سمیرم

مرکز شهرستان سمیرم، اصفهان، ایران

سِمیرُم شهری در جنوب استان اصفهان، ایران است. این شهر مرکز شهرستان سمیرم است. سمیرم با ارتفاع حدوداً ۲۵۰۰ متر از سطح دریا، دومین شهر مرتفع ایران است.[۲]

سمیرم
کشور ایران
استاناصفهان
شهرستانسمیرم
بخشمرکزی
نام(های) پیشینزمیران، سمیران، سام آرام
سال شهرشدن۱۳۲۹
مردم
جمعیت۶۶٬۹۴۲ نفر (۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۲۵۰۰
آب‌وهوا
میانگین بارش سالانه۴۰۰ میلی‌متر
روزهای یخبندان سالانه۱۴۳
اطلاعات شهری
شهردارمحمد امین علیخانی [۱]
ره‌آوردسیب
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۳۱۵۳۶۶
وبگاه
شناسهٔ ملی خودروایران ۲۳ ن
کد آماری۱۴۱۴
سمیرم بر ایران واقع شده‌است
سمیرم
روی نقشه ایران
۳۱°۲۴′۵۲″شمالی ۵۱°۳۳′۵۸″شرقی / ۳۱٫۴۱۴۴۸۵۳۳°شمالی ۵۱٫۵۶۶۱۷۲۳۳°شرقی / 31.41448533; 51.56617233

جغرافیا ویرایش

آب و هوا ویرایش

سمیرم دارای آب و هوای کوهستانی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های خشک و معتدل است. میزان بارندگی در شهر سمیرم در طول سال به‌طور متوسط ۴۰۰ میلی‌متر است که ۲۷٪ آن در پاییز ۵۸٪ آن در زمستان و ۱۳٪ آن در بهار و ۲٪ آن در تابستان رخ می‌دهد.[نیازمند منبع] متوسط درجه حرارت سالانه ۱۰/۱ درجه سانتی گراد و متوسط حداکثر حرارت ۱۷/۳ درجه و متوسط حداقل درجه حرارت ۳/۵ درجه است. تعداد روزهای یخبندان به‌طور متوسط ۱۴۳ روز که این تعداد بین ۱۱۷ و ۱۶۹ روز در سال متفاوت است.[نیازمند منبع]

موقعیت جغرافیایی ویرایش

شهر سمیرم در ۱۶۵ کیلومتری جنوب شهر اصفهان و در کوهپایه‌های شرقی رشته کوه‌های زاگرس واقع شده‌است.[۳] سمیرم در دامنه پرشیب کوه بهرز و کوه سیاه(آق داغ، قره داغ) قرار گرفته و در واقع شهر سمیرم توسط کوه‌های متعددی احاطه شده‌است.

زبان ویرایش

زبان مردم شهر سمیرم فارسی و قشقایی و لری است.

حوادث ویرایش

۱۸ فوریه ۲۰۱۸ (۲۹ بهمن ۱۳۹۶) پرواز شماره ۳۷۰۴ خطوط هواپیمایی آسمان (Iran Aseman Airlines) یک فروند هواپیمای ATR 72-212 در مسیر تهران-یاسوج ۵۰ دقیقه بعد از زمان پرواز، از صفحه رادار محو شد و در نزدیکی منطقه پادنا در شهرستان سمیرم سقوط کرد؛ که احتمال اصلی سقوط این هواپیما مه آلودگی هوا و برخورد با کوه دنا در رشته کوه‌های زاگرس دانسته شده‌است. همگی ۶۰ مسافر، از جمله ۵۹ بزرگسال و یک کودک، و ۶ خدمه شامل یک خلبان و یک کمک خلبان، دو مهماندار و دو پرسنل امنیت پرواز جان باختند.[۴]

درگیری‌های ۱۴۰۱ سمیرم ویرایش

درگیری‌های ۱۴۰۱ سمیرم مجموعه ناآرامی‌ها و اعتراضات ضد حکومتی در دو مقطع زمانی ۲۴ تا ۲۶ آبان و ۱۰ دی و در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران اتفاق افتاد. در این درگیری‌ها تعدادی از معترضان و نیروهای امنیتی کشته و زخمی شدند.

تاریخ ویرایش

تاریخچه ویرایش

سابقه تاریخی سمیرم بر طبق تحقیقات واندنبرگ به ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد.[نیازمند منبع]

سابقه تاریخی شهرنشینی سمیرم به دوره کاسیان بر می‌گردد. در جنوب سمیرم مزرعه‌ای به نام کوره وجود دارد که اکنون خرابه‌هایی از خانه‌ها و حتی حمام در آن به جا مانده‌است و این دلیلی بر شهر بودن سمیرم در آن زمان است، زیرا در دوران قبل از اسلام یکی از شاخص‌های شناخت شهر، حمام بوده‌است و دلیل دیگر اطلاق نام کوره بر این منطقه است. چرا که هخامنشیان به شهر، کوره می‌گفتند. همچنین نام‌های قدیمی موجود در منطقه که بیشتر آن‌ها از واژهای قدیم فارسی دری است -مانند کوه بهرز به معنای هاله روی شعله آتش که کوهی است در شمال شهر سمیرم- نشان دهندهٔ تاریخ شهر است.[نیازمند منبع]

وجود تعدادی آثار باستانی و از جمله سنگ نبشت‌های (کتیبه‌های) میخی حک شده بر دل کوه‌ها و سنگ‌های استوانه‌ای که به میل معروفند که پژوهشگر فقید، هرتسفلد از آن‌ها به عنوان آثار عصر ساسانی یاد کرده،[نیازمند منبع] نشان می‌دهد که سمیرم در زمان ساسانیان نیز در حد یک شهر بزرگ وسعت و جمعیت داشته‌است. پس از دوره ساسانیان تا چندین قرن از وضعیت و تاریخ سمیرم آثار و اسنادی در دست نیست. اما آنچه از گزارش‌های تاریخی بر می‌آید در دوره دیلمیان سمیرم دارای دژی محکم و استوار بوده‌است.[نیازمند منبع]

این منطقه در دوره سلجوقیان نیز شهری نسبتاً بزرگ بوده و قلعه‌ای استوار داشته‌است.[نیازمند منبع] سمیرم در دوره سلجوقیان نقش مهمی در ارکان مدیریتی این سلسله ایفا کرده‌است. چنانچه غیر از کمال الدین علی از وزرای معروف این عصر، وزیران حکومتی دیگری نیز در این دوره از این شهر بوده‌اند.[نیازمند منبع]

در عصر صفوی با وجود آرامش نسبی در سمیرم، زمین‌های این منطقه مورد خرید و فروش قرار می‌گرفته‌است. البته نزدیکی آن با پایتخت صفویان، اصفهان، در این امر بی تأثیر نبوده‌است. و البته این که آب و هوای معتدلش مورد پسند پادشاهان آن عصر بود.

در دوران بعد، از جمله در عصر زندیه سمیرم به علت همجواری با پایتخت زندیه، شیراز، مورد توجه بوده‌است. در عصر قاجار منطقه در معرض تاخت و تاز قشون حکومتی بوده‌است.[نیازمند منبع] از عصر قاجار به بعد این منطقه عرصه رقابت و رویارویی دو ایل بزرگ بختیاری و قشقایی قرار گرفته‌است.

مهم‌ترین واقعه تاریخ سمیرم، سال غارتی است. با سقوط حکومت رضاشاه پاره‌ای از خان‌های ایلات که در تهران یا خارج از ایران به سر می‌بردند برای کسب قدرت از دست رفته و گسترش مناطق خود، ضد حکومت مرکزی وارد عمل شدند. در تاریخ چهارشنبه ۸ تیرماه ۱۳۲۲ جنگ سختی بین قوای دولتی و اکثریت مردم در مقابل عشایر بویراحمدی و قشقایی آغاز شد. قوای دولتی به محاصره عشایر درآمدند و به علت نرسیدن قوای کمکی قتل‌عام شدند. متأسفانه در این نبرد، سمیرم توسط جنگجویان بویراحمدی و قشقایی غارت شد و اموال مردم مورد تعرض قرار گرفت. به همین جهت، این حادثه بین مردم سمیرم به سال غارتی معروف است. سرهنگ شقاقی از افسران شجاع دولتی در این جنگ جان باخت که در سمیرم به خاک سپرده شد و مورد احترام مردم سمیرم است.[نیازمند منبع]

از این جنگ تحت عنوان نبرد سمیرم در برخی کتب و منابع یاد شده، از جمله خاطرات میرزا مهدی خانشقاقی (میرزا مهدی خان ممتحن الدوله)، و رمان سووشون اثر سیمین دانشور و نیز در قطعه‌ای از احمد شاملو شاعر معاصر. در سال ۱۳۲۵ سمیرم از شهرستان آباده و استان فارس منتزع و تابع استان اصفهان گردید. در آبان ۱۳۲۹ شهر شد و درنهایت در سال ۱۳۴۲ سمیرم به عنوان مرکز شهرستان سمیرم شناخته شد.

ریشه‌شناسی ویرایش

در خصوص ریشه‌شناسی نام این شهر تعابیر و تفاسیر مختلفی به کار برده شده‌است:

  • نقل قولی که حکایت از قدمت تاریخی منطقه دارد و بیشتر از آن بوی افسانه به مشام می‌رسد از این قرار است که چون سام نریمان پهلوان شاهنامه فردوسی به دندان درد سختی گرفتار می‌شود، بی تابی عظیمی او را فرا می‌گیرد و چون به این منطقه می‌رسد، دردش بهبود می‌یابد؛ لذا نام این مکانِ را «سام آرام» نهادند چرا که سام در این منطقه از درد آرام گرفت و به مرور زمان این نام به سمیرم تبدیل می‌شود.
  • گفته‌اند سمیرم بر گرفته شده از نام سمیرامیس ملکه بابل در دنیای باستان می‌باشد که به این ناحیه گذر کرده‌است.

به نظر می‌رسد منطقی تر این باشد که نام سمیرم را به زمیران، سمیران یا شمیران نسبت دهیم. شم یا سم به معنای سرد و ران یا رام به معنای مکان، که به مرور زمان به سمیرم تبدیل شده‌است.

آثار باستانی موجود در شهر ویرایش

معماری‌های دست کندی که در داخل شهر است (شامل خانه‌های صخره‌ای باستانی) از جمله جالب‌ترین نوع معماری ایران باستان است.

جاوری مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه کاشان معتقد است: این خانه‌های صخره‌ای محل سکونت انسان بوده و بخشی از این خانه‌ها برای انباری تعبیه می‌شده‌است.[نیازمند منبع]

ناحیه‌ای در شهر سمیرم وجود دارد به نام قلعه، این قلعه را می‌توان به دوران اقوام کاسی‌ها و اوراتورها که به قبل از دوران مادها می‌رسد نسبت داد. در دامنه محله قلعه در شمال شهر سمیرم حدود هزار خانه صخره‌ای گمنام و ناشناخته وجود دارد که می‌توان گفت در دنیا بی نظیر است. و بعضی از این دست کنده‌ها در دامنه قلعه سمیرم بر روی دیگری و چند طبقه ساخته شده‌اند. سیستم گرمایش، تعبیه طاقچه و شبکه آبرسانی جانمایی شده در خانه‌های صخره‌ای سمیرم به خوبی قابل مشاهده است. که به سبب آگاهی محدود و بی‌توجهی مسوولان برخی سازمان‌ها مانند اوقاف، در طرح توسعه مقبره امامزاده ابراهیم بخش‌هایی از این معماری کهن در چند سال اخیر تخریب شده و از بین رفته‌اند.

مشاهیر ویرایش

گردشگری ویرایش

جاذبه‌های طبیعی ویرایش

 
پارک دریاچه
  • پارک دریاچه
  • سرچشمه بابا زرنگ (شهر کمه)
  • آبشار بی‌بی سیدان
  • آبشار تقرچه
  • رودخانه شمس‌آباد و چشمه ناز ونک
  • آبشار آب ملخ
  • غار دنگزلو
  • سد حنا
  • چشمه خوانسار
  • رودآباد
  • چالقفا
  • غار پلنگ سمیرم
  • غار چهل ستون
  • غار شاه آباد
  • سد کمانه
  • روستای نمونه گردشگری خفر و آبشار خفر
  • چشمه آب اسپید
  • آبشار تنگ دناسا

جاذبه‌های تاریخی ویرایش

  • تقرچه
  • مسجد و حمام خانعلی
  • مسجد جامع شهر سمیرم (محلهٔ قلعه)
  • میل‌های سنگی
  • حمام خواجگان
  • آسیاب‌های آبی (خانعلی)
  • قبرستان و سنگ قبرهایی از اوایل عهد اسلام
  • کتیبه‌های ناخوانا در غار اشکفت راز در اطراف شهر
  • سنگهای عصاری

پشمکون

صنایع دستی ویرایش

در چند سال اخیر تعداد کارگاه‌های صنایع دستی سنتی شهر کاهش یافته‌است. با این حال از مهم‌ترین صنایع دستی سمیرم می‌توان به صنایع بافتنی(گلیم، قالی، جاجیم) قشقایی اشاره کرد.

ره آورد ویرایش

مهم‌ترین سوغات سمیرم همان سیب معروف این شهر است. از دیگر ره آورد‌های سمیرم می‌توان به قارا، کشک و صنایع دستی به ویژه قالی و گلیم و عسل و جاجیم اشاره نمود.

آموزش ویرایش

آموزش عالی ویرایش

حمل و نقل ویرایش

راه‌های ارتباطی ویرایش

با توجه به موقعیت شهرستان سمیرم و قرار گرفتن آن بین سه استان فارس، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد و همچنین عبور ترافیک استان‌های بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد و قسمتی از ترافیک استان‌های فارس و چهارمحال و بختیاری از این شهرستان به طرف شمال و مرکز، اهمیت راه‌های ارتباطی این شهرستان زیاد است. ولی با این حال راه‌های ارتباطی این شهرستان با توجه به اهمیت آن، آنچنان توسعه نیافته‌است. شهرستان سمیرم دارای ۸۶۰ کیلومتر بزرگراه اصلی، فرعی و روستایی و یک هزار و ۹۹۲ کیلومتر راه همسنگ (رتبه دوم در استان) است.[نیازمند منبع]

شهر سمیرم دارای چند خروجی اصلی و فرعی است. جاده‌های اصلی سمیرم عبارت اند از:

یک کمربندی بزرگراه سمیرم- شهرضا را به جاده سمیرم - یاسوج وصل می‌کند و یکی هم جاده سمیرم - یاسوج را به جاده سمیرم - آباده متصل می‌سازد.

ورزش ویرایش

سمیرم دارای حدود سه هزار ورزشکار سازمان یافته و بیش از ۳۰ هیئت ورزشی است.

تیم‌های ورزشی و ورزشکاران سمیرمی در سطح استان، کشور و جهان توانسته‌اند به موفقیت‌های زیادی دست یابند. از جمله خواهران منصوریان و خانم الهه منصوریان، ووشوکار سمیرمی که موفق به کسب طلای جام جهانی سانشو ۲۰۱۰ چین، نقره قهرمانی جهان ۲۰۰۹ تورنتو و برنز بازی‌های آسیایی ۲۰۱۰ گوانگژو شد.

مهم‌ترین امکانات ورزشی شهر سمیرم:

  • مجموعه ورزشی شهید صابری
  • پیست اسکی سمیرم
  • مجموعه ورزشی آرسس اختصاصی بانوان
  • مجموعه ورزشی اکسیژن

جستارهای وابسته ویرایش

پانویس ویرایش

  1. «مدیریت شفاف شهرداری سمیرم در پاسخگویی به مردم». خبرگزاری صدا و سیما. ۸ آذر ۱۴۰۲.
  2. تابناک، سایت خبری تحلیلی تابناک. «تصاویری از بام ایران+اطلاعات تکمیلی». سایت خبری تحلیلی تابناک|اخبار ایران و جهان|TABNAK. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۱۸. بیش از یک پارامتر |نویسنده= و |نام خانوادگی= داده‌شده است (کمک)
  3. «موقعیت و محدوده شهرستان سمیرم». درگاه الکترونیکی شهرداری سمیرم. ۲۰۱۲-۰۱-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۲.
  4. «تصاویری از محل دقیق سقوط هواپیما». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۱۸.

منابع ویرایش

روزنامه اطلاعات (۲۲ خرداد ۱۳۹۱). «سمیرم؛ پنجره‌ای به سوی طبیعت». ایران‌بوم. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۴.