محرم (خویشاوند)

(تغییرمسیر از نامحرم)

مَحرَم اصطلاحی در اسلام است که شامل گروهی از خویشاوندان نزدیک می‌شود که ازدواج با آن‌ها حرام است و به سه دستهٔ محارم نَسَبی و سببی و رِضاعی تقسیم می‌گردد.

محارم نَسَبی (خویشان خونی)‌

ویرایش
  • پدر و مادر هرچه بالاتر رود. مانند مادرِ پدربزرگ.
  • فرزند هرچه پایین‌تر رود. مانند نوه و نتیجه و نبیره و ندیده.
  • برادر و خواهر.
    • تنی (پدر و مادر یکسان)
    • ناتنی (نابرادری و ناخواهری)
      • پدری (پدر یکسان و مادر متفاوت)
      • مادری (پدر متفاوت و مادر یکسان)

اصطلاحات اخوه یا کَلالهٔ ابوینی (تنی)، اَبی و اُمّی (ناتنی) نیز دربارهٔ نابرادری و ناخواهری به کار می‌روند.

محارم سببی (خویشان انگیزه‌ای)

ویرایش
  • پدر و مادرِ همسر یعنی پدرشوهر و پدرزن و مادرشوهر و مادرزن هرچه بالاتر رود. مانند پدربزرگ شوهر.
  • همسرِ پدر (نامادری)
  • همسرِ مادر (ناپدری)
  • همسرِ فرزند (داماد و عروس)
  • فرزند ناتنی (ناپسری و نادختری) یعنی فرزند همسر از سایر همسرانِ او - شوهر پیشین و زن پیشین یا زن دیگر در صورت چندهمسری - هر چه پایین‌تر رود پس از دخول جنسی از پیش یا پس به‌اندازهٔ ختنه‌گاه با همسر کنونی. مانند نوهٔ همسر.

گفتنی‌است پدرخوانده و مادرخوانده که کودکی را به سرپرستی گرفته‌اند با فرزندخوانده محرم نمی‌شوند هرچند در قانون ایران ازدواج با فرزندخوانده با محدودیت روبرو بوده و پس از فسخ سرپرستی تنها با تشخیص مصلحت دادگاه و اخذ نظر سازمان بهزیستی ممکن است.[۱]

اصطلاحات ربیب (ناپسری) و ربیبه (نادختری) نیز در اشاره به فرزند ناتنی به کار می‌رود.

محارم رِضاعی (خویشان همشیر)

ویرایش

در قرآن به صرف همشیر بودن اشاره شده اما در فقه اسلامی شرایط تفصیلی برای آن ذکر گردیده است مانند اینکه باید بارداری مشروع و سن شیرخوار کمتر از دو سال قمری باشد و غیره. فهرست محارم رضاعی همانند محارم نسبی است.[۲][۳][۴]

جستارهای وابسته

ویرایش

پانویس

ویرایش
  1. افقه, آلاسادات; خوش صورت موفق, اعظم (1400-03). "بررسی ازدواج فرزندخوانده با سرپرست در حقوق ایران". زن و مطالعات خانواده. 1 (51): 7. doi:10.30495/jwsf.2020.1876484.1395. ISSN 2008-7225. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
  2. «قرآن: آیه ۲۳ سوره نسا». قرآن: پایگاه جامع قرآن. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۲۰.
  3. «محارم». ۲۰۱۶-۰۳-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۲۰.
  4. «محارم چه کساني هستند؟». مجمع جهانی شیعه شناسی. ۲۰۱۶-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۴-۲۰.