فیثاغورس
فیثاغورِس یا پیثاگُراس (به یونانی: Πυθαγόρας) فیلسوف و ریاضیدان یونان باستان سده ششم پیش از میلاد بود. او نخستین کسی بود که توانست اصول پراکنده‌ای را که ریاضیدانان نخستین عمدتاً با استقرا و آزمون و خطا کشف کرده بودند، بر پایهٔ اصول و براهین قیاسی بنا کند.[۱][۲]
| فیثاغورس | |
|---|---|
 مجسمه نیم‌تنه فیثاغورس ساموس درموزههای کاپیتولین، رم | |
| نام هنگام تولد | فیثاغورس ساموسی |
| زادهٔ | ۵۷۰ (پیش از میلاد) ساموس، یونان |
| درگذشت | ۴۹۵ (پیش از میلاد) متاپونتیون، ایتالیا |
| آرامگاه | -- |
| دیگر نام‌ها | -- |
| همسر(ها) | تیانو |
| فرزندان | یک پسر (تلاگوس) و سه دختر (دامو، اریگ نته، ماییا) |
| دوره | فلسفه دوران باستان |
| حیطه | فلسفه غرب |
| مکتب | مکتب فیثاغوری |
علایق اصلی | گیاهخواری |
تأثیرگرفته از | |
| دلیل شهرت | قضیه فیثاغورس |
زندگی ویرایش
فیثاغورس در جزیره ساموس، نزدیک کرانه‌های ایونی، زاده شد. او در عهد قبل از ارشمیدس، زنون، کسنوفانس و اودوکس (۵۶۹ تا ۵۰۰) پیش از میلاد می‌زیست.
در جوانی به سفرهای زیادی رفت و این امکان را پیدا کرد تا با افکار مصریان باستان، بابلیان و مهرپرستان ایران آشنا شود. تقریباً، ۲۲ سال در سرزمین‌های خارج از یونان بود و چون پولوکراتوس (شاه یونان) برای او نزد فرعون مصر سفارش کرده بود به آمازیس رفته و توانست به سادگی به رازهای کاهنان مصری دست یابد. سال‌ها در مصر ساکن بود و در خدمت کاهنان و روحانیان مصری به شاگردی پرداخت و علوم مختلف آموخت. سپس از آنجا روانه بابل شد و شاگردی را از نو آغاز کرد. او در بابل به حالت اسارت زندگی می‌کرد تا اینکه به همراه داریوش اول به پارس آمد و از تخت جمشید که در حال ساخت بود دیدن کرد.
در حدود سال ۵۳۰ قبل از میلاد، از مصر بازگشت، و در زادگاه خود مکتب اخوتی (که امروزه برچسب مکتب پیساگوراس بر آن خورده‌است) را بنیان گذاشت که طرز فکر اشراقی داشت. هدف او از بنیان نهادن این مکتب این بود که بتواند مطالب عالی ریاضیات و مطالبی را تحت عنوان نظریه‌های فیزیکی و اخلاقی تدریس کند و پیشرفت دهد.
آرا ویرایش
فیثاغورس از شاگردانش انجمنی در شهر کروتونه در جنوب ایتالیا تشکیل داد. او در آنجا نه تنها به آموزش ریاضیات می‌پرداخت، بلکه از ریاضیات نتایج عرفانی می‌گرفت.[۱]
از عقاید فیثاغورسیان، جاودانگی روح و تناسخ بوده‌است.[۳]
باید دانست که پیروان فیثاغورس تمام نظریاتشان را به «استاد» نسبت می‌دادند؛ و بنابراین مشخص نیست که چه اندازه از آیین فیثاغورس از خود فیثاغورس، و چه اندازهٔ آن از شاگردانش است.[۱]
گیاهخواری ویرایش
فیثاغورسیان با توجه به این گرایش، به وجود یکسان روح در انسان و حیوان قائل بودند و لذا کشتن حیوانات را منع می‌کردند. البته آنها رژیم غذایی گیاهی را سالم‌تر هم می‌دانستند. افلاطون هم در نوشته‌هایش نظرات تقریباً مشابهی را با فیثاغورسیان ابراز می‌کند. پیروان فیثاغورس از انجیر و سبزیها و میوه‌ها تغذیه می‌کردند. خود فیثاغورس که به سن صدسالگی مرد در باب گوشتخواری گفته‌است: «خودتان را به خوراک چرکینی همچون گوشت آلوده نکنید»[۴][۵]
مرگ ویرایش
فیثاغورسیان با دموکراسی یونانی، که در آن زمان بر ساموس حاکم بود، متضاد بودند؛ و چون این موضوع به مذاق مردم ساموس خوش نیامد، فیثاغورس به ناچار، زادگاهش را ترک گفت و به سمت شبه جزیره آپنین (از سرزمین‌های وابسته به یونان) رفت و در کراتون مقیم شد.
فیثاغورس در آنجا نیز توسط حامیان دموکراسی مورد آزار و اذیت قرار گرفت و نهایتاً مدرسه او مورد حمله قرار گرفت و او و شماری از شاگردانش توسط دموکراسی خواهان، کشته یا زنده زنده سوزانده شدند. بنابر روایت تاریخی دیگری او از دست دموکراسی‌خواهان وقتی در پی سوزاندن او بودند به کمک برخی دیگر از شاگردانش گریخت اما در حال فرار با ضربات زیادی به قتل رسید.[۶]
ستاره‌شناسی ویرایش
او اولین کسی بود که در بیش از ۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، گرد بودن زمین را مطرح نمود و بیان کرد که زمین دارای دو قطب شمال و جنوب بوده و خورشید و ماه به دور زمین می‌گردند.
قضیهٔ فیثاغورس ویرایش
فیثاغورس دانشمند و ریاضیدان یونان باستان، با تحقیق بر روی مثلث قائم الزاویه به این نتیجه رسید که همواره مساحت مربعی که با وتر یک مثلث قائم الزاویه ساخته می‌شود برابر است با مجموع مساحت دو مربعی که با اضلاع مجاور زاویه قائم ساخته می‌شود و این قانون بعدها به عنوان رابطهٔ فیثاغورس نامیده شد. در هر مثلث قائم الزاویه، مجذور وتر برابر است با مجموع مجذور دو ضلع مجاور زاویهٔ قائمه.
دربارهٔ فیثاغورس ویرایش
این جمله معروف را دوستدارانش در رثای او گفته‌اند: «Sic transit gloria mundi» یعنی
افتخارات جهان چنین می‌گذرند
. پروکلس لیکایوس دربارهٔ فیثاغورس می‌گوید:
فیثاغورس این علم (علم ریاضیات) را به شکل آزاد آموزشی، امتحان کردن قواعد آن از آغاز و جستجوی قضایا به روشی غیر مادی و ذهنی تغییر داد. او نظریه متناسب‌ها و ساخت اشکال کیهانی را کشف کرد.
همچنین برتراند راسل دربارهٔ فیثاغورس می‌نویسد:
هیچ‌کس را نمی‌شناسم که در عالم اندیشه به اندازهٔ فیثاغوراس تأثیرگذار بوده باشد.[۱] (اوس)
پانویس ویرایش
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ رجینالد هالینگ دیل (۱۳۸۷)، «۸»، تاریخ فلسفه غرب، ترجمهٔ عبدالحسین آذرنگ، تهران: انتشارات ققنوس، ص. صفحه ۹۵ و ۹۶ و ۹۷
- ↑ حمدالله مستوفی (۱۳۸۹). نزهةالقلوب. نشر اساطیر. شابک ۹۷۸۹۶۵۱۲۴۷۸۰۴.
- ↑ ekordakis (۲۰۱۹-۰۵-۰۹). «Pythagoras». Hellenism.Net (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۱۱.
- ↑ «پیشینه گیاهخواری - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد». fa.m.wikipedia.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۰۹.[پیوند مرده]
- ↑ "Pythagoras - Wikipedia". en.m.wikipedia.org (به انگلیسی). Retrieved 2020-11-09.
- ↑ ekordakis (۲۰۱۹-۰۵-۰۹). «Pythagoras». Hellenism.Net (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۱۱.
- ↑ Carl B. Boyer, A history of mathematics, page 48, 1991
منابع ویرایش
- سیاحت نامهٔ فیثاغورس در ایران. ترجمهٔ یوسف اعتصامی. تهران۱۳۶۳. چ۲. دنیای کتاب.
- Carl B. Boyer, A history of mathematics, 2nd edition, by John Wiley & Sons, Inc. ۱۹۹۱