صادق لاریجانی

صادق اردشیر لاریجانی (زاده ۲۱ اسفند ۱۳۳۹) معروف به صادق آملی لاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، رئیس هیئت امنای دانشگاه امام صادق، عضو پیشین فقهای شورای نگهبان و رئیس پیشین قوه قضائیه ایران است. وی از اعضای مجلس خبرگان رهبری در دورهٔ سوم، چهارم و پنجم از استان مازندران است.

صادق لاریجانی
چهارمین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
متصدی
آغاز به کار ۹ دی ۱۳۹۷
دبیر	محسن رضایی محمدباقر ذوالقدر
پس از	سید محمود هاشمی شاهرودی
ششمین رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران
مشغول به کار ۲۳ مرداد ۱۳۸۸ – ۱۶ اسفند ۱۳۹۷
معاون اول	سید ابراهیم رئیسی غلامحسین محسنی اژه‌ای
پس از	سید محمود هاشمی شاهرودی
پیش از	سید ابراهیم رئیسی
عضو شورای نگهیان دوره‌های ۴، ۵ و ۷
مشغول به کار ۹ دی ۱۳۹۷ – ۱۳ شهریور ۱۴۰۰
دبیر	احمد جنتی
پس از	سید محمود هاشمی شاهرودی
پیش از	سید احمد حسینی خراسانی
مشغول به کار ۲۵ تیر ۱۳۸۰ – ۲۳ مرداد ۱۳۸۸
دبیر	احمد جنتی
پس از	رضا استادی
پیش از	سید محمود هاشمی شاهرودی
نماینده مجلس خبرگان رهبری دوره‌های ۳، ۴ و ۵
متصدی
آغاز به کار ۴ خرداد ۱۳۹۵ همکار با طبرسی (تا ۱۳۹۸)، معلمی و توکل
حوزه انتخاباتی	استان مازندران
اکثریت	۶۸۲٬۸۱۷ (۴۲٫۱۹٪)
مشغول به کار ۱ اسفند ۱۳۸۵ – ۳ خرداد ۱۳۹۵ همکار طبرسی، معلمی و جابری
حوزه انتخاباتی	استان مازندران
اکثریت	۴۸۸٬۹۴۰ (۳۱٫۳۲٪)
مشغول به کار ۴ اسفند ۱۳۷۷ – ۳۰ بهمن ۱۳۸۵ همکار جباری، کریمی دیوکلایی، روحانی (تا ۱۳۷۸) و طبرسی (از ۱۳۸۰)
حوزه انتخاباتی	استان مازندران
اکثریت	۴۶۳٬۵۸۷ (۵۰٫۷۸٪)
اطلاعات شخصی
زاده	صادق اردشیر لاریجانی ۲۱ اسفند ۱۳۳۹ (۶۰ ساله) نجف، عراق
ملیت	ایرانی
حزب سیاسی	جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
روابط	حسین وحید خراسانی عبدالله جوادی آملی احمد توکلی
فرزندان	زهرا لاریجانی
پدر	میرزا هاشم آملی
خویشاوندان	علی، محمدجواد، باقر و فاضل لاریجانی (برادر) مصطفی محقق‌داماد (همسر خواهر)
محل تحصیل	حوزه علمیه قم
دین	اسلام (شیعه)
درجه حوزه علمیه	آیت‌الله
وبگاه	وبگاه رسمی

او یکی از پنج برادر لاریجانی است که در جمهوری اسلامی ایران مقامات عالی داشته‌اند. لاریجانی‌ها طی سال‌های اخیر مورد تحریم‌های بین‌المللی و قرارداد تعقیب قرار گرفته‌اند و بر همین اساس صادق لاریجانی به‌دلیل وجود کیفرخواست از سوی عفو بین‌الملل از کشور خارج نمی‌شود.

سال‌های اولیه زندگی و تحصیلات

مقالهٔ اصلی: خانواده لاریجانی

صادق آملی لاریجانی در سال ۱۳۳۹ در خانواده ای اصالتاً مازندرانی در نجف به دنیا آمد. او فرزند پنجم میرزاهاشم آملی (از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانی، ضیاءالدین عراقی و محمدحسین نائینی و از جمله محسن اشرفی است که از بزرگان شهر اشرف (بهشهر) بوده و از شاگردان آخوند خراسانی محسوب می‌شد. پدرش یک سال و اندی پس از تولد وی به شهر قم مهاجرت کرد.

صادق لاریجانی، همچون برادران و خواهرش، علاوه بر اینکه از کودکی با علوم دینی آشنا شد، علوم جدید را نیز فراگرفت. وی دوران دبستان را در سال ۱۳۴۵ آغاز کرد و دورهٔ دبیرستان را در سال ۱۳۵۶ به پایان رساند. وی با اخذ بورس تحصیلی از دانشگاه صنعتی شریف عازم تحصیل در یکی از کشورهای غربی بود که ناگهان زندگی‌اش دگرگون شد و با تشویق پدر به دروس دینی رو آورد.

وی در سال‌های تحصیل، از محضر استادان بسیاری بهره برد. او درس رسائل و مکاسب را نزد افرادی مانند صلواتی، سید کاظم حائری، سید مهدی نبویِ اشرفی و کرباسی فراگرفت که عمدهٔ این جلسات به شکل خصوصی بود.

صادق لاریجانی با به پایان بردن دروس سطح، به درس خارجِ پدر خود، هاشم آملی، و نیز پدر همسر خود حسین وحید خراسانی رفت و سال‌ها از محضر آنان بهره برد. او در بخش علوم عقلی نیز در درس اسفار عبدالله جوادی آملی و حسن حسن‌زاده آملی حاضر شد.

در سال ۱۳۵۶ به حوزه علمیه قم وارد شد و بیشتر دروس مقدمات و سطح را در فرصتی اندک و در نزد استادان برجسته، که بعضاً از نزدیکان وی نیز بودند، به پایان رساند.

او از سال ۱۳۶۸، پس از تدریس سطح، به تدریس خارج اصول و خارج فقه پرداخت و از سال ۱۳۷۱ و با درگذشت پدرش، مدیریت مدرسه علمیه ولی‌عصر که به دستور هاشم آملی ساخته و وقف شده بود را به عهده گرفت. او سپس به عضویت هیئت علمی دانشگاه قم درآمد و هم‌اکنون به‌طور منظم در دانشگاه تربیت مدرس قم در سطح کارشناسی ارشد و دکترا، کلام جدید و فلسفهٔ تطبیقی تدریس می‌کند.

فعالیت‌های سیاسی

مجلس خبرگان

صادق لاریجانی در سال ۱۳۷۷ به عنوان نماینده دوره سوم مجلس خبرگان از استان مازندران به مجلس خبرگان راه یافت و در سال ۱۳۸۰ با حکم سید علی خامنه ای به عنوان عضوی از فقهای شورای نگهبان منصوب شد.

ریاست قوهٔ قضاییه

دیدار صادق لاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با رهبر ایران

سید علی خامنه ای وی را در تاریخ شنبه بیست و چهارم مرداد ۱۳۸۸ به سمت ریاست قوه قضائیه منصوب کرد و در۱۶ اسفند ۹۷ ابراهیم رئیسی جایگزین وی شد.

اظهارات وی در مورد حوادث پس از انتخابات ۱۳۸۸

صادق لاریجانی، در نخستین جلسهٔ قوهٔ قضاییه در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۸، تقلب در انتخابات دور دهم ریاست‌جمهوری را یک مسئلهٔ واهی و ساختگی دانست و بیان داشت که عده‌ای از طرفینِ درگیر در جریان اعتراضات، بعد از اعلام ادعای تقلب و بعد از آن در زندان شروع به تخلف از قوانین کرده و برای مردم و کشور مشکلاتی را فراهم آورده‌اند.

موارد نقض حقوق‌بشر

صادق آملی لاریجانی به عنوان ریاست قوه قضائیه در اجرای احکام اعدام و قطع عضو مسئول است. باتوجه به اینکه طبق قانون مجازات اسلامی اجرای همه احکام قصاص عضو و قصاص نفس تنها با اذن و اجازه رئیس قوه قضاییه امکان‌پذیر است، صادق آملی لاریجانی به‌طور مستقیم در تمام اعدام‌ها و قطع‌عضوها از مرداد ماه ۸۸ تا دی ماه ۹۷ نقش داشته‌است. در زمان تصدی لاریجانی بر قوه قضائیه، ده‌ها تن پیش از مجرمانی که پیش از آن که به سن قانونی برسند، جرمی مرتکب شده بودند به اعدام محکوم شدند و حکم اعدام برای تعدادی از آنان نیز به اجرا درآمد.

تحریم از سوی اتحادیهٔ اروپا و وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا

اتحادیهٔ اروپا، طی تصمیم مورَّخ ۴ فروردین ۱۳۹۱، هفده مقام ایرانی از جمله صادق آملی لاریجانی را به‌دلیل نقشی که در نقض گسترده و شدید حقوق شهروندان ایرانی داشته‌اند، از ورود به کشورهای این اتحادیه محروم کرد. کلیهٔ دارایی‌های این مقامات نیز در اروپا توقیف خواهد شد. طبق بیانیه اتحادیه اروپا اجرای شماری از احکام اعدام، شلاق، قطع عضو و سنگسار با تأیید این مقام صورت گرفت. از سال ۲۰۰۹، که لاریجانی به سمت ریاست قوهٔ قضائیه منصوب شده‌است، بازداشت فعالان سیاسی و مدافعان حقوق بشر، شدت پیدا کرد.

در دی ماه ۱۳۹۶ وزارت خزانه‌داری ایالت متحده آمریکا طی بیانیه‌ای صادق آملی لاریجانی را به دلیل نقض حقوق بشر مورد تحریم قرار داد. بر اساس بیانیه وزارت خزانه‌داری صادق آملی لاریجانی به عنوان رئیس دستگاه قضائی در «اعدام نوجوانان»، «اعمال شکنجه و رفتارهای غیرانسانی با زندانیان» شامل «قطع عضو» در فهرست تحریم‌های حقوق بشری این وزارتخانه قرار گرفته‌است.

دستور مختومه شدن پرونده‌ها

سوم آبان ۹۵ صادق لاریجانی رئیس قوه قضائیه ایران در ارتباط با پرونده سعید طوسی، بدون نام بردن از وی گفت: مختومه شدن پرونده‌ها توسط رئیس دستگاه قضا دروغ است و کسانی که از داخل کشور به رسانه‌های معاند کمک می‌کنند باید به عنوان معاونت در جرم تحت تعقیب قرار بگیرند.

قهرکردن با صداوسیما و دستور به جمع‌آوری دوربین‌های تلویزیون

سال ۹۶، عزت‌الله ضرغامی رئیس سازمان صداوسیما از ماجرای اختلافی با آملی لاریجانی در زمان ریاستش بر قوه قضائیه گفت. آملی لاریجانی از نحوه پوشش اخبار قوه قضائیه در تلویزیون گلایه داشت. ضرغامی می‌گوید آملی لاریجانی قهر کرد و دستور داد دوربین‌های تلویزیون را جمع کنند و دیگر آنها به به جلسات شورای عالی قضائی راه نداد.

داشتن حساب‌های شخصی در قوه قضاییه

در ۴ آذر ۱۳۹۵ صادق لاریجانی، رئیس سابق قوه قضاییه به داشتن ۶۳ حساب بانکی و هزار میلیارد تومان به عنوان سود وثیقه‌ها و خسارات پرداختی به قوه قضائیه که به حساب‌های شخصی‌اش واریز شده، متهم شد. سود بانکی آن‌ها ماهانه ۲۰ میلیارد تومان است، محمود صادقی نماینده شهر تهران در چهارم آذر ۱۳۹۵ در صحن علنی مجلس در تذکری خواستار شفاف‌سازی دربارهٔ این حساب‌ها شده بود. این خبر با تکذیب صادق لاریجانی و همچنین علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم مواجه شد. صادق لاریجانی در این باره توضیح داد: «این مسئله مربوط به سال ۷۴ یعنی ۲۱ سال قبل است و در زمان رؤسای قوه سابق و اسبق با اجازه رهبری اموال مربوط به قوه قضاییه، به حسابی به نام قوه قضاییه واریز می‌شود و اینکه می‌گویند حساب شخصی است ۹۹٫۵ درصد هم نه بلکه ۱۰۰ درصد کذب است.»

ابوالفضل ابوترابی نماینده سابق مجلس در این باره گفته‌است: «برخی حساب‌های بانکی در قوه قضائیه که بنابر مصالحی به نام رئیس قوه است. بانک‌ها نمی‌توانستند به حساب‌هایی که به نام قوه قضائیه است سود بدهند لذا پیشنهاد شد حساب‌ها به نام اشخاص حقیقی افتتاح گردد تا این مشکل نیز بر طرف شود؛ لذا از همان زمان این حساب‌ها به نام اشخاص حقیقی است تا اینکه از زمان محمود هاشمی شاهرودی تصمیم بر آن شد که حساب‌ها به نام رئیس قوه شود.»

در ۲۲ خرداد ۱۴۰۰ ابراهیم رئیسی با اشاره به وجود حساب‌های شخصی در قوه قضائیه که باعث فسادهای مالی گسترده پیش از این می‌شد، صحت وجود آن حساب‌ها و فسادهای مالی را مشخص کرد. این در حالی است که صادق لاریجانی پیش از این وجود این حساب‌ها و فساد مالی حساب‌های شخصی و متهم‌بودن خودش در پرونده طبری و بیژن قاسم‌زاده را انکار می‌کرد.

پرونده اکبر طبری

نوشتار(های) وابسته: پرونده اکبر طبری و غلامرضا منصوری

صادق لاریجانی طی ۲۰ سال که اکبر طبری در قوه قضائیه مدیر کل امور مالی و معاون اجرایی قوه قضائیه جمهوری اسلامی بوده و متهم به چندین قلم رشوه‌خواری شده‌است، از او حمایت کرده‌است، به‌طوری که در تیرماه ۹۸، دفتر صادق لاریجانی اعلام کرد که «برخی از اتهامات مطرح درمورد معاون اجرایی حوزه ریاست قبلاً دردادسرا بررسی شده و کذب بودن آن محرز شده بود» و لاریجانی اعلام‌کرد مستقلاً اتهامات اکبر طبری را بررسی کرده و «خلاف واقعیت بودن اتهامات آن برای لاریجانی محرز شده». اکبر طبری، هنگام دفاع در دادگاه گفت: «من ۲۰ سال خدمت صادقانه به قوه‌قضائیه داشته‌ام، اگر بخواهم کل لواسان و کارخانه‌هایش به نام من می‌زنند.»

غلام‌حسین اژه‌ای معاون اول صادق لاریجانی و قوه‌قضائیه، دربارهٔ پرونده اکبر طبری و غلامرضا منصوری بیان کرد با وجود ارتباط زیاد او با دستگاه قضائیه کشور و فسادهای گسترده او، هم‌چنان برای معاونان و صادق لاریجانی رئیس قوه‌قضائیه، فسادهای مالی وسیع او مشخص نبود. غلام‌حسین اژه‌ای در ادامه بیان داشت با وجود فسادهای اکبر طبری اگر کسی فرصت توبه بخواهد باید به او فرصت دهیم، ما باید با پذیرش توبه زمینه فساد را کم کنیم. ما مردم را محرم اسرار کشور می‌دانیم، اگر جلسات دادگاه را غیر علنی برگزار می‌کنیم برای این است که اطلاعات محرمانه به دست دشمنان کشور قرار نگیرد.

سپس در ۲۷ مرداد ۹۸ و در میانه "افشاگری"‌های صداوسیما و دیگر رسانه‌های رسمی از صادق لاریجانی، او با انتشار نامه سرگشاده ای هشدار داد: "بنده سینه ام خزانه الاسرار اتهامات مجموعه‌ای از معاونان، قائم مقامان و آقازاده‌های مسئولان و شخصیت هاست."

نامه به محمد یزدی

در ۲۷ مرداد ۱۳۹۸ صادق لاریجانی در پی انتقادات که برای او مطرح شد، در نامه به محمد یزدی، روحانی و چهارمین رئیس قوه قضائیه، نوشت:

درون سینه من خزانه رازها و اسرار مجموعه‌ای از معاونان، قائم مقامان، آقازاده‌های مسئولان و شخصیت هاست. گفته‌اید «به اسم مدرسه علمیه، کاخ ساخته‌است». مدتی در قم آشوب برپا کرده بودند خصوصاً برخی از نمایندگان قم که این ساختمان برخلاف قوانین و با دخالت رئیس قوه قضائیه ساخته شده‌است. اگر مقصودتان ظاهر آن است، همین ساختمان‌هایی که شما از آن استفاده می‌کردید هم همین‌طور بود: ساختمان مرکز تحقیقات دبیرخانه خبرگان که با حیله و نیرنگ‌های لطیف از دست مسئولین آن وقت درآوردید و به عنوان نائب رئیس مجلس خبرگان محل کار خود قرار دادید، در همین قد و قواره و وزن بود، نفرمودید کاخ ساخته‌اند، بلکه با اشتیاق تمام به آن ساختمان نقل مکان فرمودید. گرچه شخصیت‌هایی همچون مقام رهبری و برخی مراجع بزرگوار، بارها و بارها در مورد من کلماتی بکار برده‌اند که خود را لایق آنها نمی‌دانم. گفته بودید با آمدن رئیسی قوه قضائیه از رکود خارج شد و دیگر مردم امیدوارند که پرونده‌ها پنج سال طول نکشد. این خواست همه ما است. جناب آقای یزدی مشکل اصلی جنابعالی این است که فکر می‌کنید قیم حوزه‌های علمیه هستید و می‌خواهید به همه امر و نهی کنید. متأسفانه شما خودتان را در جایگاهی می‌بینید که نه تنها مرجع تعیین کنید، بلکه به مراجع بزرگواری که شاید شاگرد آن‌ها هم محسوب نمی‌شوید، امر و نهی کنید.

حمایت سید علی خامنه‌ای

در ۷ تیر ۱۳۹۹ علی خامنه‌ای دربارهٔ ریاست قوه‌قضائیه اظهار داشت: «همان‌طور که در برخورد با فساد نباید اغماض وجود داشته باشد اما افراد بی‌گناه هم نباید مورد تعدی قرار گیرند و رسیدگی‌ها باید کاملاً بر اساس قانون و عدالت و بدون جوگیری انجام شود. حرکت مبارزه با فساد از دوره آقای آملی لاریجانی آغاز شد و ایشان هم در داخل و هم در بیرون از قوه شروع کننده آن بودند و اینها نباید از نظر دور باشد.»

ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام

سید علی خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در تاریخ یکشنبه ۹ دی ۱۳۹۷ وی را به سمت ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو فقهای شورای نگهبان منصوب کرد. رئیس قبلی این مجمع محمود هاشمی شاهرودی درگذشته بود.

حواشی

جاسوسی

آمدنیوز» دو نامه منتشر کرد و مدعی شد که این نامه‌ها مربوط به مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضائیه است. بر اساس محتوای این نامه‌ها، فردی با نام فامیلی «صداقت» و با سمت «مدیرکل کاشف مرکز حفاظت‌واطلاعات قوه قضائیه» دستوراتی را دربارهٔ «تعقیب» زهرا لاریجانی، دختر رئیس قوه قضائیه، صادر کرده‌است. در یکی از این نامه‌ها همچنین از مأموران این مرکز خواسته شده‌است تمام افرادی که با زهرا لاریجانی «ارتباط برقرار کرده‌اند»، شناسایی شوند.

این نامه‌ها با حمله شدید اطلاعات سپاه پاسداران، امامان جمعه و همچنین شخص صادق لاریجانی به منتشر کنندگان گزارشی دربارهٔ «جاسوسی» دخترش، مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضائیه نامه‌های منتسب به این خبر را تکذیب کرد.

تألیفات

صادق لاریجانی از سال ۱۳۶۲ کتاب‌های بسیاری تألیف، تصحیح یا ترجمه کرده که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• فلسفهٔ اخلاق در قرن حاضر
• انسان از آغاز تا انجام، ترجمهٔ رسالهٔ علامه طباطبایی
• تصحیح کتاب سرمایهٔ ایمان (نوشتهٔ ملاعبدالرزاق لاهیجی)
• معرفت دینی (نقد نظریهٔ قبض و بسط تئوریک شریعت عبدالکریم سروش)
• قبض و بسط در قبض و بسطی دیگر
• واجب مشروط ـ فقهی، سیاسی
• فلسفهٔ تحلیلی، دلالت و ضرورت
• آموزگار جاوید (یادنامه میرزا هاشم آملی)
• مکتوباتی در حسن و قبح عقلی و قاعدهٔ ملازمه
• دین و اخلاق (ترجمه)
• فلسفهٔ تحلیلی، تئوری‌های معناداری
• فلسفهٔ تحلیلی، فعل گفتاری
• زبان دین
• براهین اثبات واجب، برهان وجودی
• قلمرو دین
• مبانی کلامی ـ فلسفی حکومت دینی
• فلسفهٔ اخلاق
• مجموعه مقالات (در سه جلد)
• فلسفه علم اصول (علم اصول و نظریه اعتبار)

منابع

• «برادرخوانده ها!». وبگاه روز آنلاین. ۲۷ فروردین ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۵ فروردین ۱۳۸۸.
• «زندگی‌نامه حضرت آیت‌الله صادق لاریجانی». وبگاه رسمی صادق لاریجانی. ۲۷ فروردین ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۵ فروردین ۱۳۸۸.
• «رئیس آینده قوه قضائیه کیست». وبگاه خبرگزاری مهر. ۹ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۲۸ تیر ۱۳۸۸.
• «رئیس آینده قوه قضائیه کیست؟». وبگاه الف. ۹ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۸ تیر ۱۳۸۸.
• «صادق آملی لاریجانی». شبکه اطلاع‌رسانی اجتهاد. ۲۳ بهمن ۱۳۸۹. دریافت‌شده در ۵ بهمن ۱۳۸۹.

سِمَت‌های علمی
پیشین: سید علی محقق داماد	رئیس هیئت امنای مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی ؟ – اکنون	در حال تصدی
بدون متصدی آخرین تصدی توسط: محمدرضا مهدوی کنی	رئیس هیئت امنای دانشگاه امام صادق ۱۳۹۴ – اکنون
کرسی پارلمانی
عنوان جدید	کارپرداز فرهنگی هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری ۱۳۸۰ – ۱۳۹۱	پسین: سید هاشم حسینی بوشهری
مناصب قضایی
پیشین: سید محمود هاشمی شاهرودی	رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران ۱۳۸۸ – ۱۳۹۷	پسین: سید ابراهیم رئیسی
مناصب حکومتی
پیشین: سید محمود هاشمی شاهرودی	رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ۱۳۹۷ – اکنون	در حال تصدی