW – ۱۴۰۰/۶/۱۳». dw.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۰۲.
  84. ۸۴٫۰ ۸۴٫۱ ۸۴٫۲ «به بعضی از افرادی که صلاحیتشان احراز نشد، ظلم وجفا شد». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۶-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۴.
  85. «آیت‌الله خامنه‌ای: به بعضی از داوطلبان ریاست جمهوری ظلم و جفا شد». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۴.
  86. ۸۶٫۰ ۸۶٫۱ «نامزدها وعده بی‌پشتوانه ندهند/به برخی احراز صلاحیت‌نشده‌ها ظلم شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۰۶-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۴.
  87. ۸۷٫۰ ۸۷٫۱ «امام خامنه‌ای: راه‌حل مشکلات، انتخاب درست است نه کناره‌گیری از صندوق رأی/ در جریان عدم احراز صلاحیت‌ها به برخی جفا شد- اخبار حوزه امام و رهبری - اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  88. ۸۸٫۰ ۸۸٫۱ ۸۸٫۲ «نامه لاریجانی به رهبر انقلاب: روحیه حق طلبی حضرتعالی بیش از پیش عیان شد». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۶-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  89. «لاریجانی: بیانات حکیمانه رهبر انقلاب بار دیگر پایه‌های استوار و عقلانی نظام را ظهور بخشید | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  90. «نامه لاریجانی به رهبر انقلاب| تذکر در رفع ظلمی که در بررسی صلاحیت کاندیداهای ریاست‌جمهوری رخ داد نشانه روحیه حق‌طلبی شماست- اخبار سیاست ایران - اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  91. «استقلال نظر شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۰۵-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  92. «استقلال در عملکرد شورای نگهبان | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  93. ۹۳٫۰ ۹۳٫۱ «بیانیه شورای نگهبان بعد از تذکر رهبر انقلاب: گزارش‌های نادرست در نظریه نهایی شورا مؤثر نبوده‌است». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۶-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  94. «اطلاعیه شورای نگهبان دربارهٔ فرمایشات رهبر انقلاب| گزارش‌های نادرست در نظر نهایی شورای نگهبان مؤثر نبوده‌است- اخبار سیاست ایران - اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۵.
  95. «پاسخ کدخدایی به بیانیه لاریجانی». مشرق نیوز. ۲۰۲۱-۰۶-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۶.
  96. «بیانیه جدید لاریجانی خطاب به شورای نگهبان: بهانه و آدرس غلط ندهید/ بارها دربارهٔ ردصلاحیت‌ها مناقشات جدی با این شورا داشته‌ام». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۶-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۶.
  97. «پاسخ لاریجانی به آیت الله اعرافی: علی رغم درخواست رسمی و کتبی، شورای نگهبان هیچ مطلبی در مورد عدم احراز صلاحیت به من ارائه نکرده‌است». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۶-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۱۶.
  98. «ویژه فارس| پاسخ لاریجانی به شورای نگهبان/۳۰ صفحه‌ای که برای سران قوا و شخصیت‌ها هم ارسال شد | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۶.
  99. «پاسخ ۳۰ صفحه ای علی لاریجانی به شورای نگهبان». اقتصادنیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۶.
  100. «پاسخ ۳۰ صفحه ای علی لاریجانی به شورای نگهبان در خصوص رد صلاحیتش برای انتخابات ۱۴۰۰». پایگاه خبری جماران. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۶.
  101. «نامه رد صلاحیت علی لاریجانی؛ حذف چند برادر از عرصه سیاست در ایران». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۲۴.
  102. اظهارات لاریجانی پیرامون ایران قبل از اسلام بایگانی‌شده در ۲۶ ژانویه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine (روزنامه ایران، ۶ خرداد ۱۳۸۲)
  103. «آمادگی مجلس برای حل مشکلات معیشتی اهل قلم»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۸، دریافت‌شده در ۷ خرداد ۱۳۸۸
  104. دویچه‌وله. «راهی برای اعمال فشار». دویچه‌وله، انتشار ۵ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۵ تیر ۱۳۸۸.
  105. YJC، باشگاه خبرنگاران. «تصویب 20 دقیقه‌ای جزئیات برجام». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۴.
  106. «حجاریان: تصویب 20 دقیقه‌ای برجام توصیه رهبری بود!/ پیشنهاد حسین موسویان برای حذف شعار «مرگ بر آمریکا»». مشرق نیوز. ۲۰۱۹-۰۳-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۴.
  107. «تصویب ۲۰ دقیقه ای برجام». snn.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۴.
  108. «بیست دقیقه‌ای برجام». جهان نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۴.
  109. «جزئیات شب قبل از تصویب برجام». الف. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۴.
  110. علی لاریجانی: متفاوت از اصولگرایان فکر می‌کنم
  111. گفتگوی علی لاریجانی با حقوقدانان شورای نگهبان
  112. Gareth Smyth (11 December 2015). "A realignment of Iran's political factions underway as elections loom". The Guardian. Retrieved 25 May 2018.
  113. Mohseni, Payam (2016). "Factionalism, Privatization, and the Political economy of regime transformation". In Brumberg, Daniel; Farhi, Farideh (eds.). Power and Change in Iran: Politics of Contention and Conciliation. Indiana Series in Middle East Studies. Indiana University Press. p. 43. ISBN 978-0-253-02079-6.
  114. Kaveh-Cyrus Sanandaji (2009). "The Eighth Majles Elections in the Islamic Republic of Iran: A Division in Conservative Ranks and the Politics of Moderation". Iranian Studies. Routledge. 42 (4): 621–648. doi:10.1080/00210860903106345.
  115. "Iran: Implications of Ahmadinejad's Parliamentary Defeat". Stratfor (Assessment). 5 May 2012. Retrieved 2 July 2017.
  116. Monavar Khalaj (23 February 2016). "Iran elections explained: What are Iranians voting for?". Financial Times. Retrieved 10 March 2016.
  117. ۱۱۷٫۰ ۱۱۷٫۱ Denise Hassanzade Ajiri (25 February 2016). "An introduction to Iran's parliamentary candidates". The Guardian. Retrieved 25 May 2018.
  118. Katayoun Kishi (24 February 2016). "Iran's Election Coalitions". United States Institute of Peace. Retrieved 25 May 2018.
  119. Saeid Jafari (22 March 2018). "Iranian Reformists anxious as Rouhani takes turn to the right". Al-Monitor. Retrieved 25 May 2018.
  120. "Larijani Reelected As Speaker of Iran's Parliament". Radio Free Europe/Radio Liberty. 29 May 2016. Retrieved 25 May 2018.
  121. Ehsan Bodaghi (4 May 2017). "'National dialogue' initiative indicates shifting political sands in Iran". Al-Monitor. Retrieved 10 July 2017.
  122. «حمایت اصلاح‌طلبان از نامزدی علی لاریجانی چقدر جدی است؟». همشهری آنلاین. ۲۰۲۰-۰۶-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۴.
  123. 2520 (۲۰۲۱-۰۴-۱۸). «تردید اصلاح‌طلبان به لاریجانی و انتظار اصولگرایان برای رئیسی». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
  124. «علی لاریجانی، فصل مشترک اصلاح‌طلبان و حاکمیت». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۱۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۶.
  125. «خبرگزاری فارس - خط و ربط| بوی حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی به مشام می‌رسد/ طرفداری عمو از برادرزاده!». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۰۵-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۰۴.
  126. «مسئولان عالی‌رتبه کشور چگونه با همسرانشان آشنا شدند؟». خبرگزاری تسنیم. ۱ خرداد ۱۳۹۶.
  127. Kahn, Tzvi (1970-01-01). "While Iran's leaders demonize America, their children study here". Washington Times (به انگلیسی). Retrieved 2018-10-16.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)
  128. «تست کرونای علی لاریجانی رئیس مجلس مثبت شد». تسنیم. ۲۰۲۰-۰۴-۰۲.
  129. «علی لاریجانی کرونا گرفت و قرنطینه شد». رادیو فردا. ۲۰۲۰-۰۴-۰۲.
  130. «روش ریاضی در فلسفهٔ کانت». وبگاه رسمی علی لاریجانی. ۱ فروردین ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اوت ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۳۸۶.
  131. «علی لاریجانی و «پیمان با مردم»». وبگاه رسمی علی لاریجانی. ۱۱ خرداد ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۸ آبان ۱۳۸۶.
  132. جم، Jamejam, جام (۲۰۰۴-۰۹-۱۳). «خاطرات 10 ساله دکتر علی لاریجانی -1». Jamejam Online (به IR). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۰.

پیوند به بیرون ویرایش