استان خراسان شمالی
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
استان خراسان شمالی به مرکزیت شهرستان بجنورد در شمال شرق ایران است. بزرگترین شهر این استان، بجنورد است.
| خراسان شمالی | |
|---|---|
 | |
 | |
| مرکز | شهرستان بجنورد |
| مساحت | ۲۸٬۴۳۴ کیلومترمربع |
| جمعیت | ۸۶۳٬۰۹۲ نفر (۱۳۹۵)[۱] |
| پراکندگی | ۳۰ نفر |
| تعداد شهرستان‌ها | ۸ |
| منطقه زمانی | IRST (گرینویچ+۳:۳۰) |
| -تابستان (دی‌اس‌تی) | IRDT (گرینویچ+۴:۳۰) |
| نماینده ولی فقیه | رضا نوری |
| استاندار | محمدعلی شجاعی |
این استان با قانون دولت در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، ایجاد شد.
اکثریت مردم خراسان شمالی شیعه و بخشی از اقلیت آن، سنی‌اند. گروه‌های قومی استان شامل اکثریت کردهای کرمانج‌ها، تات‌ها، فارس‌ها، ترک‌ها و ترکمن‌ها هستند.
مساحت این استان ۲۸٬۴۳۴ کیلومتر مربع است که از این نظر پانزدهمین استان ایران است.
جمعیت استان خراسان شمالی طبق سرشماری ۱۳۹۵ برابر با ۸۶۳٬۰۹۲ نفر است. بجنورد پرجمعیت‌ترین شهر استان خراسان شمالی، و پس از آن شهر شیروان پرجمعیت‌ترین شهر استان خراسان شمالی به حساب می‌آید.
آمار جمعیتیویرایش
بر اساس آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، نرخ باسوادی در این استان برابر ۷۹٫۱۳ درصد، نرخ شهرنشینی برابر با ۴۸٫۳۶ درصد، نرخ بیکاری ۵٫۹ و نرخ مشارکت اقتصادی ۴۰٫۷ درصد بوده‌است.
بجنورد پرجمعیت‌ترین شهر استان خراسان شمالی است و پس از آن شهر شیروان پرجمعیت‌ترین شهر استان خراسان شمالی است.
شهر هاویرایش
بجنورد (مرکز استان)
اسفراین (مهد کشتی باچوخه)
شیروان (دومین شهر استان)
فاروج (پایتخت آجیل و خشکبار ایران)
.jpg)
موقعیت جغرافیاییویرایش
استان خراسان شمالی با مساحتی حدود ۲۸٬۱۷۹ کیلومتر مربع، از ۸ شهرستان: بجنورد (مرکز استان)، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز و جرگلان، جاجرم ، فاروج و گرمه تشکیل شده‌است.
آثار کشف‌شده در این استان نشان از قدمت تاریخی کهن آن دارد. محوطه باستانی معروف به پهلوان و کوه حیدران جاجرم، قدمتی بیش از ۱۲ هزار سال دارند. قدیمی‌ترین اثر باستانی پابرجای پیش از اسلام (بنای سنگی اسپاخو) در غرب شهرستان مانه و سملقان در فاصله پنج کیلومتری شمال شاهراه آسیایی در روستای اسپاخو نیز دلیل دیگری بر صحت این ادعاست.
این استان، از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال با کشور ترکمنستان (با ۲۸۱ کیلومتر مرز مشترک)، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم‌مرز است.[۲]
تقسیمات کشوریویرایش
این استان از هشت شهرستان، ۲۲ شهر و ۱۹ بخش، ۴۰ دهستان و ۸۶۲ روستای دارای سکنه تشکیل شده‌است.
جدول ذیل: آمار تقسیات کشوری استان بر مبنای سال ۱۳۹۵:
| شهرستان | جمعیت | شهر | جمعیت | بخش | جمعیت | دهستان | جمعیت |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بجنورد | ۳۳۴ | بجنورد | ۱۹۹ | مرکزی | آلا داغ | ||
| چناران شهر | بابا امان | ||||||
| بدرانلو | |||||||
| حصار گرمخان | گرمخان | گرمخان | |||||
| گیفان | |||||||
| شیروان | ۱۷۲ | شیروان | ۸۸ | مرکزی | حومه | ||
| زیارت | زیارت | ||||||
| زوارم | |||||||
| سیوکانلو | |||||||
| گلیان | |||||||
| قوشخانه | قوشخانه | قوشخانه بالا | |||||
| قوشخانه پایین | |||||||
| لوجلی | سرحد | تکمران | |||||
| جیرستان | |||||||
| اسفراین | ۱۲۳ | اسفراین | ۶۱ | مرکزی | آذری | ||
| دامن کوه | |||||||
| زرق آباد | |||||||
| رویین | |||||||
| میلانلو | |||||||
| صفی‌آباد | ۳ | بام و صفی‌آباد | صفی‌آباد | ||||
| بام | |||||||
| مانه و سملقان | ۱۰۳ | آشخانه | ۲۲ | مرکزی | حومه | ||
| جیران سو | |||||||
| پیش قلعه | مانه | اترک | |||||
| شیرین سو | |||||||
| قاضی | سملقان | قاضی | |||||
| آوا | آلمه | ||||||
| فاروج | ۶۰ | فاروج | ۱۸ | مرکزی | فاروج | ||
| سنگر | |||||||
| شاه جهان | |||||||
| تیتکانلو | ۴ | خبوشان | تیتکان لو | ||||
| حصار | |||||||
| جاجرم | ۳۸ | جاجرم | ۱۸ | مرکزی | میان دشت | ||
| شوقان | جلگه شوقان | شوقان | |||||
| طبر | |||||||
| سنخواست | جلگه سنخواست | چهارده سنخواست | |||||
| دربند | |||||||
| گرمه | ۲۵ | گرمه | ۱۱ | مرکزی | گلستان | ||
| ایور | ۴ | بالا دشت | |||||
| درق | ۷ | ||||||
| راز و جرگلان | ۶۰ | راز | ۵ | مرکزی | راز | ||
| باغلق | |||||||
| یکه سعود | ۲ | جرگلان | جرگلان | ||||
| حصارچه | |||||||
| غلامان | ۲ | غلامان | غلامان | ||||
| راستقان | |||||||
موضوع جدول ذیلویرایش
تقسیمات کشوری مربوط به تأسیس شهرستان‌های استان خراسان شمالی تا سال ۱۳۹۸:
| سال
تأسیس |
۱۳۱۶ | ۱۳۴۲ | پس از
انقلاب |
۱۳۷۶ | ۱۳۷۹ | ۱۳۸۳ | ۱۳۸۷ | ۱۳۹۲ | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| خراسان | بجنورد | اسفراین | اسفراین | اسفراین | اسفراین | خراسان
شمالی |
اسفراین | اسفراین | اسفراین | ||
| بجنورد | جاجرم | جاجرم | جاجرم | جاجرم | گرمه | گرمه | |||||
| جاجرم | جاجرم | ||||||||||
| بجنورد | مانه و
سملقان |
مانه و
سملقان |
مانه و
سملقان |
مانه و
سملقان |
مانه و
سملقان | ||||||
| بجنورد | بجنورد | بجنورد | بجنورد | راز و
جرگلان | |||||||
| بجنورد | |||||||||||
| قوچان | شیروان | شیروان | شیروان | شیروان | شیروان | شیروان | شیروان | شیروان | |||
| قوچان | قوچان | فاروج | فاروج | فاروج | فاروج | ||||||
| قوچان | خراسان
رضوی |
||||||||||
| شهرستان‌های دیگر … | |||||||||||
| شهرستان‌های دیگر … | خراسان
جنوبی |
||||||||||
طبق جدول مزبور، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی، فقط شهرستان بجنورد وجود داشت که به تدریج ۵ شهرستان از دل آن جدا شد و هر کدام شهرستان مستقلی شدند. (توجه: شهرستان فاروج و شیروان، از شهرستان قوچان جدا شده‌است)
اقوام و زبان‌هاویرایش
اقوام ساکن در استان خراسان شمالی شامل کردهای کرمانج، فارسی‌زبانان، تات‌زبانان، رازی‌زبانان، ترکمن‌ها و ترک‌های خراسان‌ها می‌باشند.
زبان‌های رایج نیز کردی کرمانجی، فارسی، ترکی خراسانی، تاتی و ترکمنی می‌باشد.
به‌طور کل کردهای کرمانج با ۴۶٫۱درصد اکثریت ترکیب جمعیت استان را تشکیل می‌دهند و پس از آن فارسی‌زبان‌ها ۲۷٫۸ درصد، ترک‌های خراسان ۲۰٫۶ درصد، تات‌ها ۶٫۲ و ترکمن‌ها ۵ درصد و اقوام خاوری، عرب و بلوچ و لر نیز در این استان سکونت دارند.[۳][۴] تات‌ها بومیان این استان هستند که ۶٫۲ این استان را تشکیل می‌دهند.[۵] تات‌زبانان در محلاتی از شهر بجنورد،[۶] در شهر سن خواست و پیرامون، شوقان و غیره رواج دارد.[۷]
همچنین مردم روستاهای روئین، ارکان، کسرق، بیدواز، نیش کیش، گنجدان، کوران و قلعه‌نو در شهرستان اسفراین، ۱۴ درصد مردم شهر اسفراین، مردم روستاهای گیفان، طبر، محمدآباد در شهرستان بجنورد، و روستاهای مهرآباد، برزل آباد، حصار سه یک آب، فیض‌آباد، اسلام‌آباد، امان‌آباد، کارخانه قند، منصوران، امامزاده مشهد طرقی بالا و پایین، و گلیان و برزلی و ورک در شهرستان شیروان، و روستاهای استاد، خسرویه و مایوان در شهرستان فاروج.[۵][۸][۹][۱۰]
هسته اولیه ترک‌های خراسان به دوران باستان تعلق دارد نام‌های باستانی در استان این موضوع را تأیید می‌کنند (بش قارداش، رود اترک، منطقه سالوک و…)در دوران‌های بعد، مردم ترک‌زبان گرایلی (اویغورها) نیز به این مناطق کوچیدند و سپس در زمان شاه‌اسماعیل و شاه‌عباس صفوی گروهی از مردم کرمانج (شاخه‌ای از کردها) از غرب ایران برای حفاظت از مرزها و برخی از ترک‌زبان‌های آذربایجان نیز به خراسان شمالی کوچانده شدند.[۵]
- نظرسنجی سال ۱۳۸۹
طی پژوهشی که به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۸۹ انجام شد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه‌گیری شد در این استان به قرار زیر بود:
شرایط اقلیمیویرایش
خراسان شمالی از نظر ناهمواری‌ها به دو قسمت: الف) نواحی کوهستانی ب) پست و هموار تقسیم می‌شود.
مرتفع‌ترین نقطهٔ آن قلهٔ شاه‌جهان در رشته‌کوه‌های آلاداغ ۳٬۰۵۱ متر و پست‌ترین نقطهٔ آن در روستای تازه‌یاب در قسمت خروجی رودخانهٔ اترک با ارتفاع ۴۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد. ارتفاع متوسط استان ۱٬۳۲۶ متر از سطح دریا می‌باشد.
کوه‌های استان از نظر زمین‌شناسی حاصل آخرین حرکات کوه‌زایی دوران سوم و از کوه‌های جوان می‌باشند. این کوه‌ها به دو بخش عمده: ۱-رشته کوه کپه‌داغ ۲-رشته‌کوه آلاداغ تقسیم می‌شوند.
رشته‌کوه کپه داغ: این رشته‌کوه در شمال استان واقع شده و به‌وسیلهٔ گسل عشق‌آباد (گسل کپه‌داغ) از دشت‌های پست ترکمنستان و به وسیلهٔ رودخانهٔ اترک و دشت‌های مانه و سملقان، بجنورد، شیروان، فاروج از رشته‌کوه جنوبی آلاداغ جدا می‌شود.
این ارتفاعات شباهت زیادی از نظر ساختار زمین‌شناسی با زاگرس دارند و وجود گسل‌های متعدد ساختار رسوبی، نامتقارن بودن چین‌ها، فقدان فعالیت‌های آتشفشانی و وجود سنگ‌های دارای درز و شکاف آن شرایط مساعدی برای ذخایر آب زیرزمینی و منابع نفت و گاز ایجاد می‌نماید.
رشته‌کوه آلاداغ: این ارتفاعات توسط دشت‌های مانه و سملقان، بجنورد، شیروان، فاروج، از رشته‌کوه کپه‌داغ جدا شده‌است. آلاداغ در غربی‌ترین منطقه در حوالی جاجرم به‌وسیلهٔ یکسری کوه‌های کم ارتفاع به رشتهٔ کوهستانی شاه کوه البرز می‌پیوندد. جبههٔ شمالی آلاداغ با یکسری پرتگاه‌های گسلی به رود اترک و جبههٔ جنوبی آن از طریق گسل‌هایی با دشت جاجرم ارتباط پیدا کرده‌است.[۲]
صنعت و معدنویرایش
مجتمع پتروشیمی، کارخانهٔ سیمان و کارخانه‌های پلاستیک بجنورد، و کارخانهٔ آرد و شرکت آذین فورج. کارخانهٔ تولید انواع لوله و پروفیل فلزی بجنورد، کارخانهٔ ساخت و تولید دستگاه‌های جوش القائی و کورهٔ القایی بجنورد،
مجتمع فولاداسفراین، کارخانهٔ لوله‌گستر اسفراین،
کارخانهٔ آلومینای جاجرم،
نیروگاه برق، کارخانه قند و کارخانه الیاف شیروان،
کارخانهٔ فرآورده‌های گوشتی شهراد فاروج، کارخانهٔ کشت و صنعت خرم فاروج، کارخانجات خوراک دام، صنایع کشمش و زعفران فاروج،
کارخانه‌های متعدد پنبه پاک کنی، صنایع غذایی، کشاورزی، ساختمانی، کارخانهٔ لبنیات مهر شیر درق و… از صنایع برجستهٔ این استان به‌شمار می‌روند.
براساس نتایج سرشماری کارگاه‌های صنعتی ۱۳۸۱ کشور، خراسان شمالی دارای ۳٬۶۰۰ کارگاه صنعتی با ۱۲٬۵۴۵ شاغل است که دارای ۸۷۳٬۶۱۰ میلیون ریال ارزش افزوده می‌باشد. تعداد ۱۰۷ واحد صنعتی با ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در سطح استان فعال است.
در حال حاضر ۳۰ معدن فعال از جمله معادن اکسیدآلومینیوم، کلسیت، بنتونیت، باریت، ماسهٔ سیلیسی، سنگ‌های تزئینی و … در سطح استان بهره‌برداری می‌شود و به عبارتی ۰٫۸۹٪ معادن فعال کشور، در این استان واقع می‌باشد.
آموزش و پرورشویرایش
در سال تحصیلی ۸۳–۸۲ شمار کل دانش‌آموزان مقاطع مختلف تحصیلی در سطح استان ۱۷۴٬۳۳۳ نفر بوده‌است؛ که از این تعداد ۴۶٫۸٪ در مقطع ابتدایی و ۲۷٪ در مقطع راهنمایی و ۱۵٫۹٪ در مقطع متوسطه و ۶٫۷٪ در مقطع متوسطه رشته‌های فنی و حرفه‌ای مشغول تحصیل هستند.
شاخص تراکم دانش‌آموز در کلاس در دو مقطع ابتدایی و راهنمایی وضعیت مطلوب‌تری را از میانگین کشور نشان می‌دهد اما در مقطع متوسطه در مقابل متوسط ۲۵/۵ نفر در کلاس، وضعیت در استان ۲۷ نفر می‌باشد.
سوغاتویرایش
از سوغاتی‌های استان خراسان شمالی می‌توان به آبنبات بجنوردی، قره قروت، نان قتلمه، آجیل فاروج، جزلاغ و گلیم اشاره کرد.[۱۲]
آموزش عالیویرایش
در حال حاضر دانشگاه بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد، دانشگاه علوم پزشکی بجنورد، دانشگاه‌های غیرانتفاعی اشراق و حکیمان، دانشگاه پیام نور بجنورد و دانشگاه فرهنگیان در شهر بجنورد،
و همچنین دانشگاه آزاد اسلامی اسفراین، مجتمع آموزش عالی اسفراین، دانشگاه علمی کاربردی فولاد، دانشکده علوم پزشکی اسفراین و دانشگاه پیام نور اسفراین در شهرستان اسفراین
و دانشگاه آزاد اسلامی شیروان، دانشگاه پیام نور شیروان، مجتمع آموزش عالی شیروان، مجتمع آموزش عالی سلامت شیروان، دانشگاه علمی کاربردی شیروان، دانشگاه غیرانتفاعی علم و ادب نوین، دانشکده فنی پسران پروفسور حسابی، آموزشکده فنی و حرفه‌ای سما در شهرستان شیروان
و همین‌طور دانشگاه آزاد اسلامی جاجرم و دانشگاه پیام نور جاجرم و دانشگاه جامع علمی کاربردی جاجرم، دانشکدهٔ فنی جاجرم نیز در شهر جاجرم
دانشگاه فنی حرفه ای سما در شهرستان فاروج، دانشگاه پیام نور فاروج، فعالیت دارند.
دانشگاه بجنورد به عنوان بزرگترین مجتمع دانشگاهی در استان خراسان شمالی در سال ۱۳۸۴ تأسیس شده‌است و در حال حاضر در رشته‌های متعدد مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد. همچنین، مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی این دانشگاه که در سال ۱۳۸۶ تأسیس شده‌است در حال حاضر از مراکز مهم خدمات روانشناختی این استان می‌باشد.
دانشکده کشاورزی شیروان اولین واحد دانشگاه دولتی در استان خراسان شمالی از سال ۱۳۶۲ زیر نظر دانشگاه فردوسی مشهد مشغول فعالیت آموزشی و پژوهشی می‌باشد.
مدارس علمیهٔ استانویرایش
به دلیل پرهیز از طولانی شدن بحث، مطلب مدارس علمیه استان خراسان شمالی در یک صفحهٔ جداگانه آمده‌است.
کشتی و پهلوانانویرایش
مسابقات کشتی چوخه مسابقات کشتی چوخه در اسفراین در روز ۱۴ فروردین هر ساله برگزار می‌شود، گود زینل خان در اسفراین هر ساله با چندین مسابقه استانی و کشوری معتبر برگزار می‌شود.
همچنین جام کشتی برادران زهرایی هم در شیروان و گود امام مرشد فاروج برگزار می‌شود.
مسابقات کشتی با چوخه در جاجرم نیز از قدمت زیادی برخوردار است و همه ساله در ایام نوروز و برخی اوقات دیگر با شکوه خاصی در جاجرم برگزار می‌شود.
تفرج گاه‌هاویرایش
شهرستان اسفراین
دهکده توریستی روئین و سد بیدواز و غار برقیستان در شهر زیبای صفی‌آباد و درهٔ جاج سست در اسفراین، شهر بلقیس، امامزاده باباقدرت
شهرستان بجنورد
پارک باباامان، پارک بش قارداش، روستای پیغو، کمپ گلستان، آبشار حمید، دره بازخانه، دره فیروزه، دره مهنان و آب گرم قراجه روستای پلکانی اسفیدان باغ ملا محمد در توابع روستای باغچق، آینه خانه و عمارت مفخم، کوشک علی‌آباد، حسینه جاجرمی، کاروانسرای سبزه میدان، حمام عسگری
شهرستان مانه و سملقان
آتشکده اسپاخو، تپه باستانی ریوی، آبشار بیار، روستای درکش، آبشار زوعلیا، آبگرم مهمانک، روستای شیر آباد
شهرستان شیروان
حمام تاریخی پیرشهید، مناطق حفاظت شده ییلاقی گلیل و سرانی، دریاچه سد بارزو، غارهای دستکند هنامه، روستاهای پلکانی و بکر زوارم و گلیان، اوغاز، بوانلو، حصارپهلوانلو، برزلی، گرماب، بلغان، باداملق، کوهستان پارک شیرکوه، چهارطاقی تیموری شیروان، تپه ارگ باستانی شیروان، روستاهای هدف گردشگری قلعه زو، اسطرخی، آبشار زیبایی اسطرخی
شهرستان جاجرم
مسجد جامع جاجرم، نارین قلعهٔ جاجرم، کوشک جاجرم، سردابهٔ جاجرم، ارگ کاظم خان جاجرم، قلعهٔ خان جاجرم، بقعهٔ مبارکهٔ خواجه علی بن مهزیار جاجرم، کوه بابای جاجرم، تنگهٔ جاجرم، تپهٔ پهلوان جاجرم، تپهٔ حیدران جاجرمرباط قلی حمام جاجرم، پول چوبی ابریشم، قلعه جلال الدین
شهرستان آجیلی فاروج
حمام فاروج، اقامتگاه بوم گردشگری مردکانلو، حمام روستای استاد، دره خسروی، قله شاه جهان، آرامگاه بابا و بی بی، امام زاده اولیا استاد، برج مفرنقاه، تپه طویل، برج استاد، درخت ۵۰۰ ساله اسفجیر، گلورتپه و کول تپه، امام زاده عبدالله رحمان خرق، امام مرشد، غار تاریخی تبریان، سد چری، تپه چکی، تپه خیرآباد، تپه خلق آباد
شهرستان گرمهویرایش
رباط عشق، روستا دشت، رباط قره بیل، مسجد جامع درق، امامزاده فضل بن علی درق، امامزادگان ابراهیم و محمد درق، قلعه قدیمی دهی درق، قلعه قدیمی نارنج قلعه درق، غار کفترک درق، بند تاریخی مهار (معار) درق، آب انبارهای قدیمی راه‌های قدیمی (مسیر درق - شاهرود)، یادبود و گلزار شهدای شهر درق، قلعه خداوردی درق، نظرگاه امام علی گرمه، شهر باستانی ده هزار ساله راونیز، غار برقیستان، امامزاده باباقدرت، روستای تاریخی آردین، روستای تاریخی پرثوادر کنار روستای گسگ، امامزاده حمزه دهنه شیرین، تپه قلعه کهنه کند.
شهرستان راز و جرگلان
سد غلامان، بوم گردی یوقان برج (به همراه اسب سواری) در بخش غلامان، بوم گردی جرگلان، سد چندیر جرگلان، اسب ترکمن
نگارخانه‌هاویرایش
جستارهای وابستهویرایش
منابعویرایش
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «نسخهٔ آرشیوشده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۳.
- ↑ «قومیت‌های استان خراسان شمالی». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۱۱.
- ↑ شمارهٔ کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۷۳۹ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان خراسان شمالی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبرهٔ پارس -شابک:۲–۴۷–۶۶۲۷–۶۰۰–۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۳۰۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ روزنامهٔ خراسان،بررسی پیشینه تاریخی اقوام مختلف: تات قوم بومی خراسان که به زبان فارسی تکلم می‌کنند[پیوند مرده]. دوشنبه ۲۳ شهریور ۱۳۸۸ - شمارهٔ ۲۶۴.
- ↑ روزنامهٔ خراسان،زبان و فرهنگ تاتی در آستانه فراموشی، دوشنبه ۱۳ مهر ۱۳۸۸، شمارهٔ ۲۸۱.
- ↑ پورتال فرمانداری شهرستان جاجرم بایگانی‌شده در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، بازدید: ژوئیهٔ ۲۰۱۳.
- ↑ A. Manafy. The Kurdish Political Struggles in Iran, Iraq, and Turkey: A Critical Analysis (illustrated ed.). University Press of America, 2005. p. 6. ISBN 978-0-7618-3003-0.
- ↑ فرهنگستان زبان کردی
- ↑ http://journals.police.ir/backend/uploads/553ccedbf605d41a7dbbb1d3090863d17e901cee.pdf[پیوند مرده]
- ↑ شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۷۳۹ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان خراسان شمالی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۲-۴۷-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۳۰۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)
- ↑ «معرفی سوغاتی‌های استان خراسان شمالی - ریسمون». www.rismoun.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۹.
پورتال صدا و سیمای خراسان شمالی (پیشینه تاریخی بجنورد)