سید احمد خمینی

دومین پسر روح‌الله خمینی

سید احمد مصطفوی (۲۴ اسفند ۱۳۲۴ – ۲۵ اسفند ۱۳۷۳[۱]) معروف به سید احمد خمینی، دومین پسر سید روح‌الله خمینی، بنیان‌گذار نظام جمهوری اسلامی ایران بود.[۲] احمد خمینی در سال‌های پیش و پس از انقلاب در سازماندهی روابط پدرش با مسئولان نقش مهمی داشت.[۳] او نماینده دوره دوم در مجلس خبرگان رهبری، عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی بود.

سید احمد خمینی
خمینی در سال ۱۳۷۳
نماینده مجلس خبرگان رهبری
دوره‌ دوم
دوره مسئولیت
۲ اسفند ۱۳۶۹ – ۲۵ اسفند ۱۳۷۳
حوزه انتخاباتیتهران
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
دوره مسئولیت
۱۷ بهمن ۱۳۶۶ – ۲۵ اسفند ۱۳۷۳
گمارندهسید روح‌الله خمینی
سید علی خامنه‌ای
رئیسسید علی خامنه‌ای
اکبر هاشمی رفسنجانی
اطلاعات شخصی
زاده
سید احمد مصطفوی

۲۴ اسفند ۱۳۲۴
قم، ایران
درگذشته۲۵ اسفند ۱۳۷۳ (۴۹ سال)
تهران، ایران
علت مرگسکته مغزی
آرامگاهآرامگاه سید روح‌الله خمینی، تهران
همسر(ان)فاطمه طباطبایی (ا. ۱۳۴۸)
فرزندان۳، از جمله سید حسن
والدینسید روح‌الله خمینی (پدر)
خدیجه ثقفی (مادر)
خویشاوندان

حمایت از ریاست جمهوری ابوالحسن بنی‌صدر و عزل او، نزدیکی با سازمان مجاهدین خلق، اشغال سفارت آمریکا در تهران، عزل حسینعلی منتظری، انتصاب ریاست صداوسیما، او در تخریب آرامگاه رضاشاه و اعدام‌های سال ۱۳۶۷ و اتهام جعل دست‌خط پدرش از موارد مورد توجهی هستند که پیرامون خمینی مطرح شده‌اند.[۴]

کودکی و نوجوانی

ویرایش

سید احمد مصطفوی در ۲۴ اسفند ۱۳۲۴ هجری خورشیدی در شهر قم زاده شد. او پس از دورهٔ ابتدائی، ادامه تحصیل در علوم جدیده را برگزید. او به ورزش فوتبال روی آورد و هم‌زمان با تحصیل، عضو تیم فوتبال قم شد و مدتی نیز کاپیتان این تیم بود.[۵]

احمد خمینی پس از گرفتن دیپلم در رشتهٔ علوم طبیعی به تحصیل علوم دینی روی آورد. البته پیش از آن و توأم با تحصیل علوم جدید نیز به فراگیری مقدمات علوم حوزوی پرداخته بود. احمد خمینی دو دورهٔ مقدماتی و سطح حوزهٔ علمیه را طی کرد و هم‌زمان با تحصیل به تدریس سطوح قبلی نیز اشتغال داشت و پس از آن دروس خارج فقه و اصول[۶] را فرا گرفت.

برخی از استادان حوزوی او سید روح‌الله خمینی (درس خارج فقه)، سید مصطفی خمینی (خارج اصول)، محمد فاضل لنکرانی (خارج فقه) سید موسی شبیری زنجانی (خارج فقه) محمد محمدی گیلانی (شرح منظومه)، غلامرضا رضوانی (اسفار)، سید محمد ابطحی کشانی (سطح و خارج)، صادق خلخالی (سطح) و سید محمدباقر سلطانی بودند.

ازدواج و فرزندان

ویرایش

سید احمد خمینی در ۱۱ مهر ۱۳۴۸ با دختر سیدمحمدباقرسلطانی طباطبایی ازدواج کرد. نتیجه این ازدواج سه فرزند پسر به نام‌های: سید حسن خمینی، سید یاسر خمینی و سید علی خمینی بود که همگی روحانی هستند.[۷]

حضور در عراق

ویرایش

در دوران تبعید روح‌الله خمینی، احمد خمینی بیشتر عمر در قم و لبنان گذراند. او گهگاه نیز برای دیدار با والدینش به عراق می‌رفت. گذرنامه و مجوز سفر او با وساطت امیرعباس هویدا صادر شده بود.[۸]

وی در آغاز حضور روح‌الله خمینی در تبعید، برای حضور در عراق و دیدار پدرش به‌صورت غیرقانونی از مرز خارج می‌شد که این امر حساسیت ساواک را برانگیخته بود. در یکی از نامه‌های ساواک در خصوص حضور وی در سال ۱۳۴۴ در عراق و دیدار با پدرش چنین آمده‌است:

«۱۹/۸/۴۴ – خیلی محرمانه

به: ریاست شهربانی کل کشور (اداره اطلاعات)

درباره: احمد مصطفوی خمینی فرزند روح‌الله

خواهشمند است دستور فرمایید چنانچه نامبرده بالا تقاضای صدور یا تمدید گذرنامه و پروانه خروج نمود قبل از هر گونه اقدام مراتب را به این سازمان اعلام نمایند.

از طرف رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور. سپهبد نصیری»[۹]

چندین فقره بخشنامه و دستورالعمل مشابه از رئیس کل ساواک، اداره سوم و اداره نهم و ساواک شهر قم، در رابطه با پرونده سید احمد خمینی وجود دارد.[۱۰]

هنگامی ساواک مرکز از سفر احمد خبردار شد که تلفنگرام فوری از ساواک همدان بدین شرح رسید: «روز گذشته سید احمد خمینی فرزند روح‌الله خمینی از عراق وارد و… در منزل شهاب‌الدین اشراقی سکونت اختیار نموده‌است.»[۱۱]

در ذیل همین تلفنگرام، ساواک کل در مرکز نوشت: «آقای صابری به ساواک قم بنویسید. این شخص در هفته گذشته از عراق به قم مراجعت نموده و پس از ورود به قم جهت ملاقات اشراقی به همدان رفته، ضمن اینکه ساواک قم در این زمینه اطلاعی نداده، این فعالیت‌ها را نموده – دستور مراقبت بدهید. اعمال وی دقیقاً تحت نظر باشد هدف از آمدن وی روشن گردد.»[۱۲]

متعاقب این گزارش و دستورالعمل‌های بعدی، ساواک قم، مراقبت از منزل خمینی و رفتارهای احمد را افزایش داد. اما چند ماه پس از این دوباره احمد مخفیانه از مرز عبور کرد. این بار نیز ساواک در هنگام بازگشت او در مرز از سفر وی خبردار شد.[۱۳]

احمد در نخستین اقامت خود در نجف در سال (۴۴ و ۴۵) تکمیل آموزش دینی نزد پدر و برادرش را ادامه داد و حدود ۵ ماه بعد مخفیانه به ایران برگشت. او در مسیر بازگشت در گذرگاه مرزی خسروی بازداشت و به سازمان امنیت آنجا منتقل شد. اسناد و در پرونده‌های ساواک نشان می‌دهند او در بازجویی‌هایش مأموران را فریب داد و هویت او در مرز برای ساواک شناخته نشد و پس از آزادی، از طریق کرمانشاه و همدان راهی قم شد.[۱۴]

احمد پس از بازگشت از عراق، به تحصیل علوم دینی و دیدار از خانواده‌های زندانیان و تبعیدیان و انتقال پیام‌ها و سفارش‌های پدرش به منسوبان و نمایندگان شرعی خمینی در ایران و تنظیم امور بیت پدرش در قم می‌پرداخت. در پایان سال ۱۳۴۵ دوباره عازم عراق شد و این بار مخفیانه از طریق خرمشهر به آن سوی مرز رفت و پس از یک هفته، خود را به نجف رساند. در همین سفر بود که او رسماً به سلک روحانیت درآمد و عمامه را به دست پدرش بر سر نهاد.

سید احمد خمینی در دوران هویدا با گرفتن پاسپورت و به‌صورت قانونی از کشور خارج و به عراق و لبنان سفر می‌کرد.[۸]

او در سال ۱۳۵۲ به عراق و لبنان رفته و در لبنان با امام موسی صدر مسائل منطقه و وضعیت شیعیان و مبارزه‌ای که در پیش روی داشتند صحبت کرد و با مصطفی چمران نیز دیدار داشته و زیر نظر وی آموزش نظامی دید.[۱۵] و در اواخر سال ۱۳۵۲ به ایران بازگشت.

بعد از مرگ مصطفی خمینی، سید احمد خمینی مسئولیت بیت و دفتر روح‌الله خمینی را در نجف به عهده گرفت.[۱۶] وی در سال‌های زندگی در عراق با افرادی آشنا شد که او را پس از پیروزی انقلاب در عرصه‌های گوناگون یاری کردند. از جمله این افراد می‌توان به محمد منتظری، محمد حسین شریعتی و اردستانی اشاره کرد.[۱۷]

در دوره تبعید روح‌الله خمینی به پاریس

ویرایش

در پی تبعید روح‌الله خمینی از نجف به پاریس، احمد همراه پدرش بود. روح‌الله خمینی در وصیتنامه خویش تصریح کرده که مشاورِ آن سفر، احمد بوده‌است.[۱۸]

سید احمد به همراه پدرش در مهر ۱۳۵۷ بغداد را به قصد پاریس ترک کرد.

سید احمد خمینی در پاریس علاوه بر برنامه‌ریزی برای تنظیم امور بیت و دفتر خمینی در نوفل‌لوشاتو و برگزاری مصاحبه‌های مطبوعاتی و ترجمه مصاحبه‌ها و پیام‌های او و جلوگیری از تحریف آنها، عهده‌دار برقراری ارتباط‌های گسترده و لازم بین گروه‌های مختلف با روح‌الله خمینی بود.

آموزش نظامی در لبنان

ویرایش

احمد خمینی در سال ۱۳۵۲ احمد خمینی در لبنان آموزش نظامی دیده بود.[۴]

پس از انقلاب

ویرایش

ورود به ایران به همراه خمینی

ویرایش

احمد در ۱۲ بهمن سال ۱۳۵۷ همراه با روح‌الله خمینی و در پرواز انقلاب به تهران بازگشت و در مدرسهٔ علوی و مدرسه رفاه تهران مستقر شد. سید احمد خمینی در ۱۰ اسفند ۱۳۵۷ همراه با پدرش عازم قم شد و وسایل و زمینه‌های لازم را برای هدایت امور انقلاب و تنظیم امور بیت و دفتر روح‌الله خمینی و تأمین شرایط برای ارتباط‌های گسترده با مردم و مسئولان که روزانه در نوبت‌های متوالی به دیدار روح‌الله خمینی در قم می‌رفتند، فراهم نمود. او مسئول انتقال دستورهای پدرش به مراکز ذی‌ربط بود.

دوران یکسالهٔ اقامت روح‌الله خمینی در قم در فاصله اسفند ۱۳۵۷ تا بهمن ۱۳۵۸ بود که پس از آن بر اثر بیماری قلبی عازم بیمارستان قلب تهران (شهید رجائی) شد، دوران تحولات اساسی در نظام سیاسی و اجتماعی ایران بود. در همین مقطع، رفراندوم جمهوری اسلامی و انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی و انتخابات نخستین دورهٔ مجلس شورای اسلامی برگزار شدند.[۱۹]

امام موسی صدر

ویرایش

در کتاب سفر اسارت نوشته محسن کمالیان نوشته شده که احمد خمینی از پیگیری مسئله ربایش‌ امام موسی صدر خوشنود نبوده و برای مانع‌تراشی می‌کرده است. زیرا امام موسی صدر را رقیبی برای پدرش می‌دانسته است.[۴]

نقش در تخریب آرامگاه رضاشاه

ویرایش

صادق خلخالی در خاطرات خود گفته بود در شب نخست عملیات تخریب آرامگاه رضاشاه، احمد خمینی، به آرامگاه شاه آمد و خلخالی این سر زدن را به عنوان نشانی از موافقت رهبر جمهوری اسلامی دانست.[۲۰]

ترور ناموفق

ویرایش

احمد خمینی در ۲۸ مرداد ۱۳۶۱ از ترور سازمان مجاهدین خلق جان به در برد.[۲۱]

دولت بنی‌صدر

ویرایش

احمد خمینی نقش مهمی در پشتیبانی از ریاست جمهوری ابوالحسن بنی‌صدر و عزل او داشت.[۴] او پس از انتخاب بنی‌صدر به ریاست جمهوری، از سوی رئیس‌جمهوری به عنوان نامزد نخست‌وزیری پیشنهاد شد[۲۲] که با مخالفت پدرش از این امر نهی شد.[۸]

دوران جنگ ایران و عراق

ویرایش

اخبار جنگ ایران و عراق از طریق احمد به روح‌الله خمینی می‌رسید و علاوه بر آن، ابلاغ پیام‌های سرّی و علنی خمینی در رابطه با امور نظامی و ارتباط با شورای عالی دفاع و فرماندهان نظامی و شرکت در جلسات شورا و برنامه‌ریزی دیدار رزمندگان ارتشی و سپاهی و بسیجی با فرمانده کل قوا از دیگر مسئولیت‌های او بودند.[۲۳] نقش دقیق او در مدیریت امور جنگ یا تنها، رابط بودن میان خمینی و فرماندهان جنگ مورد بحث است.[۴] مصطفی چمران در آخرین سفر خود به تهران، تلاش کرد با خمینی دیدار کند و مشکلات جبهه را به اطلاع او برساند. ولی احمد خمینی مانع این دیدار شد. این موضوع باعث رنجش چمران شد. او باقصد عدم بازگشت به تهران، به مناطق جنگی بازگشت و یکی دو روز بعد در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ در دهلاویه کشته شد.[۴]

او مخالف ادامه جنگ پس از آزادسازی خرمشهر بود. احمد خمینی به حسن روحانی گفته بود: «اگر با من باشد الان سوار هواپیما می‌شوم و می روم بغداد با صدام حسین ملاقات می‌کنم و به جنگ خاتمه می‌دهم ولی ملاقات با امام ثمری ندارد.» همچنین پس از بازپس‌گیری شبه جزیره فاو در اردیبهشت ۱۳۶۵ گفته بود امکان پیروزی ایران در جنگ وجود ندارد.[۴]

مانع‌شدن دیدار ابراهیم یزدی با خمینی

ویرایش

مهدی نوربخش، داماد ابراهیم یزدی گفته که پس از استعفای دولت موقت ایران، ابراهیم یزدی بارها درخواست دیدار با روح‌الله خمینی را داشته است. اما احمد خمینی مانع آن می‌شده است. تا اینکه خمینی در آخرین سال‌های زندگی خود به دفترش دستور می‌دهد ابراهیم یزدی را برای دیدار دعوت کنند. وقتی یزدی به خانه خمینی رفت احمد خمینی با اصرار از او خواست تا درباره درخواست‌های مکرر ملاقات و رد آنها، به خمینی چیزی نگوید.»[۴]

نقش در اعدام‌های سال ۱۳۶۷

ویرایش

سید احمد خمینی بعد از مدتی از مخالفان شدید مجاهدین خلق شده و پس از حوادث سال شصت در برابر این گروه قرار گرفت. حسینعلی منتظری در دیدار خود با هیئت مرگ از نقش سید احمد خمینی در این ماجرا گفته بود[۲۴] که هیئت مرگ به‌ جای انتقال پیام وی به خمینی موضوع را به احمد خمینی گفته و او در پاسخ گفته توجه نکنید و به کارتان ادامه دهید.[۲۴]

منتظری در دیدار نخست در مرداد ۱۳۶۷ با هیئت مرگ هم به آن‌ها گفته بود:

شخص احمد آقا، پسر آقای خمینی هم از سه چهار سال قبل می‌گفت مجاهدین، از روزنامه‌خوانش و مجله‌خوانش و اعلامیه‌خوانش، همه باید اعدام بشوند.

او همچنین در کتاب خاطرات خود دو نامه روح‌الله خمینی برای اجرای اعدام‌ها را دستخط احمد خمینی می‌داند.[۲۴][۲۵]

پس از مرگ روح‌الله خمینی

ویرایش

وی پس از مرگ روح‌الله خمینی قدرت خود را از دست داد و با وجود انتصاب و عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی امنیت ملی و شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اساس حکم سید علی خامنه‌ای دیگر آن نفوذ سابق را نداشت. عضویت او در نهادهای مذکور تا زمان مرگش ادامه داشت. او همچنین عضو هیئت امنای مرکزی کمیته امداد امام خمینی بود.[۲۶] او در همین زمان متنی بلند به نام رنج‌نامه در مورد عزل حسینعلی منتظری از قائم مقامی رهبری منتشر کرد. احمد خمینی در دومین دوره مجلس خبرگان رهبری نمایندگی استان تهران را بر عهده داشت.[۲۷]

اتهام جعل دست خط روح‌الله خمینی

ویرایش

در سال ۱۳۶۸ پس از مرگ خمینی، نامه‌ای منتشر شد که در پاسخ به نامه علی‌اکبر محتشمی‌پور وزیر کشور وقت اعلام شده بود حضور اعضای نهضت آزادی ایران در عرصه‌های مختلف سیاسی ممنوع است[۴] متعاقب انتشار این نامه مهدی بازرگان این نامه را جعلی دانسته و سید احمد خمینی را به جعل این نامه متهم کرد. پس از آن اعضای بیت حسینعلی منتظری نیز با تأیید این ادعا اعلام کردند که این نامه جعلی بوده و سید احمد خمینی برخی از نامه‌های منسوب به خمینی را می‌نوشته‌است. متعاقب این ادعاها دادگاهی تشکیل شد تا به موضوع رسیدگی کند. ولی با طولانی شدن دادگاه و مرگ بازرگان و احمد خمینی پرونده بسته شد.

بنا به اعلام مجید انصاری رئیس مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی در سال‌های بعد با تکرار این اتهام از سوی ابراهیم یزدی قوه قضائیه ماجرا را رسیدگی کرده و با شکایت متقابل مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به عنوان متولی این آثار و تأیید اصل این دست خط مطابق با قانون توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، حزب نهضت آزادی و دبیرکل وقت آن ابراهیم یزدی به شلاق و سپس به جریمه نقدی محکوم شدند.[۲۸][۲۹]

از سوی دیگر نهضت آزادی با رد این ادعا اعلام کرد که در زمان حیات مهدی بازرگان جلسه دادگاه با وجود حضور کارشناسان خط شهربانی به علت عدم حضور سید احمد خمینی و بعد از آن طولانی شدن دادگاه تشکیل نشده و نظر کارشناس مستقل در این مورد به ثبت نرسید و در دادگاه دوم نیز صرفاً مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به عنوان متولی و شاکی نظر خود را تأیید کرد.[۲۹]

سید حسین موسوی تبریزی و احمد منتظری برخی از نامه‌های منسوب به خمینی را نوشته سید احمد یا سید هاشم رسولی محلاتی اعلام کرده و گفتند که صرفاً امضای روح‌الله خمینی پای آن بوده‌است.[۲۹]

 
خبر درگذشت خمینی در روزنامهٔ همشهری

در صبح ۲۱ اسفند ۱۳۷۳ خبر بستری شدن سید احمد خمینی منتشر شد. گزارش‌های بعدی حاکی از آن بودند که بیماری قلبی و تنفسی ناگهانی در حالت خواب سبب ایست کامل قلب و تنفس او برای لحظاتی شده و همین امر موجب بروز سکته مغزی شده‌است. پس از پنج روز، تلاش تیم پزشکی نتیجه نداشت و خمینی در شامگاه ۲۵ اسفند ۱۳۷۳ درگذشت.[۳۰][۳۱]

احتمال قتل

ویرایش

پس از مرگ ناگهانی سید احمد خمینی که بر اساس اعلام منابع دولتی، سکته قلبی اعلام شد، شایعاتی در مورد طبیعی نبودن مرگ وی وجود داشت، تا این که بعد از ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای در پاییز ۱۳۷۷ و بحث‌هایی که در این زمینه در مطبوعات ایران از سوی دوم خردادی‌ها و رقبایشان جریان داشت. عمادالدین باقی از چهره‌های مطبوعاتی در یک جلسه گفتگو و مناظره در جمع دانشجویان در اصفهان که قرار بود علی فلاحیان هم در آن شرکت کند مدعی شد که سید حسن خمینی به وی گفته‌است که محمد نیازی، رئیس دادگاه نیروهای مسلح، که پرونده رسیدگی به این ماجرا به وی سپرده شده بود، در دیداری با فرزند او سید حسن خمینی گفته‌است که مجرمان قتل‌های زنجیره‌ای گفته‌اند که خمینی توسط محفل قتل‌های زنجیره‌ای کشته شده‌است. این گفته او از سوی نیازی تکذیب شد و او به اتهام نشر اکاذیب تحت تعقیب قرار گرفت. عمادالدین باقی از سید حسن خمینی خواست که در زمینهٔ درستی یا نادرستی گفته‌های او اظهار نظر کند که سید حسن خمینی در نامه‌ای درستی اظهارات عمادالدین باقی را تأیید کرد.[۳۲][۳۳]

در متن بازجویی‌های معاون امنیتی وزیر اطلاعات وقت و متهم قتل‌های زنجیره‌ای آمده‌است که وی با اشاره به برخی انتقادات خمینی به وضعیت موجود، گفته: «متأسفانه حاج احمد آقا به راه یک طرفه بدی وارد شده بود که برگشت نداشت.»[۳۴] از آنجایی که اعترافات عاملان قتل‌های زنجیره‌ای در زندان تحت فشار و شکنجه بوده‌است، معتبر بودن آن‌ها مورد تردید است. برخی از آن‌ها به عامل سیا و موساد بودن و نیز قصد انجام عملیاتی ضدحکومتی در حد ترور محمد یزدی، رئیس سابق قوه قضاییه، را اعتراف کردند.[۳۵]

اکبر هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود در این باره چنین نوشته بود: «دربارهٔ شایعات مربوط به مرگ احمد آقا صحبت بود. خیلی شایعات نادرست به خاطر مرگ نابهنگام وجود دارد و به نظر می‌رسد، ضدانقلاب در پشت شایعات باشد. رادیو اسرائیل هم شیطنت می‌نماید.»[۳۶]

در پی اعتراض و ایجاد اختلال در سخنرانی فرزندش سید حسن خمینی در سالگرد روح‌الله خمینی، مهدی کروبی در ۱۷ خرداد ۱۳۸۹ در اعتراض به این واقعه تهدید کرد که اگر چنین رویدادهایی تکرار شوند او نیز در مورد وقایعی که بر پدر او سید احمد خمینی رفته بود به روشنگری خواهد پرداخت. محمدجواد اکبرین پژوهشگر علوم اسلامی در گفتگو با بی‌بی‌سی فارسی گفت که خانواده خمینی «صحبت از وجود شبهه دربارهٔ مرگ او کردند.»[۳۷]

مصرف بی‌رویه دارو

ویرایش

اظهارات منتشر نشده‌ای از اکبر هاشمی رفسنجانی دلیل مرگ احمد خمینی را اوردوز خوانده‌است. سخنان اکبر هاشمی رفسنجانی به صورت علنی در ایران منتشر نشده‌است. دادگاه تجدید نظر حسین دهباشی نیز در حکم خود به‌طور تلویحی دلیل مرگ او را بر اثر مصرف بی‌رویه دارو اعلام کرده‌است.[۳۸]

آثار و تالیفات و پیرامون وی

ویرایش
  • آیینه آفتاب[۳۹] تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
آیینه آفتاب، گزیده‌ای از سخنرانی‌ها، پیام‌ها، مصاحبه‌های سید احمد خمینی است که عمدتاً در دیدارهای مردمی، سمینارها و مصاحبه‌ها ارائه شده و بیانگر برخی از مواضع و دیدگاه‌های اخلاقی، فقهی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی وی است. این اثر به زبان عربی ترجمه شده‌است.
این کتاب به مناسبت دومین سالگرد درگذشت سید احمد خمینی منتشر شده و حاوی برگزیده‌ای از خاطرات او می‌باشد.
  • فرزند روح‌الله[۴۱] تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
این کتاب برگرفته از مجموعه آثار دو جلدی است که پیرامون زندگی او مطالبی را از زبان و قلم خود وی بیان داشته‌است.
  • گنجینه دل[۴۲] تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
دیباچه کتاب به قلم سید حسن خمینی و کتاب حاوی مصاحبه‌هایی با سید علی خامنه‌ای، هاشمی رفسنجانی، مادر و همسر سید احمد خمینی و ده‌ها مصاحبه دیگر با دوستان و همفکران و همراهان وی از جمله مطالب خواندنی و ویژه این مجموعه می‌باشد.
  • رنج‌نامه: از سوی احمد خمینی خطاب به حسینعلی منتظری نوشته شده‌است.[۴۳] انتشارات دیبا.
مقاله مفصلی که برای توجیه عزل منتظری از قائم مقامی نگاشته شده‌است.
  • مجموعهٔ آثار یادگار امام تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
این مجموعه شامل کلیه سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها و پیام‌ها و نامه‌های سید احمد خمینی است که از سال ۱۳۵۷ تا اسفند ۱۳۷۳ است. این سخنان عمدتاً در جهت تبیین اندیشه‌ها و افکار پدرش روح‌الله خمینی می‌باشد.
  • دیدگاه‌های سید احمد خمینی تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
برگزیده‌ای از مواضع و نظرهای سید احمد خمینی دربارهٔ مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است که در مقطع زمانی درگذشت بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران تا آخرین روزهای زندگی اش در دیدار با گروه‌های مختلف مردم و در مجامع گوناگون ابراز شده‌است و این کتاب به زبان‌های اردو، انگلیسی و عربی نیز ترجمه شده‌است.

آثار دربارهٔ وی

ویرایش
  • مهاجر قبیله ایمان[۴۴] اثر: حمید انصاری

مهاجر قبیله ایمان زندگی‌نامه اوست که توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به قلم حمید انصاری و با مقدمه فرزندش سید حسن خمینی منتشر شده‌است. این کتاب شامل بیان مطالب ناگفته از زندگی سید احمد خمینی، اسناد و مدارک ساواک، نامه منتشر نشده همراه با عکس‌های چاپ نشده از او می‌باشد.

این کتاب، دفتر خاطراتی از سید احمد خمینی است، مؤلف مدتی در کنار وی سپری کرد و از شیوه زندگی و اخلاقی او مطالبی را بازگو کرده‌است.

  • یاد یادگار امام[۴۶] تدوین: علی اصغر شعردوست

این مجموعه کوششی است در بازشناسی اندیشه و رفتار و کردار و شخصیت او. اغلب مطالب گردآورده شده در این مجموعه حاصل سخنرانی و اظهار نظر یاران وی است.

  • یادگار ماندگار[۴۷] اثر: منوچهر اکبری

عنوان مجموعه مقالاتی است که نویسنده دربارهٔ افکار، اندیشه و مواضع سید احمد خمینی نوشته‌است.[۴۸]

دیدگاه‌ها

ویرایش

مخالفت با گروه‌های ملی‌گرا و نهضت آزادی

ویرایش

سید احمد خمینی در نامه‌ای به عموی خود سید مرتضی پسندیده ضمن انتقاد شدید از ملی‌گرایان، چنین نظری را بیان کرد:[۴۹]

این‌ها (ملی‌گراها) اصل و اساس برایشان ریاست است. اگر به میهن هم علاقه دارند، میهنی است که رئیسش آنان باشند… آنان بعد از انقلاب لحظه‌ای در کنار امام نماندند. متلک و فحش و ناسزا به امام از کارهای رایج این از خدا بی‌خبران بود.

وی همچنین در این نامه از نهضت آزادی انتقاد کرد.[۵۰]

حمایت از عزل حسینعلی منتظری

ویرایش

حمایت از رهبری علی خامنه‌ای

ویرایش

سید احمد خمینی در اظهارنظرهایی در سال ۱۳۶۹ با نام بردن از سید علی خامنه‌ای به عنوان شاگرد روح‌الله خمینی و بیان اینکه هیچ‌کس حق شکستن حریم رهبری را ندارد، حرمت رهبری نظام اسلامی را از اصول خدشه‌ناپذیر انقلاب اسلامی دانست و از همه خواست تا به دستورهای رهبری عمل کنند. وی در بخشی از این اظهار نظرها گفته بود:[۵۱]

ما امروز موظف هستیم پشت سر مقام رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای حرکت کنیم. هر چه ایشان گفت گوش کنیم، اگر روزی حرکت ما با حرکت ولی نخواند، بدانید که نقص از ماست… اطاعت از خامنه‌ای، اطاعت از امام است. هر کس منکر این معنا شود، مطمئن باشید در خط امام نیست و هر کس بگوید که اطاعت از امام غیر از اطاعت از حضرت آیت‌الله خامنه‌ای است در خط آمریکاست. من بعد از رحلت امام، با خدا و امام عهد کرده‌ام که کوچک‌ترین قدمی را علیه رهبری و برخلاف رهبری و حتی برخلاف میل رهبری برندارم.

انتقاد از وضعیت و شیوه اداره کشور

ویرایش

او در مصاحبه‌ای که روز ۲۱ اسفند ۱۳۷۳ منتشر شد (روز سکته و چهار روز پیش از مرگ) سخنان انتقادی تندی از او دربارهٔ اوضاع کشور در گفتگو با هفته‌نامه امید عنوان کرده بود:[۵۲]

ضعف مدیریتی و امنیت پرواز باعث سقوط پی در پی هواپیماهای مسافربری سیویل و نظامی می‌شود و هنوز مرکب خبر سقوط هواپیمای فوکر و آسمان خشک نشده خبر سقوط طیاره دیگری منتشر می‌شود. آیا این هم از توطئه آمریکاست؟ (بین سال‌های ۷۱ تا ۷۳ شش سانحه هوایی در ایران رخ داد که به‌طور متوسط ۵۰ نفر در هر سانحه کشته شدند).[۵۳]

منابع

ویرایش
  1. «پرتال امام خمینی (س)- خطا». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  2. «سید احمد خمینی». پرتال امام خمینی.
  3. «یازده سال همگام با رهبر کبیر انقب». پرتال امام خمینی.
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ ۴٫۶ ۴٫۷ ۴٫۸ مسعود آذر (۴ مهر ۱۴۰۳). «نقش احمد خمینی در جنگ ایران و عراق؛ «اگر با من باشد با صدام ملاقات می‌کنم»». بی‌بی‌سی فارسی.
  5. «درگذشت حاج سیداحمد خمینی». hawzah.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  6. «گذرگاه تاریخ». روزنامه همدلی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۶.
  7. «ازدواج و فرزندان». پرتال امام خمینی.
  8. ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ «۲۰ سال از مرگ مشکوک گذشت؛ احمد خمینی که بود؟». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  9. «امام خمینی (س) - احمد مهاجر قبیلهٔ ایمان، سیری در زندگی افتخارآمیز امین انقلاب و یادگار همیشه ماندگار خمینی کبیر حضرت حجةالاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینی». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  10. شرح زندگانی حجت الاسلام سید احمد خمینی به روایت اسناد ساواک مرتضی شریف‌آبادی، فصلنامه مطالعات تاریخی
  11. «امام خمینی (س) - نخستین سفر مخفیانه به عراق و واکنش ساواک». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  12. «نخستین سفر مخفیانه به عراق و واکنش ساواک - جلد 102 -». پایگاه خبری جماران. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  13. «احمد مهاجر قبیله ایمان». hawzah.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  14. «رسالت تاریخی پس از دستگیری و تبعید امام». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  15. احمد خمینی؛ مبارزه با شاه و لیبرال‌ها تا ترور به‌دست منافقین خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی (آنا)
  16. «روزنامه شرق: انتقاد، حتی از یار امام». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  17. «رسالت تاریخی پس از دستگیری و تبعید امام». پرتال امام خمینی.
  18. «همراه با امام در هجرت به پاریس». www.imam-khomeini.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۶.
  19. «ورود به ایران همراه امام». پرتال امام خمینی.
  20. «مقبره رضا شاه چگونه به دستور صادق خلخالی تخریب شد؟». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۵-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۰.
  21. قرآن، iqna ir | خبرگزاری بین‌المللی (۲۹ دی ۱۳۹۷). «غایبان جشن ۴۰ سالگی انقلاب». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  22. «نامه به آقای بنی‌صدر (رد پیشنهاد نخست‌وزیری آقای سید احمد خمینی)». farsi.rouhollah.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  23. «نقش سید احمد در کنار امام در دوران دفاع مقدس». پرتال امام خمینی.
  24. ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ ۲۴٫۲ «روایت جدید از نقش احمد خمینی در اعدام‌های ۶۷». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۱۹-۱۲-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  25. «روایتی منتشر نشده از جلسه دی ۶۷ آیت الله منتظری با 'هیئت مرگ'». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  26. «سید احمد خمینی پس از رحلت امام». پرتال امام خمینی.
  27. خبرگان ملت: شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری (PDF). ج. دوم. قم: دبیرخانهٔ مجلس خبرگان رهبری. ۱۳۸۰. ص. ۲۴۰.
  28. «گزارش: پاسخی به ادعای تکراری دربارهٔ دستخط امام خمینی؛ از نهضت آزادی تا علی مطهری- اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  29. ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۲۹٫۲ «تردید در دو نامه؛ تطبیق خط امام با دستخط امام». تاریخ ایرانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۱۷.
  30. «بیماری و رحلت یادگار امام». پرتال امام خمینی. ۲۶ تیر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۳.
  31. «درگذشت سید احمد خمینی». تاریخ ایرانی. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۲.
  32. «اعترافاتی مبنی بر قتل مرحوم حاج سید احمد خمینی وجود داشته‌است». ایسنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ فروردین ۱۳۸۹.
  33. رادیو فرانسه، ۲ مهر ۱۳۷۹.
  34. «سعید امامی: فلاحیان به من دستور حذف سید احمد خمینی را داد». جرس. ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ فوریه ۲۰۱۸.
  35. «آیا احمد خمینی را سعید امامی کشت؟». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۲.
  36. کارنامه و خاطرات هاشمی رفسنجانی (صبر و پیروزی). دفتر نشر معارف انقلاب. ۲۸ اسفند ۱۳۷۳. ص. ۷۹۵.
  37. «مهدی کروبی تهدید به 'روشنگری' کرد». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۶ خرداد ۱۳۸۹. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۳۸۹.
  38. «دادگاه تجدیدنظر حسین دهباشی علت مرگ احمد خمینی را «مصرف بی‌رویه دارو» دانست». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۸ اوت ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۲۲.
  39. «آیینه آفتاب». پرتال امام خمینی.[پیوند مرده]
  40. «دلیل آفتاب». پرتال امام خمینی.[پیوند مرده]
  41. «فرزند روح‌الله». پرتال امام خمینی.[پیوند مرده]
  42. «گنجینه دل». پرتال امام خمینی.[پیوند مرده]
  43. «رنجنامه». بیتا.
  44. «مهاجر قبیله ایمان». پرتال امام خمینی.[پیوند مرده]
  45. «یاد باد آن روزگاران». پرتال امام خمینی.[پیوند مرده]
  46. «یاد یادگار امام». پرتال امام خمینی.[پیوند مرده]
  47. «یادگار ماندگار». پرتال امام خمینی.[پیوند مرده]
  48. «آثار و تالیفات سید احمد خمینی». پرتال امام خمینی.
  49. متن نامه سید احمد خمینی به آیت‌الله پسندیده درباره نهضت آزادی بایگانی‌شده در ۲۵ اوت ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine مجموعه آثار یادگار امام (ره)، جلد اول ص ۶۳۲
  50. "متن نامه سید احمد خمینی به آیت‌الله پسندیده دربارهٔ نهضت آزادی". www.akbaralami.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-09-17.
  51. کتاب دیدگاه‌ها مرحوم سید احمدآقا خمینی - مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی به نقل از پایگاه حوزه
  52. «بی‌سروصدا ۱۵۰ تومان به قیمت دلار اضافه کردند و کسی هم نفهمید»، هفته‌نامه امید، یک‌شنبه ۲۱ اسفند ۱۳۷۳، شماره ۲۱۴، ص ۳–۴
  53. «مهدی کروبی تهدید به 'روشنگری' کرد». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۷ خرداد ۱۳۸۹.

پیوند به بیرون

ویرایش
سِمَت‌های علمی
عنوان جدید رئیس مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
۱۳۷۳–۱۳۶۷
بدون متصدی
تصدی بعدی توسط:
سید حسن خمینی
مناصب حکومتی
پیشین:
محسن رفیق‌دوست
به عنوان نماینده ولی فقیه در
شورای عالی دفاع ملی
نماینده ولی فقیه در شورای عالی امنیت ملی
۱۳۷۳–۱۳۶۸
متصدی همزمان: حسن روحانی
بدون متصدی
تصدی بعدی توسط:
علی لاریجانی
عنوان‌ها در اسلام
پیشین:
مهدی کروبی
سرپرست حجاج ایرانی
۱۳۷۰
پسین:
محمد محمدی ری‌شهری