اسماعیل دقایقی
اسماعیل دقایقی (۹ بهمن ۱۳۳۳ – ۲۸ دی ۱۳۶۵)[۱] نظامی ایرانی بود که در طول جنگ ایران و عراق از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران به‌شمار می‌آمد و در عملیات‌های بیت‌المقدس، فتح‌المبین، خیبر، بدر، عاشورا، قدس ۴، کربلای ۲ و کربلای ۴ فرماندهی تیپ ۹ بدر را بر عهده داشت.[۲] دقایقی فعالیت سیاسی بر علیه حکومت شاهنشاهی را پیش از وقوع انقلاب با عضویت در گروه منصورون آغاز کرد[۳] و در سال ۱۳۵۸ پس از شکل‌گیری سپاه پاسداران، به این نهاد پیوست. وی در خلال انجام عملیات کربلای ۵ هنگام شناسایی در منطقه شلمچه، توسط هواپیمای جنگنده نیروی هوایی عراق مورد اصابت موشک قرار گرفت و کشته شد.[۲] دقایقی به‌عنوان بنیانگذار لشکر ۹ بدر شناخته می‌شود.[۴]
اسماعیل دقایقی | |
|---|---|
 دقایقی در هویزه، ۱۳۶۱ | |
| زاده | ۹ بهمن ۱۳۳۳ بهبهان، ایران |
| درگذشته | ۲۸ دی ۱۳۶۵ (۳۱ سال) شلمچه، خوزستان، ایران |
| مدفن | امیدیه، خوزستان |
| وفاداری | جمهوری اسلامی ایران |
| شاخه نظامی | سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
| سال‌های خدمت | ۱۳۵۸–۱۳۶۵ |
| یگان | نیروی زمینی سپاه پاسداران |
| فرماندهی | لشکر ۹ بدر |
| جنگ‌ها و عملیات‌ها | جنگ ایران و عراق عملیات فتح‌المبین عملیات بیت‌المقدس عملیات خیبر عملیات بدر عملیات کربلای ۲ عملیات کربلای ۴ عملیات کربلای ۵ † |
| نشان‌ها | نشان فتح |
زندگینامه ویرایش
اسماعیل دقایقی در ۹ بهمن ۱۳۳۳ در شهر بهبهان، استان خوزستان زاده شد. پدرش ابراهیم دقایقی نام داشت و در شهرستان امیدیه، مغازه تعمیرات لوازم خانگی داشت و او نیز دوران کودکی و نوجوانی خود را در شهر امیدیه سپری نمود. دقایقی سال ۱۳۴۹ پس از قبولی در آزمون ورودی، وارد هنرستان شرکت ملی نفت ایران در اهواز شد.[۵]
قبل از انقلاب ویرایش
اسماعیل دقایقی در سال دوم هنرستان، که با برپایی جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی مصادف بود، در اعتصابی هماهنگ بر علیه حکومت پهلوی شرکت کرد و از آن پس، به‌طور جدی فعالیت‌های مخفی سیاسی خود را آغاز نمود. وی پس از ورود به هنرستان شرکت نفت، با محسن رضایی آشنا شد، که در آن زمان به‌طور مخفی علیه دودمان پهلوی فعالیت می‌کرد.[۶]
در دهه ۱۳۵۰ با شدت گرفتن این فعالیت‌ها، دقایقی در ۲ مرحله توسط ساواک دستگیر شد، که نخستین بار در سال ۱۳۵۳ در شهر اهواز، به همراه محسن رضایی، دستگیر و روانه زندان این شهر گردید، ولی بعلت سن پائین، پس از چند ماه از زندان آزاد شد. وی دومین بار در سال ۱۳۵۵ دستگیر و راهی زندان گردید، که این بار نیز پس از تحمل چندین ماه زندان آزاد شد، اما پس از آزادی از زندان، به دلیل فعالیت در گروه چریکی منصورون، از هنرستان شرکت نفت نیز اخراج شد. او در همان سال پس از شرکت در آزمون کنکور سراسری، در رشته مهندسی کشاورزی (گرایش آبیاری) دانشگاه جندی‌شاپور اهواز پذیرفته شد، اما پس از ۲ سال تحصیل در این رشته، بار دیگر در کنکور شرکت کرد و پس از قبولی در آزمون، به دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران وارد شد.[۵] دقایقی پیش از وقوع انقلاب و در ابتدای سال ۱۳۵۷ ازدواج کرد.[۷] وی در این زمان همچنان در گروه منصورون عضویت داشت.[۸]
پس از انقلاب ویرایش
دقایقی در سال ۱۳۵۸ با مشارکت گروهی از همفکرانش جهاد سازندگی آغاجاری را در استان خوزستان راه‌اندازی کرد. هنوز چند ماه از فعالیت او در این ارگان نگذشته بود، که طی حکمی (در اوایل مرداد ۱۳۵۸) مسئول تشکیل سپاه آغاجاری شد.[۹] بعد از یک سال از فرماندهی‌اش در این منطقه، برای تشکیل سپاه خوزستان، همکاری با علی شمخانی را آغاز نمود و عهده‌دار مسئولیت دفتر هماهنگی سپاه خوزستان شد. با آغاز جنگ ایران و عراق، دقایقی در روزهای نخست، به خرمشهر رفت و با انتقال سلاح و مهمات به سپاه خرمشهر (به فرماندهی محمد جهان آرا) نقش اساسی در پشتیبانی نیروهای داوطلب ایفا کرد.[۱۰]
جنگ ایران و عراق ویرایش
با آغاز رسمی جنگ ایران و عراق، اسماعیل دقایقی به عنوان نماینده سپاه پاسداران در اتاق جنگ لشکر ۹۲ زرهی در اهواز حضور یافت.[۵] پس از آزادی خرمشهر در عملیات بیت‌المقدس، دقایقی مسئول یگان حفاظت از شخصیت‌ها در شهر قم و استان مرکزی شد، ولی بار دیگر و در پی فرمان روح‌الله خمینی، مبنی بر لزوم حضور افراد مؤثر در جبهه‌ها، به منطقه جنوب بازگشت.[۲]
در جریان محاصره شهر سوسنگرد توسط نیروی زمینی عراق، دقایقی با مشکلات زیادی موفق به خروج از محاصره شد و به همراه حسین علم‌الهدی، از فرماندهان کلیدی شکستن محاصره سوسنگرد بود. در عملیات فتح‌المبین، وی در قرارگاه فجر با مجید بقایی، که در آن زمان فرمانده قرارگاه فجر بود، همکاری داشت.[۵]
دوره عالی مالک اشتر ویرایش
دقایقی در سال ۱۳۶۲ مسئولیت راه‌اندازی دوره عالی مالک اشتر را برعهده گرفت. این دوره نظامی به منظور آموزش اصول و مبانی جنگ، آرایش و تاکتیک‌های نظامی افراد، برای به‌کارگیری در مسئولیت‌های فرماندهی گردان‌های مانوری سپاه پاسداران، طراحی و اجرا شده بود، که خود وی نیز در این دوره‌های آموزشی شرکت نمود. هم‌زمان با اجرای این طرح، عملیات خیبر در جزایر مجنون نیز آغاز شد، که دقایقی نیز به عنوان فرمانده یکی از گردان‌های خط مقدم، در این عملیات حضور پیدا کرد.[۲]
تیپ ۹ بدر ویرایش
تیپ ۹ بدر متشکل از نیروهای مجاهدین عراقی و بعدها اسرای عراقی داوطلب (که به نام احرار شناخته می‌شدند) بود، که توسط محسن رضایی؛ فرمانده وقت سپاه پاسداران راه‌اندازی شد و اسماعیل دقایقی نیز به‌عنوان نخستین فرمانده این تیپ، از سوی رضایی، منصوب گردید.[۱۱][۱۰] در عملیات بدر این تیپ، منطقه «الترابه» در هور الهویزه را آزاد کرد. تیپ بدر در عملیات‌های عاشورا، قدس ۴، کربلای ۲، کربلای ۴ و کربلای ۵ نیز نقش پر رنگی داشت.[۲] تیپ بدر در عملیات مرصاد نیز بعنوان یگان عمل‌کننده حضور داشت.[۱۲]
کشته شدن ویرایش
اسماعیل دقایقی در تاریخ ۲۸ دی ۱۳۶۵ در زمان انجام عملیات شناسایی پیش از عملیات کربلای ۵، در منطقه شلمچه، توسط هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی عراق مورد اصابت موشک قرار گرفت و در ۳۱ سالگی کشته شد.[۲] جسد وی در گلزار شهدای امیدیه، در استان خوزستان دفن گردید.
یادبودها ویرایش
تندیس ویرایش
در خرداد ماه ۱۳۹۳ از تندیس اسماعیل دقایقی در شهر اهواز رونمایی شد.[۱۳] تندیس برنزی دقایقی به ارتفاع ۴ متر بر روی پایه سنگی به ارتفاع ۴ متر، در محل ورودی پل سوم اهواز، به عنوان یادبود وی و ۴ نفر دیگر از کشته‌شدگان جنگ ایران و عراق، در کنار رودخانه کارون نصب گردید.[۱۴]
پل شهید دقایقی ویرایش
پل شهید دقایقی یا پل سوم اهواز، که در سال ۱۳۳۶ مراحل ساخت آن آغاز و در سال ۱۳۴۹ مورد بهره‌برداری قرار گرفته بود، پس از تعریض و بازسازی در سال ۱۳۹۳ جهت یادبود اسماعیل دقایقی، به پل شهید دقایقی تغییر نام داد. این پل بر روی رودخانه کارون ساخته شده‌است و میدان پنج نخل را به شمال کیانپارس متصل می‌کند.[۱۵]
کتاب‌شناسی ویرایش
کتاب‌هایی که تحت عناوین زندگینامه، یادبود و خاطرات، پس از کشته شدن دقایقی، دربارهٔ وی انتشار یافته‌اند:
- مهاجر مهربان (قصه فرماندهان ۱۱: براساس زندگی اسماعیل دقایقی)
- مهاجر کوچک (زندگینامه اسماعیل دقایقی)[۱۶]
- خورشید بدر (یادنامه اسماعیل دقایقی)[۱۷]
- بدرقه ماه (شرح زندگی اسماعیل دقایقی)
- یار همیشه همراه
- نیمه پنهان ماه (خاطرات اسماعیل دقایقی به روایت همسرش؛ معصومه همراهی)
- راز ستاره‌ها (خاطراتی از زندگی اسماعیل دقایقی)
منابع ویرایش
- ↑ «خانواده شهید «دقایقی» در اهواز تجلیل می‌شوند». خبرگزاری تسنیم.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ «اسماعیل دقایقی و دلدادگی به معبود». ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ اکتبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۶.
- ↑ «زندگینامه اسماعیل دقایقی». وبگاه منصورون.
- ↑ «سالروز شهادت سردار اسماعیل دقایقی». ایسنا. ۲۷ دی ۱۳۹۵.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ «زندگینامه: اسماعیل دقایقی (۱۳۳۳–۱۳۶۵)». همشهری آنلاین.
- ↑ ««اسماعیل دقایقی» از ولادت تا شهادت». نوید شاهد. ۲۸ دی ۱۳۹۲.
- ↑ «سردار سرلشکر پاسدار اسماعیل دقایقی». تبیان.
- ↑ «شرط ازدواج شهید دقایقی چه بود؟». مشرق نیوز.
- ↑ «زندگینامه سردار سرلشکر پاسدار اسماعیل دقایقی فرمانده لشکر ۹ بدر». دانشگاه شیراز. ۲۴ اردیبهشت ۱۳۸۹.[پیوند مرده]
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «محسن رضایی از یک انتخاب بزرگ می‌گوید». تابناک.
- ↑ «چگونه یک ایرانی فرمانده لشکر عراقی‌ها شد». خبرگزاری تسنیم. ۲۷ دی ۱۳۹۶.
- ↑ «سردار اسماعیل دقایقی به روایت سردار علایی». ایسنا.
- ↑ «تندیس حسین علم الهدی و اسماعیل دقایقی در اهواز رونمایی شد». خبرگزاری مهر.
- ↑ «تندیس پنج شهید بزرگ خوزستان در جوار کارون». خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «پل شهید دقایقی اهواز بهمن‌ماه امسال به بهره‌برداری می‌رسد». خبرگزاری تسنیم. ۳۱ شهریور ۱۳۹۳.
- ↑ «مهاجر کوچک، زندگینامه "اسماعیل دقایقی"». باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «راز المثنی بودن شناسنامه رضایی». خبرگزاری تابناک.