سرایان
شهر سَرایان مرکز شهرستان سرایان، در استان خراسان جنوبی در شرق ایران است. این شهر در فاصله ۴۱۱ کیلومتری جنوب مشهد و ۱۶۲ کیلومتری[۸] شمال غربی بیرجند و در مسیر شهرهای بیرجند، گناباد، قائن، فردوس و کاخک قرار دارد. شهر سرایان، از سطح دریا ۱۴۸۴ متر ارتفاع دارد و در سال ۱۳۹۵، ۱۳٬۷۹۵ نفر جمعیت داشته‌است.[۹]
| سرایان | |
|---|---|
   | |
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان جنوبی |
| شهرستان | سرایان |
| بخش | بخش آیسک |
| نام(های) دیگر | پایتخت بنتونیت ایران، شهر آب انبارها، شهر مساجد، شهر زعفران قائنات و انار فردوس[۱][۲][۳] |
| سال شهرشدن | ۱۳۲۰[۴] |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۳٬۷۹۵ نفر در سال ۱۳۹۵[۵] |
| رشد جمعیت | ۴٪+ (۵سال) |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۹٬۳۳۴ [۶] |
| ارتفاع | ۱۴۸۴ متر [۱] |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | حسین اسماعیلی[۷] |
| ره‌آورد | زعفران قائنات، انار فردوس، پسته فیض آباد، بادام بی‌دام، گوریل انگور، پنبه سفت، زیره سبز کرمان |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۵۶۳۲۹۰ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ۵۲(ط) ایران |
| کد آماری | ۱۳۷۱ |
  سرایان | |
زعفران قائنات در سرایان، بالاترین عیار و کیفیت زعفران کشور را دارد.[۱۰]
از حیث وجود مساجد، سرایان جزء شهرهایی است که تعداد زیادی مسجد نسبت به جمعیتش در خود جای داده و به شهر مساجد نیز شهره است.[۱۱]
شش آب انبار تاریخی در داخل شهر سرایان وجود دارد که هنوز هم مردم از آنها استفاده می‌کنند و شاید به همین دلیل باشد که سرایان به شهر آب انبارهای کهن مشهور است.[۱۱]
پیشینه ویرایش
در تاریخ خاطرات عبدالرحمن افغان ذکر شده که: «سرایان شهری با جمعیت بالای سی هزار نفر بوده و دارای چند کارگاه تفنگسازی و چندین بازار تجاری بوده و ساعت سازی در آن رواج فراوان داشته است. به طوری که عبدالرحمن افغان یکی از شاهزادگان افغان زمان ناصرالدین شاه می نویسد: وارد شهر سرایان شدم و در آنجا عمارات عظیم مشاهده نمودم و ناصرخسرو نیز در سفرنامه خود قسمت شرق شهرستان فردوس را مکانی آباد و دارای قنوات و اشجار بیان می کند.»[۱۲]
بررسی های باستان شناسی منطقه، وجود تپه ها و محوطه های مربوط به دوره سلجوقی را در این شهرستان تأیید می کند و با توجه به شواهد موجود در قلعه قلاع سرایان می توان گفت که این منطقه در دوره سلجوقی یعنی قرون پنجم و ششم هجری از رونق و آبادانی برخوردار بوده است. تپه های مربوط به دوره سلجوقی شهرستان سرایان تا این تاریخ در محدوده خراسان جنوبی از آثار شاخص و منحصر به فرد می باشند.[۱۲]
مطابق تحقیقات باستان‌شناسی در سرایان سابقه سکونت بشر در این منطقه قدمت بسیار زیادی دارد. کارشناسان شواهدی مبنی بر سکونت بشر در تپه کله کوب آیسک در هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد کشف کرده‌اند. بنابراین قدمت شهر سرایان به قبل از دوران اسلامی باز می‌گردد. سد تاریخی زو یکی از آثار به جا مانده از دوران پیش از اسلام است. در دوره اسلامی این شهر بخشی از ایالت قهستان بوده که در متون تاریخی از آن یاد شده است. آثاری متعلق به دوران سلجوقیان در این منطقه توسط باستان شناسان کشف شده است. اما همزمان با جنبش اسماعیلیه اهمیت این منطقه افزایش یافته است.[۱۳]
در آن دوران، اسماعیلیان اغلب قلعه های ایالت قهستان از جمله قلعه های سرایان را در اختیار گرفتند. بررسی شواهد تاریخی نشان می‌دهد رونق و آبادانی این شهر در دوره‌های تاریخی بعدی نیز تداوم داشته است. ساخت بناهایی چون کاروانسرای شاه عباسی و آب انبار در دوره صفویه گواه رونق شهر در این دوره تاریخی است.[۱۳]
وجه تسمیه ویرایش
در زمینه وجه تسمیه این شهر دو روایت وجود دارد : چون «سرا» در گویش این منطقه به معنی منزل و خانه است، به علت وجود عمارت و بناهای زیاد در گذشته، سرایان نام گرفته و دیگری اینکه به گفته برخی اهالی و طبق کتاب گنج دانش محمد تقی خان لسان الملک سپهر، سرایان اول سرآبان بوده یا به گویش محلی سرابو یا سراو و کم کم به سرایان مبدل گشته است و چون دو نهر آب به نام‌های تیربری و زابری داشته سرآبان ( سر + آی (به معنی آب ) +ان) نام گرفته که البته به گفته تعدادی از مردم اصل موضوع قرار گرفتن در مسیر آب تیربری که دارای دو نهر بوده، است که در میان وجه تسمیه‌های ذکر شده این مورد به واقعیت نزدیک‌تر است.[۱۱]
شورای شهر سرایان ویرایش
اعضای شوراهای اسلامی شهر از طریق رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. انتخابات شوراهای شهر در کشور به صورت دوره‌ای انجام می‌شود. اعضای شوراهای اسلامی شهر علاوه بر امور شهر خود، از طریق انتخاب اعضای شورای اسلامی بخش و شورای اسلامی شهرستان می‌توانند در اداره امور بخش و شهرستان نیز مشارکت کنند:
شورای ششم ۱۴۰۰-۱۴۰۴ ویرایش
1- جواد زینبی 3 هزار و 550 رای[۱۴]
2- سعید مظفری 2 هزار و 679 رای
3- رقیه میرفرح یک هزار و 961
4- محمد حسن تیموری یک هزار و 841 رای
5- امیر اصغری یک هزار و 530 رای
6- احسان شوقی یک هزار و 345 رای
7- حسین مقیمی چاهک هزار و 101 رای
محله های سرایان ویرایش
با توجه به اهمیتی که سرایان در گذشته از لحاظ وسعت و جمعیت داشته است به ۶ محله تقسیم می گردید.
۱- محله غیر شاری : محله ای است که افراد مهاجر که آنها را کولی می نامیدند کارهای ظریف دستی چوبی می ساختند این محله در جنوب سرایان بوده است.
۲- محله دروازه مویی : این محله محله ای فقیرنشین بوده در غرب شهر که فاضلاب های شهری از این مکان می گذشته است.
۳- محله دروازه بسطاق : محله ای در شرق شهر که اکثر مهاجر نشین و شغل آن ها دامداری بوده است.
۴- محله زرداری : در قسمت جنوب شرقی شهر قرار دارد که اکثراً کشاورز بودند ولی به دلایل بیماری از این محله مهاجرت کردند و به نقاط دیگر رفتند.
۵- محله تنبی : تنبی از شخصیت های بزرگ بوده که در آبادانی شهر گام های زیادی برداشته است از جمله در مرمت کاروانسراها ساختن حوض انبارها و لایروبی قنوات نقش داشته است.
ساکنین این محله اکثراً خرده مالک بوده و از نقاط دیگر مرفه تر بودند.
۶- محله قبرستان : در شمال شرقی شهر قرار دارد و خالی از سکنه بوده ولی افرادی که سر پناهی نداشتند به صورت موقت در آن جا زندگی می کردند این محله از بین رفته و اثری از آن دیده نمی شود.[۱۵]
گویش مردم سرایان ویرایش
زبان مردم در استان خراسان جنوبی زبان فارسی با لهجه مخصوص هر منطقه است. به عنوان مثال زبان مردم سرایان زبان فارسی با گویش تونی است. این گویش یکی از گویش‌های کهن زبان فارسی است. اما به دلیل تفاوت‌های ساختاری در صرف افعال، وزن واژگان و جمله‌بندی درک آن برای دیگر افراد مشکل است.[۱۶]
این گویش در تمام سطح شهرستان و در بخش هایی از شهرستان های مجاور رواج دارد.
آب و هوا ویرایش
سرایان به دلیل قرار گیری میان کوه و کویر آب و هوای نسبتاً معتدلی دارد. به طور کلی اقلیم استان خراسان جنوبی اقلیم خشک و بیابانی است. اما در مناطق شمالی و مرتفع استان مانند سرایان آّب و هوا اندکی مطلوب‌تر است. در شهر سرایان دو نوع باد دائمی (“کوه باد” و “سیاه باد”) و باد موسمی (روزباد و روزگرد) می‌وزد. بادهای دائمی در نیمه اول سال موجب اعتدال هوای شهر و در نیمه دوم سال سبب سرمای شدید شهر می‌شوند. در نتیجه تابستان این شهر معتدل و زمستان آن بسیار سرد است..[۱۳]
جمعیت ویرایش
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۳٬۷۹۵ نفر (در ۴٬۱۳۰ خانوار) بوده‌است.[۱۷]
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۶۵ | ۷٬۴۷۷ | — |
| ۱۳۷۰ | ۸٬۵۵۹ | ۱۴٫۵٪+ |
| ۱۳۷۵ | ۹٬۴۹۶ | ۱۰٫۹٪+ |
| ۱۳۸۵ | ۱۱٬۰۹۸ | ۱۶٫۹٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۱۳٬۲۴۷ | ۱۹٫۴٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۱۳٬۷۹۵ | ۴٫۱٪+ |
آموزش و فرهنگ ویرایش
شهر سرایان در حال حاضر دارای چند مرکز آموزش عالی است:
- دانشکده کشاورزی سرایان[۱۸]
- دانشکده بهداشت سرایان[۱۹]
- دانشگاه جامع علمی و کاربردی سرایان[۲۰]
- مرکز آموزش فنی و حرفه ای سرایان[۲۱]
در سال 1386 جشن محو بیسوادی در سرایان برگزار شد. برگزاری جشن محو بیسوادی در پایه مقدماتی شهرستان سرایان به این معنی است که بیسواد زیر 50 سال در این شهرستان وجود ندارد.[۲۲]
در سال ۱۳۹۴ تعداد اعضای فعال كتابخانه های شهرستان سرايان۳ هزار و ۲۰۰ نفر بوده است. انجمن كتابخانه های شهرستان سرايان در سال ۱۳۹۳ به عنوان انجمن برتر استانی انتخاب شده است. کتابخانه عمومی شهرستان سرايان در سال ۱۳۴۶ از محل ۱.۵ درصد عوارض شهرداری توسط انجمن وقت کتابخانه ها تاسيس شد. اين كتابخانه با زيربنای ۲۵۰ مترمربع و تعداد ۲ هزار جلد كتاب آغاز به كار كرد.[۲۳]
تئاتر شهرستان سرایان در پانزدهمین جشنواره تئاتر خراسان جنوبی در سه بخش موفق به دریافت جوایز شد. تئاتر دختر نارچین در این جشنواره موفق به دریافت سه جایزه در بخش های اجرای زنده موسیقی، طراحی لباس و بازیگر نمایش شد.[۲۴]
آیین‌ها ویرایش
- مراسم آیینی نخل برداری: در عصر روز عاشورا در سرایان برگزار می شود. در این آیین حدود 200 نفر از افراد در سنین مختلف در حالی که شال و یا چادر شب های مخصوصی بر بازوان خود بسته اند نخل این شهر که نمادی از تابوت و تشییع جنازه سیدالشهدا می باشد را بر دوش خود گذاشته و پای برهنه در حالی که که جمعیت عظیم مردم در جلو و پشت سر نخل حرکت کرده و با سردادن نواهای عاشورایی به سر و سینه می زنند؛ حمل می کنند. در سرایان دو نخل برداشته می شود که یکی از نخل ها از محل حسینیه علیای این شهر که در وسط شهر واقع شده است تا گلزار شهداء و آرامستان سیدالشهدا و نخل دیگر از مهدیه سرایان به طرف آرامستان رضوان سرایان برده می شود.[۲۵]
- میلک دگیر کرده (روشن کردن شمع): از آئین ها و مراسم بانوان شهرستان سرایان در بعداز ظهر روز ۱۴ شعبان (روز برات) است که جهت برآوردن حاجات انجام می دهند. در زمان‌های بسیار دور که شمع‌های امروزی نبوده است، مردم شمع درست می‌کردند که به آن «میلک» می‌گفتند و به این مراسم نیز «میلک دگیر کرده» می‌گویند. بیشتر بانوان و زنان سالخورده شهرستان سرایان در این مراسم شرکت می‌کنند و این مراسم مربوط به قوم و طایفه خاصی نیست. مردم معتقدند که در این روز به چهار محل که مورد احترام آنها است رفته و در آنجا برای برآوردن حاجات خود شمع روشن می‌کنند و تعدادی از آنها که حاجات شان برآورده شده شیرینی، نُقل و شکلات تقسیم می‌کنند. [۲۶]
- مراسم جشن سده: اين جشن که از 28 دی شروع می شود و تا يکم بهمن ادامه دارد، کودکان و نوجوانان به در خانه ها می روند و اشعاری به زبان محلی می خوانند. در اين جشن صاحبخانه برای کودکان و نوجوانان شعر خوان، مقداری آجيل می آورد و يا مقداری آرد و روغن به آنها می دهد تا غذای سنتی بلغور را به صورت دسته جمعی درست کنند. بعضی از مردم سرايان عقيده دارند با درست کردن آتش سده می توانند بفهمند که آيا سال آينده برايشان سالی همراه با باران خواهد بود و يا خير با اين نشان که اگر خاکستر آتش را باد ببرد سالی خشک و اگر در محل روشن کردن آتش بماند، سالی پرباران خواهد بود. [۲۷]
- آبگیری آب انبارهای سرایان: آبگیری آب انبارها همه ساله از اوایل دی ماه در شب های سرد زمستان انجام می شود. در این ارتباط گروهی از مردم كه این سنت حسنه را از پدرشان به ارث برده اند و به «میرآب» معروف هستند، اقدام به انجام آبگیری آب انبارها می كنند. این رسم و آیین ششم دی ماه 95 در فهرست آثار معنوی كشور (ناملموس) به ثبت رسید.[۲۸]
گردشگری ویرایش
سرایان در شمال شرقی استان خراسان جنوبی واقع شده است.این شهر در حاشیه کویر و در دامنه کوه زابری یا شتران قرار دارد. سرایان یکی از شهرهای قدیمی و کهن به شمار می رود که دارای آثار تاریخی ارزشمندی می باشد. در سطح شهرستان سرایان، در کل ۲۵۴ اثر تاریخی وجود دارد که ۴۶ اثر از میان آنها، به ثبت ملی رسیده است. از میان این آثار هم در کل ۱۵ اثر متعلق به شهر سرایان می‌باشد که ۱۳ مورد آن، در فهرست آثار ملی کشور قرار دارد.[۲۹]
کاروانسرای سرایان ویرایش
مقالهٔ اصلی: کاروانسرای سرایان
کاروانسرای سرایان که به رباط شاه عباسی نیز معروف است مربوط به دوره صفوی است و در میدان کوثر سرایان واقع شده است.[۳۰]
کاروانسرای شاه عباسی سرایان در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که در ریاض عربستان در شهریور سال ۱۴۰۲ برگزار شد به ثبت جهانی یونسکو رسید. [۳۱]
- آرامگاه تورانشاه
- کاروانسرای سرایان
- حمام سرایان
- مسجد جامع سرایان
- خانه یزدانی
- مزار میرزاها سرایان
- آب‌انبار آهنگران
- آب انبار فاضل خانی سرایان
- آب انبار حسینیه (حاج عبدالرسول) سرایان
- آب انبار حاج حسن
- آب انبار آقا سرایان
- آب انبار بالای سرایان
- آسیاب آبی کاه کوه سرایان
- قلعه قلاع سرایان
- بازار میثم سرایان
ره آوردها ویرایش
ره آوردهای سرایان، شامل انواع غذاهای سنتی، صنایع دستی، محصولات و سوغات است.
غذاهای سنتی ویرایش
- آش غلور
- اشکنه شیری
- اشکنه اوجز
- قوروت
- بلغور پلو
- کَما[۳۲]
صنایع دستی ویرایش
- آهنگری سنتی و زنگوله سازی: زنگوله سازی از جمله تولیدات متعدد و متنوع چلنگری ( آهنگری سنتی ) است که هنوز در شهرستان سرایان اجرا می شود. ساخت هر زنگوله سه مرحله اساسی دارد، در مرحله اول ورق آهن مورد نیاز داخل کوره حرارت می بیند مراحل تکمیلی بر روی آن انجام می گیرد تا بدنه زنگ ساخته شود، در مرحله دوم تیرگذاری وسط زنگ و در مرحله بعد هم صداگیری انجام می شود که مهارت خاص خود را می طلبد.[۳۳]
- ابزارآلات فلزی
- محرق ساقه گندم
- چلنگری
- خراطی سنتی
- چرم‌سازی
- حوله‌بافی
- گلیم‌بافی
- جاجیم بافی
- پارچه‌بافی
- چادرشب‌بافی
- میناکاری
- سرمه‌دوزی
- تراش سنگ‌های قیمتی
- نمد مالی
- کلاه مالی
- سفالگری
- چکن‌دوزی: نوعی سوزن‌دوزی و هنر دست بانوان است که برای تهیه مایحتاج به عنوان کیسه ادویه، پول و لوازم آرایش تولید می شود.[۳۴]
محصولات و سوغات ویرایش
سوغات اصلی شهر سرایان شامل زعفران، پسته، انار، خشکبار، زیره، پنبه، حلوای محلی، کشک و بادام می باشد.
زعفران ویرایش
شهرستان سرایان دارای سه هکتار مزارع زعفران است که سالانه 12 تن زعفران خشک از آن حاصل می‌شود. زعفران سرایان با عیار ۳/۲ بالاترین عیار و کیفیت را در کشور به خود اختصاص داده است.[۳۵]
پسته ویرایش
سالانه بالغ بر ۳۰۰ هکتار به باغات پسته شهرستان سرایان افزوده می شود و احداث باغات پسته با استقبال کشاورزان مواجه شده است. تا سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۳۰۰۰ هکتار از اراضی شهرستان سرایان را باغات پسته به خود اختصاص داده است که به صورت سالیانه ۱۲ هزار تن پسته برداشت می شود.[۳۶]
زیره سبز ویرایش
شهرستان سرایان با سطح زیر کشت ۱۲۶۰ هکتار و تولید ۷۵۰ تن زیره سبز مقام اول سطح زیر کشت و تولید را در استان خراسان جنوبی دارد. نیاز آبی بسیارکم، درآمد اقتصادی مناسب با توجه به صادراتی بودن محصول، استفاده از نیروی کار موجود در شهرستان، نداشتن آفت یا بیماری غیر قابل کنترل در منطقه از ویژگی های اساسی زیره جهت کاشت در شهرستان سرایان می باشد. [۳۷]
ورزش ویرایش
سرایان در رشته های ورزشی مختلف تا به حال موفق به کسب مقام های کشوری و استانی درخور توجه ای شده است.[۳۸]
- موتورسواری: کسب مقام در مسابقات استانی و کشوری[۳۹]
- هندبال: قهرمانی لیگ دسته ۳ کشور[۴۰]
- ورزش‌های رزمی: کسب مقام نایب قهرمانی و مقام سوم تیمی کشوری در رشته کیک‌بوکسینگ[۴۱]
- بدنسازی: کسب مقاوم اول و سوم در مسابقات شرق کشور[۴۲]
- بازی های بومی محلی: کسب مقام های برتر در مسابقات بازی های بومی محلی[۴۳]
اماکن ورزشی ویرایش
| عنوان پروژه | نوع بنا | تاریخ تأسیس | آدرس |
|---|---|---|---|
| مجموعه ملت | تمرینی و استادیوم فوتبال | خیابان مطهری | |
| غدیر | استخر سرپوشیده | خیابان مطهری | |
| نیایش | سالن ورزشی | خیابان شفا | |
| میثاق | سالن ورزشی | خیابان فنی و حرفه ای | |
| شهید صادقی | سالن ورزشی | خیابان فنی و حرفه ای | |
| شهیدان رحیمی | کشتی، تنیس، سالن ورزشی و چمن مصنوعی | خیابان ابوذر | |
| آموزش و پرورش | استخر روباز | خیابان ارشاد | |
| پوریای ولی | سالن بدنسازی | بلوار کشاورز |
جستارهای وابسته ویرایش
منابع ویرایش
- ↑ «برندسازی «طلای سرخ سرایان» ضروری است». فارس.
- ↑ «گشتی در شهر آب انبارها و ستاره‌ها». ایسنا.
- ↑ «استخراج سالیانه ۷۹۹ هزار تن بنتونیت از معادن پایتخت بنتونیت ایران». باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «شهرداری سرایان». سافت اینجا.
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران. دریافت‌شده در ۳۰ خرداد ۱۳۹۶.
- ↑ «دربارهٔ شهرستان». وبگاه رسمی فرمانداری شهرستان سرایان. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۰ آبان ۱۳۸۹.
- ↑ https://www.kanoonnews.ir/news/329381
- ↑ «موقعيت جغرافيايي». www.sk-sarayan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ «جمعيت». www.sk-sarayan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ «طلای سرخ "سرایان" بالاترین عیار و کیفیت زعفران کشور را دارد- اخبار خراسان جنو - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۳.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ «سرایان؛ شهر عمارت‌ها و آب انبارهای کهن». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۳-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۵.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ «تاریخچه شهرستان». پرتال فرمانداری شهرستان سرایان.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ «بایگانی‌های سرایان». سایت گردشگری سفر در ایران. ۲۰۲۱-۱۲-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۴.
- ↑ «منتخبان شورای اسلامی شهرهای خراسان جنوبی اعلام شدند + اسامی- اخبار خراسان جنوبی - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۵.
- ↑ «موقعيت تاريخي». www.sk-sarayan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۵.
- ↑ «" سرایان "دیارعمارت ها و آب انبار های کهن مقصدی برای گردشگران نوروزی+تصاویر- اخبار خراسان جنوبی - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۷.
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
- ↑ «خراسان جنوبی در آموزش عالی جز ۵ استان برتر کشور». پایگاه تحلیلی خبری خبر و هنر. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ «معرفی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند - سایت کنکور». konkur.in. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ «مهندس كريمي فرماندار سرايان در جمع دانشجويان دانشكده علمي كاربردي سرايان». www.sk-sarayan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ «صفحه اصلی». مرکز آموزش فنی و حرفه ای شهرستان سرایان. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ www.irna.ir https://www.irna.ir/news/4793675/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%D8%AD%D9%88-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «فرهنگ و هنر». www.sk-sarayan.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸.
- ↑ www.irna.ir https://www.irna.ir/news/84547453/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AA%D8%A6%D8%A7%D8%AA%D8%B1-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%B4%D8%AF%D9%86%D8%AF. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۸. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ «برگزاری مراسم آیینی نخل برداری در سرایان». اداره کل فرهنگ و ارشاد خراسان جنوبی.[پیوند مرده]
- ↑ ««میلک دگیر کرده» آیین سنتی مردم سرایان در آستانه نیمه شعبان». نیوزین. ۲۰۲۲-۰۳-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۱۹.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۱/۱۱/۲۷ - ۰۳:۲۴). «ثبت مراسم جشن سده سرايان خراسان جنوبي در فهرست آثار معنوي». fa. دریافت‌شده در 2023-09-19. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «شیوه آبگیری آب انبارهای سرایان در فهرست میراث معنوی ثبت شد». خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ حکمت، فاطمه (۲۰۲۰-۰۹-۲۰). «جاهای دیدنی سرایان ، شهر آب انبار های قدیمی خراسان». ایده آل مگ. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۲۴.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۱/۰۱/۰۵ - ۱۴:۵۵). «گذری در كاروانسرای سرایان ، از بناهای تاریخی دوره صفویه». fa. دریافت‌شده در 2024-03-22. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «خبرگزاری فارس - 4 کاروانسرای خراسان‌جنوبی ثبت جهانی شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۳-۰۹-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۰-۲۴.
- ↑ «بایگانی‌های سرایان». سایت گردشگری سفر در ایران. ۲۰۲۱-۱۲-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ وب‌سایت، مدیر (۲۰۲۲-۱۱-۲۲). «زنگوله سازی سرایان». SKCHTO.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «سوغاتی معروف خراسان جنوبی را بشناسید | کیسه چکن دوزی هدیه‌ای زیبا برای خانم‌ها». همشهری آنلاین. ۲۰۲۲-۰۵-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «طلای سرخ "سرایان" بالاترین عیار و کیفیت زعفران کشور را دارد - تسنیم». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «تولید سالیانه ۱۲ هزار تن پسته در شهرستان سرایان». خبرگزاری ایانا. ۲۰۲۳-۱۱-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان سرایان - آیین شکرگزاری وجشن برداشت زیره سبز». kj-agrijahad.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «پیست موتورسواری سرایان برای برگزاری مسابقات کشوری آماده می شود». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۰-۰۶-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «برگزاری مسابقات موتور کراس قهرمانی انتخابی کشور در سرایان». خبرگزاری صدا و سیما. ۰۷ مهر ۱۴۰۲. دریافت‌شده در ۰۷ مهر ۱۴۰۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=،|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «خبرگزاری فارس - سرایان قهرمان لیگ هندبال دسته 3 کشور شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۴-۰۳-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۴۰۲/۰۷/۰۳ - ۱۷:۲۹). «افتخارآفرینی تیم خراسان جنوبی در مسابقات رزم طوس». fa. دریافت‌شده در 2023-11-02. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «روزنامه خراسان». khorasanjonobi.khorasannews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «600 ورزشكار در جشنواره بازی های بومی خراسان جنوبی شركت كردند». ۲۰۲۳-۱۱-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ «اماکن ورزشی شهر سرایان- استان خراسان جنوبی». مدرسه نیوز - مرجع نمونه سوال مدرسه. ۲۰۱۳-۰۸-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
 | این یک مقالهٔ خرد شهر یا منطقهٔ مسکونی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |