ویکی‌پدیا

اورانوس

هفتمین سیارهٔ منظومهٔ خورشیدی
برای دیگر کاربردها، اورانوس (ابهام‌زدایی) را ببینید.

اورانوس[۱۱] (در اسطوره‌های یونان οὐρανός، خدای آسمان و برابر پارسی سرهٔ آن آهوره[۱۲]) هفتمین سیاره از نظر نزدیکی به خورشید[۱۳] و سومین سیاره از نظر اندازه و چهارمین سیاره از نظر جرم در منظومهٔ خورشیدی است. اورانوس هر ۸۴ سال و ۷ روز یکبار به دور خورشید می‌گردد. همچنین هر ۱۰ ساعت و ۴۸ دقیقه یک دور به دور خودش می‌چرخد. اورانوس دارای بیش از ۲۷ قمر است؛ بزرگ‌ترین آن‌ها به نام‌های میراندا، آریل، آمبریل، تیتانیا و ابرون است. این سیاره را ویلیام هرشل در سال ۱۷۸۱ میلادی کشف کرد.[۱۴]

اورانوس
Uranus Astronomical symbol of Uranus
Uranus as seen by Voyager 2
اورانوس از دید ویجر ۲
کشف
کاشفویلیام هرشل
تاریخ کشف۱۳ مارس ۱۷۸۱
ویژگی‌های مداری[۳][a]
اوج۳٬۰۰۴٬۴۱۹٬۷۰۴ km
۲۰٫۰۸۳ ۳۰۵ ۲۶ ‎AU‏
حضیض۲٬۷۴۸٬۹۳۸٬۴۶۱ km
۱۸٫۳۷۵ ۵۱۸ 63 AU
۲٬۸۷۶٬۶۷۹٬۰۸۲ کیلومتر
۱۹٫۲۲۹ ۴۱۱ ۹۵ ‎AU‏
خروج از مرکز مداری۰٫۰۴۴ ۴۰۵ ۵۸۶
۳۰٬۷۹۹٫۰۹۵ روز
۸۴٫۳۲۳ ۳۲۶ ‎yr‏
میانگین سرعت مداری
۶٫۸۱ ‎km/s[۱]‏
۱۴۲٫۹۵۵ ۷۱۷°
انحراف۰٫۷۷۲ ۵۵۶° نسبت به دائرةالبروج
۶٫۴۸° نسبت به استوای خورشید
۱٫۰۲° نسبت به Invariable plane[۲]
۷۳٫۹۸۹ ۸۲۱°
۹۶٫۵۴۱ ۳۱۸°
ماه‌های شناخته‌شده۲۷
ویژگی‌های فیزیکی
۲۵٬۵۵۹ ± ۴ km
۴٫۰۰۷ برابر زمین[۴][c]
شعاع قطبی
۲۴٬۹۷۳ ± ۲۰ km
۳٫۹۲۹ برابر زمین[۴][c]
تخت‌شدگی۰٫۰۲۲ ۹ ± ۰٫۰۰۰ 8[b]
۸٫۱۱۵ 6‎×۱۰۹ km²[۵][c]
۱۵٫۹۱ برابر زمین
حجم۶٫۸۳۳‎×۱۰۱۳ km³[۱][c]
۶۳٫۰۸۶ Earths
جرم(۸٫۶۸۱۰ ± ۰٫۰۰۱۳)‎×۱۰۲۵ kg
۱۴٫۵۳۶ برابر زمین[۶]
GM=۵ ۷۹۳ ۹۳۹ ± ۱۳ km³/s²
میانگین چگالی
۱٫۲۷ g/cm³[۱][c]
۸٫۶۹ m/s²[۱][c]
۰٫۸۸۶ g
۲۱٫۳ km/s[۱][c]
−۰٫۷۱۸ 33 day
۱۷ h ۱۴ min ۲۴ s[۴]
سرعت چرخش استوایی
۲٫۵۹ km/s
۹٬۳۲۰ km/h
۹۷٫۷۷°[۴]
بُعدِ قطب شمال
۱۷ h 9 min 15 s
۲۵۷٫۳۱۱°[۴]
مِیل قطب شمال
−۱۵٫۱۷۵°[۴]
سپیدایی۰٫۳۰۰ (bond)
۰٫۵۱ (geom.)[۱]
دمای سطح کمترین میانگین بیشترین
۱ بار مرحله[۷] ۷۶ K
۰٫۱ bar
(تروپوسفر)[۸]		 ۴۹ K ۵۳ K ۵۷ K
۵٫۹[۹] تا ۵٫۳۲[۱]
۳٫۳"–۴٫۱"[۱]
جو[۸][d]
۲۷٫۷ km[۱]
ترکیب جو(زیر ۱٫۳ بار)

اورانوس یکی از سیارات هشتگانهٔ منظومهٔ خورشیدی که از لحاظ بُعد فاصله‌اش نسبت به خورشید در ردیف هفتم پس از زحل قرار گرفته‌است. فاصلهٔ متوسط این سیاره تا خورشید ۲٬۸۶۹٬۶۰۰٬۰۰۰ کیلومتر[۱۴] و ۱۴٫۵ بار از کرهٔ زمین بزرگ‌تر است. اورانوس ۲۷ ماه طبیعی دارد. این سیاره با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود.[۱۵] محور حرکت وضعی این سیاره کاملاً با مدار حرکت انتقالی‌اش منطبق است. سفرهای اکتشافی به این سیاره کمتر از ده مأموریت بوده[۱۶] که شاخص‌ترینش مأموریت ویجر ۲ بود که این فضاپیما در ژانویهٔ ۱۹۸۶ به آن رسید.[۱۷]

تاریخچه

افسانه‌شناسی

مقالهٔ اصلی: اورانوس (اسطوره)
 
اورانوس کشیده شده توسط تیکو براهه

اورانوس نام یکی از اسطوره‌های یونانی است که تجسم آسمان (و بهشت[۱۸]) محسوب شده و پدربزرگ زئوس و پدر کرونوس می‌باشد. وی با گایا (تجسم زمین و مادر اورانوس[۱۸]) همبستر شد و فرزندان متعددی از وی به دنیا آورد گایا که از این موضوع خسته شده‌بود از کرونوس (یکی از فرزندان) کمک خواست و وی آلت تناسلی اورانوس را با داس برید و به دریا افکند بنابر افسانه‌ای که بین تاریخ‌شناسان مورد اختلاف است آفرودیته الهه عشق از عطری (یا خون[۱۸]) به وجود آمده‌است که هنگام افکنده شدن آلت تناسلی اورانوس به دریا، بلند شد.[۱۹]

کشف

این سیاره قبل از کشف به صورت یک ستاره در کاتالوگ جان فلاستمد در سال ۱۶۹۰ به عنوان ستاره «۳۴ ثور» ثبت شده بود. . اخترشناس فرانسوی پیر لمونیر این سیاره را بین ۱۷۵۰ تا ۱۷۶۹ دوازده بار (با در نظر گرفتن ۴ شب متوالی) رصد کرده بود.[۲۰]

ولی توسط ویلیام هرشل و در خانه‌اش (اکنون موزه اخترشناسی) در شهر بث، سامرست و در ۱۳ مارس ۱۷۸۱ رصد شد،[۲۱] و در ۲۶ آوریل ۱۷۸۱ به عنوان دنباله‌دار گزارش شد.[۲۲] هرشل آن را به عنوان جرمی که در برابر ستارگان اختلاف منظر دارد گزارش داد،[۲۳] u

او اینگونه در ژورنال نگاشت «در نزدیکی زتا ثور … یا یک سحابی است یا یک دنباله‌دار».[۲۴] در ۱۷ مارس نگاشت «به دنبال سحابی یا دنباله‌دار به این نتیجه رسیدم که دنباله‌دار است زیرا جایش را تغییر می‌دهد».[۲۵] و حتی هنگامی که این جرم را به عنوان کشف به انجمن سلطنتی گزارش می‌داد باز براین باور بود که دنباله‌دار است و این عقیده را داشت تا زمانی که به‌طور مطلق اثبات شد که اورانوس یک سیاره است.[۲۶]

 
تلسکوپی که ویلیام هرشل با آن اورانوس را کشف کرد واقع در موزه ویلیام هرشل، بث

هرشل در ۲۳ آوریل به ستاره‌شناس سلطنتی نویل ماسکلین نگاشت: «من نمی‌دانم چه باید صدایش کرد. شاید بتوان آن را به سیاره نامید.».[۲۷]

توسط ویلیام هرشل و در ۱۳ مارس ۱۷۸۱ به عنوان دنباله‌دار کشف شد و نام آن توسط جان بوده پیشنهاد گردید[۱۶]

علائم اختصاری

وجه تسمیه

 
مقایسهٔ اورانوس و زمین

اورانوس واژه‌ایست یونانی به معنای آسمان، و نیز خدایگان آسمان نیز در میان یونانیان به همین نام خوانده می‌شد. میان غربیان در بین سیارات هشتگانه اورانوس تنها سیاره‌ای است که نام خود را از افسانه‌های یونانی برگرفته است. (برخلاف سایرین که نامی برگرفته از افسانه‌های رومی دارند.[۱۸]).

مدار و چرخش

 
تصویر HST از اورانوس که شامل نوارهای ابر، حلقه‌ها و ماه‌هایش است.

فاصله متوسط آن از خورشید ۳ میلیارد کیلومتر(۲۰ واحد نجومی است).[۲۸] در مدار آن بی‌نظمی‌هایی دیده شده‌است[۲۹] به علت اینکه کجی محور چرخش آن از ۹۰ درجه بیشتر و برابر ۹۸ درجه[۳۰][۳۱] یا دقیقتر '۹۷º54[۳۲] است چرخش سیاره ساعتگرد است.[۳۰] نزدیک‌ترین فاصله آن به زمین ۲۷٬۲۰۰ میلیون کیلومتر است.[۳۳]خروج از مرکز آن ۰٫۰۷۴۲ بوده که بسیار به دایره نزدیک است. به علت اینکه این سیاره ۹۸ درجه انحراف دارد در یک چهارم حرکت آن به دور خورشید یکی از قطب‌هایش به سمت زمین است و یک چهارم بعد استوایش و یک چهارم پس از آن قطب مخالف و در انتها دوباره استوایش به سمت زمین خواهد بود.[۳۴][۳۵] نور خورشید در اورانوس ۱/۴۰۰ نور خورشید در زمین است[۲۸] حرکت آن به دور خورشید ۸۴٫۰۱ سال طول می‌کشد.[۳۶]

اولین بار عناصر مداری آن در سال ۱۷۸۳ توسط پیر سیمون لاپلاس محاسبه شد.[۳۷] بی نظمی در مدار آن اولین بار توسط جان کوچ آدامز و در سال ۱۸۴۱ مطرح شد و او پیشنهاد داد که جاذبه سیاره‌ای کشف نشده بر آن تأثیر می‌گذارد. در سال ۱۸۴۵ اوربین له وریر مستقلاً شروع به پژوهش در زمینه مدار اورانوس پرداخت. در ۲۳ سپتامبر ۱۸۴۶ یوهان گوتفیلد گاله سیاره را کشف و نام نپتون را بر آن نهاد[۳۸][۳۹]

کجی محور

تنها ناهید کجی محور بیشتری از اورانوس و برابر ۱۷۷ درجه دارد. اما علت این کجی احتمالاً برخورد جسمی به ابعاد زمین یا چند برابر آن به این سیاره و در اوایل دوران زندگی‌اش بوده‌است.[۳۱][۴۰] البته کاندیدهای دیگری هم مطرح هستند مانند برخورد یک دسته بزرگ از دنباله‌دارها در اوایل تشکیلش که این خود وجود یک اقیانوس بزرگ داخلی آن را نیز توجیه می‌کند.[۴۱]

بینایی

از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۶ قدر ظاهری اورانوس بین +۵٫۶ تا +۵٫۹ متغیر بوده‌است و در صورتی که در حالت ایده‌آل چشم غیرمسلح توانایی دیدن قدر ۶٫۵ را دارد*[۴۲](این به این معنی است که می‌توان در شرایط ایده‌آل این سیاره را دید)[۹] اندازه زاویه‌ای این سیاره بین ۳٫۴ تا ۳٫۷ ثانیه قوسی متغیر است[۹] اما در حالت مقابله به ۳٫۶ ثانیه قوسی می‌رسد.[۴۳] در صورتی که اندازه زاویه‌ای زحل ۱۶ تا ۲۰ ثانیه قوسی و مشتری بین ۳۲ تا ۴۵ ثانیه قوسی است.[۹]

ساختار درونی

 
هم‌سنجی سیاره‌های منظومه خورشیدی با تعدادی از ستاره‌های مشهور:
الف:
زمین (۴) > ناهید (۳) > مریخ (۲) > تیر (۱)
ب:
مشتری (۸) > زحل (۷) > اورانوس(۶) > نپتون (۵) > زمین (بدون شماره)
پ:
شباهنگ (۱۱) > خورشید (۱۰) > ولف ۳۵۹ (۹) > مشتری (بدون شماره)
ت:
دبران (۱۴) > نگهبان شمال (۱۳) > رأس پیکر پسین (۱۲) > شباهنگ (بدون شماره)
ث:
ابط‌الجوزا (۱۷) >قلب عقرب (۱۶) > پای شکارچی (۱۵) > دبران (بدون شماره)
ج:
وی‌وای سگ بزرگ (۲۰) >وی‌وی قیفاووس (۱۹) > مو قیفاووس (۱۸) > ابط‌الجوزا (بدون شماره)

جرم این سیاره برابر (۰٫۰۰۱۳ ± ۸٫۶۸۱۰)‎×۱۰۲۵ kg و ۱۴٫۵۳۶ برابر زمین است[۶] و چگالی آن ۱٫۲۵ برآورد می‌شود[۳۱] در نتیجه احتمال می‌رود از جو بسیار ضخیم، گوشته‌ای مایع و هسته‌ای جامد و کوچک تشکیل شده باشد.[۴۴][۴۰] شتاب گرانشی آن نیز ۹۰ درصد شتاب گرانشی زمین تخمین زده شده‌است.[۳۱] دمای بخش مایع آن ۲۳۰۰ درجه سانتیگراد و هسته آن ۷۰۰۰ درجه سانتیگراد است.[۳۱]

گرمای درونی

این سیاره برخلاف دیگر سیارات مشتری‌گون منبع گرمای داخلی قابل توجهی ندارد.[۳۶]

جو

در جو آن هیدروژن (به شکل H2) و ۱۲ درصد هلیوم و ۲ درصد[۳۶] متان وجود دارد اما از آنجایی که متان به شدت نور قرمز را جذب می‌کند این سیاره به رنگ آبی مایل به سبز دیده می‌شود.[۴۵][۴۶] برررسی مادون قرمز حاکی از آن است که دمای این سیاره برابر ۵۸ درجه کلوین است.[۳۱][۳۳][۳۴][۴۷]

تصاویر رایانه‌ای نشان می‌دهد ابرهای آمونیاکی به بزرگی ۲ تا ۴ کیلومتر[۴۸] در زیر جو اورانوس و در ارتفاعات پایین قرار دارند و این ابرها در استوا در طی ۱۵ ساعت یک بار دور سیاره می‌زنند ولی در نزدیکی قطب این مقدار به ۱۵ ساعت می‌رسد.[۴۹] به نظر می‌رسد این سیاره دارای یونیسفر قوی باشد.[۱۴] بیشتر بادهای این سیاره برخلاف دیگر سیاره‌های مشتری‌گون منظومه شمسی از شرق به غرب می‌وزند نه از شمال به جنوب.[۴۱]

جنس سطح سیاره

تروپوسفر

جو بالایی

در ارتفاعات بالایی دما ۶۴ کلوین (با تلورانس ۵ کلوین) می‌گردد[۴۱] و در این ارتفاعات آن بادهایی با سرعت ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر می‌وزند و البته گردبادهایی نیز در آن وجود دارند که به شکل لکه‌هایی دیده می‌شوند.[۳۱]

حلقه‌ها

 
حلقه‌ها و ماه‌های اورانوس

حلقه‌های اورانوس در ده مارس ۱۹۷۷ در رصدخانه ایربورن کوئی‌پر ناسا و توسط جیمز الیوت[۱۴] کشف شد شد بدین گونه که قبل و بعد از اختفای یک ستاره پشت اورانوس، نور ستاره متناوباً کم و زیاد می‌شد و با بررسی‌های انجام گرفته در آن هنگام ثابت شد این سیاره ۵ حلقه دارد و بعداً به ۹ حلقه رسید[۵۰] بعد از گذر ویجر ۲ از اورانوس به یازده حلقه افزایش یافت.[۵۱] این حلقه‌ها به ترتیب از بیرونی‌ترین به درونی‌ترین عبارتند از:اپسیلون،1986U1R، دلتا، گاما، اتا، بتا، آلفا، ۴٬۵٬۶ و ‎1986U2R‏[۵۲][۵۳] پهنای حلقه اپسلیون به صد کیلومتر می‌رسد و خرده ریزه‌های آن بین ۱۳ تا ۱۳٫۶ سانتی‌متر است اما پهنای بقیه حلقه‌ها از ۱۰ کیلومتر تجاوز نکرده و از خرده ریزهای حلقه اپسیلون کوچکترند اما کل حلقه آلبدویی برابر ۵ درصد دارد.[۱۴]

میدان مغناطیسی

 
انحراف میدان مغناطیسی اورانوس

میدان مغناطیسی این سیاره ۵۵[۵۴] تا ۵۸٫۵ درجه[۱۴] نسبت به محور چرخش آن تفاوت دارد و این بیشترین مقداری است که در میان سیارات ثبت شده‌است[۴۱] و پیش‌بینی می‌شود که مرکز مغناطیسی آن در مکان متفاوتی نسبت به مرکز سیاره و با فاصله‌ای حدوداً ۸٬۰۰۰ کیلومتری[۱۴] باشد.[۵۲] ویجر ۲ اثبات نمود که در اطراف اورانوس میدان مغناطیسی قوی‌ای قرار دارد اما شدت آن یک دهم میدان مغناطیسی زحل است.[۳۴] با این حال قدرت آن به‌طور متوسط ۵۰ بار نیرومندتر از میدان مغناطیسی زمین است و دنباله‌ای به طول ۴۶۵٬۰۰۰ کیلومتر(۱۸ برابر شعاع خودش[۴۱]) دارد.[۱۴] و در این مغناطوکره به علت برخورد طوفان‌های خورشیدی و دیگر پرتوهای کیهانی پلاسماهایی با دمای ۱۰٬۰۰۰ کلوین به وجود می‌آید.[۴۱]

اقلیم

 
لکه تاریک اورانوس

در این سیاره اقلیمی وجود ندارد

قمرها

 
اورانوس و آریل
مقالهٔ اصلی: قمرهای طبیعی اورانوس

اورانوس ۲۷ قمر طبیعی دارد که از آن ده قمر توسط ویجر ۲ کشف شد.[۵۵](۹ قمر در ژانویهٔ ۱۹۹۶ کشف شده و در نام آن‌ها ۱۹۹۶ وجود دارد و یک قمر در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۵ کشف و در نام آن ۱۹۹۵ وجود دارد.[۵۶])بیرونی‌ترین قمر آن اوبرون[۵۲] و بزرگ‌ترین قمر آن تیتانا با قطر ۱٬۵۸۰ کیلومتر است.[۵۶] دو قمر کوردلیا و اوفلیا لبه‌های حلقهٔ اپسلیون را جاروب می‌کنند.[۱۴]

نام قطر (کیلومتر) شعاع مدار گردش (کیلومتر)
اوبرون ۱٬۵۵۰ ۵۸۰٬۱۶۰
تیتانا ۱٬۵۸۵ ۴۳۳٬۴۴۰
اومبریل ۱٬۱۸۵ ۲۶۴٬۸۰۰
آریل ۱٬۱۶۰ ۱۸۹٬۹۲۰
میراندا ۴۸۰ ۱۲۸٬۶۴۰
پوکا ۱۶۰×۱۶۸ ۸۵٬۴۹۰
بلیندا ۴۸ ۷۴٬۶۶۰
روالیند ۴۸ ۶۹٬۵۲۰
پورشیا ۹۶ ۶۵٬۷۱۰
ژولیت ۸۰ ۶۳٬۹۸۰
دزدیمونا ۴۸ ۶۲٬۳۴۰
کرسدا ۸۰ ۶۱٬۳۹۰
بیانکا ۴۸ ۵۸٬۷۵۰
اوفیلیا ۲۴ ۵۲٬۹۹۰
کوردلیا ۱۶ ۴۹٬۰۱۰

در فرهنگ

اورانوس در اختربینی (با نماد  ) مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان سیاره برج دلو محسوب می‌شود.

عنصر کشف شده در سال ۱۷۸۹ به خاطر اورانوس اورانیوم نامیده‌شد.[۵۷]

عملیات اورانوس همچنین نام یک عملیات در جنگ جهانی دوم بود که توسط ارتش شوروی در مقابل ورماخت به اجرا درآمد و موجب بازپس‌گیری استالین‌گراد شد.

پی‌نوشت‌ها

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ ۱٫۸ Williams, ‎Dr. David R. (January 31, 2005), "Uranus Fact Sheet", NASA Retrieved on 2007-08-10.
  2. ↑ The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter, 2009-04-03 Retrieved on 2009-04-10. (produced with Solex 10 بایگانی‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۰۹ توسط وب‌کایت written by Aldo Vitagliano; see also Invariable plane)
  3. ↑ Yeomans, ‎Donald K. (July 13, 2006), "HORIZONS System", NASA JPL Retrieved on 2007-08-08. — At the site, go to the "web interface" then select "Ephemeris Type: ELEMENTS", "Target Body: Uranus Barycenter" and "Center: Sun".
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ Seidelmann, ‎P. Kenneth (2007), Archinal, B. A. ; A’hearn, M. F. ; et.al., "Report of the IAU/IAGWorking Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006", Celestial Mech. Dyn. Astr., 90, p. 155–180, ISSN doi: [http://dx.doi.org/10.1007%2Fs10569-007-9072-y 10.1007/s10569-007-9072-y [[نشانگر دیجیتالی شیء|doi]]: <span class="neverexpand"> [http://dx.doi.org/10.1007%2Fs10569-007-9072-y '"`UNIQ--nowiki-00000077-QINU`"']</span>] Check |issn= value (help)
  5. ↑ Munsell, ‎Kirk (14 مه، 2007), "NASA: Solar System Exploration: Planets: Uranus: Facts & Figures", NASA Check date values in: |تاریخ= (help) Retrieved on 2007-08-13.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Jacobson, ‎R.A. (1992), Campbell, J.K. ; Taylor, A.H. ; Synnott, S.P., "The masses of Uranus and its major satellites from Voyager tracking data and Earth-based Uranian satellite data", The Astronomical Journal, 103 (6), p. 2068–2078, ISSN doi: [http://dx.doi.org/10.1086%2F116211 10.1086/116211 [[نشانگر دیجیتالی شیء|doi]]: <span class="neverexpand"> [http://dx.doi.org/10.1086%2F116211 '"`UNIQ--nowiki-0000007A-QINU`"']</span>] Check |issn= value (help)
  7. ↑ Podolak, ‎M. (1995), Weizman, A. ; Marley, M., "Comparative models of Uranus and Neptune", Planet. Space Sci., 43 (12), p. 1517–1522, ISSN doi: [http://dx.doi.org/10.1016%2F0032-0633%2895%2900061-5 10.1016/0032-0633(95)00061-5 [[نشانگر دیجیتالی شیء|doi]]: <span class="neverexpand"> [http://dx.doi.org/10.1016%2F0032-0633%2895%2900061-5 '"`UNIQ--nowiki-0000007C-QINU`"']</span>] Check |issn= value (help)
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Lunine, ‎Jonathan. I. (1993), "The Atmospheres of Uranus and Neptune", Annual Review of Astronomy and Astrophysics, 31, p. 217–263, ISSN doi: [http://dx.doi.org/10.1146%2Fannurev.aa.31.090193.001245 10.1146/annurev.aa.31.090193.001245 [[نشانگر دیجیتالی شیء|doi]]: <span class="neverexpand"> [http://dx.doi.org/10.1146%2Fannurev.aa.31.090193.001245 '"`UNIQ--nowiki-0000007E-QINU`"']</span>] Check |issn= value (help)
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ Fred Espenak (2005), Twelve Year Planetary Ephemeris: 1995 - 2006 (NASA ed.) Retrieved on 2007-06-14.
  10. ↑ Feuchtgruber, ‎H. (1999), Lellouch, E. ; B. Bezard; et.al., "Detection of HD in the atmospheres of Uranus and Neptune: a new determination of the D/H ratio", Astronomy and Astrophysics, 341, p. L17–L21
  11. ↑ «اورانوس» [نجوم] هم‌ارزِ «Uranus»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دوم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۷-۰ (ذیل سرواژهٔ اورانوس)
  12. ↑ «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲ اکتبر ۲۰۰۷.
  13. ↑ دهخدا، ‎علی‌اکبر، (فارسی) اورانوس مقدار |پیوند= را بررسی کنید (کمک)، شاپا در تاریخ 21-04-2009. بازیابی‌شده در تاریخ ۲۱-۰۴-۲۰۰۹.مقدار |issn= را بررسی کنید (کمک)
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ ۱۴٫۴ ۱۴٫۵ ۱۴٫۶ ۱۴٫۷ ۱۴٫۸ {{یادکرد|فصل= |کتاب=اطلس منظومه خورشیدی
  15. ↑ فضای بیرون، فضای درون، انتشارات مدرسه، پاییز ۱۳۷۹ |شابک= |نویسنده=جولاندز، ‎دیوید |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه=۱۶ |زبان=fa |مقاله= |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}}
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ {{یادکرد|فصل= |کتاب=Asteroids, Meteorites, and Comets
  17. ↑ «سفرهای اکتشافی»، اسرار کائنات، به‌نگار، ۱۳۸۵ |شابک=نویسنده=ویکتوری، ‎ابراهیم
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ ۱۸٫۳ Daly, Kathleen (2004). Greek and Roman Mythology A to Z. Facts on File. pp. 130. ISBN 978-0-8160-5155-7.
  19. ↑ برن, لوسیا (1386). اسطوره‌های یونانی. اسطوره‌های ملل. نشر مرکز. pp. ۱۵،۱۷. ISBN 978-964-305-119-8. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  20. ↑ Dunkerson, Duane. "Uranus—About Saying, Finding, and Describing It". thespaceguy.com. Archived from the original on 11 August 2011. Retrieved 2007-04-17.
  21. ↑ "Bath Preservation Trust". Retrieved 2007-09-29.
  22. ↑ William Herschel; Watson, Dr. (1781). "Account of a Comet, By Mr. Herschel, F. R. S. ; Communicated by Dr. Watson, Jun. of Bath, F. R. S". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 71: 492–501. doi:10.1098/rstl.1781.0056.
  23. ↑ Journal of the Royal Society and Royal Astronomical Society 1, 30, quoted in Miner, p. 8
  24. ↑ Royal Astronomical Society MSS W.2/1.2, 23; quoted in Miner p. 8
  25. ↑ RAS MSS Herschel W.2/1.2, 24, quoted in Miner p. 8
  26. ↑ Journal of the Royal Society and Royal Astronomical Society 1, 30; quoted in Miner p. 8
  27. ↑ RAS MSS Herschel W1/13.M, 14 quoted in Miner p. 8
  28. ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ Next Stop Uranus, 1986 Retrieved on 2007-06-09.
  29. ↑ Linda T. Elkins-Tanton., Asteroids, Meteorites, and Comets, Chelsea House, p. 81, ISBN 0-8160-5195-X
  30. ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ دیکسون، رابرت تی.، نجوم دینامیکی، ص. ۲۶۸
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ۳۱٫۲ ۳۱٫۳ ۳۱٫۴ ۳۱٫۵ ۳۱٫۶ (فارسی) «دانشنامه ستاره‌شناسی» مقدار |پیوند= را بررسی کنید (کمک)، هفت آسمان بازیابی‌شده در تاریخ 25-04-2009.}}
  32. ↑ {{یادکرد|فصل= Jovian Planets and Their Satellites|کتاب=
  33. ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ پلارد، ‎میکائیل، «مدخل:اورانوس»، فرهنگ مصور فضا، ترتمن، فلیستی، ص. ۱۵۰
  34. ↑ ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ ۳۴٫۲ نجوم و اخترفیزیک مقدماتی
  35. ↑ {{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |زبان=fa |عنوان = اعضای دور این اورانوس و فصلهای نهایی | پیوند = http://www.ngdir.ir/sitelinks/kids/html/star-mafahim_oranus_faslha.htm بایگانی‌شده در ۴ مه ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (فارسی) بازیابی‌شده در تاریخ ۲۵-۰۴-۲۰۰۹.
  36. ↑ ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ ۳۶٫۲ جمع نویسندگان (2001). Dictionary of Geophysics,Astrophysics and Astronomy (به English). CRC. p. 496. ISBN 0-8493-2891-8.
  37. ↑ George Forbes (1909), History of Astronomy Retrieved on 2007-08-07.
  38. ↑ J J O'Connor and E F Robertson (1996), Mathematical discovery of planets Retrieved on 2007-06-13.
  39. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، (فارسی) اورانوس-لغت‌نامه دهخدا مقدار |پیوند= را بررسی کنید (کمک) بازیابی‌شده در تاریخ ۲۵-۰۴-۲۰۰۹.
  40. ↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ {{یادکرد|فصل= |کتاب=شگفتی‌های جهان
  41. ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ ۴۱٫۲ ۴۱٫۳ ۴۱٫۴ ۴۱٫۵ جمع نویسندگان (2002). Philip's Astronomy Encyclopedia (به English). Philip's. pp. 421–423. ISBN 0-540-07863-8.
  42. ↑ منابع مختلف مقدارهای متفاوتی برای کمترین مقدار قدر ظاهری برای چشم غیرمسلح ذکر کرده‌اند به‌طور مثال"Explanatory Notes", Observer's Sky Atlas, p. 10 مقدار آن را ۶ نگاشته‌است اما در هر صورت با چشم غیرمسلح دیده می‌شود.
  43. ↑ زیلیک، نجوم و اخترفیزیک مقدماتی، اسمیت، ص. ۲۳۵
  44. ↑ (فارسی) مفاهیم مقدار |پیوند= را بررسی کنید (کمک) بازیابی‌شده در تاریخ 25-04-2009.}}
  45. ↑ دیکسون، ‎رابرت تی.، نجوم دینامیکی، ص. ۲۶۷ |زبان=fa |مقاله= |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}}
  46. ↑ سیاره‌ها و سفرهای فضایی
  47. ↑ {{یادکرد|فصل= |کتاب=اطلس جامع گیتاشناسی ۸۷–۸۸|ناشر= مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی|شهر= تهران|کوشش= ویرایش= | شابک = 978-964-342-270-7
  48. ↑ مور، ‎پاتریک، اطلس منظومه خورشیدی، ص. ۱۷۶ |زبان=fa |مقاله= |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}}
  49. ↑ {{یادکرد|فصل= |کتاب=نجوم و اخترفیزیک مقدماتی
  50. ↑ دیکسون، ‎رابرت تی.، نجوم دینامیکی، ص. ۲۷۱-۲۷۲ |زبان=fa |مقاله= |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}}
  51. ↑ «سفرهای اکتشافی»، اسرار کائنات، شابک نویسنده=ویکتوری، &#۸۲۰۶;ابراهیم مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک)
  52. ↑ ۵۲٫۰ ۵۲٫۱ ۵۲٫۲ نجوم دینامیکی
  53. ↑ {{یادکرد|فصل=|کتاب=|ناشر= |شهر= |کوشش= |ویرایش= |سال=|شابک=|نویسنده= |نویسندگان سایر بخش‌ها=|ترجمه=|صفحه= |عنوان = حلقه‌های اورانوس | پیوند = http://www.ngdir.ir/sitelinks/kids/html/star-mafahim_oranus_rings.htm بایگانی‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (فارسی) بازیابی‌شده در تاریخ ۲۵-۰۴-۲۰۰۹.
  54. ↑ زیلیک، نجوم و اخترفیزیک مقدماتی، اسمیت، ص. ۲۳۸ |زبان=fa |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}}
  55. ↑ «سفرهای اکتشافی»، اسرار کائنات، به‌نگار، ۱۳۸۵ |شابک=نویسنده=ویکتوری، ‎ابراهیم |زبان=fa |مقاله= |ژورنال= |نشریه= |تاریخ= |دوره= |شماره= |شاپا=}}
  56. ↑ ۵۶٫۰ ۵۶٫۱ اطلس منظومه خورشیدی
  57. ↑ "Uranium". The American Heritage Dictionary of the English Language (4th edition ed.). Houghton Mifflin Company. Retrieved 2010-04-20.

منابع

  • مور، ‎پاتریک (تابستان ۱۳۷۴)، «اورانوس»، اطلس منظومه خورشیدی، جری هانت، گیتاشناسی، ص. ۱۷۶–۱۸۰
  • زیلیک (۱۳۸۶)، «۱ سیارات مشتری‌گون»، نجوم و اخترفیزیک مقدماتی، اسمیت، دانشگاه امام رضا
  • دیکسون، ‎رابرت تی. (۱۳۸۲)، «سیارات برجیسی»، نجوم دینامیکی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
  • Wikipedia contributors, "Uranus," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Uranus&oldid=377377222 (accessed August ۱۰, ۲۰۱۰).
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=اورانوس&oldid=33434053»