یخ‌زده (فیلم ۲۰۱۳)

یخ‌زده (به انگلیسی: Frozen) یک پویانمایی آمریکایی، ساخته والت دیزنی پیکچرز است. این فیلم بر پایه داستان کوتاه ملکه برفی اثر نویسنده مشهور، هانس کریستیان آندرسن، ساخته شده‌است. انیمیشن یخ زده پنجاه و سومین انیمیشن کلاسیک والت دیزنی است و بازیگران مطرحی نظیر: کریستن بل، ایدینا منزل و جاناتان گروف در آن به صداپیشگی پرداخته‌اند.

یخ‌زده Frozen
پوستر انتشار فیلم
کارگردان	کریس باک جنیفر لی
تهیه‌کننده	پیتر دل وچو
فیلمنامه‌نویس	جنیفر لی
داستان	کریس باک جنیفر لی شین موریس
بازیگران	کریستن بل ایدینا منزل جاناتان گروف جاش گد سانتینو فونتانا
موسیقی	کریستوف بک رابرت لوپز کریستن اندرسون-لوپز
فیلم‌بردار	اسکات بیتی موهیت کالیانپور
تدوین‌گر	جف درهایم
شرکت تولید	والت دیزنی پیکچرز استودیو انیمیشن والت دیزنی
توزیع‌کننده	استودیو سینمایی والت دیزنی
تاریخ‌های انتشار	۱۹ نوامبر ۲۰۱۳ (۲۰۱۳-۱۱-۱۹) (تئاتر ال کاپیتان) ۲۲ نوامبر ۲۰۱۳ (۲۰۱۳-۱۱-۲۲) (ایالات متحده آمریکا)
مدت زمان	۱۰۲ دقیقه
کشور	ایالات متحده
زبان	انگلیسی
هزینهٔ فیلم	۱۵۰ میلیون دلار
فروش گیشه	۱٫۲۸ میلیارد دلار

اخبار و عناوین

یخ‌زده در تاریخ ۲۷ نوامبر اکران رسمی شد. بدون توجه به نرخ تورم این فیلم در مدت کوتاهی توانست به عنوان پرفروش‌ترین پویانمایی تاریخ تبدیل شود و در رتبه نوزدهم پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ قرار بگیرد. از ۱٫۲۷۶ میلیارد دلار فروش این فیلم نزدیک به ۴۰۰ میلیون دلار آن در آمریکای شمالی به‌دست آمده‌است. همچنین این فیلم با تحسین گسترده منتقدان مواجه شد و از دیدگاه برخی، بهترین صحنه‌های موزیکال فیلم‌های ساخت دیزنی را در خود داشت. منجمد موفق به دریافت دو جایزه اسکار برای بهترین پویانمایی و بهترین ترانه اورجینال برای ترانه «رهاش کن»، جایزه بهترین پویانمایی گلدن گلوب، بفتا پنج جایزه آنی (شامل بهترین پویانمایی) و چند جایزه دیگر شد.

در این انیمیشن شخصیت‌های دیگر دیزنی (راپونزل، فلین رایدر (از گیسوکمند)، تیانا (از شاهدخت و قورباغه)، ارورا (از زیبای خفته)و سیندرلا (از سیندرلا) در لحظه‌های خیلی کوتاه حضور دارند.

همچنین در سال ۲۰۱۵ میلادی فیلم کوتاهی به نام تب یخ زده و در سال ۲۰۱۷ میلادی ماجراجویی منجمد اولاف برای این فیلم ساخته شده‌است. قسمت دوم این فیلم (یخ‌زده ۲) در تاریخ ۶ آذر ۱۳۹۸(۲۷ نوامبر ۲۰۱۹) اکران شد. همچنین انیمیشنی کوتاه در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۲ با نام روزگار یک آدم برفی و انیمیشنی سریالی در ۲۱ نوامبر ۲۰۲۱ با نام اولاف تقدیم می کند منتشر شد.

داستان

فیلم با تعدادی یخ‌شکن که در حال جمع‌آوری یخ از روی یک دریاچه منجمد در نقاط سردسیر نروژ در آرندال هستند آغاز می‌شود. در میان آنان یک پسر بچّه ۸ ساله که «کریستوف» نام دارد به همراه گوزن شمالی کم سّن خود «اسون»، سعی در جمع‌آوری یخ دارد و تا آنجایی که می‌تواند برای این کار تلاش می‌کند. یخ شکنان پس از جمع‌آوری یخ کافی به سوی شهر حکومتی «ارندل» حرکت می‌کنند. درست در همان زمان در کاخ ارندل دو شاهزاده خردسال زندگی می‌کنند. پرنسس «آنا» خواهر بزرگتر خود «السا» را دیر وقت از خواب بیدار می‌کند تا با او برف بازی کند؛ زیرا السا دارای قدرتی جادویی است که می‌تواند به وسیلهٔ آن برف و یخ تولید کند. در ابتدا السا راضی به بازی با آنا نمی‌شود امّا وقتی که آنا به او پیشنهاد ساخت آدم‌برفی را می‌دهد، قبول می‌کند. آن دو به یکی از سالن‌های بزرگ کاخ می‌روند و شروع به بازی می‌کنند. السا یک زمین یخی بزرگ درست می‌کند و همه سالن را پر از برف و یخ می‌کند. دو خواهر یک آدم‌برفی درست می‌کنند و نام او را «اولاف» می‌گذارند که به گفته السا، آغوش‌های گرم را دوست دارد. در حین بازی، وقتی السا می‌خواهد از سقوط (حادثه) آنا جلوگیری کند به‌طور اتفاقی با یکی از پرتوهای یخی خود به سر آنا ضربه می‌زند و باعث می‌شود که او بی هوش شود و رشته کوچکی از موهایش به رنگ سفید در آید. السا، مادر و پدرش را صدا می‌کند. پادشاه و همسرش به همراه السا و آنا بیهوش برای حل این مشکل، شبانه به سوی «درّه سنگ زنده»، جایی که ترول‌ها که موجودات سنگی و کوچکی هستند با قدرت‌های خاص خود در آنجا سکونت دارند، حرکت می‌کنند و …

صداپیشگان

نام صداپیشه	نام صدا پیشه	نام شخصیت به انگلیسی	نام شخصیت فارسی
Kristen Bell	کریستن بل	Princess Anna	پرنسس آنا
Idina Menzel	ایدینا منزل	Queen Elsa	ملکه السا
Jonathan Groff	جاناتان گروف	Kristoff	کریستوف
Josh Gad	جاش گَد	Olaf	اولاف
Santino Fontana	سَنتینو فونتانا	Prince Hans	پرنس هانس
Ciarán Hinds	سیاران هیندز	Grand Pabbie	پبی بزرگ
Alan Tudyk	آلن تودیک	The Duke of Weselton	دوکِ وسلتون
Livvy Stubenrauch	لیوی اِستابنرائوک	(five-year-old Anna (speaking	آنا پنج ساله (صحبت کردن)
Katie Lopez	کَیتی لوپز	(five-year-old Anna (singing	آنا پنج ساله (آواز خواندن)
Agatha Lee Monn	آگاتا لی مون	nine-year-old Anna	آنا نه ساله
Eva Bella	اِوا بلّا	eight-year-old Elsa	السا هشت ساله
Spencer Lacey Ganus	اِسپنسر لَسی گِینس	twelve-year-old Elsa	السا دوازده ساله
Chris Williams	کریس ویلیامز	Oaken	اوکِن
Maia Wilson	مایا ویلسون	Bulda	بولدا
Paul Briggs	پائول بریگز	Marshmallow	مارشملو
Maurice LaMarche	ماریس لامرک	The King	پادشاه
Jennifer Lee	جنیفر لی	The Queen	ملکه
Jack Whitehall	جک وایتهال	Gothi the Troll Priest	گوتی ترول کشیش
Stephen J. Anderson	استفن جی. اندرسون	Kai	کای (یکی از خدمه کاخ)
Edie McClurg	اِدی مک کلارگ	Gerda	گردا (یکی از خدمه کاخ)
Annie Lopez	اَنی لوپز	Baby Troll	یکی از بچه ترول‌ها
Robert Pine	رابرت پاین	Bishop of Arendelle	اسقف آرندال
Jesse Corti	جس کارتی	Spanish Dignitary	سفیر اسپانیولی
Jeffrey Marcus	جفری مارکوس	German Dignitary	سفیر زبان آلمانی
Tucker Gilmore	تِکِر گیلمور	Irish Dignitary	سفیر زبان ایرلندی

تولید انیمیشن

صداپیشگی برای دوشخصیّت عمده انیمیشن

صدا پیشگی برای آنا: کریستن بل (Kristen Bell) هنرپیشه زن، در ۵ ماه مارس سال ۲۰۱۲ صداپیشگی شخصیت «آنا» را به عهده گرفت. جنیفر لی (Jennifer Lee) اظهار کرد که وقتی فیلم‌سازان به ترانهها و قطعات موسیقی فیلم «پری دریایی کوچولو» و مخصوصاً ترانه تکه‌ای از دنیای تو (Part of Your World) که توسط بل و درهنگام جوانیش خوانده بود، گوش دادند، صداپیشگی بل قطعی شد. بل هنگامی که حامله بود جلسات ضبط صدا را به پایان رساند؛ امّا بعضی از قطعات ضبط صدا را دوباره بعد از زایمان خود اجرا کرد زیرا بعد از فارغ شدن بل صدای او کمی عمیق‌تر شده بود. بل اظهار داشت که درهنگام ضبط مجدد قطعات، این جلسات ضبط حدود ۲۰ دفعه تکرار شدند که از نظر او برای یک شخصیّت که نقش مربوط به آن هنوز هم در حال تکامل است بسیار طبیعی است. با توجه به این که بل برای این نقش هیجان زده بود اضافه کرد که از سن ۴ سالگی همیشه آرزوی حضور در یک انیمیشن دیزنی را داشته‌است. او همچنین افزود: «من همیشه انیمیشن‌های دیزنی را دوست داشتم، امّا دربارهٔ زنان در آنان انیمیشن‌ها چیزی بود که برای من دست نیافتنی بود؛ حالت زنان در آن انیمیشن‌ها همیشه با شخصیّت و سنگین بود و همچنین آنان با کلامی متین صحبت می‌کردند و من همیشه احساس می‌کنم که این دختر (آنا) را بسیار رک‌تر، عجیب‌تر، ستیزه‌جوتر، شادتر و خام‌کارتر به نمایش درآورده‌ام. من واقعاً به این افتخار می‌کنم.»

صدا پیشگی برای السا: ایدینا منزل (Idina Menzel) در ۳۲ ژوئن سال ۲۰۱۲ صدا پیشه شخصیّت السا شد. مِنزل دربرداشت خود از انیمیشن منجمد می‌گوید: «برای دیزنی کمی فمنیستی است. من واقعاً به آن افتخار می‌کنم. آن فیلم همه چیز دارد امّا ضرورتاً دربارهٔ خواهری است. من فکر می‌کنم آن دو زن خیلی با یک دیگر کشمکش دارند امّا همیشه سعی دارند از یکدیگر محافظت کنند -- خواهرها واقعاً پیچیده‌اند. خیلی عالیست که همچین رابطه‌ای در این فیلم داریم، مخصوصاً برای بچه‌های کوچک.» منزل یک هنرپیشه، هنرمند و خوانندهای کارکشته از برادوی(Broadway) در نیویورک است. در ابتدا منزل برای نقشی در انیمیشن گیسوکمند در نظر گرفته شده بود، امّا در آن فیلم وارد نشد. امّا "جیمی اسپارر رابرتز"(Jamie Sparer Roberts) که مدیر تهیه صدا پیشه برای انیمیشن گیسو کمند بود و از آنجایی که او یکی از ترانه‌های منزل را در تلفن همراه خود داشت از او تقاضا کرد که به همراه کریسن بل در انیمیشن منجمد حاضر شود. قبل از این که حضور بل و منزل در این فیلم قطعی شود آن دو با خواندن ترانه باد درون بال‌های من (Wind Beneath My Wings) آن هم با صدای بلند، شدیداً کارگردان را تحت تأثیر قرار دادند و این درحالی بود که هنوز ترانهای برای انیمیشن منجمد سراییده نشده بود، این پیشنهاد کریستن بل در وقتی بود که او برای تمرین صداپیشگی به خانهٔ ایدینا منزل در [[کالیفرنیا]] رفته بود. لی بعدها اعلام کرد :"آن دو درست مانند دو خواهر می‌خواندند و بعد از اجرای آنان، حتی یک چشم بدون اشک هم باقی نمانده بود." و در بین دسامبر ۲۰۱۲ و ژوئن ۲۰۱۳، صداپیشگان کریستوف، دوک وسلتون، هانس و اولاف هم وارد انیمیشن شدند.

کارگردانی

به دنبال گرفتاری‌های بسیار جنیفر لی (Jennifer Lee) برای فرایند ساختن و پیشرفت انیمیشن منجمد و همکاری نزدیک او با کارگردان فیلم کریس باک و زوج آهنگ‌سرای انیمیشن لوپز و اندرسون-لوپز باعث شد که مدیران استودیو، «لستر» (Lasseter) و «کامل» (Catmull)، لی را در ماه اوت ۲۰۱۲ به درجه کارگردان دوم انیمیشن نائل کنند که به همراه کارگردان اول یعنی باک کار کند. همکاری لی با باک به عنوان کارگردانی دیگر در ۲۹ نوامبر سال ۲۰۱۲ به رسمیّت اعلان شد. جنیفر لی اولین زنی بود که یک انیمیشن سینمایی بلند مدّت و متحرک از والت دیزنی انیمیشن استودیوز را کارگردانی می‌کرد. لی در ابتدای کار خود بر روی داستان تمرکز می‌کرد و این مسئله به باک این فرصت را می‌داد تا بر روی انیمیشن تمرکز مند، لی بعدها اظهار کرد که توسط کارهایی کریس باک بر روی انیمیشن به عمل آورده بود بسیار تحت تأثیر قرار گرفته‌است و این راهم اضافه کرد که هردوی آنان از یک جهت مشترک به داستان می‌نگریستند و دارای درک و احساسی مشترک نسبت به فیلم بودند.

بر طبق گفته‌های دلو چو (Del Vecho) در اواخر فوریه سال ۲۰۱۲ کاملاً برای همه روشن شد که این انیمیشن دیگر عمل نمی‌کند و این هم باعث عقب انداختن فیلم و نوشتن دوباره صحنه‌ها و سراییدن دوباره ترانه‌ها و غیره شد که از فوریه تا آخر ژوئن ۲۰۱۲ به طول انجامید. وچو توضیح داد: «ما آهنگ‌ها را دوباره سراییدیم، شخصیّت‌های انیمیشن را حذف کردیم و همه چیز را تغییر دادیم و ناگهان انیمیشن شفته و دلمه شد امّا نه کاملاً بلکه نزدیک بود اینطور شود. در تصور، این قضیه مانند تکّه‌ای کیک کوچک است ولی در طی انجام کار واقعاً یک پیشرفت خوب به‌شمار می‌رود.» در ژوئن سال ۲۰۱۲، کمپانی دیزنی یک تست از انیمیشن نصف و نیمهٔ منجمد گرفت و از آن یک تریلر ساخت که توسط لستر و کامل در فینیکس واقع در ایالات آریزونا، پشتیبانی می‌شد. لی اضافه کرد که در آن هنگام متوجه شده بود که واقعاً چیزی مطلوب را برای ارائه دادن داشتند، زیرا واکنش‌ها نسبت به آن زیاد بود. کتمل که در ابتدا برای آموزش انجام کار به لی منتخب بود، بعدها به او گفت که کارش را خوب انجام داده‌است.

جانبخشی و طراحی

درست همانند گیسوکمند، یخ‌زده هم دارای سبکی منحصر به فرد و هنرمندانه است که از ترکیب انیمیشن‌های سه بعدی ساخت کامپیوتر و انیمیشن‌های کلاسیک کشیده شده توسط دست ساخته شده‌است. از همان ابتدا، باک می‌دانست که مایک جیایمو (Mike Giaimo) بهترین داوطلب برای ایجاد و پردازش تصاویر است، زیرا او کسی بود که بهترین انیمیشن‌های کلاسیک دهه ۱۹۵۰ را به تصویر کشیده بود. باک از او دعوت کرد تا به دیزنی بازگردد و به عنوان کارگردان هنری انیمیشن منجمد کار کند. باک، لستر و جیایمو همگی دوستانی قدیمی بودند که در «بنیانگاه هنری کالیفرنیا»(CalArts) نیز حضور داشتند.

برای خلق ظاهر انیمیشن پیش از تولید آن، جیایمو شروع به یک مطالعهٔ وسیع دربارهٔ کل منطقه اسکاندیناوی کرد و او از شهر دانمارکی‌نشین سولوانگ در نزدیکی لس آنجلس بازدید کرد امّا در نهایت او بر روی کشور «نروژ» انگشت گذاشت، زیرا ۸۰ درصد از اَشکال بصری که او را به خود مجذوب می‌کرد از نروژ بود. دیزنی هم در نهایت ۳ سفر علمی و کوتاه را تدارک دید. انیماتورها و متخصصین جلوه‌های ویژه انیمیشن در آن سفر به منطقه «جکسون هول»(Jackson Hole) در ایالات وایومینگ واقع در آمریکا اعزام شدند تا قدم زدن، دویدن و سقوط در برف عمیق را با انواع لباس‌ها و جامه‌های مختلف تجربه کنند و آن لباس‌های مختلف شامل دامنهای بلند نیز بود که تمامی پرسنل، مرد و زن، آنان را امتحان کردند. در این حین گروه نورپردازی و تیم هنری به یک هتل تماماً یخی در شهر کبک واقع در کشور کانادا رفتند تا شکست و بازتاب نور بر روی یخ و برف را مطالعه کنند. سرانجام جیایمو و چندین هنرمند به نروژ سفر کردند تا طرح‌هایی از کوهستان‌ها، آبدره‌ها، بناها، معماری و فرهنگ آنجا را به تصویر بکشند. پیتر دل وچو اظهار داشت: «ما برنامه و زمانی بسیار کوتاه را برای این انیمیشن داشتیم برای همین هم تمرکز اصلی ما بر روی سروسامان دان به داستان انیمیشن بود ولی ما این را هم می‌دانستیم که جان لستر بر روی خلق اجسام و دنیای درون فیلم، آن هم به حالتی بسیار واقع گرایانه و بسیار باور پذیر، مشتاق و پافشار بود امّا باز هم این دلیل نمی‌شود که ما یک دنیای کاملاً واقعی را ایجاد کنیم امّا باید یک دنیای نسبتاً واقعی و نسبتاً باورپذیر را ایجاد کنیم. این خیلی مهم بود که طبیعت و نماهایی از نروژ را از نزدیک ببینیم و برای انیماتورها هم مهم بود که بدانند جایی را که می‌خواهند خلق کنند چه شکلی است.»

در طی سال ۲۰۱۲، درحالی که جامو، انیماتورها و هنرمندان در حال توسعه و تکمیل مقدمات ظاهر کلی انیمیشن بودند، تیم تهیه و تولید هنوز درگیر توسعه و تکمیل نمایشنامه و داستان فیلم بود. این مشکل تا نوامبر سال ۲۰۱۲ به‌طور نسبی حل شد ولی باز هم نیاز به اصلاح و ویرایش‌های زیادی در فیلم‌نامه بود. یکی از دلهره آورترین چالش‌ها در تولید انیمیشن منجمد، این بود که تیم انیمیشن زمانی کمتر از ۱۲ ماه را برای درآوردن فیلم‌نامه و داستان جنیفر لی (که هنوز هم در حال تکامل و ویرایش بود) به شکل یک فیلم داشت. البته انیمیشن‌های دیگری مانند داستان اسباب بازی ۲ حتی زمانی کمتر از انیمیشن منجمد داشتند ولی به موقع تکمیل شده و بسیار موفقیّت آمیز و محبوب شدند. ناگفته نماند که فیلم‌ها موفقیّت آمیز آن هم در زمانی بسیار کوتاه به معنی «بیداری کشیدن‌های فراوان تا دیروقت‌ها، اضافه کاری و اضطراب» برای تولید کنندگانشان است. جنیفر لی تمام تیم‌ها و پرسنلی را که برای انیمیشن منجمد به کار گرفته شده بودند را چیزی حدود ۶۰۰ الی ۶۵۰ نفر تخمین زد که تعدادی از آنان شامل ۷۰ نفر تیم نور پردازی به علاوه ۷۰ انیماتور و پانزده تا ۲۰ نفر برای استوری بورد فیلم بودند.

پیتر دلو چو توضیح داد که چگونه تیم انیمیشن برای فیلم منجمد تشکیل شد: «ما در این فیلم انیماتور و طراحان کاراکتر داشتیم و انیماتورهای ناظری که بر روی چگونگی طراحی کاراکترهای خاص و مطرح فیلم نظارت می‌کردند. شاید انیماتورها بشخصه و تنهایی بر روی کاراکترهای زیادی نظارت داشته باشند امّا تمامی این‌ها تحت یک نظارت واحد است. به عنوان مثال من فکر می‌کنم که خیلی با انیمیشن گیسوکمند متفاوت بود، مثلاً ما یک نفر را می‌خواستیم که تمامی کاراکترهای متعلق به خودش را درک کرده و فقط آن را توسعه بدهد و سپس عضو دست اند در کاران فیلم شود. انیماتور کاراکتر اولاف، «هایرم آسموند» (Hyrum Osmond) نام داشت و او ساکت امّا پرنمک و بذله گو بود و شخصیّت و رفتاری حواس‌پرت نیز داشت، برای همین هم ما می‌دانستیم که او مقدار زیادی مزه و کمدی به اولاف می‌دهد. انیماتور کاراکتر آنا، «بکی بررسی» (Becky Bresee) بود و برای اولین بار او بود که یک کاراکتر را طراحی و انیماتوری می‌کرد و ما هم می‌خواستیم که او کاراکتر آنا را طراحی کند.»

وارنر لافلین (Warner Loughlin) یک مربی بود که آورده شده بود تا انیماتورها بدانند چه چیزی را خلق می‌کنند، البته بعضی انیماتورها برای تطبیق دادن وضع و حالت هر صحنه با کاراکترها، روش‌های خود را اجرا کردند. ناظر انیمیشنی «ربکا ویلسون بررسی» (Rebecca Wilson Bresee) اظهار داشت: «در واقع من برای به اجرا درآوردن کاراکتر در هر صحنه، خودم نقش آن صحنه را بازی می‌کردم، از نظر خودم این کار واقعاً اثر می‌کند.» و این روشی بود که او برای نزدیک کردن صحنه انیمیشن به واقعیت به کار می‌برد. «وِین آنتن» (Wayne Unten) ناظر انیماتوری برای کاراکتر السا بود و او خودش این وظیفه را به عهده گرفت زیرا شیفتهٔ شخصیّت پیچیدهٔ السا شده بود. آنتن با دقت فراوان توانست کاراکتر السا را تکمیل کند و ترس درون او را در مقابل آنای

ی نترس بر روی صورت السا پدیدار کند. آنتن حتی به تحقیق زیادی بر روی ویدیوهای ضبط شده از «ایدینا منزل» پرداخت تا بتواند حالت نفس کشیدن السا را با نفس کشیدن ایدینا منزل تطبیق دهد.

جوایز

جشنواره اسکار ۲۰۱۴

• برنده جایزه اسکار بهترین فیلم پویانمایی برای کریس باک و جنیفر لی
• برنده جایزه اسکار بهترین ترانه برای کریستن اندرسون-لوپز و رابرت لوپز برای ترانه رهایش کن با اجرای ایدینا منزل

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی
• Frozen در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)
• Frozen در پایگاه داده‌های فیلم تی‌سی‌ام
• Frozen در بانک اطلاعات بیگ کارتون
• Frozen در آل‌مووی
• Frozen در باکس آفیس موجو
• Frozen در متاکریتیک
• Frozen در راتن تومیتوز
• Frozen در استودیو انیمیشن والت دیزنی