مشگین‌شهر

شهری در استان اردبیل

مِشگین‌شهر مرکز شهرستان مشگین‌شهر، شهری در استان اردبیل است. این شهرستان زیبای توریستی بخاطر وجود کوه سبلان تابستان خنک و دلپذیری دارد. همچنین بهار و تابستان سرسبزی دارد که موجب شده این شهر پذیرای گردشگران زیادی از سراسر کشور و حتی خارج نیز شود. مشگین‌شهر بیشترین اماکن گردشگری تاریخی و طبیعی را در کل استان دارد و بهترین مکان گردشگری در استان اردبیل است. شهرستان مشگین‌شهر با جمعیت ۱۸۱٫۵۱۶، دومین شهرستان پرجمعیت و وسیع‌ترین شهرستان استان اردبیل است. مشگین‌شهر مناطق تاریخی فراوانی دارد و جزو ۵ شهر متمدن در توسعه آذربایجان بوده‌است.[۳]

مشگین‌شهر
خیاو
کشور ایران
استاناردبیل
شهرستانمشگین‌شهر
بخشمرکزی
نام(های) دیگرخیاو
نام(های) پیشینوراوین پیشگین
مردم
جمعیت۱۰۰۰۰۰هزارنفر[۱]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۱۴۰۰ متر
اطلاعات شهری
شهردارمسیب زاده
تأسیس شهرداری۱۳۱۵[۲]
ره‌آوردعسل. سیب. هلو. شلیل. انگور. کدو. گلیم. فرش دستبافت.
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۴۵
وبگاه
شناسهٔ ملی خودروایران ۹۱ ق
ایران ۹۱ ن
کد آماری۱۱۰۱
مشگین‌شهر بر ایران واقع شده‌است
مشگین‌شهر
روی نقشه ایران
۳۸°۲۴′۱۷″شمالی ۴۷°۳۹′۵۴″شرقی / ۳۸٫۴۰۴۷°شمالی ۴۷٫۶۶۵۰°شرقی / 38.4047; 47.6650

کوه سبلان، سومین قله بلند ایران با ارتفاع ۴۸۱۱ متر، در این شهرستان قرار دارد. مشگین‌شهر از نظر آب‌وهوایی، منطقه‌ای سردسیر به‌شمار می‌رود و به دلیل قرار گرفتن در دامنه کوه، و به برکت وجود رودها و جنگل‌های فراوان و بارندگی کافی، طبیعت بکر و سرسبزی دارد و از حیات وحشی غنی برخوردار است. غذای سنتی این شهر نان فطیر، آش دوغ و آبگوشت لذیذ و کباب است. پل معلق، آبگرم و زیپلاین مشگین‌شهر، از جمله مهم‌ترین اماکن گردشگری در این شهرند.

در سالهای اخیر با راه‌اندازی اولین پل معلق خاورمیانه در مشگین‌شهر، بر جذابیت گردشگری این شهرستان بسیار افزوده شده‌است.

وجود مجموعه تاریخی «شهر یری» با قدمت بیش از ۱۰٬۰۰۰ سال، از دیگر ویژگی‌های این شهرستان است.

مردم ویرایش

جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۱۴۰۰، برابر با ۱۲۰۰۰۰ تن است. همه مردم این شهر آذربایجانی، مسلمان و شیعه دوازده‌امامی هستند و به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند.[۴]

جغرافیا ویرایش

شهر مشگین‌شهردر ۹۲ کیلومتری اردبیل و ۱۸۶ کیلومتری پارس‌آباد در استان اردبیل و ۶۵ کیلومتری اهر و ۱۵۰ کیلومتری تبریز در استان آذربایجانشرقی بوده و دومین مسیر اصلی از استان اردبیل به تبریز از مسیر مشگین به اهر و اهر به تبریز است و در ارتفاع ۱۴۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.[۵]

وجه تسمیه ویرایش

نام قدیمی و اصلی این شهر خیاو است. نام خی او به معنی «مشک آب» برگرفته از زبان پهلوی پارتی است. شهر خیاو (خیوو=Xiyov یا خیاو=Xiyav) در دوره‌هایی در تاریخ اسلام، میمند نام داشته. در روزگار سلجوقیان و اتابکان آذربایجان این شهر را وراوی می‌نامیدند. در سال ۱۰۶۴ میلادی، پس از حمله آلپ‌ارسلان به گرجستان و تسلیم شدن حاکم آنجا، تعدادی از امرای گرجستانی اسیر و سپس مسلمان شدند. یکی از این امرا بیشکین بود که آلپ‌ارسلان این شهر را به وی بخشید و پس از آن، شهر به نام وی «بیشکین» خوانده می‌شد.[۶][۷] تلفظ این نام در گویش ساکنان محلی در گذر زمان به «میشگین» تغییر یافت. در دوره حکومت رضاشاه و به فرمان او، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی، نام خیاو رسماً به مشگین‌شهر تغییر یافت.[۸] ریزآبه‌های سبلان به سوی خیاو جاری می‌شوند و این منطقه سفره‌های زیرزمینی خوبی دارد. واژه خیاو در زبان‌های ایرانی، «محل پرآب و پردرخت» و «محل گذر از میان آب و درخت» را تداعی می‌کند. رودخانهٔ مشگین‌شهر که امروزه قره سو نام دارد نیز، در قدیم اندرآب نام داشت.[۹]

در گذر تاریخ ویرایش

در پیرامون شهر سنگ‌نبشته‌ای منسوب به شاپور دوم ساسانی وجود دارد. سنگ‌نبشته مشگین‌شهر در ۱۵۰ متری غرب کهنه قلعه در کمرکش ارتفاع غربی درهٔ نوروز یاماجی در درون باغ نوروز قرار دارد. این سنگ‌نبشته امروزه به خاطر ویرانگری گنج‌جویان تقریباً از میان رفته‌است ولی نوشته‌های آن بررسی و ترجمه شده‌است. مضمون این نوشته در مورد فرمان و تاریخ ساخت کهنه قالا (کهنه قلعه) است که به فرمان نرسه‌هرمزد نوشته شده‌است.[۱۰]

سکه‌های به دست آمده از منطقه، متعلق به چند دوره تاریخی و بیشتر مربوط به زمان اتابکان آذربایجان است.

حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ هجری خیاو را این‌گونه ذکر کرده‌است: خیاو قصبه‌ای است در قیلی کوه سبلان افتاده‌است و چون سبلان در جنوب اوست هوایش رو به سردی مایل است. آبش از کوه جاری است. باغستان اندک دارد حاصلش غله بیشتر بوده، مردمش اکثراً موزه دوز و چوخاگر هستند حقوق دیوانی اش دو هزار دینار است.

خیاو در دوره صفویه گرفته به گونه‌ای که، یکی از اولاد شیخ صفی شیخ حیدر حاکم و والی منطقه مشگین و برزند مغان در یکی از دره‌ها به دست مردی به اسم شیروان شاه باغی کشته شد.

در زمان ناصرالدین شاه، حاکمی به نام آیدین خان وارد مشگین‌شهر شد و به شرارت‌ها پایان داد. با آغاز مبارزات مردم در راه کسب مشروطیت، روسیه تزاری هرج و مرج طایفه‌های شاهسون را به صلاح و صرفه خود ندید و به درخواست حکومت استبدادی وقت، در صدد سرکوب طایفه‌های شاهسون برآمد. چهار لشکر روسی از چهار طرف به سوی خیاو حرکت کردند. ژنرال مدداوف از اردبیل و دالماچوف از تبریز، طوایف شاهسون را محاصره و پس از زد و خوردها و مقاومت شدید، آن‌ها را وادار به تسلیم کردند. سپس همه دارایی شاهسون‌ها تقسیم شد. این سال را ایلات، مبدأ و مأخذ تاریخی قرار می‌دهند که در میان آواره‌ها و چادرنشین‌ها به بولگی ایلی یا سال تقسیم مشهور است.[۱۱]

بر اساس آمار کلی تا سال ۱۳۹۲ در شهرستان مشگین‌شهر بیش از ۵۹۵ اثر یادمانی و تاریخی به ثبت رسیده‌است.

در مشروطیت ویرایش

از مبارزان معروف راه مشروطیت ایران در خیاو، می‌توان به آقا مهدی گل محمدخان اشاره کرد که به دار آویخته شد. او با جلوگیری از یورش طوایفی از عشایر شاهسون از غارت شهرهای همجوار نقش بسیار مهمی در پیروزی و به ثمر رساندن نهضت قیام مشروطیت ایفا کرد. او که با سران مشروطه اردبیل ارتباط تنگاتنگ داشته در جریان بازگشت از جلسه سران مشروطه به مشگین، شبانه به وسیله مزدوران حاکم وقت، به نام امیر معزز دستگیر و به تبریز انتقال یافته و در پشت نارین قلعه بدار آویخته شد.[۱۲][۱۳]

صنایع دستی ویرایش

در شهرستان مشگین‌شهر هنرهای دستی دارای قدمت و اصالت قابل توجهی بوده‌است. بیشتر صنایع دستی منطقه را بافته‌های داری تشکیل می‌دهند که از مهم‌ترین این صنایع می‌توان به قالی بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی اشاره نمود. علاوه بر این بافته‌ها، سفالگری نیز از صنایع دستی این شهرستان محسوب می‌شود.

آب و هوا ویرایش

براساس تقسیم‌بندی کوسن، این شهرستان دارای چهار اقلیم مدیترانه‌ای گرم و خشک، مدیترانه‌ای معتدل، استپی سرد و کوهستانی سرد است. طول ماه‌های خشک و نیمه‌خشک و یخبندان آن پنج تا هشت ماه است و میزان بارندگی سالانه آن به‌طور متوسط ۳۰۰ میلی‌متر است. قسمت عمده پوشش گیاهی آن را استپی، درمنه، ممرز، بلوط و تنگرس تشکیل می‌دهد.[۱۵]

 آب و هوای مشکین‌شهر در سال ۲۰۱۴ -بارندگی درازمدت تا سال ۸۹ 

ژانویه فوریه مارس آوریل مـــــه ژوئـن ژوئیـه اوت سپتامبر اکتبـر نوامبر دسامبر سـال

گرم‌ترین
۱۳٫۲ ۱۵ ۱۷ ۲۴٫۸ ۲۷٫۶ ۳۳٫۶ ۳۱٫۶ ۳۶ ۲۸٫۶ ۲۱٫۴ ۱۴٫۸ ۱۳٫۶ ۳۶


سردترین
-۸٫۴ -۱۷٫۵ -۱۰ ۸٫۴ ۸ ۱۲٫۸ ۱۴٫۶ ۷٫۶ -۱٫۴ -۵٫۴ -۵٫۴ -۱۷٫۵

بارش
mm
۲۲٫۷ ۲۶٫۱ ۳۸٫۴ ۵۳ ۶۸ ۳۰ ۲۴٫۴ ۱۱٫۳ ۲۵٫۳ ۲۴٫۴ ۲۹٫۶ ۱۹٫۳ ۳۷۳


منبع: پورتال سازمان هواشناسی کشور[۱۶] ۲۶ مرداد ۱۳۹۴
Source #2: https://web.archive.org/web/20160612074624/http://www.chaharmahalmet.ir/stat/archive/iran/ard/MESHKINS/25.asp

گردشگاه‌ها ویرایش

آثار باستانی و قلعه‌های تاریخی ویرایش

منطقه آزاد تجاری-صنعتی اردبیل ویرایش

منطقه آزاد تجاری-صنعتی اردبیل در استان اردبیل شامل شهرستان‌های اردبیل، مشگین‌شهر، نمین، گرمی (اردبیل)، بیله سوار، پارس‌آباد[۱۹] در شمال غرب ایران واقع شده‌است. منطقه آزاد اردبیل، به همراه شش منطقه دیگر از استان‌های گلستان (اینچه‌برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (اردبیل)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه مریوان)، بوشهر (بوشهر)، کرمانشاه (قصر شیرین)[۲۰] در ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب نهایی رسید.[۲۱] استان اردبیل دارای ۳۸۰ کیلومتر مرز خشکی با جمهوری آذربایجان می‌باشد.

نگارخانه ویرایش

تصویر سراسرنما از مشکین‌شهر

منابع ویرایش

  1. سرشماری سال ۱۴۰۰
  2. shayan نشانی=http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=8f931308-c67e-4cf4-a5e7-3c1bbb1a6f32. «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وزارت کشور. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی پارامتر |پیوند بایگانی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک) در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴. کاراکتر line feed character در |نویسنده= در موقعیت 7 (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  3. اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳.
  4. «شهرستان مشگین‌شهر». تبیان استان اردبیل. ۴ اسفند ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۹۴.
  5. «جغرافیای مشکین شهر و پتانسیل جذب طبیعت گرد». خانه اردبیل. ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۲ مهر ۱۳۹۴.
  6. مستوفی، حمداله. تاریخ گزیده. ص. ۴۳۲.
  7. V. Minorsky (1951). "Caucasica II". Bulletin of the School of Oriental and African Studies (به انگلیسی). University of London. 13 (4): 869–871.
  8. نوبختی خیاوی، سلیمان (۱۳۸۰). خیاو، گمشده تاریخ. تهران: نشر قو. صص. ۲۱–۱۸. شابک ۹۶۴-۶۴۱۲-۷۸-۵.
  9. نوبختی خیاوی، سلیمان (۱۳۸۰). خیاو، گمشده تاریخ. تهران: نشر قو. ص. ۱۷. شابک ۹۶۴-۶۴۱۲-۷۸-۵.
  10. نوبختی خیاوی، سلیمان (۱۳۸۰). خیاو، گمشده تاریخ. تهران: نشر قو. ص. ۶۳. شابک ۹۶۴-۶۴۱۲-۷۸-۵.
  11. «تاریخچه کهن مشگین‌شهر». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۳.
  12. کسروی، احمد (۱۳۶۳). تاریخ مشروطهٔ ایران. ج. دوم. انتشارات امیرکبیر. ص. ۶۷۲.
  13. ساعدی، غلامحسین (۱۳۴۴). خیاو یا مشکین‌شهر. انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی. صص. ۸۸–۸۹.
  14. «هنرمندان اردبیل 14 نشان ملی در رشته‌های صنایع دستی کسب کرده‌اند». پایگاه خبرگزاری برنا |. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۰.
  15. «اقلیم استان اردبیل». پورتال سازمان هواشناسی کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۴.
  16. «دسترسی به داده‌های اقلیمی و تاریخچه‌ای». پورتال سازمان هواشناسی کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۶ مرداد ۱۳۹۴.
  17. «بزرگ‌ترین پل معلق خاورمیانه در مشگین‌شهر به بهره‌برداری رسید». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۹ خرداد ۱۳۹۴.
  18. «دیدنی‌های مشکین شهر». اتاقک.
  19. «اردبیل، مشگین‌شهر و نمین به محدوده منطقه آزاد تجاری ــ صنعتی اضافه شد». خبرگزاری تسنیم. ۲۸ آبان ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰.
  20. «تصویب هفت منطقه آزاد جدید در مجمع تشخیص مصلحت نظام». خبرگزاری مهر. ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰.
  21. «اردبیل به جمع استان‌های دارای مناطق آزاد کشور پیوست». خبرگزاری ایرنا. ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰.

پیوند به بیرون ویرایش

محله‌های مشگین‌شهر