لیگ برتر والیبال مردان ایران
لیگ برتر والیبال ایران یا سوپر لیگ والیبال ایران یک لیگ حرفه‌ای والیبال است که میان تیم‌های ایرانی توسط فدراسیون والیبال ایران برگزار می‌شود، سوپرلیگ والیبال ایران بالاترین سطح مسابقات باشگاهی والیبال در ایران است. این مسابقات از سال ۱۳۶۹ به شکل فعلی آغاز شده و از سال ۱۳۸۷ با شرکت ۱۲ تیم برگزار می‌شود. موفق‌ترین تیم‌ها، تیم پیکان با ۱۲ قهرمانی، صنام با ۴ قهرمانی، بانک سرمایه با ۳ قهرمانی و تیم‌های شهرداری ورامین، استقلال تهران، کاله مازندران، بنیاد شهید و فجر سپاه تهران هر کدام با ۲ قهرمانی به ترتیب موفق‌ترین تیم‌های ادوارهای سوپر لیگ والیبال ایران هستند. تیم اول لیگ به مسابقات قهرمانی باشگاه‌های آسیا راه می‌یابد.
فصل یا رقابت جاری: لیگ برتر والیبال ایران ۱۳۹۸ | |
 | |
| ورزش | والیبال |
|---|---|
| بنیان‌گذاری | از ۱۹۷۵ به‌طور رسمی از ۱۹۹۷ به شکل فعلی از ۲۰۱۲ با تغییرات گسترده |
| شمار تیم‌ها | ۱۲ |
| کشور |  ایران |
| تازه‌ترین قهرمان | شهرداری ورامین (۲مین قهرمانی) |
| بیشترین قهرمانی | پیکان تهران (۱۲ قهرمانی) |
| شریک(ـان) تلویزیونی | شبکه سه شبکه ورزش شبکه شما |
| وبگاه رسمی | |
تیم‌های کنونی
تاریخچه
اولین دوره لیگ والیبال ایران در سال ۱۳۵۴ به همت ابراهیم نعمتی اولین داور بین‌المللی والیبال ایران با عنوان جام پاسارگاد در زمان ریاست فرهاد مسعودی بر فدراسیون والیبال ایران) با شرکت ۱۲ انجام و تیم دخانیات تهران قهرمان شد تا نامش به عنوان نخستین قهرمان والیبال حرفه‌ای ایران ثبت شود، دو نشریه قدیمی نیز رویکرد ایده‌آلی برای انعکاس هفتگی لیگ داشتند. این جام در سال ۱۳۵۵ با همان تعداد تیم ادامه یافت که این بار استقلال تهران قهرمان شد. در سال ۱۳۵۶ مسابقات با شرکت ۱۰ تیم آغاز و در سال ۱۳۵۷ پایان یافت و استقلال بار دیگر بر سکوی اول تکیه زد. در سال ۱۳۵۷ با اوج‌گیری انقلاب اسلامی ایران تشکیلات ورزش و والیبال دستخوش تغییراتی شد و لیگ تعطیل شد.
در سال ۱۳۶۸ اولین دوره جام حذفی باشگاه‌های والیبال ایران در زمان پرویز خاکی رئیس وقت فدراسیون والیبال انجام گرفت که استقلال تهران با غلبه بر تیم نئوپان گنبد قهرمان شد. دوران ریاست پرویز خاکی از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۶۸ بود و مسابقات والیبال ایران به صورت استانی انجام می‌شد که تهران قهرمان سه دوره لقب گرفت.
اواخر سال ۱۳۶۸ با انتصاب محمدرضا یزدانی‌خرم به ریاست والیبال در دوره ریاست حسن غفوری فرد بر سازمان تربیت بدنی تحولات اساسی در ساختار والیبال به وجود آمد و لیگ برتر والیبال به مسئولیت رضا هدایتی هفتمین داور جهانی والیبال راه‌اندازی شد. از سال ۱۹۷۹ در جام موسوم به صلح رقابت‌های والیبال باشگاهی در ایران وارد فاز جدیدی شد که هر روز تکامل بیشتری یافت. از سال ۱۳۶۹ لیگ برتر والیبال با شرکت ۱۰ تیم با عنوان جام فجر شروع شد و تا سال ۱۳۷۷ که با این نام انجام می‌شد هر سال تعداد تیم‌ها به صورت عجیبی زیاد یا کم می‌شد. ۸ تیم، ۱۴ تیم، ۷ تیم، ۹ تیم و… تا اینکه در سال ۱۳۸۳ مسابقات با حضور ۱۸ تیم انجام شد. در سال ۱۳۸۸ تعداد تیم‌ها به ۱۶ تیم تغییر کرد و با نام جام وحدت در حال برگزاری بود و از سال ۱۳۸۹ به صورت قانونی با حضور ۱۲ تیم تا ۱۳۹۲ برگزار شد و از سال ۱۳۹۳ با ۱۴ تیم در دو گروه هفت تیمی برگزار می‌شود. فدراسیون والیبال اولین فدراسیونی بود که مسابقات باشگاهی خودش را تحت عنوان «لیگ برتر» برگزار کرد و بعد اون برگزاری رقابت‌ها به این شیوه در دیگر فدراسیون هم فراگیر شد. هر سال سوپر لیگ ایران به نام‌های مختلف یا همان پسوند نامگذاری می‌شود.
رقابت‌ها
پیکان تهران و صنام تهران دو تیم اصلی و دو مدعی قهرمانی این رقابت‌ها در سال‌های اخیر بوده‌اند. همچنین سایپا نیز به عنوان رقیب اصلی این دو تیم در رقابت‌ها بود. بعد از منحل شدن صنام تیم‌ها دیگری مانند کاله مازندران با پیکان تهران رقابت می‌کنند. از سال ۱۳۹۲ با شکل گرفتن تیم‌های متمول مانند شهرداری ورامین و بهبود تیم‌های دیگر مانند شهرداری ارومیه جدال برای کسب مقام در لیگ برتر گسترده‌تر شد.
پیشینه لیگ والیبال ایران
جام پاسارگاد
| فصل | قهرمان | نایب‌قهرمان | جایگاه سوم |
|---|---|---|---|
| ۱۳۵۴ | دخانیات تهران | پرسپولیس تهران | تاج تهران |
| ۱۳۵۵ | تاج تهران | پرسپولیس تهران | ذوب آهن اصفهان |
| ۱۳۵۶ | تاج تهران | ایرانا تهران | لیفتراک‌سازی تبریز |
| ۱۳۵۷–۱۳۶۲ | لیگ ملی وجود نداشت و تنها لیگ‌های استانی برگزار می‌شد. (به خاطر انقلاب و جنگ) | ||
| ۱۳۶۲ | لیگ نیمه کاره ماند. (به خاطر انقلاب و جنگ) | ||
| ۱۳۶۲–۱۳۶۸ | لیگ ملی وجود نداشت و تنها لیگ‌های استانی برگزار می‌شد. (به خاطر انقلاب و جنگ) | ||
دسته‌یک
لیگ برتر
رده‌بندی باشگاه‌ها بر اساس عنوان
| باشگاه | قهرمانی | نایب‌قهرمانی | سال‌های قهرمانی | سال‌های نایب‌قهرمانی |
|---|---|---|---|---|
| پیکان تهران | ۱۲ | ۴ | ۱۳۷۵، ۱۳۷۶، ۱۳۷۷، ۱۳۷۸، ۱۳۸۱، ۱۳۸۴، ۱۳۸۵، ۱۳۸۶، ۱۳۸۷، ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۳ | ۱۳۷۹، ۱۳۸۰، ۱۳۸۲، ۱۳۹۴، ۱۳۹۵ |
| صنام تهران | ۴ | ۲ | ۱۳۷۹، ۱۳۸۰، ۱۳۸۲، ۱۳۸۳ | ۱۳۷۷، ۱۳۸۱ |
| بانک سرمایه تهران | ۳ | ۰ | ۱۳۹۴، ۱۳۹۵، ۱۳۹۶ | – |
| شهرداری ورامین | ۲ | ۱ | ۱۳۹۲، ۱۳۹۷ | ۱۳۹۱ |
| کاله مازندران | ۲ | ۱ | ۱۳۹۰، ۱۳۹۱ | ۱۳۹۲ |
| استقلال تهران | ۲ | ۰ | ۱۳۵۵، ۱۳۵۶ | – |
| بنیاد شهید تهران | ۲ | ۰ | ۱۳۶۹، ۱۳۷۰ | – |
| فجر سپاه تهران | ۲ | ۰ | ۱۳۷۳، ۱۳۷۴ | – |
| بانک ملی تهران | ۱ | ۳ | ۱۳۷۱ | ۱۳۶۹، ۱۳۷۰، ۱۳۷۲ |
| دخانیات تهران | ۱ | ۰ | ۱۳۵۴ | – |
| آبگینه قزوین | ۱ | ۰ | ۱۳۷۲ | – |
| سایپا البرز | ۰ | ۷ | – | ۱۳۸۴، ۱۳۸۶، ۱۳۸۷، ۱۳۸۸، ۱۳۸۹، ۱۳۹۰، ۱۳۹۷ |
| پرسپولیس تهران | ۰ | ۳ | – | ۱۳۵۴، ۱۳۵۵، ۱۳۷۴ |
| ذوب آهن اصفهان | ۰ | ۲ | – | ۱۳۷۵، ۱۳۷۶ |
| شهرداری ارومیه | ۰ | ۲ | – | ۱۳۸۳، ۱۳۹۳ |
| ایرانا تهران | ۰ | ۱ | – | ۱۳۵۶ |
| بانک تجارت تهران | ۰ | ۱ | – | ۱۳۷۱ |
| فولاد خوزستان | ۰ | ۱ | – | ۱۳۷۳ |
| موتوژن تبریز | ۰ | ۱ | – | ۱۳۷۸ |
| گل گهر سیرجان | ۰ | ۱ | – | ۱۳۸۵ |
| خاتم اردکان | ۰ | ۱ | – | ۱۳۹۶ |
- تیم شهرداری ارومیه قبلاً با نام پگاه ارومیه در لیگ حضور داشت.
عنوان‌ها بر اساس استان
| استان | قهرمان | دوم | سوم | چهارم | پنجم | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | تهران | ۲۷ | ۱۶ | ۱۰ | ۷ | ۸ |
| ۲ | مازندران | ۲ | ۱ | ۵ | - | - |
| ۳ | قزوین | ۱ | - | ۱ | ۱ | ۱ |
| ۴ | البرز | - | ۶ | ۱ | ۱ | - |
| ۵ | آذربایجان غربی | - | ۲ | ۶ | ۳ | ۳ |
| ۶ | اصفهان | - | ۱ | ۵ | ۳ | ۳ |
| ۷ | آذربایجان شرقی | - | ۱ | ۳ | - | - |
| ۸ | خوزستان | - | ۱ | - | ۱ | ۱ |
| ۹ | کرمان | - | ۱ | - | - | - |
| ۱۰ | یزد | - | ۱ | - | - | - |
| ۱۱ | خراسان رضوی | - | - | ۳ | ۱ | ۱ |
| ۱۲ | گیلان | - | - | - | ۱ | ۱ |
| ۱۳ | خراسان شمالی | - | - | - | - | ۱ |
| ۱۴ | گلستان | - | - | - | - | ۱ |
در مسابقات فصل‌های ۱۳۸۷ (بیم مازندران و فولاد اورمیه) و ۱۳۹۰ (پیکان تهران و شهرداری اورمیه) دو تیم به مقام سوم رسیدند. همچنین تیم‌های چهارم و پنجم ۹ دوره اول لیگ مشخص نیست.
رده‌بندی مربیان بر اساس دستآورد
| نام | قهرمانی | نایب قهرمانی | سومی | |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | مصطفی کارخانه | ۱۰ | ۲ | ۱ |
| ۲ | حسینعلی مهرانپور | ۵ | ۰ | ۱ |
| ۳ | مهدی صابرپور | ۳ | ۱ | ۱ |
| ۴ | محمد حیدرخان | ۳ | ۰ | ۰ |
| ۵ | پیمان اکبری | ۲ | ۳ | ۲ |
| ۶ | بهروز عطایی | ۲ | ۱ | ۴ |
| ۷ | فاروق فخرالدینی | ۲ | ۰ | ۰ |
| ۸ | علیرضا معمری | ۲ | ۰ | ۰ |
| ۹ | احمد پورکاشیان | ۲ | ۰ | ۰ |
| ۱۰ | عزیز پرتویی | ۲ | ۰ | ۰ |
| ۱۱ | رحمان محمدی‌راد | ۱ | ۰ | ۰ |
| ۱۲ | جبار قوچان‌نژاد | ۰ | ۰ | ۱ |
پوشش رسانه‌ای
شبکه سوم صدا و سیمای ایران به همراه شبکه جام جم، شبکه ورزش و شبکه شما صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و همچنین شبکه‌های استانی اقدام به پخش زنده این رقابت‌ها می‌کنند.
قوانین
قوانین جدید نقل و انتقالات، محرومیت، پلی آف در سال ۹۳–۱۳۹۲:
- بازیکنان دو ساله: از سال آینده به بعد باشگاه‌ها تنها مجاز به قرارداد دو ساله با بازیکنانی هستند که زیر ۲۸ سال سن دارند و در صورت فسخ آن دیگر زیانی متوجه باشگاه یا بازیکن نیست. تا امسال اگر بازیکن یا باشگاه قرار داد فسخ می‌کرد باید ۳۰ درصد زیان می‌داد.
- بازیکنان سرباز: بازیکنان سرباز در اختیار فدراسیون والیبال هستند و اولویت نخست فدراسیون برای تعیین باشگاه آنان، باشگاهی است که قبل از شروع سربازی با آن‌ها قرارداد داشته‌اند. هر زمانی مدت سربازی این بازیکنان تمام شود، آنان بازیکن آزاد محسوب می‌شوند.
- پلی آف لیگ برتر: هشت تیم از مرحله مقدماتی لیگ برتر سال ۱۳۹۲ به مرحله پلی آف صعود می‌کنند و مرحله نهایی پلی اف با حضور چهار تیم برتر به صورت متمرکز در سالن دوازده هزار نفری آزادی برگزار خواهد شد.
- بازیکنان مصدوم: اگر بازیکنان تا قبل از نیم فصل اول مصدوم شوند، باشگاه‌ها مجاز به جذب یک بازیکن جایگزین از بازیکنان آزاد هستند. اگر بازیکنان مصدوم بعد از نیم فصل آماده حضور در مسابقات شوند، بازیکن آزاد محسوب می‌شوند و هم باشگاه قبلی و هم باشگاه جدید می‌توانند آنان را جذب کنند.
- بازیکنانی که با دو باشگاه یا بیشتر قرارداد دارند: از سال آینده هر بازیکنی که با دو باشگاه یا بیشتر قرارداد داشته باشد، این بازیکنان بدون مطرح در کمیته انضباطی به مدت یک سال از حضور در مسابقات محروم می‌شوند.
- آخرین مهلت ثبت قراردادها: باشگاه‌های لیگ برتر تا ۱۶ شهریورماه برای بازیکنان داخلی و ۳۱ شهریور برای بازیکنان خارجی فرصت دارند قرارداد بازیکنان خود را در فدراسیون والیبال ثبت کنند. همچنین در شورای عمومی سازمان لیگ امروز مقرر شد، باشگاه‌هایی که آیین‌نامه داخلی دارند یک نسخه از آن را به سازمان لیگ ارائه کنند تا در مورد جرایم بالاتر از پنج درصد بازیکنان تأیید نهایی گرفته باشند.
- ۱۴ تیمی شدن لیگ: از فصل جدید سال ۹۳ سوپر لیگ در دو گروه هفت تیمی برگزار می‌شود و از هر گروه چهار تیم به مرحله پلی‌آف صعود می‌کنند و در نهایت هم چهار تیم برتر به صورت ضربدری برای راهیابی به نیمه نهایی و فینال به مصاف هم می‌روند.
قوانین جدید برگزاری و پلی آف در سال ۱۳۹۴
- پلی آف: یکی از نکات متفاوت لیگ برتر ۹۵–۱۳۹۴ نحوه برگزاری مرحله پلی آف است. در سال‌های گذشته تیم‌های اول تا چهارم جدول در مرحله پلی آف میزبان بودند و از دیدارهای به بازی سوم می‌کشید دو باره آنان میزبان می‌شدند. یعنی تیم‌ها در مدت ۱۰ روز سه بار سفر می‌کردند، اما از این فصل تیم‌های پنجم تا هشتم جدول میزبان دیدار نخست هستند و تیم‌های اول تا چهارم جدول میزبان دو مسابقه بعدی خواهند بود.
- امتیاز: در این فصل لیگ، همانند لیگ جهانی و جام جهانی، اولویت جدول، تعداد پیروزی تیم‌ها و بعد امتیازها خواهد بود.
گزینش برای باشگاه‌های آسیا
۱ تیم از ایران در قهرمانی باشگاه‌های آسیا حضور دارد که تیم اول (قهرمان) لیگ برتر والیبال ایران خواهد بود.
فهرست بازیکنان تأثیر گذار و سرشناس خارجی
از سال ۱۳۷۷ تا به حال: (قبل از ۷۹ بازیکن سرشناس به لیگ ایران ترانسفر نشد و اگر هم ترانسفر شده، نام و اطلاعت دقیقی از آن‌ها موجود نیست - در لیست زیر بازیکنان سرشناس و تأثیرگذار از ۱۳۷۹ ذکر شده‌است)
رودریگو کویرکا
اوگنی ایوانف- اسمیلن ملایکوف
- متودی آنانیف
جاسمین چوتوریچ
ادین اشکوریچ
آنجل دنیس- اسلوبودان کواچ
- کراسیمیر گایدارسکی
- رادوان گاوریلویچ
- ساسا گادنیک
فرانچسکو بریبانتی
لئاندرو آراجو- ولیکو پتکوویچ
- میروسلاو گرادینارف
- کراسیمیر استفانوف
- یاسر پورتوندو
- دنیل میلوشف
تونی کواچویچ
سانجی کومار- دانیل دسی درو
فیلیپ بارکا- نیکولای نیکولوف
- والدو پتکوویچ
اولی-پکا اویانسیوو
نیکو فرریکس- رودریگو سانتانا
- فدریکو پریرا
- والریو ورمیلیو
لوکاش ژیگادلو- والنتین براتوئف
- اسوتوسلاو گوتسف
- میلان راشیچ
درک وستفال
ووین چاچیچ
