درگاه:خراسان
درگاه‌های ویکی‌پدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری
خـراســان، سـرزمـیـن خـورشـیـد
خراسان بخشی از ایران بزرگ و از دوران ساسانیان نامی سنتی و کلی برای اشاره به نواحی شرقی ایران است و نام آن از دوران ساسانیان در ایران مرسوم شد. ساسانیان قلمرو خود را به چهار بخش تقسیم کرده بودند که یکی از آن بخش‌ها خراسان به معنای «سرزمین خورشید» بود. قلمرو تاریخی خراسان شامل استان خراسان در ایران کنونی و بخش‌های عمده‌ای از افغانستان و ترکمنستان امروزی بوده‌است. در مفهوم گسترده‌تر ازبکستان و تاجیکستان و بخش‌هایی از قرقیزستان و قزاقستان را هم می‌توان در قلمرو خراسان بزرگ تاریخی به حساب آورد. برخی نویسندگان همچون علی شریعتی خراسان بزرگ را مهد سیاسی ایران و برخی دیگر آن را حتی سرزمین مادری زبان و فرهنگ پارسی دانسته‌اند.
خراسان سرزمینی است که از غرب از دامغان و سبزوار آغاز می‌شود، و در شرق تا بلخ و رود جیحون کشیده شده‌است. از جنوب، تا شمال سیستان و غزنی و از شمال، به بخارا می‌رسد. خراسان بزرگ شامل چهار بخش بوده‌است و هر بخش به نام فرمانروای آنجا مشهور بوده‌است. هر کدام از این چهار بخش را یک رب یا ربع می‌نامیده‌اند: ربع ابرشهر با مرکزیت شهر نیشاپور؛ ربع مرو؛ ربع هرات (دربرگیرندهٔ بادغیس و غور)، بلخ (بشمول شبرغان، جوزجان و اندخوی و فاریاب و و بامیان)؛ ربع بلخ که شامل کهندژ (قندوز)، سمنگان، بغلان (بغولانگو)، تخارستان و بدخشان می‌شده‌است.
نوشتار برگزیده
.jpg)
نام این سه آتشکده، با واژه آذر (= آتش) آغاز شده است. آذر در آیین مزدیسنا (کیش زرتشت)، نام ایزد نگهبان آتش است و آتش، نشانه آشکار حضور اهورامزدا است که از آسمان، فرود آمده و بر ضد دیوان و ستمگران می‌جنگد. این ایزد، در کتاب اوستا، با عنوان «پسر اهورامزدا» خطاب شده، که نشان‌دهنده بلندی جایگاه او در کیش زرتشت است. آذر (آتش)، پیام‌بر (یا پیک) میان مردم و اهورامزداست و مقدس شمرده می‌شود؛ آتش مقدس، در روندی طولانی و دشوار، تطهیر می‌گردد؛ چنان‌که شانزده آتش از منابع مختلف، گردآوری شده و آنگاه ۱۱۲۸ بار آن را تطهیر می‌کنند و این فرایند، یک سال طول می‌کشد و آتش بهرام، پدید می‌آید. بر پایه باورهای اساطیری ایران؛ در جهان، پنج گونه آتش مینوی مقدس وجود دارد. برزین‌مهر، گشنسب و فرن‌بغ ، از گونه آتش مقدس سپِنیشت می‌باشند که برای ساختن آن: یک‌هزار آتش، از جاهای گوناگون، فراهم گردیده و در جریان مراسمی دشوار، آتشی یگانه پدید آمده و سرانجام آتش بلندسود (که مینوی آتش‌هاست) از نزد اهورامزدا پایین آمده در آن جای گرفته و روانِ آتش می‌گردد. آتش را در ظرفی به نام آتشدان (یا آفرینگان) نگهداری می‌نمایند که در میان ساختمان آتشکده جای می‌گیرد. آتشکده، مکان مقدس و نیایشگاه زدتشتیان است.
نگارهٔ برگزیده
رستم نام‌آورترین چهرهٔ اسطوره‌ای در شاهنامه و به تبع آن برترین چهرهٔ اسطوره‌ای ادبیات فارسی است. در شاهنامه آمده‌است که کیکاووس در دژی در مازندران اسیر شده بود. رستم به نجاتش می‌رود و در راه از هفت بلا جان سالم به در می‌برد. رستم در خوان سوم با اژدهایی که به رخش حمله‌ور شده بود، گلاویز می‌شود و در نهایت سر از تن اژدها جدا می‌کند.
زندگی‌نامهٔ برگزیده
علی دیواندری در ۱۵ شهریور ۱۳۳۶ در سبزوار خراسان متولد شد. آغاز فعالیت‌های هنری او به سال‌های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۴ برمی‌گردد. دیواندری در طی آن سال‌ها ضمن تحصیل در دبیرستان به کشیدن کاریکاتور و طراحی نیز مشغول بود. او همچنین با تشکیل گروه بزرگچه پا به عرصهٔ تئاتر گذاشت و به طراحی صحنه و بازیگری مشغول شد. پوستر نمایش‌ها را طراحی می‌کرد. با به پایان رسیدن دوره دبیرستان، در سال ۱۳۵۵، اولین نمایشگاه انفرادی دیواندری، در زیرزمین ساختمان فرهنگ و هنر سبزوار، که قرار بود گالری کویر را در آن تأسیس کنند، برپا شد؛ اما با مخالفت عده‌ای، گالری کویر شکل نگرفت و چندی بعد دیواندری به تهران مهاجرت کرد. در سال ۱۳۵۸ وارد دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد و با تعدادی از مجلات و روزنامه‌ها شروع به کار کرد.
آیا می‌دانستید؟
که خراسان در خلال سال‌های ۱۷۲۲ تا ۱۷۳۰ میلادی به دست افغان‌ها (پشتون‌ها) اشغال شد، اما نادرشاه افشار آنان را بیرون راند و شهر مشهد را پایتخت حکومت تازه‌تأسیس افشاریه قرار داد؟
رده‌ها
ویکی‌پروژه‌ها
- ویکی‌پروژهٔ اصلی
- ویکی‌پروژه‌های وابسته
ویکی‌پروژهٔ ایران • ویکی‌پروژهٔ افغانستان • ویکی‌پروژهٔ ترکمنستان • ویکی‌پروژهٔ خراسان رضوی • ویکی‌پروژهٔ خراسان شمالی • ویکی‌پروژهٔ خراسان جنوبی • ویکی‌پروژهٔ مشهد • ویکی‌پروژهٔ نیشابور
گفتاورد برگزیده
| هرجا که رفت زورق حافظ به بحر شعر | جامی سفینه تو به دنباله می‌رود | |
| نظم تو می‌رود ز خراسان به شاه فارس | گر شعر او ز فارس به بنگاله می‌رود | |
| —جامی |
مطالب باکیفیت
مقالات برگزیده
مقالات برگزیدهزمینلرزه ۱۳۷۶ قائن • مشهد • فردوسی • طاهر بن حسین
مقالات خوب
مقالات خوبحسین واعظ کاشفی • دقیقی • آذر برزین‌مهر • آرامگاه فردوسی • حرم امام رضا • کمال‌الدین بهزاد
آنچه می‌توانید انجام دهید
- مقاله‌های خرد خراسان رضوی، خراسان شمالی، و جنوبی را گسترش دهید.
- مقاله‌های خراسان، مشهد، نیشابور، هرات، بلخ، مرو، فردوسی، شاهنامه، ابومسلم خراسانی، امام محمد غزالی، جابر بن حیان، خواجه نصیرالدین طوسی، ابوالفضل بیهقی، حرم علی بن موسی الرضا، و زعفران را به سطح خوبیدگی یا برگزیدگی برسانید.
- مقاله‌های ربع مرو، ربع مرو، ربع بلخ، رقص خراسانی، موسیقی خراسانی، ابوبکر بیهقی، احمد بن کثیر فرغانی، بغوی، مالک بن دینار، یحیی بن خالد را بیاغازید.
- هرگاه پیوند قرمزی را در یکی از مقالات ویکی‌پدیا دربارهٔ خراسان دیدید، اگر سرشناسی داشت، مقاله‌اش را ایجاد کنید.
- در ارزیابی کیفی و رده‌بندی مقالات مربوط به خراسان کمکمان کنید.
موضوعات
شهرها
انابد • باجگیران • باخرز • بار • بایگ • بجستان • بردسکن • بیدخت • تایباد • تربت جام • تربت حیدریه • جغتای • جنگل • چاپشلو • چکنه • چناران • خرو • خلیل‌آباد • خواف • داورزن • دررود • درگز • دولت‌آباد • رباط سنگ • رشتخوار • رضویه • رودآب • ریوش • سبزوار • سرخس • سلامی • سلطان‌آباد • سنگان • شادمهر • شاندیز • ششتمد • شهرآباد • صالح‌آباد • طرقبه • عشق‌آباد • فرهادگرد • فریمان • فیروزه • فیض‌آباد • قاسم‌آباد • قدمگاه • قلندرآباد • قوچان • کاخک • کاریز • کاشمر • کدکن • کلات • کندر • گناباد • لطف‌آباد • مشهد • مشهد ریزه • ملک‌آباد • نشتیفان • نصرآباد • نقاب • نوخندان • نیشابور • نیل‌شهر • همت‌آباد
آشخانه • اسفراین • بجنورد • پیش‌قلعه • جاجرم • حصار گرم‌خان • درق • راز • سنخواست • شوقان • شیروان • صفی‌آباد • فاروج • قاضی • گرمه • لوجلی
آرین‌شهر • ارسک • اسدیه • اسفدن • اسلامیه • آیسک • بشرویه • بیرجند • حاجی‌آباد • خضری دشت بیاض • خوسف • زهان • سرایان • سربیشه • سه‌قلعه • شوسف • طبس مسینا • فردوس • قائن • قهستان • مود • نهبندان • نیمبلوک
