یوسف پیامبر
یوسف پیامبر یک مجموعه تلویزیونی ایرانی بر پایهٔ داستان زندگی یوسف مطابق با روایت قرآن[۱] به نویسندگی و کارگردانی فرج‌الله سلحشور است. نخستین قسمت این سریال ۴۸ قسمتی در ۷ تیر ۱۳۸۷ در شبکهٔ یک پخش شد. در یوسف پیامبر، بازیگرانی نظیر مصطفی زمانی در نقش یوسف، کتایون ریاحی در نقش زلیخا، محمود پاک نیت در نقش یعقوب، در کنار سایر بازیگران نظیر جعفر دهقان، عباس امیری، جهانبخش سلطانی، رحیم نوروزی، مهوش صبرکن، الهام حمیدی، پروانه معصومی و لیلا بلوکات ایفای نقش کرده‌اند.
| یوسف پیامبر | |
|---|---|
 | |
| ژانر | مذهبی تاریخی |
| بر پایهٔ | یوسف |
| نویسنده | فرج‌الله سلحشور |
| کارگردان | فرج‌الله سلحشور |
| بازیگران | مصطفی زمانی محمود پاک‌نیت کتایون ریاحی جعفر دهقان عباس امیری جهانبخش سلطانی رحیم نوروزی مهوش صبرکن الهام حمیدی پروانه معصومی لیلا بلوکات |
| آهنگساز | پیمان یزدانیان |
| کشور سازنده | ایران |
| زبان اصلی | فارسی |
| شمار قسمت‌ها | ۴۵ |
| تولید | |
| تهیه‌کننده | فرج‌الله سلحشور |
| تدوین‌گر | حسین زندباف |
| دوربین | رسول احدی |
| پخش | |
| شبکهٔ اصلی | شبکه یک |
| انتشار اولیه | ۷ تیر ۱۳۸۷ |
نوشتن فیلم‌نامهٔ یوسف پیامبر بر عهدهٔ سلحشور بود و آن را تا سال ۱۳۸۲ به پایان رساند. ساخت مجموعه در تیر ۱۳۸۲ برای ۴۰ قسمت آغاز شد اما به دلیل عدم تامین بودجه توسط صدا و سیما، ساخت مجموعه به تعویق انداخته شد و پس از سه ماه، پیش‌تولید مجموعه در شهرک دفاع مقدس آغاز شد. فیلم برداری مجموعه در اردیبهشت ۱۳۸۳ آغاز شد اما به دلیل مشکلات بودجه از مهر چندین باز به تعویق انداخته شد. فیلم‌برداری یوسف پیامبر در فروردین ۱۳۸۶ به پایان رسید.[۲]
برای این سریال نسخه سینمایی هم تهیه شد که برای حضور در جشنواره‌های داخلی و خارجی استفاده شد. این سریال با کیفیت اچ‌دی و ۱۰۸۰ پیکسل از شبکه تماشا در دی ۱۳۹۶ و در فروردین ۱۳۹۸ با کیفیت اچ‌دی از شبکه قرآن پخش شد.
داستان
زمانی که یعقوب، مردمان بنی‌اسرائیل را به معبود یگانه عالم فرا خوانده و از پرستش خدایان سرد و سنگی انذار می‌دهد؛ خداوند، پیامبر بعدی را در نسل او قرار داده و یوسف را به وی عطا می‌کند که در حسن و جمال، بی‌نظیر است. یوسف در کودکی رؤیای عجیبی می‌بیند؛ رؤیایی که در آن خورشید، ماه و ۱۱ ستاره برای او به سجده می‌افتند. یعقوب که این رؤیای عظیم را می‌شنود؛ به او توصیه می‌کند تا آن را از برادران خود پنهان کند. پس از چندی، برادران یوسف که به علاقهٔ پدرشان نسبت به یوسف رشک می‌ورزیدند، او را به چاه می‌اندازند و پس از مدتی کاروانی او را از چاه درآورده و به عزیز مصر پوتیفار می‌فروشند و پوتیفار او را به عنوان غلام به همسرش زلیخا هدیه می‌دهد، اما زمانیکه زلیخا از او خواست با او وارد بستر شود یوسف فرار کرد اما پوتیفار فرا می‌رسد و تمام تقصیرات گردن یوسف می‌افتد یوسف به زندان می‌رود و هشت سال آنجا می‌ماند؛ اما به واسطهٔ یکی از دوستان خود در زندان که مدت‌ها پیش آزاد شده و به پادشاه مصر آمنهوتب خدمت می‌کند به کمک قدرت تعبیر خواب خوابِ فرمانروا را تعبیر کرده و با خِرَد خود به یکی از عزیزان فرمانروا تبدیل شده و عزیز مصر می‌شود؛ اما خداوند که اراده فرموده تا به واسطهٔ یوسف، مردم را به راه نجات و هدایت دعوت نماید؛ او را از پستی چاه رهانیده و بلندی مقام و مرتبت عطا می‌نماید ... . سرانجام پس از سال‌ها دوری او با کمک خداوند جوانی را به زلیخا بازگردانده و با او ازدواج می‌کند؛ و بالاخره پس از سی و چند سال دوری، پدرش را پیدا کرده و او را با خود به مصر می‌برد ... .
هزینه
مدیر پیشین روابط عمومی این مجموعه در پی اختلاف با کارگردان و تهیه‌کنندهٔ آن فرج‌الله سلحشور گفت که کل مبالغ هزینه شده برای ساخت این مجموعه بیش از ۱۲ میلیارد تومان بوده است؛ که ۶ میلیارد تومان آن توسط صداوسیما و بقیه توسط شهرداری تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت اقتصاد و دارایی پرداخت شده است.[۳] محمود احمدی‌نژاد هم برای این مجموعه هزینه‌هایی پرداخت. [نیازمند منبع]
کارگردان مجموعه (فرج‌الله سلحشور) با حضور در شبکهٔ جهانی جام جم ۳ ضمن تکذیب ادعای مدیر پیشین روابط عمومی این مجموعه گفت مجموع هزینه‌های ساخت این سریال حدوداً ۷ میلیارد تومان بوده است.
بازیگران اصلی
در این سریال ۵۶ بازیگر اصلی و بیش از ۱۵۰ بازیگر فرعی به ایفای نقش پرداختند. فهرست نام‌های تعدادی از بازیگران این سریال به تفکیک نقش‌هایشان به شرح زیر است.
| بازیگر | نقش | توضیح نقش |
|---|---|---|
| مصطفی زمانی | یوسف | پیامبر خدا و عزیز مصر |
| محمود پاک‌نیت | یعقوب | پیامبر خدا و پدر یوسف |
| کتایون ریاحی | زلیخا | همسر پوتیفار و همسر دوم یوسف |
| جعفر دهقان | پوتیفار | عزیز مصر |
| لابان | پدر زن و دایی یعقوب | |
| عباس امیری | آنخ‌ماهو | کاهن اعظم معبد آمون |
| جهانبخش سلطانی | آمنهوتپ سوم | فرعون مصر |
| رحیم نوروزی | آخناتون (آمنهوتپ چهارم) | فرعون مصر |
| مهوش صبرکن | کاریماما | ندیمه زلیخا |
| الهام حمیدی | آسنات | همسر اول یوسف |
| پروانه معصومی | بانو تیه | همسر آمنهوتپ سوم |
| لیلا بلوکات | نفرتیتی | همسر آخناتون |
| امیرحسین مدرس | ایناروس | شراب دار آمنهوتپ |
| رضا رضوی | هرمهب | رئیس محافظان قصر آمنهوتپ |
| حسن علیرضایی | جارچی | جارچی یوسف |
| علی طالب‌لو | هونیفر | پیشکار پوتیفار |
| اسماعیل سلطانیان | کیمونی | کاهن معبد آمون |
| سیروس کهوری‌نژاد | ممیسابو | دوست صمیمی یوسف |
| محمدعلی سلیمانتاش | آپوپیس | سفره دار آمنهوتپ سوم |
| اسرافیل علمداری | رودامون | رئیس محافظان قصر پوتیفار |
| رضا آقاربی | پادیامون | رئیس محافظان معبد آمون |
| زهیر یاری | بنیامین | برادر یوسف |
| جواد طاهری | مالک بن زعر | رئیس کاروان و مشاور یوسف |
| اردلان شجاع‌کاوه | جبرئیل | فرشته وحی |
| مهدی منصورکوهی | هویا | سفره دار پوتیفار |
| کورش زارعی | لاوی | برادر یوسف |
| حسین جعفری | یوسف/یوزارسیف | دوران نوجوانی یوسف |
| داوود شیخ | یهودا | بردار یوسف |
| فرشته سرابندی | لیه | دوران جوانی همسر یعقوب، لیه (لیا) |
| مریم بخشی | راحیل | همسر یعقوب،مادر یوسف |
| زهرا سعیدی | فائقه | خواهر یعقوب |
| نسرین نکیسا | دینه | دختر یعقوب |
| علا محسنی | نینیفرکبتا | سوءقصد کننده به یوسف |
| محمد احمدی | شمعون | برادر یوسف در میانسالی، شمعون |
| مجتبی بی‌طرفان | سوفر | کتابدار پوتیفار |
| ناصر فروغ | خوفو | کاهن معبد آمون |
| علی بکائیان | آپوکی | کاهن معبد آمون |
| پانته‌آ مهدی‌نیا | مریتاتن | همسر پادی آمون |
| جمشید صفری | فالح | دوست مالک |
| سودابه علی‌پور | بلهه | همسر یعقوب |
| میترا خواجه‌ئیان | زلفا | همسر یعقوب |
| زهرا مرتضوی | تیامنی | ندیمه زلیخا |
| سعیده عرب | لیه | همسر یعقوب(دوران پیری)، لیه (لیا)، |
| بیتا ثمری | تاما | ندیمه زلیخا |
| محمدقاسم پورستار | خضر | خضر نبی |
| پرویز فلاحی‌پور | کیدامن | رئیس زندان زاویرا |
| ارسلان قاسمی | بنیامین | دوران نوجوانی بنیامین |
| فرج‌الله سلحشور | عزرائیل | فرشته مرگ |
| منوچهر بهروج | بنتو | زندانی زندان زاویرا |
| پویان مقدم | یهودا (جوانی) | برادر یوسف |
| سیروس اسنقی | رئیس محافظان زندان زاویرا | |
| محمدعلی ساربان | مشاور آخناتون | |
| شهربانو موسوی | پزشک راحیل | |
| سیروس صابر | کاهن معبد ایشتار | |
| ؟ | همسر بنیامین | |
| ؟ | همسر یهودا |
حاشیه‌ها
اتهام سرقت ادبی
شهاب‌الدین طاهری، نویسندهٔ کتاب دوجلدی یوسف که در سال ۱۳۸۱ توسط نشر عابد به چاپ رسیده است، از سلحشور، تهیه‌کننده سریال، به دلیل «دزدی هنری» در دادگاه شکایت کرد[۴] و در سال ۱۳۹۱، در نهایت، سلحشور طبق رأی قطعی دادگاه از اتهام تقلب در فیلم‌نامه یوسف تبرئه شد.[۵][۶]
انتقادها
- هزینهٔ بالا و مشخص نبودن هزینهٔ واقعی
- تبلیغ چندهمسری
کارگردان مجموعه گفت که چندهمسری را ترویج نکرده و در عین حال گفت:[۷]
«چندهمسری در مذهب و مکاتب الهی وجود داشته‌است. حال اگر این فرهنگ بنا به دلایلی تغییر کرده از عوارض دنیای امروز است. از پیامبر تا انبیاء سلف همسر دوم و سوم اختیار می‌کردند. این موضوع در گذشته بوده و در خیلی از ممالک اسلامی هنوز این فرهنگ وجود دارد و در بین شیعیان با آن برخورد می‌شود. این مطلب وجود داشته و من به دلیل خرسندی فمینیست‌ها نمی‌توانستم آن را در این سریال نشان ندهم و بازهم تأکید می‌کنم قصد ما ترویج چندهمسری نیست بلکه بیان سند تاریخی است.»
انتخاب بازیگران
سلحشور دربارهٔ بازیگران این مجموعه می‌گوید:[۸]
بازیگران را از همین سینماگران انتخاب می‌کنم، همانند پروژه «یوسف» که من آن را با همین هنرمندان ساختم. با این تفاوت که مدیریت این‌ها در اختیار من بود. برای همین در این پروژه بازدهی خوبی داشتند. مهم این است که از هنرمندان چگونه استفاده شود. البته بسیاری از هنرمندانی که با ما کار کردند دیگر به مسیر قبلی بازنگشتند.
پخش بین‌المللی
کشورهای تاجیکستان، پاکستان، افغانستان،[۹] شبکه‌های بین‌المللی ایران الکوثر (دوبلهٔ عربی)، آی فیلم (سه زبانه: عربی و فارسی و انگلیسی) و جام جم (زیرنویس انگلیسی) نیز اقدام به پخش یوسف پیامبر کرده‌اند. به گفتهٔ سازمان صدا و سیما این سریال در شصت کشور جهان بیننده داشته است.
پانویس
- ↑ «در نقدي دانشگاهي بر سريال يوسف پيامبر(ع) مطرح شد؛ * دير نشده؛ سريال «يوسف پيامبر(ع)» ويرايش شود *صداوسيما در ساخت فيلم‌هاي ديني فراسلحشور و فراشبكه بنگرد». ایسنا. ۲۳ اردیبهشت ۱۳۸۸.
- ↑ «گزارشي از روند ساخت تا پايان پخش سريال «يوسف پيامبر(ع)»؛ فرج‌الله سلحشور براي سينمايي يوسف(ع) تصميم مي‌گيرد؟». ایسنا. ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۲۱ مرداد ۱۴۰۰.
- ↑ «پاسخ رضا استادی به اظهارات سلحشور در گفتگو با «جهان»؛ آقای سلحشور فکر می‌کرد انوار الهی به ایشان تابیده!». جهان نیوز. ۵ آبان ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۶ اکتبر ۲۰۰۸.
- ↑ [جنبش راه سبز - فیلم‌ساز طرفدار احمدی‌نژاد «یوسف پیامبر» را دزدیده‌است؟http://www.rahesabz.info/story/10475 بایگانی‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine]
- ↑ http://alef.ir/vdcdjn0ffyt0os6.2a2y.html?149381
- ↑ http://www.asriran.com/fa/news/243309
- ↑ «شبکه ایران-یوسف پیامبر برای تبلیغ احمدی‌نژاد ساخته نشده‌است». موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۵ مهٔ ۲۰۰۹.
- ↑ در نقد یک گفتار عجیب؛ آیا محجبه‌های ایرانی کف خیابان‌های تهران سنگسار می‌شوند؟!؛ ۹ دی ۱۳۹۱؛ تابناک
- ↑ سریال یوسف پیامبر(ع) در تلویزیون افغانستان